Ibraniylargha
1
«Ibraniylargha yézilghan mektup» •••• Xudaning Oghli perishtilerdin üstündur
Xuda burunqi zamanlarda ata-bowilargha peyghemberler arqiliq türküm-türküm boyiche we nurghun yollar bilen söz qilghan bolup,«türküm-türküm boyiche» — yaki «nurghun qétim» yaki «nurghun ipadiler bilen». mushu axirqi künlerde bolsa bizge Oghli arqiliq sözlidi. U Oghlini pütkül mewjudatning mirasxori qilip béketken, Uning arqiliq kainatlarni yaratqan.«mushu axirqi künlerde bolsa» — «axirqi künler» Injil boyiche «axirqi zamanlar», Eysaning dunyagha kélishi bilen bashlan’ghan. Mushu yerde bu ibare «mushu künlerning axirida» (yeni, peyghemberler insanlargha söz yetküzgen künlerning axirida) dégen sözler bilen ipadilinidu. «Oghli arqiliq» — grék tilida «Oghul arqiliq». «U Oghlini pütkül mewjudatning mirasxori qilip béketken, Uning arqiliq kainatlarni yaratqan» — mushu yerde «Oghli» dégen grék ilida peqet «Oghul» bilen ipadilinidu.  Yar. 1:3; Zeb. 33:6; Mat. 21:38; Yuh. 1:3; Ef. 3:9; Kol. 1:16. U Xudaning shan-sheripidin parlighan nur, Uning eyniyitining ipadisidur, U qudretlik söz-kalami bilen pütkül kainattiki mewjudatni öz ornida turghuzuwatqan bolup, U gunahlarni tazilash xizmitini ada qilghandin kéyin, ershtiki shanu-shewket igisining ong yénida olturdi.«U gunahlarni tazilash xizmitini ada qilghandin kéyin» — köp kona kechürülmilerde «U yalghuz özi gunahlarni tazilash xizmitini ada qilghandin kéyin» déyilidu.  2Kor. 4:4; Fil. 2:6; Kol. 1:15. Shuningdek, U perishtilerdin köp üstün nam-mertiwige miras bolup, ulardin shunche yüksek turdi.«U (Oghul) perishtilerdin köp üstün nam-mertiwige miras bolup, ulardin shunche yüksek turdi» — töwendiki 5-ayette U alghan nam-mertiwining «Oghul» ikenliki körünidu.
Chünki Xuda muqeddes yazmilarda perishtilerning qaysisigha: «Sen Méning Oghlumdursen, bügün Men Séni tughdurdum», we yene: «Men Uninggha Ata bolimen, Umu Manga Oghul bolidu» dégenidi?«Sen Méning Oghlumdursen, bügün Men Séni tughdurdum»... «Men Uninggha Ata bolimen, Umu Manga Oghul bolidu» — birinchi bésharet Eysaning Meriyemdin atisiz tughulushini körsitidu, «Zeb.» 2:7din élin’ghan; ikkinchi bésharet «2Sam.» 7:14, «1Tar.» 17:13din élin’ghan.  2Sam. 7:14; 1Tar. 17:13, 22:10; Zeb. 2:7; Ros. 13:33; Ibr. 5:5.
Uning üstige, U Özining tunjisini yer yüzige ewetkende, «Barliq perishtiler Uninggha sejde qilsun» dégen.«U Özining tunjisini yer yüzige ewetkende...» — grék tilida mushu yerdiki «tunji» adette «tunji tughulghan bala»ni körsitidu. Sözning toluq menisi «Zeb.» 89:27de we «Kol.» 1:16-17-ayette körülidu; démek, Mesih: (1) pütün alem ichide eng yuqiri orunda turidu; (2) alemdin burun bolghan; (3) belkim alemge oxshash «yaritilghan» emes, belki esli Xuda Atisi bilen bille mewjut bolghan. Yene bir tereptin, «Xudaning tunjisi» dégen söz Mesihdin kéyin (we Uning arqiliq) Xudaning köp bashqa oghul perzentliri bolidighanliqini körsitidu (2:10ni körüng). «yer yüzige ewetkende» — grék tilida «yer yüzige élip bashlighanda...». «Barliq perishtiler Uninggha sejde qilsun» — «Qan.» 32:43 we «Zeb.» 97:7ni körüng. «Luqa» 2:13-14 we «Zeb.» 132:7-9nimu körüng.  Zeb. 97:7; Qan. 32:43; Luqa 2:8-14
U perishtiler toghruluq: —
«U perishtilirini shamallar,
Xizmetkarlirini ot yalquni qilidu», dégenidi;«U perishtilirini shamallar, xizmetkarlirini ot yalquni qilidu» — «Zeb.» 104:4. Grék tilida «shamal» we «roh» oxshash bir söz bilen ipadilinidu.  Zeb. 104:4 lékin Oghli heqqide bolsa Uninggha mundaq dégen: —
«Séning texting, i Xuda, ebedil’ebedliktur;
Séning padishahliqingdiki shahane hasang adaletning hasisidur.«lékin Oghli heqqide bolsa uninggha mundaq dégen» — «Oghli» grék tilida «Oghul». «Séning texting, i Xuda...» — oqurmen’ge shu éniqki, bu sözler Padishahning Özige éytilidu.  Zeb. 45:6
Sen heqqaniyetni söyüp, rezillikke nepretlinip kelgensen;
Shunga Xuda, yeni Séning Xudaying Séni hemrahliringdin üstün qilip shadliq méyi bilen mesih qildi».«... Sen heqqaniyetni söyüp, rezillikke nepretlinip kelgensen; shunga Xuda, yeni Séning Xudaying Séni hemrahliringdin üstün qilip shadliq méyi bilen mesih qildi» — (8-9-ayet) «Zeb.» 45:6-7. «Mesih qilish» yaki «mesihlimek» toghruluq «Zebur» 2-küydiki izahatlarni we «Tebirler»ni körüng.  Zeb. 45:6, 7
10 Xuda Oghligha yene mundaq dégen: —
 
«Sen, i Reb, hemmidin burun zéminning ulini salding,
Asmanlarni bolsa qolliring yasighandur;«Sen, i Reb, hemmidin burun zéminning ulini salding, asmanlarni bolsa qolliring yasighandur...» — Xuda bu ayette Öz Oghlini «Reb» dep, Uning Özi bilen bir ikenlikini, Yaratquchimu ikenlikini körsitidu. «Kol.» 1:15-17-ayetlerge qaralsun.  Zeb. 102:25-27.
11 Ular yoq bolup kétidu,
Lékin Sen menggü turisen;
Ularning hemmisi kiyimdek konirap kétidu;Yesh. 51:6; 2Pét. 3:7,10.
12 Sen ularni ton kebi yögep qoyisen,
Shunda ular kiyim-kéchek yenggüshlen’gendek yenggüshlinidu.
Biraq Sen menggü özgermigüchidursen,
Yilliringning tamami yoqtur».«... Sen ularni ton kebi yögep qoyisen, shunda ular kiyim-kéchek yenggüshlen’gendek yenggüshlinidu. Biraq Sen menggü özgermigüchidursen, yilliringning tamami yoqtur» — (10-12-ayet) «Zeb.» 102:25-27. Xuda yene Öz Oghlining menggülük Xudaliq tebiitini körsitidu.  Zeb. 102:25-27.
 
13 Yene, U qaysibir perishtige: —
«Men Séning düshmenliringni textipering qilmighuche,
Méning ong yénimda olturisen» — dégenidi?«Men Séning düshmenliringni textipering qilmighuche, Méning ong yénimda olturisen» — «Zeb.» 110:2.  Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Ef. 1:20; Ibr. 10:12.
14 Shundaq iken, perishtilerning hemmisi peqet nijatqa mirasliq qilidighanlar üchün xizmet qilishqa Xuda teripidin ewetilgen xizmetchi rohlar emesmu?«Shundaq iken, perishtilerning hemmisi peqet nijatqa mirasliq qilidighanlar üchün xizmet qilishqa (Xuda teripidin) ewetilgen xizmetchi rohlar emesmu?» — démisekmu 1-bab, 4-14-ayetlerning meqsiti, Oghulning hemme perishtilerdin köp üstünlükini körsitish üchündur.
 
 

1:1 «türküm-türküm boyiche» — yaki «nurghun qétim» yaki «nurghun ipadiler bilen».

1:2 «mushu axirqi künlerde bolsa» — «axirqi künler» Injil boyiche «axirqi zamanlar», Eysaning dunyagha kélishi bilen bashlan’ghan. Mushu yerde bu ibare «mushu künlerning axirida» (yeni, peyghemberler insanlargha söz yetküzgen künlerning axirida) dégen sözler bilen ipadilinidu. «Oghli arqiliq» — grék tilida «Oghul arqiliq». «U Oghlini pütkül mewjudatning mirasxori qilip béketken, Uning arqiliq kainatlarni yaratqan» — mushu yerde «Oghli» dégen grék ilida peqet «Oghul» bilen ipadilinidu.

1:2 Yar. 1:3; Zeb. 33:6; Mat. 21:38; Yuh. 1:3; Ef. 3:9; Kol. 1:16.

1:3 «U gunahlarni tazilash xizmitini ada qilghandin kéyin» — köp kona kechürülmilerde «U yalghuz özi gunahlarni tazilash xizmitini ada qilghandin kéyin» déyilidu.

1:3 2Kor. 4:4; Fil. 2:6; Kol. 1:15.

1:4 «U (Oghul) perishtilerdin köp üstün nam-mertiwige miras bolup, ulardin shunche yüksek turdi» — töwendiki 5-ayette U alghan nam-mertiwining «Oghul» ikenliki körünidu.

1:5 «Sen Méning Oghlumdursen, bügün Men Séni tughdurdum»... «Men Uninggha Ata bolimen, Umu Manga Oghul bolidu» — birinchi bésharet Eysaning Meriyemdin atisiz tughulushini körsitidu, «Zeb.» 2:7din élin’ghan; ikkinchi bésharet «2Sam.» 7:14, «1Tar.» 17:13din élin’ghan.

1:5 2Sam. 7:14; 1Tar. 17:13, 22:10; Zeb. 2:7; Ros. 13:33; Ibr. 5:5.

1:6 «U Özining tunjisini yer yüzige ewetkende...» — grék tilida mushu yerdiki «tunji» adette «tunji tughulghan bala»ni körsitidu. Sözning toluq menisi «Zeb.» 89:27de we «Kol.» 1:16-17-ayette körülidu; démek, Mesih: (1) pütün alem ichide eng yuqiri orunda turidu; (2) alemdin burun bolghan; (3) belkim alemge oxshash «yaritilghan» emes, belki esli Xuda Atisi bilen bille mewjut bolghan. Yene bir tereptin, «Xudaning tunjisi» dégen söz Mesihdin kéyin (we Uning arqiliq) Xudaning köp bashqa oghul perzentliri bolidighanliqini körsitidu (2:10ni körüng). «yer yüzige ewetkende» — grék tilida «yer yüzige élip bashlighanda...». «Barliq perishtiler Uninggha sejde qilsun» — «Qan.» 32:43 we «Zeb.» 97:7ni körüng. «Luqa» 2:13-14 we «Zeb.» 132:7-9nimu körüng.

1:6 Zeb. 97:7; Qan. 32:43; Luqa 2:8-14

1:7 «U perishtilirini shamallar, xizmetkarlirini ot yalquni qilidu» — «Zeb.» 104:4. Grék tilida «shamal» we «roh» oxshash bir söz bilen ipadilinidu.

1:7 Zeb. 104:4

1:8 «lékin Oghli heqqide bolsa uninggha mundaq dégen» — «Oghli» grék tilida «Oghul». «Séning texting, i Xuda...» — oqurmen’ge shu éniqki, bu sözler Padishahning Özige éytilidu.

1:8 Zeb. 45:6

1:9 «... Sen heqqaniyetni söyüp, rezillikke nepretlinip kelgensen; shunga Xuda, yeni Séning Xudaying Séni hemrahliringdin üstün qilip shadliq méyi bilen mesih qildi» — (8-9-ayet) «Zeb.» 45:6-7. «Mesih qilish» yaki «mesihlimek» toghruluq «Zebur» 2-küydiki izahatlarni we «Tebirler»ni körüng.

1:9 Zeb. 45:6, 7

1:10 «Sen, i Reb, hemmidin burun zéminning ulini salding, asmanlarni bolsa qolliring yasighandur...» — Xuda bu ayette Öz Oghlini «Reb» dep, Uning Özi bilen bir ikenlikini, Yaratquchimu ikenlikini körsitidu. «Kol.» 1:15-17-ayetlerge qaralsun.

1:10 Zeb. 102:25-27.

1:11 Yesh. 51:6; 2Pét. 3:7,10.

1:12 «... Sen ularni ton kebi yögep qoyisen, shunda ular kiyim-kéchek yenggüshlen’gendek yenggüshlinidu. Biraq Sen menggü özgermigüchidursen, yilliringning tamami yoqtur» — (10-12-ayet) «Zeb.» 102:25-27. Xuda yene Öz Oghlining menggülük Xudaliq tebiitini körsitidu.

1:12 Zeb. 102:25-27.

1:13 «Men Séning düshmenliringni textipering qilmighuche, Méning ong yénimda olturisen» — «Zeb.» 110:2.

1:13 Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Ef. 1:20; Ibr. 10:12.

1:14 «Shundaq iken, perishtilerning hemmisi peqet nijatqa mirasliq qilidighanlar üchün xizmet qilishqa (Xuda teripidin) ewetilgen xizmetchi rohlar emesmu?» — démisekmu 1-bab, 4-14-ayetlerning meqsiti, Oghulning hemme perishtilerdin köp üstünlükini körsitish üchündur.