11
Pétrusning «yat ellikler»ning chömüldürülüshini aqlishi
Rosullar we pütkül Yehudiyediki bashqa qérindashlar yat elliklerningmu Xudaning söz-kalamini qobul qilghanliqini anglidi. Shunga, Pétrus Yérusalémgha qaytqanda, xetnilik bolghan ishen’güchiler uni eyibke buyrup: «Yérusalémgha qaytqanda» — grék tilida «Yérusalémgha chiqqanda».
— Sen xetne qilinmighan ademlerning öyide méhman bolup, ular bilen hemdastixan boldung?! — dédi.Mis. 23:32; 34:15; Qan. 7:2; Yuh. 18:28.
Biraq Pétrus pütün ishni bashtin-axirighiche ulargha bir-birlep chüshendürüp mundaq dédi:
— Yoppa shehiride dua qiliwatqinimda, ghayibane körünüsh méni oriwélip, bir alametni kördüm. Keng dastixandek bir nerse töt burjikidin baghlan’ghan halda asmandin chüshüp, méning yénimda toxtidi.Ros. 10:9. Uninggha köz tikip qarisam, ichide herxil töt putluq haywanlar, yawayi haywanatlar, yer béghirlighuchilar, asmandiki uchar-qanatlarmu bar iken. Andin: «Ornungdin tur Pétrus, ulardin soyup ye!» dégen bir awazni anglidim. Men: «Yaq Reb, hergiz bolmaydu! Men héchqachan herqandaq napak yaki haram nersini aghzimgha alghan emesmen!» dédim.Law. 11:4; Qan. 14:7. Biraq manga yene: «Xuda halal dep paklighan nersini sen haram déme!» dégen awaz anglandi. 10 Bu ish üch qétim shundaq tekrarlinip, axir bularning hemmisi asman’gha qaytidin tartip kétildi. 11 Mana del shu chaghda, Qeyseriyedin méni chaqirishqa ewetilgen üch kishi men turghan öyning aldigha keldi. 12 Muqeddes Roh méni héch ikkilenmey ular bilen bille bérishqa buyrudi. Mushu alte qérindashmu men bilen bille bardi. Qeyseriyege yétip kélip, héliqi ademning öyige kirduq. «héch ikkilenmey ular bilen bille bérish...» — yaki «(Yehudiy yaki Yehudiy emeslerni) héch ayrimay ular bilen bille bérish...». «mushu alte qérindash» — shübhisizki Yoppa shehiridin kelgen alte qérindashning shu chaghda Pétrusning hemrahliqida bolghanliqini körsitidu.  Ros. 10:19; 15:7. 13 Bu kishi bizge özining öyide payda bolup turghan bir perishtini qandaq körgenlikini éytti. Perishte uninggha: «sen Yoppagha adem ewetip, Pétrus depmu atilidighan Simon isimlik bir ademni chaqirtip kel, 14 u sanga séni we pütkül ailengge nijatliq yetküzidighan bir xewerni éytip béridu» dégeniken.«u sanga séni we pütkül ailengge nijatliq yetküzidighan bir xewerni éytip béridu» dégeniken» — grék tilida «u sanga séni we pütkül ailengge qutquzush wasite bolghan birnechche sözlerni éytip béridu».
15 Men gepni bashlighinimda, Muqeddes Roh xuddi bashta bizning üstimizge chüshkinidek, ularghimu chüshti. «Muqeddes Roh xuddi bashta bizning üstimizge chüshkinidek» — rosul Pétrusning «bashta» dégen sözidin éniqki, u we bashqa étiqadchilargha nisbeten Muqeddes Rohning özlirige kelgenliki toluq bir yéngi bashlinish bolghanidi. 16 Shu chaghda, Rebning söz-kalamini, yeni: «Yehya kishilerni sugha chömüldürgen, lékin siler bolsanglar Muqeddes Rohqa chömüldürülisiler» déginini ésimge aldim. Yesh. 44:3; Yo. 2:28-29; Mat. 3:11; Mar. 1:8; Luqa 3:16; Yuh. 1:26; Ros. 1:5; 2:4; 19:4. 17 Shunga, eger Xuda emdi mushulargha biz Reb Eysa Mesihke étiqad qilghinimizdin kéyin bizge bergen iltipatqa oxshash iltipat ata qilghan bolsa, Xudani tosalghudek men zadi kim idim?Ros. 15:9.
18 Ular bu sözlerni anglighanda, eyibleshtin toxtap, Xudagha medhiye oqup:
— Berheq, Xuda ellergimu hayatliqqa élip baridighan towa qilishni nésip qiliptu! — déyishti.
 
Antakya shehiridiki étiqadchilar
19 U chaghda, Istipanning ishi bilen ziyankeshlikke uchrap herqaysi jaylargha tarqilip ketkenler Fenikiye rayoni, Siprus arili we Antakya shehiri qatarliq jaylarghiche yétip bérip, bu jaylarda söz-kalamni peqet Yehudiylarghila yetküzetti. «ziyankeshlikke uchrap...» — grék tilida «azab-oqubetlerge uchrap...». «Siprus arili we Antakya shehiri qatarliq jaylar...» — bu Antakya «Suriyediki Antakya» idi.  Ros. 8:1, 4. 20 Lékin ulardin Siprus arili we Kurini shehiridin kelgen beziler Antakya shehirige barghanda, Reb Eysaning xush xewirini Gréklergimu yetküzdi. «.. Reb Eysaning xush xewirini Gréklergimu yetküzdi» — «Grékler» «Yehudiy emesler» idi, elwette. 21 Rebning qoli ular bilen bille bolup, tolimu nurghun kishiler ishinip towa qilip Rebge baghlandi.«...towa qilip Rebge baghlandi» — grék tilida «...(«öz yolidin») burulup Rebge baghlandi».  Ros. 2:47; 5:14.
22 Bu xewer Yérusalémdiki jamaetning quliqigha yétip keldi. Shuning bilen ular Barnabasni Antakyaghiche arilap ötüshke ewetti. «... Shuning bilen ular Barnabasni Antakyaghiche arilap ötüshke ewetti» — meqsiti belkim, ehwalni bilip béqip, heqiqiy étiqadchilar bolsa ularni righbetlendürüsh idi. 23 Barnabas yétip bérip, Xudaning méhir-shepqitini körüp, xushal boldi. U ularning hemmisini jan-dilidin qet’iylik bilen Rebge ching baghlinishqa righbetlendürdi. «Barnabas ... Xudaning méhir-shepqitini kördi...» — bu dégenlikning belkim köp jehetliri bardur: — (1) ademler heqiqeten towa qilip rebge baghlansa bu shübhisizki, Xudaning méhir-shepqitining zor netijisidur; (2) Xudaning méhir-shepqiti bilen étiqadchilarda herxil méwe — muhebbet, xushalliq, xatirjemlik qatarliqlar peyda bolidu; (3) jamaetning ösüshi we köpiyishi peqet Xudaning méhir-shepqiti bilenla bolidu.  Ros. 13:43; 14:22. 24 Chünki u Muqeddes Rohqa we iman-ishenchke toldurulghan bolup, yaxshi bir adem idi. Shuning bilen zor bir top ademler Rebge qoshuldi.Ros. 4:36; 6:5.
25 Shuning bilen Barnabas Tarsus shehirige Saulni izdep bardi. Ros. 9:27. 26 Uni tépip Antakyagha élip keldi; shundaq boldiki, ikkiylen jamaet bilen bille saq bir yil yighilip, nurghun ademge telim berdi. Muxlislarning «Xristianlar» dep tunji atilishi Antakyadin bashlandi.«muxlislarning «Xristianlar» dep tunji atilishi Antakyadin bashlandi» — «Xristianlar» dégen söz belkim awwal «xréstos» («exmeq» dégen menide) dégen sözdin kelgen mesxire xaraktéridiki söz bolushi mumkin; lékin axir bérip asasiy menisi yaxshi chiqti, yeni «Xristosning (Mesihning) ademliri» («Mesih» bolsa ibraniy tilida «Mashiyah» — grék tilida «Xristos»).
27 U künlerde bezi peyghemberler Yérusalémdin Antakyagha chüshüp keldi. 28 Bulardin Agabus isimlik bireylen otturigha chiqip, Rohning wehiyini yetküzüp, qattiq bir acharchiliqning pütkül dunyani basidighanliqini aldin éytti (bu acharchiliq derweqe «Klawdiyus Qeyser» höküm sürgen waqitta yüz berdi). «Agabus... Rohning Wehiyi bilen ... aldin éytti» — «Roh» mushu yerde Muqeddes Roh, elwette.  Ros. 21:10. 29 Buning bilen Antakyadiki muxlislarning herbiri öz qurbigha qarap pul yighip, Yehudiyede turuwatqan qérindashlargha yardem bérishni qarar qildi. «Buning bilen Antakyadiki muxlislarning herbiri öz qurbigha qarap pul yighip, Yehudiyede turuwatqan qérindashlargha yardem bérishni qarar qildi» — némishqa ular Yehudiyediki qérindashlargha alahide yardem ewetmekchi? (1) Yehudiy qérindashlar awwal Xudaning xizmitini algha sürtüsh üchün köp yerlerni sétiwetkenidi («Ros.» 2-bab); (2) Yérusalém we Yehudiye ölkiside bolghan ziyankeshlik bek éghir bolghachqa, étiqadchilarning iqtisadiy ziyini belkim az emes idi. 30 Ular bu qararni ada qilip, ianini Barnabas we Saulning qoli arqiliq Yehudiyediki jamaet aqsaqallirigha yetküzüp berdi.Ros. 12:25.
 
 

11:2 «Yérusalémgha qaytqanda» — grék tilida «Yérusalémgha chiqqanda».

11:3 Mis. 23:32; 34:15; Qan. 7:2; Yuh. 18:28.

11:5 Ros. 10:9.

11:8 Law. 11:4; Qan. 14:7.

11:12 «héch ikkilenmey ular bilen bille bérish...» — yaki «(Yehudiy yaki Yehudiy emeslerni) héch ayrimay ular bilen bille bérish...». «mushu alte qérindash» — shübhisizki Yoppa shehiridin kelgen alte qérindashning shu chaghda Pétrusning hemrahliqida bolghanliqini körsitidu.

11:12 Ros. 10:19; 15:7.

11:14 «u sanga séni we pütkül ailengge nijatliq yetküzidighan bir xewerni éytip béridu» dégeniken» — grék tilida «u sanga séni we pütkül ailengge qutquzush wasite bolghan birnechche sözlerni éytip béridu».

11:15 «Muqeddes Roh xuddi bashta bizning üstimizge chüshkinidek» — rosul Pétrusning «bashta» dégen sözidin éniqki, u we bashqa étiqadchilargha nisbeten Muqeddes Rohning özlirige kelgenliki toluq bir yéngi bashlinish bolghanidi.

11:16 Yesh. 44:3; Yo. 2:28-29; Mat. 3:11; Mar. 1:8; Luqa 3:16; Yuh. 1:26; Ros. 1:5; 2:4; 19:4.

11:17 Ros. 15:9.

11:19 «ziyankeshlikke uchrap...» — grék tilida «azab-oqubetlerge uchrap...». «Siprus arili we Antakya shehiri qatarliq jaylar...» — bu Antakya «Suriyediki Antakya» idi.

11:19 Ros. 8:1, 4.

11:20 «.. Reb Eysaning xush xewirini Gréklergimu yetküzdi» — «Grékler» «Yehudiy emesler» idi, elwette.

11:21 «...towa qilip Rebge baghlandi» — grék tilida «...(«öz yolidin») burulup Rebge baghlandi».

11:21 Ros. 2:47; 5:14.

11:22 «... Shuning bilen ular Barnabasni Antakyaghiche arilap ötüshke ewetti» — meqsiti belkim, ehwalni bilip béqip, heqiqiy étiqadchilar bolsa ularni righbetlendürüsh idi.

11:23 «Barnabas ... Xudaning méhir-shepqitini kördi...» — bu dégenlikning belkim köp jehetliri bardur: — (1) ademler heqiqeten towa qilip rebge baghlansa bu shübhisizki, Xudaning méhir-shepqitining zor netijisidur; (2) Xudaning méhir-shepqiti bilen étiqadchilarda herxil méwe — muhebbet, xushalliq, xatirjemlik qatarliqlar peyda bolidu; (3) jamaetning ösüshi we köpiyishi peqet Xudaning méhir-shepqiti bilenla bolidu.

11:23 Ros. 13:43; 14:22.

11:24 Ros. 4:36; 6:5.

11:25 Ros. 9:27.

11:26 «muxlislarning «Xristianlar» dep tunji atilishi Antakyadin bashlandi» — «Xristianlar» dégen söz belkim awwal «xréstos» («exmeq» dégen menide) dégen sözdin kelgen mesxire xaraktéridiki söz bolushi mumkin; lékin axir bérip asasiy menisi yaxshi chiqti, yeni «Xristosning (Mesihning) ademliri» («Mesih» bolsa ibraniy tilida «Mashiyah» — grék tilida «Xristos»).

11:28 «Agabus... Rohning Wehiyi bilen ... aldin éytti» — «Roh» mushu yerde Muqeddes Roh, elwette.

11:28 Ros. 21:10.

11:29 «Buning bilen Antakyadiki muxlislarning herbiri öz qurbigha qarap pul yighip, Yehudiyede turuwatqan qérindashlargha yardem bérishni qarar qildi» — némishqa ular Yehudiyediki qérindashlargha alahide yardem ewetmekchi? (1) Yehudiy qérindashlar awwal Xudaning xizmitini algha sürtüsh üchün köp yerlerni sétiwetkenidi («Ros.» 2-bab); (2) Yérusalém we Yehudiye ölkiside bolghan ziyankeshlik bek éghir bolghachqa, étiqadchilarning iqtisadiy ziyini belkim az emes idi.

11:30 Ros. 12:25.