Muqeddes Kalam (latin yéziq) Rosullarning paaliyetliri 18

Korint shehiride

1 Bu ishlardin kéyin, Pawlus Afina shehiridin ayrilip Korint shehirige bardi. 2 U u yerde Pontus ölkiside tughulghan Akwila isimlik bir Yehudiy bilen uning ayali Priskillani uchratti. Ular Rim impératori Klawdiyusning barliq Yehudiylar Rim shehiridin chiqip kétishi kérek, dégen yarliqi seweblik yéqinda Italiyedin kelgenidi. Pawlus ular bilen tonushup,■ 3 ular bilen kesipdash bolghachqa, bille turup ishlidi (chünki ular chédirchiliq bilen shughullinatti).□ ■ 4 Herbir shabat künide u Yehudiylarning sinagogigha kirip, Yehudiylar we gréklar bilen munaziriliship ularni Xudaning söz-kalamigha qayil qilishqa tirishatti.□

5 Biraq Silas bilen Timotiy Makédoniyedin kelgendin kéyin, Pawlus söz-kalamni yetküzüshke aldiridi, jan köydürüp Yehudiylargha: — Eysa — Mesihning Özidur, dep guwahliq berdi.□ ■ 6 Lékin, ular uninggha qarshi chiqip uni haqaretlidi. Buning bilen Pawlus péshini qéqip, ulargha:

— Öz qéninglar öz béshinglargha chüshsun! Men buninggha jawabkar emesmen! Bügündin bashlap, men silerdin burulup yat elliklerge barimen, — dédi.□ ■

7 Buning bilen Pawlus ulardin ayrilip, Titiyus Yustus isimlik, Xudadin qorqidighan bir kishining öyige bérip turdi. Uning öyi sinagogning yénida idi.□ 8 Emdi sinagogning chongi Krispus pütün ailisidikiler bilen Rebge étiqad qildi. Nurghun Korintliqlarmu bu xewerni anglap, étiqad qilip chömüldürüshni qobul qildi.□ ■

9 Reb kéchide Pawlusqa bir ghayibane körünüsh arqiliq wehiy yetküzüp uninggha:

— Qorqma, süküt qilmay sözle, ■ 10 chünki Men sen bilen bille. Héchkim sanga qol sélip zerer yetküzmeydu, chünki Méning bu sheherde nurghun kishilirim bar, — dédi.

11 Shuning bilen Pawlus u yerde bir yil alte ay turup, u yerdiki kishiler arisida Xudaning söz-kalamini ögetti.

12-13 Emma Galliyo Axaya ölkisining waliysi bolghan waqtida, Yehudiylar birliship Pawlusni tutup Galliyoning «soraq texti»ning aldigha apirip, uning üstidin:

Bu adem kishilerni qanun’gha xilap halda Xudagha ibadet qilishqa qayil qiliwatidu! — dep shikayet qildi.□

14 Pawlus aghzini achay dep turushigha, waliy Galliyo Yehudiylargha:

— Derweqe, i Yehudiylar, bu shikayitinglar birer naheqliq yaki éghir jinayet toghrisida bolghan bolsa, sewrchanliq bilen silerge qulaq salsam orunluq bolatti. 15 Biraq bu ish peqet bezi nam-isimlar, sözler we özünglarning Tewrat qanuninglar üstide talash-tartishlargha chétishliq iken, uni özünglar bir terep qilinglar! Men bundaq ishlargha soraqchi bolmaymen! — dédi. 16 Shuning bilen u ularni soraq texti aldidin heydep chiqardi.

17 Xalayiq sinagogning chongi Sosténisni tutuwélip, soraq textining aldida qattiq urghili turdi. Biraq waliy Galliyo bu ishlarning héchqaysisigha qilche pisent qilmidi.□

Pawlusning Antakya shehirige qaytip kélishi

18 Pawlus Korint shehiride yene köp künlerni ötküzgendin kéyin, qérindashlar bilen xoshliship, Priskilla we Akwilalarning hemrahliqida kémige olturup, Suriyege qarap ketti. Yolgha chiqishtin ilgiri u Kenqriya shehiride Xudagha ichken bir qesimidin chachlirini chüshürüwetkenidi. □ ■ 19 Ular Efesus shehirige barghandin kéyin, u Priskilla we Akwilani qaldurup qoyup özi shu yerdiki sinagogqa kirip, Yehudiylar bilen munazirileshti. 20 Ular uni uzunraq turushqa telep qiliwidi, u qoshulmay, 21 «Men qandaqla bolmisun kéler héytni Yérusalémda ötküzimen; andin Xuda buyrusa, silerning yéninglargha yene kélimen», — dep ular bilen xoshliship, Efesustin kéme bilen yolgha chiqti.□ ■

22 U Qeyseriye shehiride kémidin chüshüp, Yérusalémgha chiqip jamaet bilen hal sorashqandin kéyin, Antakya shehirige chüshüp ketti. □ 23 Antakyada bir mezgil turghandin kéyin, u yene yolgha chiqip Galatiya we Frigiye yurtlirini bir-birlep arilap, barghanla yéride barliq muxlislarning étiqadini quwwetlidi.

Apollosning Efesus we Korint sheherliride telim bérishi

24 Bu arida, Iskenderiye shehiride tughulghan Apollos isimlik bir Yehudiy Efesus shehirige keldi. U natiq adem bolup, muqeddes yazmilardin xélila chongqur sawati bar adem idi. □ ■ 25 U Rebning yoli toghruluq telim alghan bolup, otluq roh bilen Eysa heqqide eynen sözlep telim béretti. Biraq uning xewiri peqet Yehya peyghemberning yürgüzgen chömüldürüshi bilen cheklinetti.□

26 U sinagogda yüreklik sözleshke bashlidi. Uni anglighan Priskilla bilen Akwila uni öyige élip bérip, uninggha Xudaning yolini téximu tepsiliy chüshendürdi. □ 27 Kéyin, Apollos Axaya ölkisige barmaqchi bolghanda, Efesusluq qérindashlar Axayadiki muxlislargha xet yézip, ulardin Apollosni qarshi élishni bekmu telep qildi. U shu yerge bérip, Xudaning méhir-shepqiti arqiliq étiqad qilghanlargha qoshulup, ulargha zor yardemde boldi. □ ■ 28 Chünki u xelq-alem aldida Yehudiylar bilen munaziriliship, ulargha küchlük reddiye bérip, muqeddes yazmilarni sherhlishi bilen Mesihning Eysa ikenlikini ispatlap berdi.

■18:2 Rim. 16:3; 1Kor. 16:19; 2Tim. 4:19.

□18:3 «ular bilen kesipdash bolghachqa, bille turup ishlidi (chünki ular chédirchiliq bilen shughullinatti)» — Pawlusning xetliride, özi we hemrahlirining jénini béqish üchün jamaetlerning qoligha qarimay, belki öz qoli bilen ishlishini pat-pat tilgha alidu. Mushu yerde uning kespi chédirchiliq ikenliki körünidu.

■18:3 Ros. 20:34; 1Kor. 4:12; 2Kor. 11:9; 12:13; 1Tés. 2:9; 2Tés. 3:8.

□18:4 «Herbir shabat künide u Yehudiylarning sinagogigha kirip, Yehudiylar we gréklar bilen munaziriliship ularni Xudaning söz-kalamigha qayil qilishqa tirishatti» — «munaziriliship ularni Xudaning söz-kalamigha qayil qilishqa tirishatti» dégen sözler grékchide peqet birla söz bilen ipladilinidu. «Xudaning söz-kalamigha» dégen sözlerni jümlini chüshinishke asan bolsun üchün kirgüzduq.

□18:5 «Biraq Silas bilen Timotiy Makédoniyedin kelgendin kéyin, Pawlus söz-kalamni yetküzüshke aldiridi, jan köydürüp Yehudiylargha... guwahliq berdi» — Pawlusning bu rohlandurulushigha belkim üch muhim türtke bar idi: — (1) u Silas we Timotiydin Tésalonikadiki qérindashlar étiqadta ching turuwatidu, dégen xush xewerni anglidi («1Tés.» 3:6); (2) Makédoniyediki jamaetler, bolupmu Filippi jamaiti Xudaning xizmitini ilgiri sürgüzüsh üchün ewetken iqtisadiy yardemni Silas we Timotiylar élip kelgenidi («2Kor.» 1:5; «Fil.» 4:15). Shu yardem bilen u belkim pütün waqtini xush xewer yetküzüshke serp qilalaytti. (3) u Makédoniyede bolghan waqitlirida köp ziyankeshlikke uchrighachqa, hem Afina sheherdikilerning söz-kalamgha bolghan soghuqluqini körüp özining ajizliqini köp séziwaldi («1Kor.» 2:1-4). Lékin Silas we Timotiyning hemrahliqidin teselli-righbet élip köp rohlanduruldi.

■18:5 Ros. 17:15.

□18:6 «ular uninggha qarshi chiqip...» — yaki «ular özlirige qarshi chiqip...». «buning bilen Pawlus péshini qéqip...» — grék tilida «buning bilen Pawlus kiyimlirini qéqip...». Pawlusning «péshini qéqish»i «silerning Xudaning söz-kalami bilen munasiwitinglar yoq» dégen menini bildüridighan isharet idi. «Öz qéninglar öz béshinglargha chüshsun» — bu dégenlik, siler Xudaning nijatliq yolini ret qilghandin kéyin, öz aqiwitinglargha özünglar jawabkar» dégen menide.

■18:6 Mat. 10:14; Ros. 13:51.

□18:7 «Titiyus Yustus isimlik, Xudadin qorqidighan bir kishi» — «Xudadin qorqidighan» dégen ibare toghruluq 13:26diki izahatni körüng.

□18:8 «Nurghun Korintliqlarmu bu xewerni anglap, étiqad qilip chömüldürüshni qobul qildi» — «bu xewer»: (1) sinagogning chongining étiqad qilghanliqi yaki (2) Pawlusning éytqan sözlirini körsitidu. Bizningche birinchi chüshenche toghridur.

■18:8 1Kor. 1:14.

■18:9 Ros. 23:11.

□18:12-13 «Axaya ölkisi» — Grétsiyening muhim jaylirini öz ichige alatti. Galliyo shu ölkining waliysi bolghan waqti miladiyedin kéyinki 51-52-yillar idi.

□18:17 «xalayiq sinagogning chongi Sosténisni tutuwélip, soraq textining aldida qattiq urghili turdi» — Sosténisning Mesihke étiqad qilghan waqti namelum («1Kor.» 1:1ni körüng). Yehudiylarning uni undaq urushining sewebi éniq emes; u Mesihge étiqad qilghuchi bolghanliqtin yaki sinagogtikiler öz erzining netijisiz bolup chiqqanliqidin xapa bolup, sinagog reisidin achchiqini chiqiriwalmaqchi bolsa kérek.

□18:18 «Kenqriya shehiri» — Korintning port shehiri bolup Korinttin yette kilométr yiraqqa jaylashqanidi. «Yolgha chiqishtin ilgiri u Kenqriya shehiride Xudagha ichken bir qesimidin chachlirini chüshürüwetkenidi» — Pawlus némishqa qesem qildi? Alimlarning pikirliridin: (1) u Korint shehiride shunche köp ademler xush xewerni qobul qilghanliqidin bolghan xushalliqidin, Xudagha alahide rehmet éytish üchün; (2) yene bir qétim Yérusalém we Yehudiyede turuwatqan Yehudiy xelqni xush xewerge qayil qilishqa tiriship ulargha mushu qesimi arqiliq özini «Mana men silerdek Xudadin qorqidighan adem» dep körsitip ulargha yéqinlashmaqchi bolup qesem qilghan. Biz ikkinchi pikirge mayilmiz. Bezi alimlar qesem ichküchi Akwiladur, dep qaraydu.

■18:18 Chöl. 6:18; Ros. 21:23.

□18:21 «men qandaqla bolmisun kéler héytni Yérusalémda ötküzimen» — bezi kona köchürmilerde bu sözler tépilmay, peqet ««Xuda buyrusa, men silerning yéninglargha yene kélimen», — dep ular bilen xoshliship, Efesustin kéme bilen yolgha chiqti» déyilidu.

■18:21 1Kor. 4:19; Ibr. 6:3; Yaq. 4:15.

□18:22 «U Yérusalémgha chiqip jamaet bilen hal sorashqandin kéyin...» — Injilda «Yérusalémgha bérish» grék tilida daim dégüdek peqet «Yérusalémgha chiqish» deytti. Yehudiy xelqi üchün Yérusalémgha bérish «chiqish», uningdin kétish «chüshüsh» bilen bildürületti. Pawlus qesimini ada qilip chiqish üchünmu Yérusalémgha bérip kélishi kérek.

□18:24 «U ... muqeddes yazmilardin xélila chongqur sawati bar adem idi» — grék tilida «U ... muqeddes yazmilarda küchlük bir adem idi».

■18:24 1Kor. 1:12.

□18:25 «uning xewiri peqet Yehya peyghemberning yürgüzgen chömüldürüshi bilen cheklinetti» — démek, Apollosning telimi belkim Yehya peyghemberning «Xudaning padishahliqi yéqinlashti», «Muqeddes Rohqa chömüldürgüchi, yeni Qutquzghuchi-Mesih méning keynimdin kélidu» dégen sözliridin, shundaqla «Mesih Nasaretlik Eysa iken», dégen melumatlardin terkib tapqan bolsa kérek. U Eysa Mesihning ölgini, tirilgenliki, shundaqla uning Muqeddes Rohni ata qilishi bilen yéngi dewr bashlighanliqi toghruluq xewersiz qalghanidi. 19:1-7 we izahatlarni körüng.

□18:26 «Priskilla bilen Akwila uni öyige élip bérip,...» — yaki «Priskilla bilen Akwila uni ayrim élip,...».

□18:27 «Kéyin, Apollos Axaya ölkisige barmaqchi bolghanda, Efesusluq qérindashlar Axayadiki muxlislargha xet yézip, ulardin Apollosni qarshi élishni bekmu telep qildi» — bashqa bir xil terjimisi: — «Kéyin, Apollosni righbetlendürüp, Axayidiki muxlislargha xet yézip, ulardin Apollosni qarshi élishni telep qildi».

■18:27 1Kor. 3:6.