11
Ibadet qaidiliri
1-2 Emdi silerni shuning üchün teripleymenki, i qérindashlar, hemme ishlarda siler méni eslep turuwatisiler, men silerge tapshurghinimdek, körsetmilerni tutup kéliwatisiler. 1Kor. 4:16; Fil. 3:17; 1Tés. 1:6; 2Tés. 3:9. Emma men silerning her erning béshi Mesihdur, ayalning béshi erdur we Mesihning béshi Xudadur dep bilishinglarni xalaymen. «ayal (yaki qiz)ning béshi erdur» — toy qilghanda uning béshi öz éri, elwette; turmushqa chiqmighan bolsa uning atisi; tenha, tul yaki ajrashqan qiz-ayallar bolsa, ularning béshi (bar bolsa) jamaettiki aqsaqallar bolidu.   Yuh. 14:28; 1Kor. 3:23; 15:27; Ef. 5:23. Shunga, ibadetke qatnashqanda, herqandaq er béshigha birnerse artqan halda dua qilsa yaki bésharet berse, u öz béshigha hörmetsizlik qilghan bolidu. «ibadetke qatnashqanda, herqandaq er béshigha birnerse artqan halda ... bésharet berse» — «bésharet berse» — «Xudaning wehiyisini yetküzse», yaki «peyghemberlik söz qilsa...» dégenlik. «Öz béshigha hörmetsizliq qilidu» — démek, Mesihge bihörmetlik qilidu. Emma ibadetke qatnashqanda, herqandaq ayal béshigha birer nerse artmighan halda dua qilsa yaki bésharet berse, u öz béshigha hörmetsizlik qilghan bolidu; bundaq ayalning chéchi chüshürüwétilgen, reswa qilin’ghan ayaldin perqi yoqtur. «...u öz béshigha hörmetsizlik qilidu» — démek, öz érige yaki jamaetning aqsaqallirigha hörmetsizlik qilidu. «bundaq ayalning chéchi chüshürüwétilgen, reswa qilin’ghan ayaldin perqi yoqtur» — kona zamanlarda ayallar buzuqchiliq qilghan bolsa, ularni jazalash usuli ayalni reswa qilip chéchini chüshürüwétishtin ibaret idi. Ayal kishining béshigha artqini yoq bolsa, chachliri chüshürüwétilsun; ayalgha nisbeten chachlirining késiwétilishi yaki chüshürüwétilishi uyatliq ish bolsa, emdi uning béshigha birer artqini bolsun. Chöl. 5:18; Qan. 22:5. Chünki er kishi bolsa béshini yapmasliqi kérek; chünki u Xudaning süret-obrazi we shan-sheripidur; emma ayal kishi bolsa erning shan-sheripidur. «Chünki er kishi bolsa béshini yapmasliqi kérek; chünki u Xudaning süret-obrazi we shan-sheripidur; emma ayal kishi bolsa erning shan-sheripidur» — bu ayettin (we shundaqla 4-6-ayetlerdin) Pawlusning adettiki ehwallar emes, belki ibadet sorunliri toghruluq sözlewatqanliqi éniq turidu; bu uning erlerge talagha chiqqanda herqandaq böklerni kiyishini mеn’i qilghini emes! Uning bu sözliride ayallarning talada yürgende romal-yaghliq artish-artmasliqi toghrisidimu gep yoq.   Yar. 1:26,27; 5:1; 9:6; Kol. 3:10. Chünki er bolsa ayaldin emes, belki ayal erdindur. «chünki er bolsa ayaldin emes, belki ayal erdindur» — oqurmenlerning éside barki, Xuda Hawa’animizni Adem’atimizning ténidin qowurghisini élip yasighan. «Yar.» 2-babni körüng.   Yar. 2:18, 21. Shuningdek er kishi ayal üchün emes, ayal kishi er üchün yaritilghandur. 10 Bu sewebtin, hem perishtilerning sewebidin ayal kishi béshida hoquqning belgisige ige bolushi kérek. «perishtilerning sewebidin ayal kishi béshida hoquqning belgisige ige bolushi kérek» — «perishtilerning sewebidin» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Biz bu ayetler (1-16)ni tepsiliy halda sherhleymiz. 11 Halbuki, Rebde ayal ersiz bolmas we er ayalsiz bolmas; 12 chünki ayal erdin chiqirilghinidek, er ayal arqiliq tughulidu; lékin hemme ish Xudadindur. 13 Öz könglünglarda baha béringlar; ayallarning béshigha birnerse artmay turup Xudagha dua qilishi muwapiqmu? 14 Tebietning özi silerge er kishining uzun chachliri bolsa uninggha uyat ikenlikini ögetmidimu? 15 Emma ayal kishining uzun chachliri bolsa, bu uninggha shan-sherep bolidu; chünki uning uzun chachliri uninggha bézek-yépincha bolsun dep teqdim qilin’ghan.
16  Birsining bu ishlar toghruluq talash-tartish qilghusi bolsa, shuni bilsunki, bizlerde hem Xudaning jamaetliridimu shulardin bashqa héch qaidiler yoqtur. 1Tim. 6:4.
 
Rebning dastixini toghruluq
17 Emma hazir démekchi bolghan ish, yeni siler yighilghan sorunlargha kelsek, uningda silerni teriplimeymen; chünki yighilghininglarning netijisi paydiliq emes, belki ziyanliq boluwatidu. 18 Chünki birinchidin, siler jamaette yighilghininglarda, aranglarda guruhlargha bölünüshler bolghanliqini anglidim; bu gepke qismen ishendim. 19 Aranglarda bölünüshler peyda bolmay qalmaydu. Undaq bolmighanda aranglarda kimning layaqetlik bolghanliqini körüwalghili bolmaytti. «Aranglarda bölünüshler peyda bolmay qalmaydu...» — az bolmighan alimlar Pawlusning bu jümlisi kinayilik, Korintliqlarni tenqid qilidighan alahide sözler, dep qaraydu. Bizmu mushu közqarashqa mayilmiz; chünki Injilda tilgha élin’ghan bashqa jamaetler arisida ehwal undaq emes idi; eksiche, ularning birliki xéli küchlük idi (mesilen, Filippi shehiridiki jamaette).
Qandaqla bolmisun, melum jamaettiki ishen’güchilerning köpinchisi Korinttiki jamaettek «Roxqa tewe» emes, belki «etke tewe», «étiqadta bowaqlar» bolsa, undaqta «bölünüshler» peyda bolmay qalmaydu. Bundaq ehwal heqiqeten Rebning yolini izdigüchilerge köprek bésim bérip, ularning Rohida tézla östürülüshi muhim bir türtke bolidu.
   Mat. 18:7; Luqa 17:1; Ros. 20:30; 1Yuh. 2:19.
20 Siler bir yerge jem bolghininglarda, siler heqiqeten «Rebning ziyapiti»din yémeysiler. Luqa 22:14-20. 21 Chünki yégininglarda herbiringlar bashqilarning yéyishini kütmeyla özünglar élip kelgen ghizani yewérisiler-de, birsi ach qalidu, yene birsi mest bolup kétidu. «Chünki yégininglarda herbiringlar bashqilarning yéyishini kütmeyla özünglar élip kelgen ghizani yewérisiler-de, birsi ach qalidu, yene birsi mest bolup kétidu» — rosulning sözlirige qarighanda, Korint étiqadchilar jamaitining yighinlirida pat-pat «ortaq ziyapet»ni tutatti, shuning bilen bir waqitta «Rebning ziyapiti»ni yéyetti («Yeh.» 12ni körüng). Lékin bay qérindashlar öz mol tamaqliri alghach özining bayliqlirini köz-köz qilip körsitetti, bashqa kembeghel qérindashlar bilen ortaqlashmaytti. «Ziyapet» qalaymiqan bolghachqa, «Rebning ziyapiti»ning özi közge ilinmay bolup qélip, Rebning namigha nomus keltürgenidi. 22 Yep-ichishke öz öyliringlar yoqmu? Xudaning jamaitini közge ilmay, yoqsullarni xijaletke qoymaqchimusiler? Silerge néme désem bolar? Silerni teriplemdimen? Yaq, silerni teriplimeymen. «Yep-ichishke öz öyliringlar yoqmu? Xudaning jamaitini közge ilmay, yoqsullarni xijaletke qoymaqchimusiler?» — bezi étiqadchilar jem bolup olturghan sorunlarda köp ghizalarni élip kélip yése, ghizasiz qérindashliri elwette xijil bolup qalidu.
23 Chünki men silerge Rebning ziyapiti toghruluq yetküzgenlirimni özüm Rebdin tapshuruwalghanmen; démek, Reb Eysagha satqunluq qilin’ghan kéchide u qoligha nan élip, Mat. 26:26; Mar. 14:22; Luqa 22:19. 24 teshekkür éytqandin kéyin uni oshtup: «Mana, silerge atalghan Méning ténim; buni Méni eslep turush üchün mushundaq qilinglar» — dédi. 25 Shuningdek, ghizadin kéyin u jamni qoligha élip: «Mana, bu jamdiki sharab qénimda bolghan «yéngi ehde»dur; her qétim buningdin ichkininglarda, Méni eslep turush üchün shundaq qilinglar» — dédi. «... Mana, bu jamdiki sharab qénimda bolghan «yéngi ehde»dur» — «yéngi ehde» Tewrat, «Yer.» 31:31-34de bésharet bérilgen. 26 Chünki siler her qétim bu nandin yégen, bu jamdin ichken bolsanglar, taki Uning qaytip kélishigiche siler Rebning ölümini jakarlighan bolisiler. Yuh. 14:3; Ros. 1:11. 27 Shuning üchün, kimki layaqetsiz halda bu nanni yése yaki Rebning jamidin ichse, Rebning téni hem qénigha nisbeten gunahkar bolidu. Chöl. 9:10,13; Yuh. 6:51,63,64; 13:27; 1Kor. 10:21. 28 Shuning üchün herbirsi bu ishlar üstide öz-özini tekshürüp, andin nandin yésun, jamdin ichsun. 2Kor. 13:5. 29 Chünki Rebning ténini perq etmey turup yégüchi we ichküchi herkim özige höküm-jazani yetküzüp yep-ichidu. «... Rebning ténini perq etmey turup yégüchi we ichküchi herkim özige höküm-jazani yetküzüp yep-ichidu» — «Rebning ténini perq etmeslik» dégenlikning belkim ikki xil tereplimisi bolushi mumkin: (1) özini «Men Rebning ténidiki bir eza, bashqa qérindashlarmu shundaq» dep bilip yetmey, «Rebning téni»diki qérindashlarni közge ilmasliq (21-22-ayetlerni körüng); (2) «Rebning ziyapiti Rebbimizning biz üchün qurban qilghan ténini ipadileydu» dep bilip yetmesilik. 30 Bu sewebtin aranglardiki nurghun ademler zeipliship késel boldi, hetta xéli bir qismi ölümde uxlap qaldi. «hetta xéli bir qismi ölümde uxlap qaldi» — «uxlap qaldi» dégen söz ölüshni körsitidu. Injil boyiche étiqadchilargha nisbeten ölüsh peqet waqitliq uxlash, xalas. 31 Lékin eger öz üstimizni tekshürüp höküm chiqarghan bolsaq, béshimizgha Rebning höküm-jazasi chüshürülmeydighan bolidu. Zeb. 32:5; Pend. 18:17. 32 Emma gerche üstimizge Reb teripidin höküm-jazalar chüshürülgen bolsimu, emeliyette bu Uning bizge chüshürgen «terbiye jazasi»dur; buningdin meqset, bizning bu dunya bilen birlikte halaketke höküm qilinmasliqimiz üchündur. 33 Shunga, i qérindashlar, Rebning ziyapitide yéyishke jem bolghininglarda, hemmeylen toluq kelgüche bir-biringlarni kütünglar. 34 Birsi ach qorsaq bolsa awwal öyide yep kelsun; shundaq qilip silerning jem bolushunglar özünglargha höküm-jaza yetküzmeydighan bolidu. Qalghan bashqa mesililerni bolsa, men barghinimda tertipke salimen.
 
 

11:1-2 1Kor. 4:16; Fil. 3:17; 1Tés. 1:6; 2Tés. 3:9.

11:3 «ayal (yaki qiz)ning béshi erdur» — toy qilghanda uning béshi öz éri, elwette; turmushqa chiqmighan bolsa uning atisi; tenha, tul yaki ajrashqan qiz-ayallar bolsa, ularning béshi (bar bolsa) jamaettiki aqsaqallar bolidu.

11:3 Yuh. 14:28; 1Kor. 3:23; 15:27; Ef. 5:23.

11:4 «ibadetke qatnashqanda, herqandaq er béshigha birnerse artqan halda ... bésharet berse» — «bésharet berse» — «Xudaning wehiyisini yetküzse», yaki «peyghemberlik söz qilsa...» dégenlik. «Öz béshigha hörmetsizliq qilidu» — démek, Mesihge bihörmetlik qilidu.

11:5 «...u öz béshigha hörmetsizlik qilidu» — démek, öz érige yaki jamaetning aqsaqallirigha hörmetsizlik qilidu. «bundaq ayalning chéchi chüshürüwétilgen, reswa qilin’ghan ayaldin perqi yoqtur» — kona zamanlarda ayallar buzuqchiliq qilghan bolsa, ularni jazalash usuli ayalni reswa qilip chéchini chüshürüwétishtin ibaret idi.

11:6 Chöl. 5:18; Qan. 22:5.

11:7 «Chünki er kishi bolsa béshini yapmasliqi kérek; chünki u Xudaning süret-obrazi we shan-sheripidur; emma ayal kishi bolsa erning shan-sheripidur» — bu ayettin (we shundaqla 4-6-ayetlerdin) Pawlusning adettiki ehwallar emes, belki ibadet sorunliri toghruluq sözlewatqanliqi éniq turidu; bu uning erlerge talagha chiqqanda herqandaq böklerni kiyishini mеn’i qilghini emes! Uning bu sözliride ayallarning talada yürgende romal-yaghliq artish-artmasliqi toghrisidimu gep yoq.

11:7 Yar. 1:26,27; 5:1; 9:6; Kol. 3:10.

11:8 «chünki er bolsa ayaldin emes, belki ayal erdindur» — oqurmenlerning éside barki, Xuda Hawa’animizni Adem’atimizning ténidin qowurghisini élip yasighan. «Yar.» 2-babni körüng.

11:8 Yar. 2:18, 21.

11:10 «perishtilerning sewebidin ayal kishi béshida hoquqning belgisige ige bolushi kérek» — «perishtilerning sewebidin» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Biz bu ayetler (1-16)ni tepsiliy halda sherhleymiz.

11:16 1Tim. 6:4.

11:19 «Aranglarda bölünüshler peyda bolmay qalmaydu...» — az bolmighan alimlar Pawlusning bu jümlisi kinayilik, Korintliqlarni tenqid qilidighan alahide sözler, dep qaraydu. Bizmu mushu közqarashqa mayilmiz; chünki Injilda tilgha élin’ghan bashqa jamaetler arisida ehwal undaq emes idi; eksiche, ularning birliki xéli küchlük idi (mesilen, Filippi shehiridiki jamaette). Qandaqla bolmisun, melum jamaettiki ishen’güchilerning köpinchisi Korinttiki jamaettek «Roxqa tewe» emes, belki «etke tewe», «étiqadta bowaqlar» bolsa, undaqta «bölünüshler» peyda bolmay qalmaydu. Bundaq ehwal heqiqeten Rebning yolini izdigüchilerge köprek bésim bérip, ularning Rohida tézla östürülüshi muhim bir türtke bolidu.

11:19 Mat. 18:7; Luqa 17:1; Ros. 20:30; 1Yuh. 2:19.

11:20 Luqa 22:14-20.

11:21 «Chünki yégininglarda herbiringlar bashqilarning yéyishini kütmeyla özünglar élip kelgen ghizani yewérisiler-de, birsi ach qalidu, yene birsi mest bolup kétidu» — rosulning sözlirige qarighanda, Korint étiqadchilar jamaitining yighinlirida pat-pat «ortaq ziyapet»ni tutatti, shuning bilen bir waqitta «Rebning ziyapiti»ni yéyetti («Yeh.» 12ni körüng). Lékin bay qérindashlar öz mol tamaqliri alghach özining bayliqlirini köz-köz qilip körsitetti, bashqa kembeghel qérindashlar bilen ortaqlashmaytti. «Ziyapet» qalaymiqan bolghachqa, «Rebning ziyapiti»ning özi közge ilinmay bolup qélip, Rebning namigha nomus keltürgenidi.

11:22 «Yep-ichishke öz öyliringlar yoqmu? Xudaning jamaitini közge ilmay, yoqsullarni xijaletke qoymaqchimusiler?» — bezi étiqadchilar jem bolup olturghan sorunlarda köp ghizalarni élip kélip yése, ghizasiz qérindashliri elwette xijil bolup qalidu.

11:23 Mat. 26:26; Mar. 14:22; Luqa 22:19.

11:25 «... Mana, bu jamdiki sharab qénimda bolghan «yéngi ehde»dur» — «yéngi ehde» Tewrat, «Yer.» 31:31-34de bésharet bérilgen.

11:26 Yuh. 14:3; Ros. 1:11.

11:27 Chöl. 9:10,13; Yuh. 6:51,63,64; 13:27; 1Kor. 10:21.

11:28 2Kor. 13:5.

11:29 «... Rebning ténini perq etmey turup yégüchi we ichküchi herkim özige höküm-jazani yetküzüp yep-ichidu» — «Rebning ténini perq etmeslik» dégenlikning belkim ikki xil tereplimisi bolushi mumkin: (1) özini «Men Rebning ténidiki bir eza, bashqa qérindashlarmu shundaq» dep bilip yetmey, «Rebning téni»diki qérindashlarni közge ilmasliq (21-22-ayetlerni körüng); (2) «Rebning ziyapiti Rebbimizning biz üchün qurban qilghan ténini ipadileydu» dep bilip yetmesilik.

11:30 «hetta xéli bir qismi ölümde uxlap qaldi» — «uxlap qaldi» dégen söz ölüshni körsitidu. Injil boyiche étiqadchilargha nisbeten ölüsh peqet waqitliq uxlash, xalas.

11:31 Zeb. 32:5; Pend. 18:17.