Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yuhanna 8

Zina üstide tutulghan ayal

1 Eysa bolsa Zeytun téghigha chiqip ketti. 2 Etisi seherde, u yene ibadetxana hoylilirigha kirdi we xalayiqning hemmisi uning yénigha kélishkenidi. U olturup, ulargha telim bérishke bashlidi. 3 Shu chaghda, Tewrat ustazliri bilen Perisiyler zina qilip tutulup qalghan bir ayalni uning aldigha élip kélishti. Ular ayalni otturigha chiqirip, 4 uningdin:

— Ustaz, bu ayal del zina üstide tutuwélindi.□ 5 Musa peyghember Tewrat qanunida bizge mushundaq ayallarni chalma-kések qilip öltürüshni emr qilghan. Emdi senche, uni qandaq qilish kérek? — dep sorashti.□ ■ 6 Emdi ularning bundaq déyishtiki niyiti, uni tuzaqqa chüshürüp, uning üstidin erz qilghudek birer bahane izdesh idi. Emma Eysa éngiship, barmiqi bilen yerge bir némilerni yazghili turdi.□ 7 Ular shu soalni toxtimay sorawatatti, u ruslinip ulargha:

— Aranglardiki kim gunahsiz bolsa, bu ayalgha birinchi tashni atsun! — dédi.■

8 Andin u yene éngiship, yerge yézishni dawamlashturdi.■ 9 Ular bu sözni anglap, aldi bilen yashan’ghanliri, andin qalghanliri bir-birlep hemmisi u yerdin chiqip kétishti. Axirida Eysa otturida öre turghan héliqi ayal bilen yalghuz qaldi. □ 10 Eysa ruslinip turup, shu ayaldin bashqa héchkimni körmigen bolup, uningdin:

Xanim, sanga héliqi shikayet qilghanlar qéni? Séni gunahqa békitidighan héchkim chiqmidimu? — dep soriwidi, 11 — Hezretliri, héchkim chiqmidi, — dédi ayal.

Eysa:

— Menmu séni gunahqa békitmeymen. Barghin, buningdin kéyin yene gunah qilmighin! — dédi.□ ■

Eysa dunyaning nuridur

12 Shunga Eysa yene köpchilikke söz qilip:

— Dunyaning nuri özümdurmen. Manga egeshkenler qarangghuluqta mangmaydu, eksiche hayatliq nurigha érishidu, — dédi.■

13 Perisiyler:

— Sen özüngge özüng guwahliq bériwatisen. Shunga séning guwahliqing rast hésablanmaydu, — déyishti.

14 Eysa ulargha jawaben mundaq dédi:

— Hetta men özümge guwahliq bersemmu, guwahliqim heqtur, chünki men özümning qeyerdin kelgenlikimni we qeyerge baridighanliqimni bilimen. Lékin siler qeyerdin kelgenlikimni we qeyerge baridighanliqimni bilmeysiler. ■ 15 Siler et igilirining ölchimi boyiche höküm qilisiler. Biraq men héchkimning üstige höküm qilmaymen. □ 16 Men höküm qilsammu, hökümüm heqiqiydur; chünki men yalghuz emes, belki méni ewetken Ata bu ishta men bilen billidur. □ 17 Silerge tewe bolghan Tewrat qanunida: «Ikki ademning guwahliqi bolsa rast hésablinidu» dep pütülgendur. □ ■ 18 Rast, men özüm toghramda özüm guwahliq bérimen, we méni ewetken Atimu méning toghramda guwahliq béridu.■

19 Ular uningdin: — Atang qeyerde? — dep sorashti.

Eysa ulargha jawab bérip: — Siler ya méni tonumaysiler, ya Atamni tonumaysiler; méni tonughan bolsanglar, Atamnimu tonuyttunglar, — dédi.■

20 Eysa bu sözlerni ibadetxanida telim berginide, sediqe sanduqining aldida turup éytqanidi. Biraq héchkim uni tutmidi, chünki uning waqit-saiti téxi yétip kelmigenidi.□ ■

Eysaning étiqadsizlargha agah bérishliri

21 Shuning bilen u ulargha yene:

Men bu yerdin kétimen; siler méni izdeysiler, lékin öz gunahinglar ichide ölisiler. Men kétidighan yerge siler baralmaysiler, — dédi.■

22 Buning bilen Yehudiylar:

— U: «Men kétidighan yerge siler baralmaysiler» deydu. Bu uning özini öltürüwalimen déginimidu? — déyishti.

23 Eysa ulargha:

— Siler töwendindursiler, men yuqiridindurmen. Siler bu dunyadindursiler, men bu dunyadin emesmen. ■ 24 Shuning üchün silerge: «Gunahliringlar ichide ölisiler» dédim. Chünki siler méning «Ezeldin Bar Bolghuchi» ikenlikimge ishenmisenglar, gunahliringlar ichide ölisiler, — dédi.□ ■

25 Sen zadi kim? — dep sorashti ular.

Eysa ulargha: — Bashta silerge néme dégen bolsam, men shu. 26 Özümning silerning toghranglarda we üstünglardin höküm qilidighan nurghun sözlirim bar; lékin méni Ewetküchi heqtur we men Uningdin némini anglighan bolsa, bularnila dunyadikilerge uqturup éytimen, — dédi.□ ■

27 Ular uning özlirige éytqanlirining Ata toghruluq ikenlikini chüshinelmidi. □ 28 Shunga Eysa mundaq dédi:

Siler Insan’oghlini kötürgendin kéyin, méning «Ezeldin Bar Bolghuchi» ikenlikimni bilisiler we shundaqla héch ishni özlükümdin qilmighanliqimni, peqet Atining manga ögetkininila sözligenlikimnimu bilisiler. □ ■ 29 Méni Ewetküchi men bilen billidur, U méni esla yalghuz qoymidi, chünki men hemishe Uni xursen qilidighan ishlarni qilimen.■

30 Eysa bu sözlerni qiliwatqan chaghning özide, nurghun kishiler uninggha étiqad qildi.■

Heqiqiy erkinlik toghruluq

31 Eysa özige étiqad qilghan Yehudiylargha:

— Eger méning söz-kalamimdin chiqmay tursanglar, méning heqiqiy muxlislirim bolghan bolisiler, 32 we heqiqetni bilisiler we heqiqet silerni azadliqqa érishtüridu, — dédi.■

33 Ular jawaben: — Biz Ibrahimning neslimiz, — héchqachan héchkimning qulluqida bolmiduq. Sen qandaqsige: Azadliqqa érishsiler, deysen? — dédi.■

34 Eysa ulargha jawab bérip: — Berheq, berheq, men silerge shuni éytip qoyayki, gunah sadir qilghan kishi gunahning qulidur. ■ 35 Qul ailide menggü turmaydu, lékin oghul menggü turidu. □ 36 Shuning üchün Oghul silerni azad qilsa, heqiqiy azad bolisiler. □ ■ 37 Silerning Ibrahimning nesli ikenlikinglarni bilimen. Biraq méni öltürmekchi boluwatisiler, chünki méning sözüm ichinglardin orun almidi. 38 Men Atamning yénida körgenlirimni éytiwatimen; siler bolsanglar öz atanglardin körgenliringlarni qiliwatisiler!□ ■

39 Ular jawab bérip: — Bizning atimiz Ibrahimdur, — dédi.

Eysa ulargha: — Eger Ibrahimning perzentliri bolsanglar, Ibrahimning emellirini qilghan bolattinglar! ■ 40 Biraq hazir eksiche méni, yeni Xudadin anglighan heqiqetni silerge yetküzgen ademni öltürüshke qestleysiler. Ibrahim undaq ishni qilmighan. ■ 41 Siler öz atanglarning qilghinini qiliwatisiler! — dédi.

— Biz haramdin bolghan emesmiz! Bizning peqet birla atimiz bar, U bolsa Xudadur! — déyishti ular.□

42 Eysa ulargha: — Atanglar Xuda bolghan bolsa, méni söygen bolattinglar; chünki men Xudaning baghridin chiqip, bu yerge keldim. Men özlükümdin kelgen emesmen, belki Uning teripidin ewetilgenmen. □ ■ 43 Sözlirimni némishqa chüshenmeysiler? Éniqki, méning söz-kalamim quliqinglargha kirmeywatidu! 44 Siler atanglar Iblistin bolghansiler we uning arzu-heweslirige emel qilishni xalaysiler. U alem apiride bolghandin tartip qatil idi we uningda heqiqet bolmighachqa, heqiqette turmighan. U yalghan sözligende, öz tebiitidin sözleydu, chünki u yalghanchi we shundaqla yalghanchiliqning atisidur. □ ■ 45 Lékin men heqiqetni sözliginim üchün, manga ishenmeysiler. 46 Qaysinglar méni gunahi bar dep delilliyeleysiler, qéni? Heqiqetni sözlisem, néme üchün manga ishenmeysiler? 47 Xudadin bolghan kishi Xudaning sözlirini anglaydu; siler ularni anglimaysiler, chünki siler Xudadin bolghan emessiler!■

48 Yehudiylar uninggha jawaben:

— Ejeba, bizning séni: «Samariyelik hem jin chaplashqan adem»sen déginimiz toghra emesmu? — déyishti.□ ■

49 Eysa jawaben: — Manga jin chaplashqini yoq, belki men Atamni hörmet qilimen; lékin siler manga hörmetsizlik qiliwatisiler. ■ 50 Men öz shan-sheripimni izdimeymen; lékin buni izdigüchi hem uning üstidin höküm qilghuchi Birsi bar. 51 Berheq, berheq, men silerge shuni éytip qoyayki, méning söz-kalamimni tutidighan kishi ebedil’ebed ölüm körmeydu.■

52 Shuning bilen Yehudiylar uninggha:

— Sanga derweqe jin chaplashqanliqini emdi bilduq! Hetta hezriti Ibrahim we peyghemberlermu ölgen tursa, sen qandaqsige: «Méning söz-kalamimni tutidighan kishi ebedil’ebed ölüm tétimaydu» deysen? 53 Ejeba, sen atimiz Ibrahimdin ulughmusen? U öldi, peyghemberler hem öldi!? Sen özüngni kim qilmaqchisen?■

54 Eysa jawaben mundaq dédi:

— Eger men özümni ulughlisam, undaqta ulughluqum héchnerse hésablanmaytti. Biraq méni ulughlighuchi — siler «U bizning Xudayimiz» dep ataydighan Atamning Özidur. 55 Siler Uni tonumidinglar, lékin men Uni tonuymen. Uni tonumaymen désem, silerdek yalghanchi bolattim; biraq men Uni tonuymen we Uning söz-kalamini tutimen. 56 Atanglar Ibrahim méning künümni köridighanliqidin yayrap-yashnidi hem derweqe uni aldin’ala körüp shadlandi.□ ■

57 — Sen téxi ellik yashqa kirmey turup, Ibrahimni kördüngmu? — déyishti ular.

58 Eysa ulargha:

— Berheq, berheq, men silerge shuni éytip qoyayki, Ibrahim tughulmastila, men Bar Bolghuchidurmen! — dédi.□

59 Buning bilen ular uni chalma-kések qilghili qollirigha yerdin tash aldi; lékin Eysa ulargha körünmey, ularning otturisidin ötüp ibadetxanidin chiqip ketti.□ ■

□8:4 «Ustaz, bu ayal del zina üstide tutuwélindi» — «zina qilip tutulup qalghan» ayal bar idi, lékin erkek qéni?

□8:5 «Musa peyghember Tewrat qanunida bizge mushundaq ayallarni chalma-kések qilip öltürüshni emr qilghan» — qiziq yéri shuki, ular peqet «ayallar»ni tilgha alidu. Emeliyette Tewrat qanuni boyiche zina qilghan erkeklernimu ölümge mehkum qilish kérek idi.

■8:5 Law. 20:10; Qan. 22:22.

□8:6 «Emdi ularning bundaq déyishtiki niyiti, uni tuzaqqa chüshürüp, uning üstidin erz qilghudek birer bahane izdesh idi» — Eger Eysa «Bu ayalgha rehim qilish kérek» dése, ular derhal «Sen Musa peyghemberge chüshürülgen qanun’gha xilapliq qilishni ündeysen, deytti. Bashqa bir tereptin, shu chaghda Yehudiy xelqi Rim impériyesining qanuni astida turghachqa, Yehudiylar özliri héchkimge ölüm jazasini beja keltürüsh hoquqi yoq idi. Shunga eger Eysa «Chalma-kések qilinsun» dése, u chaghda ular rimliqlargha «mushu kishi Rim impériyesige qarshi chiqti!» dégendek shikayet qilatti.

■8:7 Qan. 17:7.

■8:8 Yer. 17:13

□8:9 «ular bu sözni anglap, aldi bilen yashan’ghanliri, andin qalghanliri bir-birlep hemmisi u yerdin chiqip kétishti» — bezi kona köchürmilerde: «Ular bu sözni anglap, wijdanining eyiblishi bilen aldi bilen yashan’ghanliri, andin qalghanliri bir-birlep hemmisi u yerdin chiqip kétishti» déyilidu.

□8:11 «Menmu séni gunahqa békitmeymen. Barghin, buningdin kéyin yene gunah qilmighin!» — 7:53-8:11-ayetler bezi kona köchürmilerde tépilmaydu. Bizningche, buning sewebi, bu «zina gunahining kechürüm qilinishi» toghrisidiki ayetler bezi köchürgüchilerning zitigha qattiq tegken bolsa kérek.

■8:11 Yuh. 5:14.

■8:12 Yesh. 42:16; Yuh. 1:9; 9:5; 12:35,36.

■8:14 Yuh. 5:31.

□8:15 «Siler et igilirining ölchimi boyiche höküm qilisiler» — «et igilirining ölchimi boyiche» — oqurmenlerning éside bolsunki, Injilda «et» yaki «etler» köp yerlerde insanlarning Xudagha tayanmay özlükidin ish qilghanliqini körsitidu. «Rimliqlargha»diki «kirish söz»nimu körüng.

□8:16 «Biraq men héchkimning üstige höküm qilmaymen. Men höküm qilsammu, hökümüm heqiqiydur» — Eysa Mesih bu dunyada turghanda kishilerning üstige höküm qilmaytti (soraqqa tartmaytti), belki ularning ish-heriketlirining üstige, toghra, toghra emes, dep höküm qilatti. Peqet axiretke kelgende andin u barliq kishilerni soraqqa tartip, ularning üstidin höküm chiqiridu, elwette. Perisiyler bolsa özlirini soraqchi, Mesihni soraqqa tartish hoquqimiz bar dep qaraytti. «méni ewetken Ata bu ishta men bilen billidur» — «bu ishta» dégen sözler eyni tékistte bolmisimu, menisi del «Méning höküm qilghinim peqet özümdin emes, buningda Ata men bilen billidur» dégendektur.

□8:17 «Silerge tewe bolghan Tewrat qanunida...» — grék tilida «silerning Tewrat qanuninglarda» déyilidu. Bu hejwiy, kinayilik geptur. Periysiler daim: «Tewrat qanunini tiriship-tirmiship, heqiqiy menisi bilen özleshtürgüchiler peqet bizlermiz» dep halini chong qilip yürüshetti. Emeliyette «Tewrat qanuni» Xudaning barliq xelqige tewe idi, elwette. 10:34 we 15:25nimu körüng. «ikki ademning guwahliqi bolsa rast hésablinidu» — «Qan.» 17:6.

■8:17 Chöl. 35:30; Qan. 17:6; 19:15; Mat. 18:16; 2Kor. 13:1; Ibr. 10:28.

■8:18 Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; 9:35; Yuh. 1:33; 5:37; 6:27.

■8:19 Yuh. 14:9; 16:3.

□8:20 «sediqe sanduqining aldida» — yaki «xezinide».

■8:20 Yuh. 7:30.

■8:21 Yuh. 7:34; 13:33.

■8:23 Yuh. 3:31.

□8:24 «Chünki siler méning «Ezeldin Bar Bolghuchi» ikenlikimge ishenmisenglar, gunahliringlar ichide ölisiler» — yaki «Chünki siler méning «Men Bolimen» ikenlikimge ishenmisenglar, gunahliringlar ichide ölisiler». «Ezeldin Bar Bolghuchi» yaki ««Men Bolimen» — Bu Xudaning Musa peyghemberge ashkarilighan nami bolup («Mis.» 3:14), Eysamu bu namni özige qollan’ghan. Bashqa bir terjimisi: «Méning U (yeni, Mesih) ikenlikimge...». Lékin «Yuhanna»da oxshash shu ibare tépilidighan köp bashqa ayetler bilen sélishturghanda (mesilen, 28-, 58-ayet) bu terjimimiz toghra bolushi kérek.

■8:24 Yuh. 8:21.

□8:26 «Özümning silerning toghranglarda we üstünglardin höküm qilidighan nurghun sözlirim bar; lékin méni Ewetküchi heqtur we men Uningdin némini anglighan bolsa, bularnila dunyadikilerge uqturup éytimen» — Mesihning Perisiylerge éytqan bashqa köp sözlirige oxshash, bu sözi intayin ixchamdur. Bizningche omumiy menisi: «Siler toghruluq nurghun eyibleydighan sözlirim bar. Bu sözlirimni qobul qilmasliqinglar mumkin. Lékin méning bu sözlirim emeliyette özümdin emes, belki méni ewetken Atamdindur; shunga ishinishinglar kérek; chünki némini Uningdin anglisam, shuni dunyagha éytimen» dégendek bolsa kérek.

■8:26 Yuh. 7:28; 15:15; Rim. 3:4.

□8:27 «ular uning özlirige éytqanlirining ata toghruluq ikenlikini chüshinelmidi» — «Ata» öz Atisi Xuda, elwette. Démisekmu, Mesihning némishqa bezide peqet «Ata» we bashqa yerlerde «Atam» déyishini tetqiq qilish bek paydiliq ishtur.

□8:28 «Siler Insan’oghlini kötürgendin kéyin...» — «Insan’oghlining kötürülüshi» awwal Eysaning kréstlinishi, andin asman’gha kötürülüp Xudaning ong teripide olturushinmu körsitidu. 12:32-34nimu körüng. «méning «Ezeldin Bar Bolghuchi» ikenlikimni bilisiler» — 24-ayettiki izahatni körüng.

■8:28 Chöl. 21:9; 2Pad. 18:4; Yuh. 3:11, 14; 7:16; 12:32, 49; 14:10.

■8:29 Yuh. 14:10; 16:32.

■8:30 Yuh. 7:31.

■8:32 Rim. 6:18; Gal. 5:1; 1Pét. 2:16.

■8:33 Mat. 3:9.

■8:34 Rim. 6:20; 2Pét. 2:1.

□8:35 «Qul ailide menggü turmaydu, lékin oghul menggü turidu» — démek, birsi «qul» bolsa (mushu yerde «gunahning quli») herqandaq öy igisi bilen menggülük munasiwette bolmaydu, uning aile ezasi bolalmaydu; peqet öy igisining öz ailisidikiler bilenla menggülük munasiwiti bolidu; öy igisining oghli öy igisining hoquqigha ige bolidu, elwette. Emdi «öy igisi» Xuda bolsa, uning Oghlimu toluq hoquqluq bolidu, elwette. Bu ish 36-ayettiki heqiqet bilen zich baghlinidu.

□8:36 «Shuning üchün Oghul silerni azad qilsa, heqiqiy azad bolisiler» — yuqiriqi izahatnimu körüng. «Qul» «qul»ni azad qilmaydu, «qul»ni azad qilalaydighan peqet özi azad bolghan kishi, elwette. Emdi bu dunyada kim gunahdin azadtur? Mesihdin bashqa herbir kishi gunahning qulidur, heqiqiy azad bolghan kishi peqet «Oghul», yeni Mesihdur; shuning bilen u bashqilarni (ularda étiqad bolsa) gunahning küchidin azad qilalaydu.

■8:36 Rim. 8:2.

□8:38 «siler bolsanglar öz atanglardin körgenliringlarni qiliwatisiler!» — yaki «siler bolsanglar öz atanglardin anglighanliringlarni qiliwatisiler!».

■8:38 Yuh. 3:11; 7:16; 12:49; 14:10, 24.

■8:39 Rim. 2:28; 9:7.

■8:40 Yuh. 17:17.

□8:41 «Siler öz atanglarning qilghinini qiliwatisiler!» — «öz atanglar» — Iblisni körsitidu, elwette. 44-ayetni körüng. «Biz haramdin bolghan emesmiz!» — bu daritma gep. Ular Eysaning Meryemdin tughulushini «bir atining wasitisi bilen emes», belki «haramdin bolghan» dep puritip, uningdin éwen tapmaqchi idi.

□8:42 «men Xudaning baghridin chiqip...» — grék tilida «men Xudaning ichidin chiqip...».

■8:42 Yuh. 5:43; 7:29.

□8:44 «... Iblis yalghanchi we shundaqla yalghanchiliqning atisidur» — yaki «... u (Iblis) yalghanchi we shundaqla yalghanchiliqning piridur».

■8:44 Yar. 3:1; 2Kor. 11:3; 1Yuh. 3:8.

■8:47 Yuh. 6:37; 10:26,27; 1Yuh. 4:6.

□8:48 ««Samariyelik hem jin chaplashqan adem»sen» — «Samariyelikler» Yehudiylar közge ilmaydighan bir xelq bolup, ularning közqarishiche Samariyelikler Xudaning sözini burmilighan kapirlar we jin tegkenlerdur.

■8:48 Yuh. 7:20; 10:20.

■8:49 Yuh. 7:18.

■8:51 Yuh. 5:24; 11:25.

■8:53 Ibr. 11:13.

□8:56 «Atanglar Ibrahim méning künümni köridighanliqidin yayrap-yashnidi» — Eysaning «méning künüm» dégini némini körsitidu? Bizningche bu ibare: (1) uning dunyagha kélishini körsitidu; (2) uning shan-sherep ichide qaytip kélidighan küninimu körsitidu. Ibrahim qachan aldin’ala buni körgen? Yehudiy «Rabbilar»ning köpinchisi «Ibrahim Ishaqni qurbanliq qilishqa sun’ghan waqitta baqiy alem uninggha ayan qilin’ghan» dep qaraytti we bizmu bu pikirge mayilmiz.

■8:56 Yar. 17:17; Luqa 10:24; Ibr. 11:13.

□8:58 «Ibrahim tughulmastila, men Bar Bolghuchidurmen!» — «men Bar Bolghuchidurmen» dégini yenila «Mis.» 3:14de, Musa peyghemberge wehiy qilin’ghan, Xudaning «Men Özümdurmen», yaki bolmisa «Men Ezeldin Bar Bolghuchidurmen» dégen ulugh namini körsitidu. Eysaning bu namni özige alghini uning Xudaliq tebiitini körsitidu. Yehudiylar uning bu gépini toghra chüshinidu, lékin qet’iy ishenmeydu (59-ayetni körüng).

□8:59 «Buning bilen ular uni chalma-kések qilghili qollirigha yerdin tash aldi» — Yehudiy xelqi uning sözining menisini toghra chüshinetti, lékin ishenmey «kupurluq qilghuchi!» dep uni öltürmekchi idi. «lékin Eysa ulargha körünmey, ularning otturisidin ötüp ibadetxanidin chiqip ketti» — bezi köna köchürmilerdePeqet «lékin Eysa özini daldigha élip, ibadetxanidin chiqip ketti» déyilidu.

■8:59 Luqa 4:29; Yuh. 10:31,39; 11:8.