8
Yerusalemning jazaliri •••• Muⱪǝddǝs ibadǝthanida bolƣan butpǝrǝsliklǝr
Altinqi yili, altinqi ayning bǝxinqi künidǝ xundaⱪ ǝmǝlgǝ axuruldiki, mǝn ɵz ɵyümdǝ olturƣinimda, Israilning aⱪsaⱪallirimu mening aldimda oltuƣinida, Rǝb Pǝrwǝrdigarning ⱪoli wujudumƣa qüxti. «Israilning aⱪsaⱪallirimu mening aldimda oltuƣinida...» — aⱪsaⱪallar bǝlkim pǝyƣǝmbǝrdin nǝsiⱨǝt soriƣili kǝldi. Pǝyƣǝmbǝr Hudadin jawab kütkǝndǝ wǝⱨiy uningƣa berilidu.
Mǝn ⱪaridim, mana, otning ⱪiyapitidǝ bir zatning kɵrünüxi turatti; belining tɵwini ot turⱪida turatti; belining üsti bolsa julaliƣan yoruⱪluⱪ, ⱪizitilƣan mis parⱪiriƣandǝk kɵrünüx turatti. U ⱪolning kɵrünüxidǝk bir xǝkilni sozup, beximdiki bir tutam qaqni tutti; Roⱨ meni asman bilǝn zemin otturisiƣa kɵtürüp, Hudaning alamǝt kɵrünüxliridǝ Yerusalemƣa, yǝni ibadǝthanining ximalƣa ⱪaraydiƣan iqki dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi. Axu yǝr «pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxlaxⱪan mǝbud», yǝni Hudaning pak-muⱪǝddǝs ƣǝzipini ⱪozƣaydiƣan mǝbud turƣan jay idi. «Roⱨ meni asman bilǝn zemin otturisiƣa kɵtürüp, ... ibadǝthanining ximalƣa ⱪaraydiƣan iqki dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi» — «Roⱨ» muxu yǝrdǝ Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi. ««pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxlaxⱪan mǝbud», yǝni Hudaning pak-muⱪǝddǝs ƣǝzipini ⱪozƣaydiƣan mǝbud» — ibraniy tilida ««ⱨǝsǝtkǝ tǝwǝ mǝbud», yǝni (Hudaning) ⱨǝsitini ⱪozƣaydiƣan mǝbud» deyilidu.   Dan. 5:5 Mana, mǝn tüzlǝngliktǝ kɵrgǝn alamǝt kɵrünüxtǝk, Israilning Hudasining xan-xǝripi xu yǝrdǝ turatti. Əz. 3:23
U manga: — I insan oƣli, bexingni kɵtürüp ximal tǝrǝpkǝ ⱪarap baⱪ, dedi. Mǝn beximni kɵtürüp ximal tǝrǝpkǝ ⱪaridim, mana, ⱪurbangaⱨning dǝrwazisining ximaliy tǝripidǝ, bosuƣida xu «pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxilaxⱪan mǝbud» turatti. Wǝ u manga: — I insan oƣli, ularning bundaⱪ ⱪilmixlirini — Israil jǝmǝtining Meni muⱪǝddǝs jayimdin yiraⱪ kǝtküzidiƣan, muxu yǝrdǝ ⱪilƣan intayin yirginqlik ixlirini kɵrdüngsǝn? Biraⱪ sǝn tehimu yirginqlik ixlarni kɵrisǝn, — dedi.
Wǝ U meni ibadǝthana ⱨoylisining kirix eƣiziƣa apardi, mǝn ⱪaridim, mana, tamda bir tɵxük turatti. U manga: — I insan oƣli, tamni kolap tǝxkin, dedi. Mǝn tamni kolap tǝxtim, mana, bir ixik turatti. U manga: — Kirgin, ularning muxu yǝrdǝ ⱪilƣan rǝzil yirginqlik ixlirini kɵrüp baⱪ, dedi. 10 Mǝn kirip ⱪaridim, mana, ǝtrapidiki tamlarƣa nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨǝrhil ɵmiligüqi ⱨǝm yirginqlik ⱨaywanlarni, Israil jǝmǝtining ⱨǝmmǝ butlirini kɵrdüm.
11 Wǝ bularning aldida Israil jǝmǝtining yǝtmix aⱪsaⱪili turatti. Ularning otturisida Xafanning oƣli Jaazaniya turatti; ularning ⱨǝrbiri ⱪolida ɵz huxbuydenini tutup turatti; huxbuy ⱪuyuⱪ buluttǝk ɵrlǝp qiⱪti. 12 Wǝ U manga: — I insan oƣli, Israil jǝmǝtidiki aⱪsaⱪallarning ⱪarangƣuluⱪta, yǝni ⱨǝrbirining ɵz mǝbud nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨujrisida nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu? Qünki ular: «Pǝrwǝrdigar bizni kɵrmǝydu; Pǝrwǝrdigar zeminni taxlap kǝtti» — dǝydu, — dedi. «Israil jǝmǝtidiki aⱪsaⱪallarning ⱪarangƣuluⱪta, yǝni ⱨǝrbirining ɵz mǝbud nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨujrisida nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu?» — muxu alamǝt kɵrünüxlǝrning ⱨǝmmisi ularning ɵz ɵyidǝ («ⱨǝrbirining ɵz ... ⱨujrisida») nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu. Xunga bu kɵrünüxni asasǝn «simwol» dǝp ⱪaraymiz; xundaⱪtimu buning bilǝn tǝng, ibadǝthanidiki ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨwalnimu kɵrsitidu.   Əz. 9:9
13 Wǝ U manga: — Biraⱪ sǝn ularning tehimu yirginqlik ⱪilmixlirini kɵrisǝn, dedi. 14 U meni Pǝrwǝrdigarning ɵyining ximaliy dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi; mana, xu yǝrdǝ «Tammuz üqün matǝm tutup» yiƣlawatⱪan ayallar olturatti. «Tammuz üqün matǝm tutup yiƣlawatⱪan ayallar» — «Tammuz» — yǝni «ɵsümlüklǝrning padixaⱨi» deyilgǝn bir bud. Riwayǝtlǝr boyiqǝ u ɵlüp, tǝⱨtisaraƣa qüxüp tǝⱨtisaraning padixaⱨi boldi. Uning «ɵlümi» tüpǝylidin ⱨǝr yili uningƣa qoⱪunƣan ayallar «matǝm tutux»i kerǝk idi. 15 Wǝ U manga: — I insan oƣli, sǝn muxularni kɵrdungmu? Biraⱪ sǝn tehimu yirginqlik ixlarni kɵrisǝn, — dedi.
16 Wǝ U meni Pǝrwǝrdigarning ɵyining iqki ⱨoylisiƣa apardi. Mana, Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisining kirix yolida, pexaywan wǝ ⱪurbangaⱨning otturisida, yigirmǝ bǝx adǝm, Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisiƣa arⱪisini ⱪilip xǝrⱪⱪǝ ⱪarap ⱪuyaxⱪa qoⱪuniwatatti. «...Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisiƣa arⱪisini ⱪilip xǝrⱪⱪǝ ⱪarap ⱪuyaxⱪa qoⱪuniwatatti» — bu babta eytilƣan bǝx ⱨǝrikǝt iqidǝ bu ⱨǝrikǝt ǝng yirginqlik boldi. Qünki: (1) uning Hudaning ibadǝthanisiƣa arⱪini ⱪilixi mutlǝⱪ kupurluⱪ bir ix; (2) u ibadǝthaniƣa kirgǝn kixilǝrning aldida oquⱪ-axkarǝ kupurluⱪ ⱪildi; (3) u kupurluⱪ dǝl Hudadin rǝⱨim-xǝpⱪǝt soraydiƣan jayda boldi («Yoel» 2:17ni kɵrüng). 17 Wǝ U manga: — I insan oƣli, sǝn muxularni kɵrdungmu? Yǝⱨuda jǝmǝti ɵzi muxu yǝrdǝ ⱪilƣan yirginqlik ⱪilmixlirini yenik dǝp, ular yǝnǝ buning üstigǝ zeminni jǝbir-zulum bilǝn toldurup mening aqqiⱪimni ⱪayta-ⱪayta ⱪozƣatsa bolamdu? Wǝ mana, ularning yǝnǝ xahni burniƣa tutiwatⱪiniƣa ⱪara! «ularning yǝnǝ xahni burniƣa tutiwatⱪiniƣa ⱪara!» — «xahni burniƣa tutux» degǝn ⱨǝrikǝt toƣrisida üq pikir bar: — (1) ⱪǝdimki zamanlarda bǝzi butpǝrǝs millǝtlǝr ɵz butliriƣa qoⱪunƣanda qeqǝkligǝn bir xahni burniƣa tutatti. Xunga bu ⱨǝrikǝt butpǝrǝslikni kɵrsitidu; (2) Yǝⱨudiylar Hudaƣa ibadǝt ⱪilƣanda ohxax ⱨǝrikǝt ⱪilip Hudaƣa ⱨɵrmǝt bildürixǝtti; undaⱪ bolƣanda, Huda xundaⱪ sahtipǝzlik ⱨǝm butpǝrǝslik bilǝn baƣlanƣan ibadǝt ipadilirini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmaytti; (3) undaⱪ ⱨǝrikǝt pǝⱪǝtla Pǝrwǝrdigarƣa bolƣan intayin ⱨɵrmǝtsizlikni, yǝni kupurluⱪni bildürǝtti. Bizningqǝ, bǝlkim 2-pikir toƣridur. 18 Xunga Mǝn ⱪǝⱨr bilǝn ularni bir tǝrǝp ⱪilimǝn; Mening kɵzüm ularƣa rǝⱨim ⱪilmaydu, iqimnimu ularƣa aƣritmaymǝn; ular ⱪuliⱪimƣa yuⱪiri awazda nida ⱪilsimu, ularni anglimaymǝn, — dedi. Pǝnd. 1:28; Yǝx. 1:15; Yǝr. 11:11; Əz. 5:11; 7:4
 
 

8:1 «Israilning aⱪsaⱪallirimu mening aldimda oltuƣinida...» — aⱪsaⱪallar bǝlkim pǝyƣǝmbǝrdin nǝsiⱨǝt soriƣili kǝldi. Pǝyƣǝmbǝr Hudadin jawab kütkǝndǝ wǝⱨiy uningƣa berilidu.

8:3 «Roⱨ meni asman bilǝn zemin otturisiƣa kɵtürüp, ... ibadǝthanining ximalƣa ⱪaraydiƣan iqki dǝrwazisining bosuƣisiƣa apardi» — «Roⱨ» muxu yǝrdǝ Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨi. ««pak-muⱪǝddǝslikkǝ ⱪarxlaxⱪan mǝbud», yǝni Hudaning pak-muⱪǝddǝs ƣǝzipini ⱪozƣaydiƣan mǝbud» — ibraniy tilida ««ⱨǝsǝtkǝ tǝwǝ mǝbud», yǝni (Hudaning) ⱨǝsitini ⱪozƣaydiƣan mǝbud» deyilidu.

8:3 Dan. 5:5

8:4 Əz. 3:23

8:12 «Israil jǝmǝtidiki aⱪsaⱪallarning ⱪarangƣuluⱪta, yǝni ⱨǝrbirining ɵz mǝbud nǝⱪix ⱪilinƣan ⱨujrisida nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrdüngmu?» — muxu alamǝt kɵrünüxlǝrning ⱨǝmmisi ularning ɵz ɵyidǝ («ⱨǝrbirining ɵz ... ⱨujrisida») nemǝ ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu. Xunga bu kɵrünüxni asasǝn «simwol» dǝp ⱪaraymiz; xundaⱪtimu buning bilǝn tǝng, ibadǝthanidiki ⱨǝⱪiⱪiy ǝⱨwalnimu kɵrsitidu.

8:12 Əz. 9:9

8:14 «Tammuz üqün matǝm tutup yiƣlawatⱪan ayallar» — «Tammuz» — yǝni «ɵsümlüklǝrning padixaⱨi» deyilgǝn bir bud. Riwayǝtlǝr boyiqǝ u ɵlüp, tǝⱨtisaraƣa qüxüp tǝⱨtisaraning padixaⱨi boldi. Uning «ɵlümi» tüpǝylidin ⱨǝr yili uningƣa qoⱪunƣan ayallar «matǝm tutux»i kerǝk idi.

8:16 «...Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisiƣa arⱪisini ⱪilip xǝrⱪⱪǝ ⱪarap ⱪuyaxⱪa qoⱪuniwatatti» — bu babta eytilƣan bǝx ⱨǝrikǝt iqidǝ bu ⱨǝrikǝt ǝng yirginqlik boldi. Qünki: (1) uning Hudaning ibadǝthanisiƣa arⱪini ⱪilixi mutlǝⱪ kupurluⱪ bir ix; (2) u ibadǝthaniƣa kirgǝn kixilǝrning aldida oquⱪ-axkarǝ kupurluⱪ ⱪildi; (3) u kupurluⱪ dǝl Hudadin rǝⱨim-xǝpⱪǝt soraydiƣan jayda boldi («Yoel» 2:17ni kɵrüng).

8:17 «ularning yǝnǝ xahni burniƣa tutiwatⱪiniƣa ⱪara!» — «xahni burniƣa tutux» degǝn ⱨǝrikǝt toƣrisida üq pikir bar: — (1) ⱪǝdimki zamanlarda bǝzi butpǝrǝs millǝtlǝr ɵz butliriƣa qoⱪunƣanda qeqǝkligǝn bir xahni burniƣa tutatti. Xunga bu ⱨǝrikǝt butpǝrǝslikni kɵrsitidu; (2) Yǝⱨudiylar Hudaƣa ibadǝt ⱪilƣanda ohxax ⱨǝrikǝt ⱪilip Hudaƣa ⱨɵrmǝt bildürixǝtti; undaⱪ bolƣanda, Huda xundaⱪ sahtipǝzlik ⱨǝm butpǝrǝslik bilǝn baƣlanƣan ibadǝt ipadilirini ⱪǝt’iy ⱪobul ⱪilmaytti; (3) undaⱪ ⱨǝrikǝt pǝⱪǝtla Pǝrwǝrdigarƣa bolƣan intayin ⱨɵrmǝtsizlikni, yǝni kupurluⱪni bildürǝtti. Bizningqǝ, bǝlkim 2-pikir toƣridur.

8:18 Pǝnd. 1:28; Yǝx. 1:15; Yǝr. 11:11; Əz. 5:11; 7:4