Muqeddes Kalam (latin yéziq) Rosullarning paaliyetliri 19

Pawlus Efesus shehiride

1 Apollos Korint shehiridiki waqtida, Pawlus seper qilip, ichki quruqluq arqiliq Efesus shehirige keldi. U yerde bezi muxlislar bilen uchriship,□ ■ 2 ulardin:

— Siler étiqad qilghininglarda, Muqeddes Roh silerge ata qilin’ghanmu? — dep soridi.

— Yaq, biz hetta Muqeddes Roh bar dégenni zadi anglimaptikenmiz, — dep jawab berdi ular.□

3 Pawlus yene:

— Undaqta, siler qandaq chömüldürülüshte chömüldürülgensiler? — dep soridi.

— Biz Yehya peyghember yetküzgen chömüldürülüshni qobul qilduq, — dédi ular.□

4 Pawlus: — Yehya peyghember xelqqe yetküzgen chömüldülürüsh bolsa gunahlargha towa qilishni bildüridighan chömüldürülüsh bolup, ulargha özidin kéyin kelgüchige, yeni Eysagha étiqad qilish kéreklikini tapilighanidi, — dédi.■

5 Ular buni anglap, Reb Eysaning namida chömüldürülüshni qobul qildi. 6 Pawlus qolini ularning üstige tegküzüp turushi bilen, Muqeddes Roh ulargha chüshti. Buning bilen ular namelum tillarda sözleshke hem peyghemberlerche wehiy-bésharetlerni yetküzüshke bashlidi.□ ■

7 Ular texminen on ikki erkek kishi idi.

8 Pawlus üch ay dawamida Efesus shehiridiki sinagogqa kirip, yüreklik bilen söz qilip, ular bilen Xudaning padishahliqidiki ishlar toghrisida munaziriliship qayil qilishqa tirishti. 9 Lékin beziliri jahilliq qilip ishinishni ret qilip, xalayiq aldida Rebning yoligha haqaret keltürgende, Pawlus ulardin chiqip, muxlislarnimu ayrip chiqti. U herküni Tirannus isimlik ademning léksiyixanisida munazire-muzakire ötküzdi. □ ■ 10 Bu ish ikki yil dawamlashti. Netijide, Asiya ölkisidiki pütün xelq, Yehudiylar bolsun, Grékler bolsun hemmeylen Rebning söz-kalamini anglidi.□

Skéwaning oghulliri

11 Xuda Pawlusning qolliri arqiliq karamet möjizilerni yaratti. ■ 12 Kishiler hetta qol yaghliq we pertuqlarni Pawlusning ténige tegküzüp, andin késellerning yénigha apirip, ularning üstige yapatti. Netijide, késeller saqiyip, yaman rohlar ulardin chiqip kétetti.

13 Lékin shu etrapta yüridighan, «jinkesh» Yehudiylarin bezilirimu Reb Eysaning namini ishlitip baqqusi kélip, jin chaplashqanlar üstide turup jinlargha: «Pawlus jakarlawatqan Eysaning namidin sanga qattiq buyruq bérimen!» deydighan boldi. □ 14 Bu ishni qilidighanlarning arisida Skéwa isimlik bir Yehudiy bash kahinning yette oghlimu bar idi. □ 15 Lékin ular qoghliwetmekchi bolghan yaman Roh ulargha jawaben:

— Eysani tonuymen, Pawlustin xewirim bar, biraq özünglar kim bolisiler?! — déwidi, 16 yaman Roh chaplishiwalghan kishi ulargha étilip chiqip, ularni urup shama qilip, ularning üstidin ghalib keldi. Ular yalingach we yarilan’ghan halda öydin qéchip chiqip ketti.

17 Bu ish Efesus shehiride turuwatqan barliq Yehudiylar we Gréklergimu melum bolup, qorqunch hemmisini basti we Reb Eysaning nami ulughlandi. 18 Netijide, nurghun étiqadchilar burunqi qilghanlirini iqrar qilip, aldigha chiqti. ■ 19 Séhirgerlik qilghanlardin nurghun ademler özlirining séhirgerlik kitab-palnamilirini ekélip bir yerge döwilep, köpchilikning aldida köydürüshti. Bu kitablarning qimmiti jemiy ellik ming kümüsh tenggige yétetti. □ 20 Shundaq qilip, Rebning söz-kalami küchge ige bolup, berq urup üstünlükke ötti.■

Efesus shehiride topilang kötürülidu

21 Bu ishlar yüz bergendin kéyin, Pawlus könglide, Makédoniye we Axaya ölkisidin ötüp Yérusalémgha bérishqa niyet baghlidi. U: — U yerge barghandin kéyin, Rim shehirini körüp kélishim kérek, — dédi.□ ■

22 Shuning bilen, u özige yardemde boluwatqanlardin Timotiy bilen Érastus ikkiylenni Makédoniyege ewetiwétip, özi yene bir mezgil Asiya ölkiside turdi.□

23 Del shu chaghda, Efesus shehiride Rebning yoli toghruluq éghir malimachiliq kötürüldi. □ ■ 24 Ayal ilah Artémisni süretlep kümüsh tekche-heykellerni yasighuchi Dimitriy isimlik bir zerger bar idi. Uning bu ishi hünerwenlerge köp payda tapquzatti. ■ 25 Dimitriy hünerwenlerni we shuninggha oxshash ishlar bilen shughulliniwatqan bashqa ustilarni yighip, ulargha:

— Buraderler, bizning güllinishimizning bu ish bilen baghliq ikenlikini bilisiler; 26 hazir héliqi Pawlusning néme ishlarni qilip yürgenlikini anglighan hem körgen bolushunglar kérek. U: «Qol bilen yasiwalghan nersiler ilahlar emes» déyish bilen, peqet Efesusta emes, belki pütkül Asiya ölkiside dégüdek nurghunlighan kishilerni qayil qilip, azdurup burawatidu. ■ 27 Emdi hazir bizning bu sodimizgha betnam chaplash xewpi bolupla qalmay, belki büyük ayal ilah Artémisning butxanisimu erzimes dep qarilip, hetta Asiya ölkisi we pütkül jahan ibadet qilidighan bu ayal ilahimizning shan-sheripimu yoqilish xewpige duch kéliwatidu! — dédi.□

28 Bu sözlerni anglighan köpchilik ghezepke chömüp, qayta-qayta:

— Efesusluqlarning Artémisimiz büyüktur! — dep chuqan kötürüshke bashlidi.

29 Buning bilen pütkül sheher malimatang bolup ketti. Xalayiq Pawlusning seperdashliridin Makédoniyelik Gayus we Aristarxuslarni tutup sörep, sérk meydanigha tengla yopurulup mangdi. □ ■ 30 Pawlus xalayiq arisigha kirmekchi bolghanidi, lékin muxlislar uning kirishige yol qoymidi. 31 Hetta Pawlusning dostliri bolghan ölke emeldarliridin bézilirimu uninggha xewer yetküzüp, uni sérk meydanigha bérishqa tewekkül qilmasliqqa jékilidi.

32 Emdi beziler buni dep warqirisa, beziler uni dep warqiriship, pütün sorun warang-churunggha toldi; kishilerning köpinchisi özlirining némige yighilghanliqinimu bilmeytti. 33 Yehudiylar Iskender isimlik ademni aldigha ittirip chiqiriwidi, köpchilik uni aldigha turghuzdi. Iskender köpchilikke qol ishariti qilip, Yehudiylarni aqlimaqchi boldi. □ 34 Biraq köpchilik uning Yehudiy ikenlikini bilip qélip, hemmisi tengla:

— Efesusluqlarning Artémisimiz büyüktur! — dep ikki saetche chuqan kötürüp turushti. □ 35 Axirda, sheherning bash mirzisi xalayiqni tinchlandurup mundaq dédi:

— Ey Efesusluqlar! Biz Efesusluqlarning shehirining büyük Artémisning butxanisining we uning asmandin chüshken süritining qoghdighuchisi ikenlikini bilmeydighan kim bar! □ 36 Bu ishlarni inkar qilalmighaniken, özünglarni bésiwélishinglar, bashbashtaqliq qilmasliqinglar kérek. 37 Chünki siler bu kishilerni bu yerge soraqqa tartishqa élip keldinglar; lékin ular ya butxanilarni bulghuchilar ya bizning ayal ilahimizgha kupurluq qilghuchilardin emes. 38 Eger Dimitriy we uninggha qoshulghan hünerwenlerning melum bir kishining üstidin shikayiti bolsa, soraqxanilar ochuq turmaqta we soraqchi waliylarmu bar. Ular shu yerlerde bir-biri bilen dewalashsun; 39 we bashqa birer mesililiringlar bolsa, resmiy sorunda bir terep qilinishi lazim. 40 Biz emdi yene bügünki weqeni topilang dep erz qilinish xewpide turuwatimiz; chünki bu malimanchliqning héch sewebi körsitilmigechke, hésabinimu bérelmeymiz-de!

41 Bu sözlerni qilip bolup, u yighilghan xalayiqni tarqitiwetti.

□19:1 «ichki quruqluq arqiliq Efesus shehirige keldi» — yaki «égizlikler arqiliq Efesus shehirige keldi».

■19:1 1Kor. 1:12

□19:2 «Muqeddes Roh silerge ata qilin’ghanmu?» — grék tilida: «Muqeddes Rohni qobul qildinglarmu?». «Yaq, biz hetta Muqeddes Roh bar dégenni zadi anglimaptikenmiz» — mushu jawabning menisi belkim «Muqeddes Rohning ata qilin’ghini yaki Muqeddes Rohning insanlargha kelginini anglimaptikenmiz» dégendek bolsa kérek.

□19:3 «Undaqta, siler qandaq chömüldürülüshte chömüldürülgensiler?» — yaki «Undaqta, siler néme dep chümüldürülgensiler?». Éniqki, shu kishiler Eysa Mesihning namigha chümüldürülgen bolsa, undaqta ularni chümüldürgüzchi étiqadchi ulargha «Xuda Mesihke étiqad qilghuchilarning hemmisige Muqeddes Rohini sowghat qilip ata qilidu» dep chüshendürgen bolushi kérek idi. Chünki Mesihde bolghan xush xewer del shuki: (1) Mesihning qurbanliqi bilen étiqadchi insanlarning gunahliri kechürüm qilinidu; (2) Mesihning qurbanliqi bilen Xuda étiqadchi insanlargha yéngi bir hayat ata qilidu; mushu hayat Muqeddes Rohning insanning qelbide makan qilishi bilen bashlinidu. Rosul Pétrusning sözlirige qarang (2:38-39), «1Pét.» 3:21 we bu ayet toghrisida «qoshumche söz»imizdiki izahatlarni körüng. «Biz Yehya peyghember yetküzgen chömüldürülüshni qobul qilduq» — ularning jawabigha qarighanda, ular merhum Yehya peyghemberning muxlisliri idi; mumkinchiliki barki, ular Yehya peyghemberning towa qilishi we sugha chömüldürülüsh toghruluq telimlirini Apollostin anglighanidi.

■19:4 Mat. 3:11; Mar. 1:4; Luqa 3:16; Yuh. 1:26; Ros. 1:5; 11:16.

□19:6 «...Muqeddes Roh ulargha chüshti. Buning bilen ular namelum tillarda sözleshke hem peyghemberlerche wehiy-bésharetlerni yetküzüshke bashlidi» — Muqeddes Rohning ulargha ata qilghan «namelum (karamet) tillarda sözlesh» iltipati bilen kishiler öz sözlirini chüshenmigen halda Xudagha medhiye oqup, uning sirlirini jakarlaydu («1Kor.» 14:2ni körüng).

■19:6 Ros. 8:17; 11:15.

□19:9 «xalayiq aldida Rebning yoligha haqaret keltürgende...» — mushu yerde «Rebning yoli» grék tilida peqet «yol» dégen söz bilen ipadilinidu (chünki étiqadning neziride peqet bir yolla bardur. 9:2nimu körüng). «Tirannus isimlik ademning léksiyixanisida munazire-muzakire ötküzdi» — «léksiyixana» yaki «mektep»: Bu belkim pelsepe ögitidighan bir mektep bolsa kérek. «Munazire-muzakire ötküzüsh» — belkim ishenmigenler bilen munazire qilish (10-ayetni körüng) we ishen’genlerge köprek telim bérish.

■19:9 2Tim. 1:15.

□19:10 «Yehudiylar bolsun, Grékler bolsun...» — démek, «Yehudiylar bolsun, Yehudiy emesler bolsun...».

■19:11 Mar. 16:20; Ros. 14:3.

□19:13 ««jinkesh» Yehudiylar» — mexsus atalmish «jin heydesh qespi» arqiliq pul tapidighanlar. «Eysaning namidin sanga qattiq buyruq bérimen!» — grék tilida: «... Eysaning namidin sanga qesem astida buyruymen!».

□19:14 «Bu ishni qilidighanlarning arisida Skéwa isimlik bir Yehudiy bash kahinning yette oghlimu bar idi» — yaki «Bu ishni qilghuchilar Skéwa isimlik bir Yehudiy bash kahinning yette oghli idi».

■19:18 Mat. 3:6.

□19:19 «jemiy ellik ming kümüsh tengge» — bir tenggige bir qoy kéletti. Shunga hazirqi boyiche jemiy ikki yérim milyon dollargha barawer idi (2006).

■19:20 Yesh. 55:11.

□19:21 «Pawlus könglide... niyet baghlidi» — grék tilida «Pawlus rohta... niyet baghlidi».

■19:21 Rim. 15:25; Gal. 2:1.

□19:22 «u özige yardemde boluwatqanlardin Timotiy bilen Érastus ikkiylenni Makédoniyege ewetiwétip...» — Pawlusning shuning meqsiti ularning belkim özini kutüsh üchün we belkim özining bérishigha teyyarliq qilish üchün idi (20:1-3ni körüng).

□19:23 «Del shu chaghda, Efesus shehiride Rebning yoli toghruluq éghir malimachiliq kötürüldi» — «Rebning yoli» grék tilida peqet «yol» déyilidu.

■19:23 2Kor. 1:8.

■19:24 Ros. 16:16.

■19:26 Zeb. 115:4; Yer. 10:3.

□19:27 «pütkül jahan ibadet qilidighan bu ayal ilahimizning shan-sheripimu yoqilish xewpige duch kéliwatidu!» — Dimitriyning «ayal ilahimizning shan-sheripi» dégen sözi belkim Artémisning heywetlik butxanisinimu körsetmekchi bolushi mumkin.

□19:29 «Xalayiq ... Gayus we Aristarxuslarni tutup sörep, sérk meydanigha tengla yopurulup mangdi» — Artémisning «büyük butxanisi» yoqap ketti, emma bu sérk meydani bügün’ge qeder mewjut, uninggha 25000 kishi sighidu.

■19:29 Ros. 20:4; 27:2; Kol. 4:10.

□19:33 «köpchilik uni aldigha turghuzdi» — bezi kona köchürmilerde «köpchilik bu ish uninggha baghliq dep oylidi» déyilidu.

□19:34 «Biraq köpchilik uning Yehudiy ikenlikini bilip qélip, hemmisi tengla: — Efesusluqlarning Artémisimiz büyüktur! — dep ikki saetche chuqan kötürüp turushti» — xalayiq Iskenderni Pawlus bilen munasiwetlik adem, némila bolmisun Yehudiy bolghachqa, butpereslikke qarshi bolsa kérek, dégen oyda bolghan bolsa kérek.

□19:35 «Artémisning ... asmandin chüshken süriti...» — yaki «Artémisning ... asmandin chüshken téshi...».