5
Étiqadchilarning erkinliki
1-2 Mana, menki Pawlus silerge shuni éytip qoyayki, eger siler xetne qobul qilsanglar, u chaghda Mesihning silerge héchqandaq paydisi qalmaydu.«... Eger siler xetne qobul qilsanglar, u chaghda Mesihning silerge héchqandaq paydisi qalmaydu» — Galatiyaliqlarning xetnini qobul qilishtiki meqsiti «mushu arqiliq heqqaniyliqqa érishimen» dégenliktur; ular Mesihning gunahlar üchün bolghan qurbanliqigha tayanmayla, peqet yene özining tirishchanliqi bilen «sawabliq ishlar»ni berpa qilmaqchi bolup «öz-özümge tayinip gunahlirimni yuyup heqqaniy adem bolimen» dégenlerdin ibaret idi.  Yesh. 9:3; Yuh. 8:32; Rim. 6:18; 1Pét. 2:16; Ros. 15:1. Men xetnini qobul qilghan herbir kishige yene agahlandurup heqiqetni éytip qoyayki, ularning Tewrattiki barliq emr-belgilimilerge toluq emel qilish mejburiyiti bardur.«Men xetnini qobul qilghan herbir kishige yene agahlandurup heqiqetni éytip qoyayki, ularning Tewrattiki barliq emr-belgilimilerge (toluq emel qilish) mejburiyiti bardur» — mushu ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Ey Tewrat qanuni arqiliq özümni heqqaniy adem qilay dégenler, herbiringlar Mesihdin ayrilip, mehrum bolup, Xudaning shapaitidin chiqip, yiqilip uningdin qaldinglar. Chünki Rohqa tayinip heqqaniyliqqa baghlan’ghan arzu-armanni étiqad bilen telpünüp kütmektimiz.«Chünki Rohqa tayinip heqqaniyliqqa baghlan’ghan arzu-armanni étiqad bilen telpünüp kütmektimiz» — «Roh» Muqeddes Roh, elwette. «heqqaniyliqqa baghlan’ghan arzu-armanni» — grék tilida «heqqaniyliqning ümidi» dep ipadilinidu. Menisi: (1) kimde Mesih arqiliq heqqaniyliq bar bolsa uning ershtiki bextke baghlighan zor ümidimu bar bolidu; (2) bizde Mesih arqiliq hazir bar bolghan heqqaniyliq Uning qaytip kélishi bilen toluq, mukemmel bolidu, deydighan ümidmu bardur. Bizningche, bu her ikki ümid körsitilidu. Chünki Mesih Eysada xetnilik küchke ige emes, xetnisizlikmu küchke ige emes, küchke ige bolghini peqet muhebbet arqiliq ish qilidighan étiqadtur.«Chünki Mesih Eysada xetnilik küchke ige emes, xetnisizlikmu küchke ige emes, küchke ige bolghini peqet muhebbet arqiliq ish qilidighan étiqadtur» — «muhebbet arqiliq ish qilidighan étiqad»: — étiqad muhebbet arqiliq güzel ishlarni qilidu hem muhebbetning özi étiqadqa güzel ishlarni qilishqa türtke bolup ilhamlanduridu.  Mat. 12:50; Yuh. 15:14; 1Kor. 7:19; 2Kor. 5:17; Gal. 6:15; Kol. 3:11; 1Tés. 1:3. Siler obdan chépip méngiwatqanidinglar; biraq kim silerni heqiqetke itaet qilishtin tosuwaldi?«Siler obdan chépip méngiwatqanidinglar» — étiqad yolida, elwette.  Gal. 3:1. Bundaq qayil qilish amili silerni Chaqirghuchidin bolghan emes!«Bundaq qayil qilish amili silerni Chaqirghuchidin bolghan emes!» — «qayil qilish»ning menisi yuqiriqi «itaet» dégen sözning menisige yéqin bolup, kinayilik menini tekitleydu — démek, mushundaq «itaet» bolamdu? «Kichikkine xémirturuch pütkül xémirni boldurup yoghinitidu!»«Kichikkine xémirturuch pütkül xémirni boldurup yoghinitidu!» — démek, kichikkine xémirturuch pütün xémirni boldurghinidek, bir ademning «azraq xata» telimimu nurghun ademni azduridu. Bashqiche éytqanda «xetne qilish» «kichikkine bir ish» bolsimu, Galatiyaliqlarning uni «mushu ish bilen heqqaniy (yaki «téximu heqqaniy») adem bolimen» dep qobul qilishi özlirini Xudaning nijatidin chiqirip ayriwétetti.  1Kor. 5:6.
10 Özüm Rebge qarap qayil boldumki, silermu bu ishta héch bashqiche oyda bolmaysiler. Emma silerni qaymuqturuwatqan kim bolushidin qet’iynezer, u choqum tégishlik jazasini tartidu. «Emma silerni qaymuqturuwatqan kim bolushidin qet’iynezer, u choqum tégishlik jazasini tartidu» — Xuda teripidin, elwette.  2Kor. 2:3; 8:22. 11 Qérindashlar, eger men «xetne qilinish kérek» dep jakarlap yürgen bolsam, undaqta men bügünki kün’giche yene néme üchün Yehudiylardin ziyankeshlikke uchrap kélimen? Eger shundaq qilghan bolsam, «krést bizarliqi» yoq qilinatti! «Qérindashlar, eger men «xetne qilinish kérek» dep jakarlap yürgen bolsam, undaqta men bügünki kün’giche yene néme üchün Yehudiylardin ziyankeshlikke uchrap kélimen?» — Galatiyadiki jamaetni «qaymuqturuwatqan»lar bolsa belkim: «Pawlus, sünnet qilinish kérek deydu», dep yalghanchiliq qilghan bolsa kérek. Pawlusning bu soali bilen ularning yalghan sözige jawab béridu — Mana, men shundaq xewerni yetküzgen bolsam, Yehudiylar teripidin ziyankeshlikke uchrap ketmeyttim, deydu. «Eger shundaq qilghan bolsam, «krést bizarliqi» yoq qilinatti!» — «krést bizarliqi» toghruluq: — «krést» özi Rim impériyesidiki eng yirginchlik ölüm jaza tedbiri idi! Lékin Xuda Eysaning del shundaq ölümi arqiliq ademni qutquzmaqchi! Mana «krést bizarliqi»dur! Uning üstige, «xetne qilinish yaki Tewrat qanunigha emel qilishqa tirishishlar ademni gunahliridin qutquzmaydu, nijat-qutquzulush peqet Eysa Mesihning krésttiki qurbanliqidinla kélidu» dégen xewer köp ademlerni (peqet Yehudiylarnila emes!) renjitidu yaki ularning ghezipini qozghaydu. Mana bumu «krést bizarliqi»dur. Xush xewer yetküzüshte «krést bizarliqi» herdaim bolidu; undaq ish kem bolsa yetküzgen «xush xewer» emdi «xush xewer» bolmaydu!  1Kor. 1:23. 12 Silerni qutritiwatqan bu ademler özlirini axta qiliwetsun deymen!Ye. 7:25. 13 Chünki qérindashlar, siler erkinlikke chaqirildinglar. Lékin erkinlikinglarni etlerning arzu-heweslirige qandurushning bahanisi qilmanglar, belki méhir-muhebbet bilen bir-biringlarning qulluqida bolunglar. «lékin erkinlikinglarni etlerning arzu-heweslirige qandurushning bahanisi qilmanglar» — «et» yaki «etler» asasen insanning öz shexsiyetchi tebiitini körsitidu. Buning toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.  1Kor. 8:9; 1Pét. 2:16; Yeh. 4. 14 Chünki pütkül Tewrat qanuni «Qoshnangni özüngni söygendek söygin» dégen birla emrde emel qilinidu. «... pütkül Tewrat qanuni «Qoshnangni özüngni söygendek söygin» dégen birla emrde emel qilinidu» — «emel qilinidu» dégenning bashqa xil terjimisi: «yighinchaqlan’ghandur» («Law.» 19:18).  Law. 19:18; Mat. 22:39; Mar. 12:31; Rim. 13:8; Yaq. 2:8. 15 Lékin pexes bolunglarki, bir-biringlarni chishlep tartip yalmap yürüp, bir-biringlardin yutulup ketmenglar yene!2Kor. 12:20.
 
Roh we «et»
16 Emma shuni deymenki — Muqeddes Rohta ménginglar, we shu chaghda siler etlerning arzu-heweslirige yol qoymaysiler. «Muqeddes Rohta ménginglar» — démek, «Muqeddes Rohning yétekchilikide hem Uning küch-qudritide ménginglar». Bu ibare toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.  Rim. 13:14; 1Pét. 2:11. 17 Chünki et Rohqa zit bolghan ishlarni arzu qilidu, we Roh etke zit bolghan ishlarni arzu qilidu. Ular ikkisi bir-birige qarimuqarshidur; netijide, özünglar arzu qilghan ishlarni qilalmaysiler. Rim. 7:15-26. 18 Wehalenki, siler Rohning yétekchilikide bolsanglar, u chaghda Tewrat qanunining ilkide bolmaysiler. 19 Emdi etning emelliri roshenki — zinaxorluq, buzuqluq, napakliq, shehwaniyliq, 1Kor. 3:3; Yaq. 3:14. 20 butpereslik, séhirgerlik, öchmenlikler, jédeller, qizghanchuqluqlar, ghezepler, riqabetlishishler, bölgünchilikler, guruhwazliqlar, 21 hesetxorluqlar, qatilliqlar, haraqkeshlikler, eysh-ishretler qatarliq ishlardur; bu ishlar toghruluq burunqi éytqinimdek hazir yene bir qétim agahlandurimenki, bundaq ishlarni qilghuchilar Xudaning padishahliqigha mirasliq qilmaydu. 1Kor. 6:10; Ef. 5:5; Kol. 3:6; Weh. 22:15. 22 Wehalenki, Rohning méwisi bolsa méhir-muhebbet, shad-xuramliq, xatirjemlik, sewr-taqet, méhribanliq, yaxshiliq, ishench-sadiqliq, «Rohning méwisi bolsa...» — «Roh» Muqeddes Roh, Xudaning Rohi.
«Rohning méwisi» — bashqiche éytqanda, «Muqeddes Rohning yétekchilikide yashashtin béridighan méwe».
  Ef. 5:9. 23 mömin-mulayimliq we özini tutuwélishtin ibaret. Mushundaq ishlarni tosidighan héchqandaq qanun yoqtur. «... mömin-mulayimliq we özini tutuwélishtin ibaret» — Injilda «mömin-mulayimliq» yaki «yuwash-mulayimliq»ning alahidiliki bar, u bolsimu qorqunchtin küchlüklerge yol qoyidighan ajizliq emes, belki Xudaning yolida talash-tartishlardin qol üzüsh, Xudaning hemme ishlirimizni zorawanliqsiz, jédelsiz toghra orunlashturushigha iman baghlashtur; mushundaq pozitsiye mulayim, yuwashliq bilen ipadilinidu, elwette.  1Tim. 1:9. 24 Lékin Mesihke mensup bolghanlar etlirini, shundaqla uningdiki ishqlar we hem heweslerni teng kréstligen bolidu. «Lékin Mesihke mensup bolghanlar etlirini, shundaqla uningdiki ishqlar we hem heweslerni teng kréstligen bolidu» — «uningdiki (etlerning) ishqlar...» yaki «uningdiki héssiyatlar...».  Rim. 6:6; 13:14; Gal. 2:20; 1Pét. 2:11. 25 Rohta yashawatqan bolsaq, Rohqa egiship mangayli. 26 Bir-birimizni renjitip, bir-birimizge heset qilip, hakawur shöhretpereslerdin bolmayli.
 
 

5:1-2 «... Eger siler xetne qobul qilsanglar, u chaghda Mesihning silerge héchqandaq paydisi qalmaydu» — Galatiyaliqlarning xetnini qobul qilishtiki meqsiti «mushu arqiliq heqqaniyliqqa érishimen» dégenliktur; ular Mesihning gunahlar üchün bolghan qurbanliqigha tayanmayla, peqet yene özining tirishchanliqi bilen «sawabliq ishlar»ni berpa qilmaqchi bolup «öz-özümge tayinip gunahlirimni yuyup heqqaniy adem bolimen» dégenlerdin ibaret idi.

5:1-2 Yesh. 9:3; Yuh. 8:32; Rim. 6:18; 1Pét. 2:16; Ros. 15:1.

5:3 «Men xetnini qobul qilghan herbir kishige yene agahlandurup heqiqetni éytip qoyayki, ularning Tewrattiki barliq emr-belgilimilerge (toluq emel qilish) mejburiyiti bardur» — mushu ayet toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

5:5 «Chünki Rohqa tayinip heqqaniyliqqa baghlan’ghan arzu-armanni étiqad bilen telpünüp kütmektimiz» — «Roh» Muqeddes Roh, elwette. «heqqaniyliqqa baghlan’ghan arzu-armanni» — grék tilida «heqqaniyliqning ümidi» dep ipadilinidu. Menisi: (1) kimde Mesih arqiliq heqqaniyliq bar bolsa uning ershtiki bextke baghlighan zor ümidimu bar bolidu; (2) bizde Mesih arqiliq hazir bar bolghan heqqaniyliq Uning qaytip kélishi bilen toluq, mukemmel bolidu, deydighan ümidmu bardur. Bizningche, bu her ikki ümid körsitilidu.

5:6 «Chünki Mesih Eysada xetnilik küchke ige emes, xetnisizlikmu küchke ige emes, küchke ige bolghini peqet muhebbet arqiliq ish qilidighan étiqadtur» — «muhebbet arqiliq ish qilidighan étiqad»: — étiqad muhebbet arqiliq güzel ishlarni qilidu hem muhebbetning özi étiqadqa güzel ishlarni qilishqa türtke bolup ilhamlanduridu.

5:6 Mat. 12:50; Yuh. 15:14; 1Kor. 7:19; 2Kor. 5:17; Gal. 6:15; Kol. 3:11; 1Tés. 1:3.

5:7 «Siler obdan chépip méngiwatqanidinglar» — étiqad yolida, elwette.

5:7 Gal. 3:1.

5:8 «Bundaq qayil qilish amili silerni Chaqirghuchidin bolghan emes!» — «qayil qilish»ning menisi yuqiriqi «itaet» dégen sözning menisige yéqin bolup, kinayilik menini tekitleydu — démek, mushundaq «itaet» bolamdu?

5:9 «Kichikkine xémirturuch pütkül xémirni boldurup yoghinitidu!» — démek, kichikkine xémirturuch pütün xémirni boldurghinidek, bir ademning «azraq xata» telimimu nurghun ademni azduridu. Bashqiche éytqanda «xetne qilish» «kichikkine bir ish» bolsimu, Galatiyaliqlarning uni «mushu ish bilen heqqaniy (yaki «téximu heqqaniy») adem bolimen» dep qobul qilishi özlirini Xudaning nijatidin chiqirip ayriwétetti.

5:9 1Kor. 5:6.

5:10 «Emma silerni qaymuqturuwatqan kim bolushidin qet’iynezer, u choqum tégishlik jazasini tartidu» — Xuda teripidin, elwette.

5:10 2Kor. 2:3; 8:22.

5:11 «Qérindashlar, eger men «xetne qilinish kérek» dep jakarlap yürgen bolsam, undaqta men bügünki kün’giche yene néme üchün Yehudiylardin ziyankeshlikke uchrap kélimen?» — Galatiyadiki jamaetni «qaymuqturuwatqan»lar bolsa belkim: «Pawlus, sünnet qilinish kérek deydu», dep yalghanchiliq qilghan bolsa kérek. Pawlusning bu soali bilen ularning yalghan sözige jawab béridu — Mana, men shundaq xewerni yetküzgen bolsam, Yehudiylar teripidin ziyankeshlikke uchrap ketmeyttim, deydu. «Eger shundaq qilghan bolsam, «krést bizarliqi» yoq qilinatti!» — «krést bizarliqi» toghruluq: — «krést» özi Rim impériyesidiki eng yirginchlik ölüm jaza tedbiri idi! Lékin Xuda Eysaning del shundaq ölümi arqiliq ademni qutquzmaqchi! Mana «krést bizarliqi»dur! Uning üstige, «xetne qilinish yaki Tewrat qanunigha emel qilishqa tirishishlar ademni gunahliridin qutquzmaydu, nijat-qutquzulush peqet Eysa Mesihning krésttiki qurbanliqidinla kélidu» dégen xewer köp ademlerni (peqet Yehudiylarnila emes!) renjitidu yaki ularning ghezipini qozghaydu. Mana bumu «krést bizarliqi»dur. Xush xewer yetküzüshte «krést bizarliqi» herdaim bolidu; undaq ish kem bolsa yetküzgen «xush xewer» emdi «xush xewer» bolmaydu!

5:11 1Kor. 1:23.

5:12 Ye. 7:25.

5:13 «lékin erkinlikinglarni etlerning arzu-heweslirige qandurushning bahanisi qilmanglar» — «et» yaki «etler» asasen insanning öz shexsiyetchi tebiitini körsitidu. Buning toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.

5:13 1Kor. 8:9; 1Pét. 2:16; Yeh. 4.

5:14 «... pütkül Tewrat qanuni «Qoshnangni özüngni söygendek söygin» dégen birla emrde emel qilinidu» — «emel qilinidu» dégenning bashqa xil terjimisi: «yighinchaqlan’ghandur» («Law.» 19:18).

5:14 Law. 19:18; Mat. 22:39; Mar. 12:31; Rim. 13:8; Yaq. 2:8.

5:15 2Kor. 12:20.

5:16 «Muqeddes Rohta ménginglar» — démek, «Muqeddes Rohning yétekchilikide hem Uning küch-qudritide ménginglar». Bu ibare toghruluq «rimliqlargha»diki «kirish söz»imizni körüng.

5:16 Rim. 13:14; 1Pét. 2:11.

5:17 Rim. 7:15-26.

5:19 1Kor. 3:3; Yaq. 3:14.

5:21 1Kor. 6:10; Ef. 5:5; Kol. 3:6; Weh. 22:15.

5:22 «Rohning méwisi bolsa...» — «Roh» Muqeddes Roh, Xudaning Rohi. «Rohning méwisi» — bashqiche éytqanda, «Muqeddes Rohning yétekchilikide yashashtin béridighan méwe».

5:22 Ef. 5:9.

5:23 «... mömin-mulayimliq we özini tutuwélishtin ibaret» — Injilda «mömin-mulayimliq» yaki «yuwash-mulayimliq»ning alahidiliki bar, u bolsimu qorqunchtin küchlüklerge yol qoyidighan ajizliq emes, belki Xudaning yolida talash-tartishlardin qol üzüsh, Xudaning hemme ishlirimizni zorawanliqsiz, jédelsiz toghra orunlashturushigha iman baghlashtur; mushundaq pozitsiye mulayim, yuwashliq bilen ipadilinidu, elwette.

5:23 1Tim. 1:9.

5:24 «Lékin Mesihke mensup bolghanlar etlirini, shundaqla uningdiki ishqlar we hem heweslerni teng kréstligen bolidu» — «uningdiki (etlerning) ishqlar...» yaki «uningdiki héssiyatlar...».

5:24 Rim. 6:6; 13:14; Gal. 2:20; 1Pét. 2:11.