Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Misirdin qiⱪix 16

Manna bilǝn bɵdünǝ

1 Andin Israillarning pütkül jamaiti Elimdin yolƣa atlandi; Misir zeminidin qiⱪip, ikkinqi eyining on bǝxinqi künidǝ Elim bilǝn Sinayning otturisidiki Sin qɵligǝ yetip kǝldi. ■ 2 Əmma Israillarning pütkül jamaiti qɵldǝ Musa bilǝn Ⱨarunning yaman gepini ⱪilip ƣotuldaxⱪili turdi. 3 Israillar ularƣa: — Pǝrwǝrdigarning ⱪoli bizni Misir yurtidila ɵltürüwǝtkǝn bolsa bolmasmidi! Xu yǝrdǝ biz gɵx ⱪaynawatⱪan ⱪazanlarni qɵridǝp olturup, toyƣudǝk nan yemigǝnmiduⱪ? Lekin silǝr bu jamaǝtning ⱨǝmmisini aqliⱪ bilǝn ɵltürmǝkqi bolup bizni bu qɵlgǝ elip kǝldinglar! — deyixti.□ ■

4 Buning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — Mana, Mǝn asmandin silǝrgǝ nan yaƣdurimǝn; xuning bilǝn hǝlⱪ ⱨǝr küni qiⱪip, bir künlük lazimliⱪini yiƣiwalsun. Bu tǝriⱪidǝ Mǝn ularning Mening ⱪanun-ǝmrlirimdǝ mangidiƣan-mangmaydiƣanliⱪini sinaymǝn. ■ 5 Ⱨǝr ⱨǝptining altinqi küni xundaⱪ boliduki, ular yiƣiwalƣanlirini tǝyyarlisun; u baxⱪa künlǝrdǝ erixidiƣinidin bir ⱨǝssǝ kɵp bolidu, — dedi. □ 6 Andin Musa bilǝn Ⱨarun barliⱪ Israillarƣa: — Bügün ahxam silǝrni Misir zeminidin elip qiⱪⱪuqining Pǝrwǝrdigar ikǝnlikini bilisilǝr wǝ 7 ǝtǝ silǝr Pǝrwǝrdigarning xan-xǝripini kɵrisilǝr; qünki U silǝrning Uning yaman gepini ⱪilip ƣotuldaxⱪininglarni anglidi; bizgǝ kǝlsǝk, silǝr yaman gepimizni ⱪilip ƣotuldiƣudǝk biz kim iduⱪ? — dedi.

8 Musa yǝnǝ: Pǝrwǝrdigar bügün ahxam silǝrgǝ yegili gɵx berip, ǝtǝ ǝtigǝndǝ toyƣudǝk nan bǝrgǝndǝ buni bilisilǝr; qünki Pǝrwǝrdigar silǝr Uning yaman gepini ⱪilip ƣotuldiƣininglarni anglidi. Əmdi biz nemǝ iduⱪ? Silǝrning ƣotuldaxⱪininglar bizlǝrgǝ ⱪaritilƣan ǝmǝs, bǝlki Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaritilƣandur, — dedi.

9 Andin Musa Ⱨarunƣa: — Sǝn Israillarning pütkül jamaitigǝ: «Pǝrwǝrdigarning aldiƣa kelinglar; qünki U yaman gǝp bilǝn ƣotuldaxⱪininglarni anglidi», dǝp eytⱪin, — dedi. 10 Xundaⱪ boldiki, Ⱨarun Israillarning pütkül jamaitigǝ sɵzlǝp turƣinida, ular qɵl tǝrǝpkǝ ⱪariwidi, mana, Pǝrwǝrdigarning julasi bulutta ayan boldi. ■ 11 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar Musaƣa mundaⱪ dedi: —

12 — Mǝn Israillarning yaman gǝp ⱪilip ƣotuldaxⱪinini anglidim; ǝmdi ularƣa: «Gugumda silǝr gɵx yǝysilǝr wǝ ǝtigǝndǝ nandin toyunisilǝr, xuning bilǝn silǝr Mening Pǝrwǝrdigar Hudayinglar ikǝnlikimni bilip yetisilǝr» — dǝp eytⱪin, dedi.□ ■

13 Kǝqⱪurunda xundaⱪ boldiki, bɵdünilǝr uqup kelip, qedirgaⱨni ⱪaplap kǝtti; ǝtisi ǝtigǝndǝ, qedirgaⱨning ǝtrapidiki yǝrlǝrgǝ xǝbnǝm qüxkǝnidi. ■ 14 Ətrapta yatⱪan xǝbnǝm kɵtürülüp kǝtkǝndin keyin, mana, qɵllükning yǝr yüzidǝ ⱪirawdǝk nepiz, kiqik-kiqik yumilaⱪ nǝrsilǝr turatti. ■ 15 Israillar uni kɵrgǝndǝ, uning nemǝ ikǝnlikini bilmigini üqün: — Bu nemidu? — dǝp soraxti.

Musa ularƣa jawabǝn: — Bu Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ ata ⱪilƣan ozuⱪ-tülüktur. ■ 16 Pǝrwǝrdigar xu ixni ǝmr ⱪilip dediki, «Ⱨǝrbiringlar yǝydiƣininglarƣa ⱪarap uningdin yiƣiwelinglar; ⱨǝrbiringlar ailidiki adǝm saniƣa ⱪarap, ⱨǝrbir adǝmgǝ bir omǝr miⱪdarda yiƣinglar; ⱨǝr adǝm ɵz qediridiki kixilǝr üqün yiƣinglar» — dedi.□

17 Israillar xundaⱪ ⱪilip, bǝzisi kɵprǝk, bǝzisi azraⱪ yiƣiwaldi. 18 Ular uni omǝr miⱪdari bilǝn ɵlqiwidi, kɵp yiƣⱪanlarningkidin exip kǝtmidi, az yiƣⱪanlarningmu kǝmlik ⱪilmidi; ⱨǝrbir kixi ɵz yǝydiƣiniƣa ⱪarap yiƣⱪanidi. □ ■ 19 Musa ularƣa: — Ⱨeqⱪandaⱪ adǝm bulardin ⱨeqnemini ǝtigǝ ⱪaldurmisun, dedi.

20 Xundaⱪ bolsimu, ular Musaning sɵzigǝ ⱪulaⱪ salmidi; bǝzilǝr uningdin bir ⱪismini ǝtigǝ saⱪlap ⱪoydi. Əmma saⱪlap ⱪoyƣini ⱪurtlap sesip kǝtti. Bu ix üqün Musa ularƣa hapa bolup aqqiⱪlandi. 21 Xu sǝwǝbtin ularning ⱨǝrbiri ⱨǝr ǝtigini qiⱪip ɵz yǝydiƣiniƣa ⱪarap yiƣiwalatti; ⱪalƣanliri bolsa aptap qiⱪⱪanda erip ketǝtti.

22 Lekin altinqi küni xundaⱪ boldiki, ular künlük ozuⱪning ikki ⱨǝssisini yiƣdi; demǝk, ⱨǝrbir kixi üqün ikki omǝr miⱪdarda yiƣiwaldi; andin jamaǝt ǝmirliri ⱨǝmmisi kelip buni Musaƣa eytti.

23 Musa ularƣa: — Mana Pǝrwǝrdigarning degini: — Ətǝ aram küni, Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan muⱪǝddǝs xabat küni bolidu; pixuridiƣininglarni pixurup, ⱪaynitidiƣininglarni ⱪayinitip, exip ⱪalƣanning ⱨǝmmisini ǝtigǝ saⱪlap ⱪoyunglar, — dedi.

24 Ular Musa buyruƣandǝk, exip ⱪalƣanni ǝtisigǝ saⱪlap ⱪoyuwidi, ular sesip ⱪalmidi, ⱪurutlapmu kǝtmidi. 25 Musa ularƣa: — Buni bügün yǝnglar; qünki bügün Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan xabat küni bolƣini üqün bügün daladin tapalmaysilǝr. 26 Altǝ kün silǝr yiƣsanglar bolidu; lekin yǝttinqi küni xabat bolƣini üqün u künidǝ ⱨeqnemǝ tepilmaydu, — dedi.

27 Ⱨalbuki, yǝttinqi küni hǝlⱪtin birnǝqqisi ozuⱪ-tülük yiƣⱪili qiⱪiwidi, ⱨeqnemǝ tapalmidi. 28 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: «Silǝr ⱪaqanƣiqǝ Mening ǝmrlirim wǝ ⱪanun-bǝlgilimilirimni tutuxni rǝt ⱪilisilǝr? 29 Mana, Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ xabat künini bekitip bǝrdi; xunga yǝttinqi küni ⱨǝrbiringlarni ɵz ornida turup, sirtlarƣa qiⱪmisun dǝp, altinqi küni ikki künlük ozuⱪ beridu», — dedi. 30 Xuning bilǝn hǝlⱪ yǝttinqi küni aram aldi.

31 Israillar bu ozuⱪni «manna» dǝp atidi; uning xǝkli yumƣaⱪsüt uruⱪidǝk, rǝnggi aⱪ bolup, tǝmi ⱨǝsǝlgǝ milǝngǝn ⱪoturmaqⱪa ohxaytti.□ ■

32 Musa ularƣa: — Pǝrwǝrdigarning ǝmri xuki, — Keyinki ǝwladliringlarƣa Mǝn silǝrni Misirdin elip qiⱪⱪanda, Mǝn silǝrgǝ qɵldǝ yeyixkǝ ata ⱪilƣan nanni kɵrsitix üqün, uningdin komzǝkkǝ bir omǝr toxⱪuzup, ular üqün saⱪlap ⱪoyunglar, — dedi.

33 Musa Ⱨarunƣa: — Kǝlgüsi ǝwladliringlarƣa kɵrsitixkǝ saⱪlax üqün bir komzǝkni elip, uningƣa bir omǝr miⱪdarda manna selip, Pǝrwǝrdigarning ⱨuzurida ⱪoyup ⱪoyƣin, — dedi.■

34 Keyin, Ⱨarun Pǝrwǝrdigar Musaƣa buyruƣandǝk komzǝkni saⱪlax üqün uni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪining aldida ⱪoyup ⱪoydi.□

35 Xu tǝriⱪidǝ Israillar adǝm olturaⱪlaxⱪan bir zeminƣa yetip kǝlgüqǝ ⱪiriⱪ yil «manna» yedi; ular Ⱪanaan zeminining qegraliriƣa yǝtküqǝ manna yedi.■

36 Əyni qaƣda bir «omǝr» «ǝfaⱨ»ning ondin birigǝ barawǝr idi.

■16:1 Qɵl. 33:5-49

□16:3 «Pǝrwǝrdigarning ⱪoli bizni Misir yurtidila ɵltürüwǝtkǝn bolsa bolmasmidi!...» — ularning ⱪaⱪxaxliri tolimu orunsiz idi, ǝlwǝttǝ. Qünki birinqidin, Israillarning Misirdin elip kǝlgǝn qarwa malliri az ǝmǝs idi (12:38ni kɵrüng). Ikkinqidin, ular Misirda ⱪulluⱪta bolƣan qaƣliridimu ular erixidiƣan yemǝkliklǝr anqǝ kɵp bolƣan ǝmǝs idi («Ⱪan.» 3:7, 8:1-3ni kɵrüng).

■16:3 Qɵl. 11:4; 1Kor. 10:10

■16:4 Zǝb. 78:24; 105:40

□16:5 «altinqi kün» — bu jümǝ künidur. Xu küni Yǝⱨudiylar yiƣⱪan «manna»din ikki künlük tamaⱪni tǝyyarliwelixi kerǝk idi. Qünki ǝtisi, yǝni yǝttinqi küni xabat küni («dǝm elix küni») idi.

■16:10 Mis. 13:21

□16:12 «gugum» — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. 12:6 wǝ izaⱨatni kɵrüng.

■16:12 Yⱨ. 6:49,58

■16:13 Qɵl. 11:31; Zǝb. 105:40

■16:14 Qɵl. 11:7; Nǝⱨ. 9:15; Zǝb. 78:24; 105:40

■16:15 Yⱨ. 6:31; 1Kor. 10:3

□16:16 «bir omǝr» — «ǝfaⱨ»ning ondin bir ⱪismi, yǝni ikki litrqǝ idi.

□16:18 «ⱨǝrbir kixi ɵz yǝydiƣiniƣa ⱪarap yiƣⱪanidi» —yǝnǝ bir tǝrjimisi: «ⱨǝmmǝylǝnning yiƣiwalƣini ɵz eⱨtiyajiƣa dǝlmudǝl idi». Bu ayǝtni ikki hil qüxinix mumkin: — (1) Hudaning bǝlgilimisi boyiqǝ bir kixi üqün dǝl bir omǝr miⱪdarda yemǝklik tǝⱪdim ⱪilinatti. Xuning bilǝn ⱨǝmmǝylǝn yiƣⱪandin keyin, omǝr miⱪdari bilǝn ɵlqiginidǝ, ozuⱪ-tülük («manna»)ni artuⱪ yiƣiwalƣan kixi az yiƣⱪan kixigǝ kǝm bolƣanni toldurup berǝtti. Ahir ⱨǝmmǝ kixigǝ kerǝk bolƣan yemǝklik tǝng tǝmin etilǝtti. Bu mɵjizǝ ǝmǝs, tǝbiiy ix idi. (2) hǝlⱪ mǝyli kɵp manna yiƣⱪan bolsun, yaki azraⱪ yiƣⱪan bolsun, Hudaning karamiti bilǝn yiƣiwalƣini dǝl ɵz ailisining eⱨtiyajiƣa mas boldi. Bu ixning ɵzi mɵjizǝ idi, ǝlwǝttǝ. «manna»ning ⱨǝr küni asmandin qüxüxi mɵjizǝ bolupla ⱪalmay, mannaning miⱪdarimu dǝl ⱨǝmmǝylǝngǝ kerǝk bolƣanƣa barawǝr idi. Bizningqǝ, «2Kor.» 8:15 boyiqǝ, birinqi qüxǝnqǝ toƣra bolsa kerǝk; qünki xu ayǝttǝ rosul Pawlus «manna yiƣix» degǝn ixni misal ⱪilip, Hudaning bǝndilirini bir-birigǝ berixkǝ riƣbǝtlǝndüridu.

■16:18 2Kor. 8:15

□16:31 «manna» — «nemǝ bu?» degǝn mǝnidǝ (15-ayǝtni kɵrüng).

■16:31 Qɵl. 11:7

■16:33 Ibr. 9:4

□16:34 «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» — muxu yǝrdǝ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» Hudaning Israilƣa bǝrmǝkqi bolƣan tüp ǝmrlirini, xundaⱪla uning Israil bilǝn bolidiƣan ǝⱨdisini kɵrsitidu (20-babni kɵrüng). Hudaning muⱪǝddǝs maⱨiyiti wǝ Harakteri xu ǝmrlǝrdǝ ayan ⱪilinƣaqⱪa, «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» dǝpmu atilidu. Xu ǝmrlǝr «ǝⱨdǝ sanduⱪi» iqidǝ saⱪlaⱪliⱪ tax tahtaylar üstigǝ pütülgǝn (40:20ni kɵrüng). «... Uni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪining aldida ⱪoyup ⱪoydi» — ǝⱨdǝ sanduⱪining tǝswirini bilix üqün 25-bab, 10-22-ayǝtlǝrgǝ ⱪaralsun. «Ibr.» 9:4tin ⱪariƣanda, «manna» komziki keyinki waⱪitta ǝⱨdǝ sanduⱪi iqigǝ, muⱪǝddǝs ⱪanun taxliri aldiƣa ⱪoyulƣan.

■16:35 Yǝ. 5:12; Nǝⱨ. 9:15