12
Xuda Öz perzentlirini terbiyileydu
1-2 Emdi etirapimizda guwahchilar shunche chong buluttek bizni oruwalghachqa, herxil éghir yük hem bizge asanla chirmishiwalidighan gunahni chörüp tashlap, aldimizgha qoyulghan yügürüsh yolini chidamliq bilen bésip yügüreyli; buningda közimizni étiqadimizning Yol Bashlighuchisi we Takamullashturghuchisi bolghan Eysagha tikeyli. U Özini kütken xushalliq üchün krésttiki azabqa berdashliq berdi hem uningda bolghan haqaretke pisent qilmidi. Shuning bilen U Xudaning textining ong teripide olturghuzuldi.«Emdi etirapimizda guwahchilar shunche chong buluttek bizni oruwalghachqa,... » — «guwahchilar» ikki tereptiki söz bolushi mumkin: (1) Yuqiriqi 11-babta tilgha élin’ghan kishiler bizge étiqad bilen yashashning néme ikenlikini körsitip «guwahliq bergenliki»ni hem (2) «étiqadning beygisi»de yügürginimizde bularning ershtin bizge guwahchilardek qarap turuwatqanliqini körsitidu. «Bulut» qiziq gep — «Dan.» 7:13, «Mat.» 24:30, 26:46, «1Tés.» 4:17, «Weh.» 1:7ni körüng.  Rim. 6:4; 12:12; 1Kor. 9:24; Ef. 4:22; Kol. 3:8; Ibr. 10:36; 1Pét. 2:1, 2; Luqa 24:26; Fil. 2:8-11; Ibr. 1:3; 8:1; 1Pét. 1:11.
Könglünglerning hérip sowup ketmesliki üchün, gunahkarlarning shunche qattiq xorlashlirigha berdashliq Bergüchini köngül qoyup oylanglar.
Gunahqa qarshi küreshlerde téxi qan aqquzush derijisige bérip yetmidinglar.1Kor. 10:13. Xudaning silerge Öz perzentlirim dep jékileydighan muqeddes yazmilardiki munu sözlirini untudunglar: —
 
«I oghlum, Perwerdigarning terbiyisige sel qarima,
Eyiblen’giningde könglüng sowup ketmisun,Ayup 5:17; Pend. 3:11-12; Weh. 3:19.
Chünki Perwerdigar söyginige terbiye béridu,
Méning oghlum dep qobul qilghanlarning hemmisini derrileydu».«I oghlum, Perwerdigarning terbiyisige sel qarima, eyiblen’giningde könglüng sowup ketmisun, chünki Perwerdigar söyginige terbiye béridu, Méning oghlum dep qobul qilghanlarning hemmisini derrileydu» — «Pend.» 3:11-12 .  Pend. 3:11,12
 
Azab chekkininglarni Xudaning terbiyisi dep bilip, uninggha berdashliq béringlar. Chünki silerning terbiye élishinglarning özi Xudaning silerni oghlum dep muamile qilghanliqini körsitidu. Qaysi perzent atisi teripidin terbiyilenmeydu? Emdi Xudaning terbiyilishide herbir perzentining öz ülüshi bar; lékin bu ish silerde kem bolsa heqiqiy oghulliridin emes, belki haramdin bolghan perzenti bolup chiqisiler.
Uning üstige hemmimizning özimizge terbiye bergen et jehettiki atilirimiz bar, biz ularnimu hörmetlep kelduq. Shundaq iken, rohlarning atisigha téximu itaet qilmamduq? Shundaqta hayatimiz yashnimamdu?
10 Et jehettiki atilirimiz berheq peqet özi muwapiq körgen yol boyiche azghine waqit bizni terbiyiligen. Lékin U bolsa bizge paydiliq bolsun dep, pak-muqeddeslikidin muyesser bolushimiz üchün terbiyileydu. 11 Emdi qattiq terbiye bérilgen waqtida ademni xush qilmaydu, eksiche ademni qayghugha chömdüridu; biraq buning bilen tüzelgenlerge u kéyin heqqaniyliqtin chiqqan tinch-xatirjemlikning méwisini béridu.
12 Shuning üchün, «Télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni ruslanglar» «... «Télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni ruslanglar»» — yaki «...«télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni kücheytinglar»» («Yesh.» 35:3din neqil keltürülgen).  Yesh. 35:3. 13 we «aqsaq»larning pükülüp qalmay, belki shipa tépishi üchün pütliringlarni tüz yollarda mangdurunglar.«... «aqsaq»larning pükülüp qalmay, belki shipa tépishi üchün pütliringlarni tüz yollarda mangdurunglar» — «aqsaq»lar belkim étiqadi ajizlarni körsitidu.
 
Xudaning qorqunchida yashanglar
14 Barliq kishiler bilen inaq ötüshke we pak-muqeddes yashashqa intilinglar; muqeddes bolmighan kishi hergiz Rebni körelmeydu. Rim. 12:18; 2Tim. 2:22. 15 Oyghaq turunglarki, héchkim Xudaning méhir-shepqitidin mehrum qalmisun; aranglarda silerge ish tapquzup silerni köydüridighan, shundaqla köp ademlerni bulghap napak bolushqa seweb bolidighan birer öch-adawet yiltizi ünmisun. Qan. 29:17; Ros. 17:13; 2Kor. 6:1; Gal. 5:12. 16 Aranglarda héchbir buzuqluq qilghuchi yaki özining tunji oghulluq hoquqini bir wax tamaqqa sétiwetken Esawdek ixlassiz kishi bolmisun. «...Özining tunji oghulluq hoquqini bir wax tamaqqa sétiwetken Esawdek ixlassiz kishi bolmisun» — «Yar.» 25:29-34.  Yar. 25:33; Ef. 5:3; Kol. 3:5; 1Tés. 4:3. 17 Chünki silerge melumki, Esaw kéyin atisining xeyrlik duasini élishni oylighan bolsimu, shundaqla uninggha intilip köz yashlirini éqitip yalwurghan bolsimu, u bu ishlarni ornigha keltüridighan towa qilish yolini tapalmay, ret qilindi.«...u (Esaw) bu ishlarni ornigha keltüridighan towa qilish yolini tapalmay...» — bashqa birxil terjimisi «u (Esaw) öz gunahidin towa qilish yolini tapalmay...».
«Towa qilish» grék tilida «uni» bilen ipadilinidu. Bezi terjimanlar bu «uni» dégenni «gunahidin towa qilish»ni körsitidu, dep qaraydu. Lékin «Yar.» 27:1-40ke qarighanda, uning izdigini eslidiki telwilikidin towa qilish emes, belki peqet pushayman bilen atisining xeyrlik duasila idi. Shuning üchün mushu yerde «towa qilish»ning menisi: — (1) atisining qararini, yaki (2) Xudaning iradisini özgertishni bildüridu (oqurmenlerge ayanki, «towa qilish»ning eslidiki menisi «közqarashni özgertish» «pozitsiyeni özgertish» dégenlik).
  Yar. 27:36.
 
Sinay téghi — Israillar Tewrat qanunini qobul qilghan tagh — we Zion téghi, yeni ershtiki Yérusalém
18 Chünki siler qol bilen tutqili bolidighan, yalqunlap ot yénip turuwatqan hemde sürlük bulut, qarangghuluq we qara quyun qaplighan ashu taghqa kelmidinglar — «yalqunlap ot yénip turuwatqan hemde sürlük bulut, qarangghuluq we qara quyun qaplighan ashu taghqa kelmidinglar...» — «ashu tagh» bolsa Yehudiy xelqi Musa peyghemberning wasitisi bilen Tewrat qanunini qobul qilghan Sinay téghini körsitidu («Mis.» 19-babni körüng).  Mis. 19:10,16; 20:21; Qan. 5:22.
19 (u jayda kanay sadasi bilen sözligen awaz yetküzülgende, bularni anglighanlar: «Bizge yene söz qilinmisun!» dep Xudagha yalwurushti; «u jayda kanay sadasi bilen sözligen awaz yetküzülgende, bularni anglighanlar: «Bizge yene söz qilinmisun!» dep Xudagha yalwurushti» — «Qan.» 15:23ni körüng.  Mis. 20:19; Qan. 5:25; 18:16. 20 chünki ular qilin’ghan emrni kötürelmidi. «Éger bu taghqa hetta birer haywanning ayighi tegsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dep tapilan’ghanidi; «chünki ular qilin’ghan emrni kötürelmidi. Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayighi tegsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dep tapilan’ghanidi...» — bashqa birxil terjimisi: «chünki ulargha tapilan’ghan: «Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayaghliri tegken bolsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dégen emrni kötürelmidi».  Mis. 19:13. 21 u körünüsh shundaq qorqunchluq idiki, Musamu: «Bek qattiq qorqup ghal-ghal titrep kettim» dégenidi).«u körünüsh shundaq qorqunchluq idiki, Musamu: «Bek qattiq qorqup ghal-ghal titrep kettim» dégenidi» — «Qan.» 9:19.  Qan. 9:19
22 — Siler belki Zion téghigha, yeni menggü hayat Xudaning shehiri — ershtiki Yérusalémgha, tümenligen perishtilerge, Gal. 4:26; Weh. 3:12; 21:10-27. 23 isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning héyt-merike xushalliqida jem qilin’ghan jamaitige, hemmeylenning soraqchisi Xudagha, takamullashturulghan heqqaniy kishilerning rohlirigha «isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning... jamaitige...» — «tunji tughulghanlar» dégen söz bu yerde Eysa Mesihge étiqad qilip, «qaytidin tughulghan» Xudaning perzenti dep hésablan’ghanlarni körsitidu. «ershtiki Yérusalémgha, tümenligen perishtilerge, isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning héyt-merike xushalliqida jem qilin’ghan jamaitige,...» — (22-23-ayet) bashqa birxil terjimisi: «héyt-merike xushalliqigha jem bolidighan tümenligen perishitilerge, isimliri ershte yézilghan tunji tughulghanlarning jamaitige...». Israillarning isimlirining hemmisi yer yüzide «royxet»te pütülüshi buyrulghanidi («Chöl.» 1:1-18). Lékin jamaettikilerning isimliri yer yüzide emes, belki ershte pütüklüktur.  Luqa 10:20. 24 we yéngi ehdining wasitichisi Eysagha, shundaqla hem Uning sépilgen qénigha keldinglar. Bu qan Habilningkidin ewzel söz qilidu.«we yéngi ehdining wasitichisi Eysagha, shundaqla hem Uning sépilgen qénigha keldinglar. Bu qan Habilningkidin ewzel söz qilidu» — Eysa Mesihning sépilgen qéni insanning gunahlirini tilep ularni pak qilidu. Habilning qéni bolsa intiqam dep hörkirep yighlaytti («Yar.» 4:10).  Yar. 4:10; Ibr. 10:22; 11:4; 1Pét. 1:2.
25 Bu sözni qilghuchini ret qilmasliqinglar üchün diqqet qilinglar. Chünki yer yüzide özlirige wehiy yetküzüp agahlandurghuchini ret qilghanlar jazadin qéchip qutulalmighan yerde, ershte bizni agahlandurghuchidin yüz örüsek, halimiz téximu shundaq bolmamdu? «...yer yüzide özlirige wehiy yetküzüp agahlandurghuchi» — mushu yerde Xudaning Musa peyghember arqiliq sözliginini körsitidu.  Ibr. 2:3. 26 Emdi shu chaghda Xudaning awazi zéminni tewritiwetkenidi; lékin emdi U: «Özüm yene bir qétim zéminnila emes, asmannimu tewritimen» dep wede qildi. «Emdi shu chaghda Xudaning awazi zéminni tewritiwetkenidi...» — «shu chaghda» — Xuda Sinay téghidin sözliginide. «lékin emdi U: «Özüm yene bir qétim zéminnila emes, asmannimu tewritimen» dep wede qildi» — «Hag.» 2:6ni körüng.  Hag. 2:5. 27 «Yene bir qétim» dégen bu söz tewritilidighanlarning, yeni yaritilghan nersilerning tewritilishi bilen yoqitilidighanliqini, tewretkili bolmaydighan nersilerning menggü muqim bolidighanliqidin ibaret menini bildüridu.
28 Shuning üchün, tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolup, méhir-shepqetni ching tutup bu arqiliq ixlasmenlik we eyminish-qorqunch bilen Xudani xursen qilidighan ibadetlerni qilayli. «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolup, méhir-shepqetni ching tutup,...» — bashqa birxil terjimisi: «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolghinimizdin minnetdar bolup,...».  1Pét. 2:5. 29 Chünki Xudayimiz hemmini yewetküchi bir ottur.«Chünki Xudayimiz hemmini yewetküchi bir ottur» — bu sözler «Qan.» 4:24, 9:3dimu tépilidu.  Qan. 4:24.
 
 

12:1-2 «Emdi etirapimizda guwahchilar shunche chong buluttek bizni oruwalghachqa,... » — «guwahchilar» ikki tereptiki söz bolushi mumkin: (1) Yuqiriqi 11-babta tilgha élin’ghan kishiler bizge étiqad bilen yashashning néme ikenlikini körsitip «guwahliq bergenliki»ni hem (2) «étiqadning beygisi»de yügürginimizde bularning ershtin bizge guwahchilardek qarap turuwatqanliqini körsitidu. «Bulut» qiziq gep — «Dan.» 7:13, «Mat.» 24:30, 26:46, «1Tés.» 4:17, «Weh.» 1:7ni körüng.

12:1-2 Rim. 6:4; 12:12; 1Kor. 9:24; Ef. 4:22; Kol. 3:8; Ibr. 10:36; 1Pét. 2:1, 2; Luqa 24:26; Fil. 2:8-11; Ibr. 1:3; 8:1; 1Pét. 1:11.

12:4 1Kor. 10:13.

12:5 Ayup 5:17; Pend. 3:11-12; Weh. 3:19.

12:6 «I oghlum, Perwerdigarning terbiyisige sel qarima, eyiblen’giningde könglüng sowup ketmisun, chünki Perwerdigar söyginige terbiye béridu, Méning oghlum dep qobul qilghanlarning hemmisini derrileydu» — «Pend.» 3:11-12 .

12:6 Pend. 3:11,12

12:12 «... «Télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni ruslanglar»» — yaki «...«télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni kücheytinglar»» («Yesh.» 35:3din neqil keltürülgen).

12:12 Yesh. 35:3.

12:13 «... «aqsaq»larning pükülüp qalmay, belki shipa tépishi üchün pütliringlarni tüz yollarda mangdurunglar» — «aqsaq»lar belkim étiqadi ajizlarni körsitidu.

12:14 Rim. 12:18; 2Tim. 2:22.

12:15 Qan. 29:17; Ros. 17:13; 2Kor. 6:1; Gal. 5:12.

12:16 «...Özining tunji oghulluq hoquqini bir wax tamaqqa sétiwetken Esawdek ixlassiz kishi bolmisun» — «Yar.» 25:29-34.

12:16 Yar. 25:33; Ef. 5:3; Kol. 3:5; 1Tés. 4:3.

12:17 «...u (Esaw) bu ishlarni ornigha keltüridighan towa qilish yolini tapalmay...» — bashqa birxil terjimisi «u (Esaw) öz gunahidin towa qilish yolini tapalmay...». «Towa qilish» grék tilida «uni» bilen ipadilinidu. Bezi terjimanlar bu «uni» dégenni «gunahidin towa qilish»ni körsitidu, dep qaraydu. Lékin «Yar.» 27:1-40ke qarighanda, uning izdigini eslidiki telwilikidin towa qilish emes, belki peqet pushayman bilen atisining xeyrlik duasila idi. Shuning üchün mushu yerde «towa qilish»ning menisi: — (1) atisining qararini, yaki (2) Xudaning iradisini özgertishni bildüridu (oqurmenlerge ayanki, «towa qilish»ning eslidiki menisi «közqarashni özgertish» «pozitsiyeni özgertish» dégenlik).

12:17 Yar. 27:36.

12:18 «yalqunlap ot yénip turuwatqan hemde sürlük bulut, qarangghuluq we qara quyun qaplighan ashu taghqa kelmidinglar...» — «ashu tagh» bolsa Yehudiy xelqi Musa peyghemberning wasitisi bilen Tewrat qanunini qobul qilghan Sinay téghini körsitidu («Mis.» 19-babni körüng).

12:18 Mis. 19:10,16; 20:21; Qan. 5:22.

12:19 «u jayda kanay sadasi bilen sözligen awaz yetküzülgende, bularni anglighanlar: «Bizge yene söz qilinmisun!» dep Xudagha yalwurushti» — «Qan.» 15:23ni körüng.

12:19 Mis. 20:19; Qan. 5:25; 18:16.

12:20 «chünki ular qilin’ghan emrni kötürelmidi. Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayighi tegsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dep tapilan’ghanidi...» — bashqa birxil terjimisi: «chünki ulargha tapilan’ghan: «Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayaghliri tegken bolsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dégen emrni kötürelmidi».

12:20 Mis. 19:13.

12:21 «u körünüsh shundaq qorqunchluq idiki, Musamu: «Bek qattiq qorqup ghal-ghal titrep kettim» dégenidi» — «Qan.» 9:19.

12:21 Qan. 9:19

12:22 Gal. 4:26; Weh. 3:12; 21:10-27.

12:23 «isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning... jamaitige...» — «tunji tughulghanlar» dégen söz bu yerde Eysa Mesihge étiqad qilip, «qaytidin tughulghan» Xudaning perzenti dep hésablan’ghanlarni körsitidu. «ershtiki Yérusalémgha, tümenligen perishtilerge, isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning héyt-merike xushalliqida jem qilin’ghan jamaitige,...» — (22-23-ayet) bashqa birxil terjimisi: «héyt-merike xushalliqigha jem bolidighan tümenligen perishitilerge, isimliri ershte yézilghan tunji tughulghanlarning jamaitige...». Israillarning isimlirining hemmisi yer yüzide «royxet»te pütülüshi buyrulghanidi («Chöl.» 1:1-18). Lékin jamaettikilerning isimliri yer yüzide emes, belki ershte pütüklüktur.

12:23 Luqa 10:20.

12:24 «we yéngi ehdining wasitichisi Eysagha, shundaqla hem Uning sépilgen qénigha keldinglar. Bu qan Habilningkidin ewzel söz qilidu» — Eysa Mesihning sépilgen qéni insanning gunahlirini tilep ularni pak qilidu. Habilning qéni bolsa intiqam dep hörkirep yighlaytti («Yar.» 4:10).

12:24 Yar. 4:10; Ibr. 10:22; 11:4; 1Pét. 1:2.

12:25 «...yer yüzide özlirige wehiy yetküzüp agahlandurghuchi» — mushu yerde Xudaning Musa peyghember arqiliq sözliginini körsitidu.

12:25 Ibr. 2:3.

12:26 «Emdi shu chaghda Xudaning awazi zéminni tewritiwetkenidi...» — «shu chaghda» — Xuda Sinay téghidin sözliginide. «lékin emdi U: «Özüm yene bir qétim zéminnila emes, asmannimu tewritimen» dep wede qildi» — «Hag.» 2:6ni körüng.

12:26 Hag. 2:5.

12:28 «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolup, méhir-shepqetni ching tutup,...» — bashqa birxil terjimisi: «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolghinimizdin minnetdar bolup,...».

12:28 1Pét. 2:5.

12:29 «Chünki Xudayimiz hemmini yewetküchi bir ottur» — bu sözler «Qan.» 4:24, 9:3dimu tépilidu.

12:29 Qan. 4:24.