9
«Büyük Iskender»ning tajawuzi toghruluq bésharetler
Perwerdigarning sözidin yüklen’gen bésharet — Xadrak zémini we Demeshq üstige qonidu (chünki Perwerdigarning neziri ademler we Israilning barliq qebililiri üstididur); «Xadrak zémini» — kona tarixnamiler boyiche, «Xadrak» dégen rayon Demeshq shehirige yéqin bolghan, biraq del qaysi jay ikenlikini hazir bilmeymiz. «chünki Perwerdigarning neziri ademler we Israilning barliq qebililiri üstididur» — bashqa birxil terjimisi: «chünki insanlarning we Israilning barliq qebililirining közi Perwerdigargha qaraydu». U bulargha chégridash bolghan Xamatqa, Tur we Zidon üstigimu qonidu. Tur tolimu «dana» bolghachqa, «U , yeni Perwerdigarning béshariti bulargha chégridash bolghan Xamatqa, Tur we Zidon üstigimu qonidu» — «büyük Iskender» miladiyedin ilgiriki 332-yili jenub terepke yürüsh qilip mushu yerlerni bir-birlep igiliwalghan. özi üchün qorghan qurghan, kümüshni topidek, sap altunni kochilardiki patqaqtek döwilep qoyghan. Mana, Reb uni mal-dunyasidin ayriwétidu, uning küchini déngizda yoq qilidu; u ot teripidin yep kétilidu. «Mana, Reb uni mal-dunyasidin ayriwétidu, uning küchini déngizda yoq qilidu; u ot teripidin yep kétilidu» — bu ayetni «büyük Iskender» emelge ashurghan. Miladiyedin ilgiri 332-yili u Turni bulang-talang qilip pütünley weyran qiliwetken «qoshumche söz»imizni körüng).
«uning küchini déngizda yoq qilidu» dégenlikning bashqa birxil terjimisi: «U (yeni Reb) ularning déngizdiki küchini yoq qilidu»
Ashkélon buni körüp qorqidu; Gazamu körüp azablinip tolghinip kétidu; Ekronmu shundaq, chünki uning arzu-ümidi tozup kétidu; padishah Gazadin yoqap kétidu, Ashkélon ademzatsiz qalidu. Shuning bilen Ashdodta haramdin bolghan birsi turidu; Men Filistiylerning meghrurluqi we pexrini yoqitimen. «Shuning bilen Ashdodta haramdin bolghan birsi turidu; Men Filistiylerning meghrurluqi we pexrini yoqitimen» — Iskender Turni igiliwalghandin kéyin Filistiyege qarap yürüsh qilidu. 5- we 6-ayette tilgha élin’ghan (Ashkélon, Gaza, Ekron, Ashdod) sheherler Filistiyediki besh chong sheherning töti. Bu jenglerning tepsilatliri üchün «qoshumche söz»imizni körüng. Men aghzidin qanlarni, uning haram yégen yirginchlik nersilerni chishliri arisidin élip kétimen; andin qélip qalghanlar bolsa, ular Xudayimizgha tewe bolup, Yehudada yolbashchi bolidu; Ekronning orni Yebus qebilisidikilerge oxshash bolidu. «Men aghzidin qanlarni, uning haram yégen yirginchlik nersilerni chishliri arisidin élip kétimen; andin qélip qalghanlar bolsa, ular Xudayimizgha tewe bolup,...» — «Xudayimizgha» dégen sözge qarighanda mushu ayetlerdiki sözligüchi Mesihning özi bolushi kérek. «...Ekronning orni Yebus qebilisidikilerge oxshash bolidu» — toluq ayetning menisi: (1) Filistiyler emdi butlargha atalghan qurbanliqlarning qéninimu, göshinimu yémeydighan bolidu. (2) Filistiyler Xudagha tewe bolup Yehuda arisida (Yebus qebilisidikilerdek) hörmetlik mertiwige ige bolidu (hazirqi «Pelesitinlikler» Filistiylerning ewladliri bolushi mumkin). «Qoshumche söz»imiznimu körüng. Men qoshun tüpeylidin, yeni ötüp ketküchi we qaytip kelgüchi tüpeylidin Öz öyüm etrapida chédirimni tiktürimen; ezgüchi qaytidin uningdin ötmeydu; chünki Öz közüm bilen közitimen. «Men qoshun tüpeylidin, yeni ötüp ketküchi we qaytip kelgüchi tüpeylidin Öz öyüm etrapida chédirimni tiktürimen; ezgüchi qaytidin uningdin ötmeydu; chünki Öz közüm bilen közitimen» — «büyük Iskender» zalim bolghini bilen, Misirgha hujum qilishqa mangghanda («ötüp ketkende») yaki Misirni ishghal qilip «qaytip kelgende» (gerche Yérusalémdiki muqeddes ibadetxanida nurghunlighan bayliqlar bolsimu), Yérusalémgha héch hujum qilmighan. Bu tarixning eng chong sirliridin biridur. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.
 
Zionning padishahi Mesih kélidu!
Zor shadlan, i Zion qizi!
Tentenelik nida qil, i Yérusalém qizi!
Qaranglar, padishahing yéninggha kélidu;
U heqqaniy we nijatliq bolidu;
Kemter-mömin bolup,
Mada éshekke, yeni éshek texiyige minip kélidu; «U heqqaniy we nijatliq bolidu» — bashqa terjimiliri: «U nijatni élip kélidu», «U qutquzulghan bolidu» yaki «U ghelibilik bolidu». «Qaranglar, padishahing yéninggha kélidu... mada éshekke, yeni éshek texiyige minip kélidu» — bu toluq bésharet Eysa Mesihni éniq körsitidu. Injil, «Matta» 21-bab, «Markus» 11-bab, «Luqa» 19-bab, «Yuhanna» 12-bablarni körüng.   Zek. 2:10; Mat. 21:4-5; Yuh.12:12-16
10 Shuning bilen Men jeng harwilirini Efraimdin,
Atlarni Yérusalémdin mehrum qiliwétimen;
Jeng oqyasimu élip tashlinidu.
U bolsa ellerge xatirjemlik-tinchliqni jakarlap yetküzidu;
Uning hökümranliqi déngizdin déngizghiche,
Efrat deryasidin yer yüzining chetlirigiche bolidu. «Shuning bilen Men jeng harwilirini Efraimdin, ...mehrum qiliwétimen; ... U , yeni Israilning padishah Mesih bolsa ellerge xatirjemlik-tinchliqni jakarlap yetküzidu; uning hökümranliqi déngizdin déngizghiche, Efrat deryasidin yer yüzining chetlirigiche bolidu» — démisekmu, bésharet Eysa Mesihning dunyagha tunchi kélishidin (9-ayet) uning qaytip kélishige atlap ötidu. Bésharetning qalghini axirqi zamanlarni körsitidu. «Qoshumche söz»imizni körüng.
11 Emdi séni bolsa, sanga chüshürülgen ehde qéni tüpeylidin, Men arangdiki mehbuslarni susiz orektin azadliqqa chiqirimen. «Emdi séni bolsa, sanga chüshürülgen ehde qéni tüpeylidin, Men arangdiki mehbuslarni susiz orektin azadliqqa chiqirimen» — bu sirliq bésharetning hem rohiy hem jismaniy jehetliri bolushi kérek. Ishinimizki, Eysa Mesihning qéni bilen tüzgen «yéngi ehde» Yehudiylarni, ellernimu herxil «gunah oriki»din qutquzalaydu hem kelgüsidimu buning sewebidin Xuda Yehudiylarni herxil jismaniy qiynchiliqlardinmu qutquzidu.   Mat. 26:28; Luqa 22:20; Rim. 9:3, 4; Rim. 11:25, 26, 27; 1Kor. 11:25; Ibr. 9:19, 20, 21.
12 Mustehkem jaygha qaytip kélinglar, i arzu-ümidning mehbusliri! Bügün Men jakarlap éytimenki, tartqan jazaliringning eksini ikki hessilep sanga qayturimen. «Mustehkem jaygha qaytip kélinglar, i arzu-ümidning mehbusliri!» — «arzu-ümidning mehbusliri» belkim bu tolimu qisqartilghan gep bolushi mumkin, menisi: ««Xudaning qaldisi» Xudaning nurghun wediliri aldida ümidwar bolushi kérek idi. Lékin ularning uninggha ishenmesliki, shundaqla ümidsizlinishi tüpeylidin gunahning mehbusliri bolup qalghan. Ularning birdinbir «mustehkem jay»i Xudaning Özi, elwette. 13 Chünki Özüm üchün Yehudani oqyadek égildürdüm, Efraimni oq qilip oqyagha saldim; Men oghul baliliringni ornidin turghuzimen, i Zion — ular séning oghul baliliringgha qarshi jeng qilidu, i Grétsiye! I Zion, Men séni palwanning qolidiki qilichtek qilimen. 14 Perwerdigar ularning üstide körünidu; Uning oqi chaqmaqtek étilip uchidu. Reb Perwerdigar kanayni chalidu; U jenubtiki dehshetlik qara quyunlarni bille élip yürüsh qilidu. Nah. 2:6 15 Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar ular üchün mudapie bolidu; ular salgha tashlirini kukum qilip, dessep cheyleydu; ular ichiwélip, sharab keypini sürgenlerdek qiyqas-süren kötüridu; ular qan’gha milen’gen qurban’gahning bürjekliridek, qan’gha toldurulghan qachilardek bolidu. «... ular (qan’gha) milen’gen qurban’gahning bürjekliridek, qan’gha toldurulghan qachilardek bolidu» — bu oxshitish Israilning jengge bolidighan zoq-keypining sharab ichken ademningkidek bolidighanliqini yaki düshmenlerdin tökülgen qanning köplükini bildüridu. Qurban’gah üstidiki qurbanliqlarning qanlirini élishqa birnechche qachilarni teyyarlash kérek idi, ular elwette qan bilen liq toldurulatti we qurban’gahning burjekliri qan’gha milinip kétetti.
Toluq bu bésharet belkim (1) Israilning Grétsiye zalimliri üstidin (miladiyedin ilgiriki 3- we 2-esirde) bolghan ajayib ghelibilirini we (2) axirqi zamandiki dejjalning qoshunliri bilen bolidighan urushlarni körsitidu. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.
16 Shu küni Perwerdigar bolghan ularning Xudasi ularni Özüm baqqan padam bolghan xelqim dep bilip qutquzidu; chünki ular taj göherliridek Uning zémini üstide kötürülidu. 17 Shunche zordur Uning méhribanliqi, shunche qaltistur Uning güzelliki! Ziraetler yigitlerni, yéngi sharab qizlarni yashnitidu! «Shunche zordur Uning méhribanliqi, shunche qaltistur Uning güzelliki!» — yaki, «Némidégen eziz! Némidégen güzel!».
 
 

9:1 «Xadrak zémini» — kona tarixnamiler boyiche, «Xadrak» dégen rayon Demeshq shehirige yéqin bolghan, biraq del qaysi jay ikenlikini hazir bilmeymiz. «chünki Perwerdigarning neziri ademler we Israilning barliq qebililiri üstididur» — bashqa birxil terjimisi: «chünki insanlarning we Israilning barliq qebililirining közi Perwerdigargha qaraydu».

9:2 «U , yeni Perwerdigarning béshariti bulargha chégridash bolghan Xamatqa, Tur we Zidon üstigimu qonidu» — «büyük Iskender» miladiyedin ilgiriki 332-yili jenub terepke yürüsh qilip mushu yerlerni bir-birlep igiliwalghan.

9:4 «Mana, Reb uni mal-dunyasidin ayriwétidu, uning küchini déngizda yoq qilidu; u ot teripidin yep kétilidu» — bu ayetni «büyük Iskender» emelge ashurghan. Miladiyedin ilgiri 332-yili u Turni bulang-talang qilip pütünley weyran qiliwetken «qoshumche söz»imizni körüng). «uning küchini déngizda yoq qilidu» dégenlikning bashqa birxil terjimisi: «U (yeni Reb) ularning déngizdiki küchini yoq qilidu»

9:6 «Shuning bilen Ashdodta haramdin bolghan birsi turidu; Men Filistiylerning meghrurluqi we pexrini yoqitimen» — Iskender Turni igiliwalghandin kéyin Filistiyege qarap yürüsh qilidu. 5- we 6-ayette tilgha élin’ghan (Ashkélon, Gaza, Ekron, Ashdod) sheherler Filistiyediki besh chong sheherning töti. Bu jenglerning tepsilatliri üchün «qoshumche söz»imizni körüng.

9:7 «Men aghzidin qanlarni, uning haram yégen yirginchlik nersilerni chishliri arisidin élip kétimen; andin qélip qalghanlar bolsa, ular Xudayimizgha tewe bolup,...» — «Xudayimizgha» dégen sözge qarighanda mushu ayetlerdiki sözligüchi Mesihning özi bolushi kérek. «...Ekronning orni Yebus qebilisidikilerge oxshash bolidu» — toluq ayetning menisi: (1) Filistiyler emdi butlargha atalghan qurbanliqlarning qéninimu, göshinimu yémeydighan bolidu. (2) Filistiyler Xudagha tewe bolup Yehuda arisida (Yebus qebilisidikilerdek) hörmetlik mertiwige ige bolidu (hazirqi «Pelesitinlikler» Filistiylerning ewladliri bolushi mumkin). «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

9:8 «Men qoshun tüpeylidin, yeni ötüp ketküchi we qaytip kelgüchi tüpeylidin Öz öyüm etrapida chédirimni tiktürimen; ezgüchi qaytidin uningdin ötmeydu; chünki Öz közüm bilen közitimen» — «büyük Iskender» zalim bolghini bilen, Misirgha hujum qilishqa mangghanda («ötüp ketkende») yaki Misirni ishghal qilip «qaytip kelgende» (gerche Yérusalémdiki muqeddes ibadetxanida nurghunlighan bayliqlar bolsimu), Yérusalémgha héch hujum qilmighan. Bu tarixning eng chong sirliridin biridur. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

9:9 «U heqqaniy we nijatliq bolidu» — bashqa terjimiliri: «U nijatni élip kélidu», «U qutquzulghan bolidu» yaki «U ghelibilik bolidu». «Qaranglar, padishahing yéninggha kélidu... mada éshekke, yeni éshek texiyige minip kélidu» — bu toluq bésharet Eysa Mesihni éniq körsitidu. Injil, «Matta» 21-bab, «Markus» 11-bab, «Luqa» 19-bab, «Yuhanna» 12-bablarni körüng.

9:9 Zek. 2:10; Mat. 21:4-5; Yuh.12:12-16

9:10 «Shuning bilen Men jeng harwilirini Efraimdin, ...mehrum qiliwétimen; ... U , yeni Israilning padishah Mesih bolsa ellerge xatirjemlik-tinchliqni jakarlap yetküzidu; uning hökümranliqi déngizdin déngizghiche, Efrat deryasidin yer yüzining chetlirigiche bolidu» — démisekmu, bésharet Eysa Mesihning dunyagha tunchi kélishidin (9-ayet) uning qaytip kélishige atlap ötidu. Bésharetning qalghini axirqi zamanlarni körsitidu. «Qoshumche söz»imizni körüng.

9:11 «Emdi séni bolsa, sanga chüshürülgen ehde qéni tüpeylidin, Men arangdiki mehbuslarni susiz orektin azadliqqa chiqirimen» — bu sirliq bésharetning hem rohiy hem jismaniy jehetliri bolushi kérek. Ishinimizki, Eysa Mesihning qéni bilen tüzgen «yéngi ehde» Yehudiylarni, ellernimu herxil «gunah oriki»din qutquzalaydu hem kelgüsidimu buning sewebidin Xuda Yehudiylarni herxil jismaniy qiynchiliqlardinmu qutquzidu.

9:11 Mat. 26:28; Luqa 22:20; Rim. 9:3, 4; Rim. 11:25, 26, 27; 1Kor. 11:25; Ibr. 9:19, 20, 21.

9:12 «Mustehkem jaygha qaytip kélinglar, i arzu-ümidning mehbusliri!» — «arzu-ümidning mehbusliri» belkim bu tolimu qisqartilghan gep bolushi mumkin, menisi: ««Xudaning qaldisi» Xudaning nurghun wediliri aldida ümidwar bolushi kérek idi. Lékin ularning uninggha ishenmesliki, shundaqla ümidsizlinishi tüpeylidin gunahning mehbusliri bolup qalghan. Ularning birdinbir «mustehkem jay»i Xudaning Özi, elwette.

9:14 Nah. 2:6

9:15 «... ular (qan’gha) milen’gen qurban’gahning bürjekliridek, qan’gha toldurulghan qachilardek bolidu» — bu oxshitish Israilning jengge bolidighan zoq-keypining sharab ichken ademningkidek bolidighanliqini yaki düshmenlerdin tökülgen qanning köplükini bildüridu. Qurban’gah üstidiki qurbanliqlarning qanlirini élishqa birnechche qachilarni teyyarlash kérek idi, ular elwette qan bilen liq toldurulatti we qurban’gahning burjekliri qan’gha milinip kétetti. Toluq bu bésharet belkim (1) Israilning Grétsiye zalimliri üstidin (miladiyedin ilgiriki 3- we 2-esirde) bolghan ajayib ghelibilirini we (2) axirqi zamandiki dejjalning qoshunliri bilen bolidighan urushlarni körsitidu. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

9:17 «Shunche zordur Uning méhribanliqi, shunche qaltistur Uning güzelliki!» — yaki, «Némidégen eziz! Némidégen güzel!».