Rosullarning paaliyetliri
1
Muqeddime
1-2 I hörmetlik Téofilos, men deslep yazghan bayan Eysa özi tallighan rosullargha Muqeddes Roh arqiliq emrlerni tapshurup asman’gha kötürülgen kün’güche bolghan uning barliq emelliri hem barliq telim bérishlirining bashlanmisi toghrisida idi.«....men deslep yazghan bayan Eysa özi tallighan rosullargha Muqeddes Roh arqiliq emrlerni tapshurup asman’gha kötürülgen kün’güche bolghan uning barliq emelliri hem barliq telim bérishlirining bashlanmisi toghrisida idi» — démek, «Luqa» dégen kitabta ««uning barliq emelliri hem barliq telim bérishlirining bashlanmisi» xatirlinidu; «Rosullarning paaliyetliri»de bolsa Eysaning «barliq emelliri hem barliq telim bérishliri»ning dawami xatirlinidu.  Luqa 1:1-3; Mar. 16:19; Luqa 9:51; Yuh. 20:21; Ef. 2:17; 1Tim. 3:16.
U azab-oqubetlerni tartqandin kéyin, ulargha köp ispatlar bilen özining tirik ikenlikini körsetken; u ulargha qiriq kün ichide körün’gen bolup, Xudaning padishahliqigha ait ishlar toghruluq sözlep bergen;Mar. 16:14; Yuh. 20:19; 21:1; 1Kor. 15:5. we ular bilen jem qilin’ghanda mundaq emr qildi: — «Yérusalémdin ayrilmay, siler mendin anglighan, Atining wedisini kütünglar.«Atining wedisi» — Muqeddes Roh, elwette.  Luqa 24:48, 49; Yuh. 14:26; 15:26; 16:7. Chünki Yehya suda chömüldürgen, lékin siler bolsanglar köp künler ötmey Muqeddes Rohta chömüldürülisiler».Yesh. 44:3; Yo. 2:27-29; Mat. 3:11; Mar. 1:8; Luqa 3:16; Yuh. 1:26; Ros. 2:4; 11:15, 16; 19:4.
 
Eysaning asman’gha kötürülüshi
Rosullar uning bilen jem qilin’ghanda, uningdin: — I Reb, sen mushu waqitta Israilning padishahliqini eslige keltürmekchimusen? — dep sorashqa bashlidi.«mushu waqitta Israilning padishahliqini eslige keltürmekchimusen?» — yaki «mushu waqitta padishahliqni Israilgha qayturamsen?».  Mat. 24:3.
U ulargha mundaq dédi:
— Ata Öz hoquqigha asasen békitken waqit-peytlerni silerning bilish nésiwenglar yoq.«Ata Öz hoquqigha asasen békitken waqit-peytlerni silerning bilish nésiwenglar yoq» — «ata» mushu yerde Xudani körsitidu.  Mat. 24:36. Biraq Muqeddes Roh üstünglargha chüshkende siler küch-qudretke ige bolisiler, Yérusalém, pütün Yehudiye we Samariye boyiche hem jahanning chetlirigiche manga guwahchi bolisiler.Yesh. 2:3; Luqa 24:48; Yuh. 15:27; Ros. 2:4,32; Ez.11:23; Zek.4:14
U bu sözlerni qilip bolup, ular qarap turghanda kötürüldi, bir parche bulut uni arigha aldi-de, u ularning neziridin ghayib boldi. Mar. 16:19; Luqa 24:51. 10 U asman’gha kötürülgende, ular közlirini kökke tikip qarashqanda, mana tuyuqsiz ularning yénida aq kiyim kiygen ikki adem peyda bolup:«ularning yénida aq kiyim kiygen ikki adem peyda bolup...» — bu «ademler» perishtiler bolsa kérek.  Mat. 28:3.
11 — Ey Galiliyelikler, némishqa öre turghininglarche asman’gha qarap qaldinglar? Siler silerdin ayrilip ershke kötürülgen shu Eysaning asman’gha qandaq kötürülginini körgen bolsanglar, yene shu halda qaytip kélidu, — dédi.«Siler silerdin ayrilip ershke kötürülgen shu Eysaning asman’gha qandaq kötürülginini körgen bolsanglar, yene shu halda qaytip kélidu» — «Dan.» 7:13-14, «Zek.» 14:1-3ni körüng.  Dan. 7:13; Zek.14:4; Mat. 24:30; Mar. 13:26; Luqa 21:27; 1Tés. 1:10; 2Tés. 1:10; Weh. 1:7.
 
Yehudaning ornigha Mattiyasning tallinishi
12 Andin ular Yérusalémgha yéqin, uningdin bir chaqirimche yiraqliqtiki Zeytun téghidin Yérusalémgha qaytip keldi. «uningdin bir chaqirimche yiraqliqtiki Zeytun téghi...» — grék tilida «uningdin shabat künlük bir seper yiraqliqtiki Zeytun téghi...)». 13 Ular sheherge kirip, özliri turuwatqan öyning üstünki qewitidiki bir öyge chiqti. Shu yerde Pétrus, Yuhanna, Yaqup, Andiriyas, Filip, Tomas, Bartolomay, Matta, Alfayning oghli Yaqup, «milletperwer» Simon we yene bir Yaqupning oghli Yehuda bar idi. «Shu yerde Pétrus, Yuhanna, Yaqup, Andiriyas, Filip, Tomas, Bartolomay, Matta, Alfayning oghli Yaqup, «milletperwer» Simon we yene bir Yaqupning oghli Yehuda bar idi» — grék tilida «Shu yerde Pétrus bilen Yuhanna we Yaqup bilen Andiriyas, Filip we Tomas, Bartolomay we Matta, Alfayning oghli Yaqup we «milletperwer» Simon we yene bir Yaqupning oghli Yehuda bar idi». 14 Bular bir jan bir dil bolup üzüldürmey bérilip dua-tilawet qilishti; bu ishta bir yerge jem bolghanlardin birqanche ayal, jümlidin Eysaning anisi Meryem hemde Eysaning inilirimu bar idi.Mat. 13:55.
15 Shu künlerning biride, Pétrus qérindashlar otturisida öre turup (jem bolushqanlar bir yüz yigirmige yéqin idi) mundaq dédi:
16 — Qérindashlar, Eysani tutqanlargha yol bashlighuchi bolghan Yehuda heqqide Muqeddes Rohning burun Dawut arqiliq aldin éytqan muqeddes yazmilardiki sözliri emelge éshishi muqerrer idi. «Dawut arqiliq aldin éytqan...» — grék tilida «Dawutning aghzi arqiliq aldin éytqan...».  Zeb. 41:9; Mat. 26:23, 47; Mar. 14:43; Yuh. 13:18; 18:3. 17 Chünki Yehudamu arimizdin biri hésablan’ghan we Xudaning bu xizmitidin nésiwisi bar idi Mat. 10:4; Mar. 3:19; Luqa 6:16. 18 (u qilghan qebihlikning in’amidin érishken pulgha bir parche yer sétiwalghanidi, u shu yerde béshichilap yiqilip, üchey-qérini chuwulup ketti; 2Sam. 17:23; Mat. 27:5. 19 bu ish pütkül Yérusalémdikilerge melum bolup, ular u yerni öz tili bilen «Haqeldema» dep atashti. Buning menisi «qan tökülgen yer» dégenliktur) Mat. 27:8. 20 Chünki Zeburda Yehudagha qaritilghan munu sözler pütülgen: —
«Uning turalghusi chölge aylansun,
Uningda héch turghuchi bolmisun!»
We: —
«Uning yétekchilik ornigha bashqa birsi chiqsun!»«Uning turalghusi chölge aylansun, uningda héch turghuchi bolmisun!» — «Zeb.» 69:25. «Uning yétekchilik ornigha bashqa birsi chiqsun!» — «Zeb.» 108:8.  Zeb. 69:25; 109:8.
21-22 Shuning üchün, Reb Eysaning tirilgenlikige biz bilen teng guwahliq bérishi üchün, bir kishini tallishimiz kérek. Bu kishi Eysa arimizda yürgen künlerde, Yehya peyghemberdin chömüldürüshni qobul qilghan kündin bashlap taki asman’gha kötürülgen kün’giche biz bilen bashtin-axir bille bolghan kishilerdin bolushi kérek, — dédi.«Reb Eysaning tirilgenlikige biz bilen teng guwahliq bérishi üchün, bir kishini tallishimiz kérek» — démek, Yehudaning ornigha «guwaqlaq bérish» üchün.  Ros. 6:3.
23 Shuning bilen ular Yüsüp (yene Barsabas depmu atalghan, yene bir ismi Yustus) bilen Mattiyas dégen ikki kishini békitip, mundaq dua qilishti:Ros. 6:6.
24-25 — Sen, i hemme ademning qelbini bilgüchi Perwerdigar! Yehuda téyilip bu xizmet we rosulluqtin mehrum bolup özige xas bolghan yerge ketti. Emdi u tashlap qoyghan xizmet we rosulluqning nésiwisige ige bolushqa bu ikkiylendin qaysisini tallighanliqingni körsetkeysen!1Sam. 16:17; 1Tar. 28:9; 29:17; Zeb. 7:9; Yer. 11:20; 17:10; 20:12; Ros. 15:8; Weh. 2:23.
26 Andin ular bu ikki kishige chek tashliwidi, chek Mattiyasqa chiqti. Shuning bilen u on bir rosul bilen bir qatardin orun alghan hésablandi.«andin ular bu ikki kishige chek tashliwidi, chek Mattiyasqa chiqti. Shuning bilen u on bir rosul bilen bir qatardin orun alghan hésablandi» — «on ikkinchi rosul» dégen téma toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
 
 

1:1-2 «....men deslep yazghan bayan Eysa özi tallighan rosullargha Muqeddes Roh arqiliq emrlerni tapshurup asman’gha kötürülgen kün’güche bolghan uning barliq emelliri hem barliq telim bérishlirining bashlanmisi toghrisida idi» — démek, «Luqa» dégen kitabta ««uning barliq emelliri hem barliq telim bérishlirining bashlanmisi» xatirlinidu; «Rosullarning paaliyetliri»de bolsa Eysaning «barliq emelliri hem barliq telim bérishliri»ning dawami xatirlinidu.

1:1-2 Luqa 1:1-3; Mar. 16:19; Luqa 9:51; Yuh. 20:21; Ef. 2:17; 1Tim. 3:16.

1:3 Mar. 16:14; Yuh. 20:19; 21:1; 1Kor. 15:5.

1:4 «Atining wedisi» — Muqeddes Roh, elwette.

1:4 Luqa 24:48, 49; Yuh. 14:26; 15:26; 16:7.

1:5 Yesh. 44:3; Yo. 2:27-29; Mat. 3:11; Mar. 1:8; Luqa 3:16; Yuh. 1:26; Ros. 2:4; 11:15, 16; 19:4.

1:6 «mushu waqitta Israilning padishahliqini eslige keltürmekchimusen?» — yaki «mushu waqitta padishahliqni Israilgha qayturamsen?».

1:6 Mat. 24:3.

1:7 «Ata Öz hoquqigha asasen békitken waqit-peytlerni silerning bilish nésiwenglar yoq» — «ata» mushu yerde Xudani körsitidu.

1:7 Mat. 24:36.

1:8 Yesh. 2:3; Luqa 24:48; Yuh. 15:27; Ros. 2:4,32; Ez.11:23; Zek.4:14

1:9 Mar. 16:19; Luqa 24:51.

1:10 «ularning yénida aq kiyim kiygen ikki adem peyda bolup...» — bu «ademler» perishtiler bolsa kérek.

1:10 Mat. 28:3.

1:11 «Siler silerdin ayrilip ershke kötürülgen shu Eysaning asman’gha qandaq kötürülginini körgen bolsanglar, yene shu halda qaytip kélidu» — «Dan.» 7:13-14, «Zek.» 14:1-3ni körüng.

1:11 Dan. 7:13; Zek.14:4; Mat. 24:30; Mar. 13:26; Luqa 21:27; 1Tés. 1:10; 2Tés. 1:10; Weh. 1:7.

1:12 «uningdin bir chaqirimche yiraqliqtiki Zeytun téghi...» — grék tilida «uningdin shabat künlük bir seper yiraqliqtiki Zeytun téghi...)».

1:13 «Shu yerde Pétrus, Yuhanna, Yaqup, Andiriyas, Filip, Tomas, Bartolomay, Matta, Alfayning oghli Yaqup, «milletperwer» Simon we yene bir Yaqupning oghli Yehuda bar idi» — grék tilida «Shu yerde Pétrus bilen Yuhanna we Yaqup bilen Andiriyas, Filip we Tomas, Bartolomay we Matta, Alfayning oghli Yaqup we «milletperwer» Simon we yene bir Yaqupning oghli Yehuda bar idi».

1:14 Mat. 13:55.

1:16 «Dawut arqiliq aldin éytqan...» — grék tilida «Dawutning aghzi arqiliq aldin éytqan...».

1:16 Zeb. 41:9; Mat. 26:23, 47; Mar. 14:43; Yuh. 13:18; 18:3.

1:17 Mat. 10:4; Mar. 3:19; Luqa 6:16.

1:18 2Sam. 17:23; Mat. 27:5.

1:19 Mat. 27:8.

1:20 «Uning turalghusi chölge aylansun, uningda héch turghuchi bolmisun!» — «Zeb.» 69:25. «Uning yétekchilik ornigha bashqa birsi chiqsun!» — «Zeb.» 108:8.

1:20 Zeb. 69:25; 109:8.

1:21-22 «Reb Eysaning tirilgenlikige biz bilen teng guwahliq bérishi üchün, bir kishini tallishimiz kérek» — démek, Yehudaning ornigha «guwaqlaq bérish» üchün.

1:21-22 Ros. 6:3.

1:23 Ros. 6:6.

1:24-25 1Sam. 16:17; 1Tar. 28:9; 29:17; Zeb. 7:9; Yer. 11:20; 17:10; 20:12; Ros. 15:8; Weh. 2:23.

1:26 «andin ular bu ikki kishige chek tashliwidi, chek Mattiyasqa chiqti. Shuning bilen u on bir rosul bilen bir qatardin orun alghan hésablandi» — «on ikkinchi rosul» dégen téma toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.