6
Hudaning insanlarning rǝzillikidin azablinixi
Wǝ xundaⱪ boldiki, insanlar yǝr yüzidǝ kɵpiyixkǝ baxliƣanda, xundaⱪla ⱪizlarmu kɵplǝp tuƣulƣanda, Hudaning oƣulliri insanlarning ⱪizlirining qirayliⱪliⱪini kɵrüp, haliƣanqǝ tallap, ɵzlirigǝ hotun ⱪilixⱪa baxlidi.«Hudaning oƣulliri» — bu toƣruluⱪ tɵt hil qüxǝnqǝ bar: —
(1) insan ǝmǝs, bǝlki ǝrxtiki bir hil zatlar, pǝrixtilǝr yaki roⱨlardin ibarǝttur.
(2) insan ǝmǝs, bǝlki jinlar yaki yaman roⱨlardin ibarǝttur.
(3) ⱨǝr jǝⱨǝttin adǝttiki insanlardin yuⱪiri adǝmlǝr, padixaⱨ yaki ⱨɵkümdar.
(4) Ⱪabilning hudasiz ǝwladliridǝk ǝmǝs, bǝlki Huda yolida mangidiƣan xetning ihlasmǝn ǝwladliridur.
Biz birinqi kɵzⱪaraxta bolimiz; «Ayup» 1:6, 2:1, 38:7ni kɵrüng. Buning sǝwǝbini «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ berimiz.
  Yǝⱨ. 6-7
U waⱪitta Pǝrwǝrdigar sɵz ⱪilip: —
— Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü kürǝx ⱪiliwǝrmǝydu; qünki insan ǝttur, halas. Kǝlgüsidǝ ularning ɵmri pǝⱪǝt bir yüz yigirmǝ yaxtin axmisun! — dedi.«Insan ǝttur» — «ǝt» degǝn ibarǝ (wǝ uningƣa ohxap ketidiƣan baxⱪa ibarilǝr) insanlarning gunaⱨliri bilǝn munasiwǝtlik ⱨalda tilƣa elinƣanda, daim degüdǝk insanlarning gunaⱨⱪa ǝsir bolup ⱪelixini, yǝni ɵz etidiki ⱨǝwǝs-ixtiyaⱪliriƣa ǝsir bolup ⱪelixini tǝkitlǝydu. «Ət» degǝn sɵz Muⱪǝddǝs Kitabta muxu yǝrdǝ birinqi ⱪetim insanning tǝbiitini kɵrsǝtkǝn. «Rimliⱪlarƣa»diki kirix sɵznimu kɵrüng. «Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü kürǝx ⱪiliwǝrmǝydu» — bu jümlining baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü yaxawǝrmǝydu». Lekin bizningqǝ Huda bu ayǝttǝ Ɵz Roⱨining adǝmning gunaⱨini qǝklǝx üqün uning wijdanida kürǝx ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsǝtkǝn boluxi kerǝk; bu tǝrjimini aldi-kǝynidiki bayanlarƣa ǝng muwapiⱪ tǝrjimǝ dǝp ⱪaraymiz. Huda adǝmning gunaⱨliriƣa qǝk ⱪoyux üqün uning ɵmrigǝ qǝk (120 yax) ⱪoyidu («Tesalonikaliⱪlarƣa (2)»)diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.
Oⱪurmǝnlǝr xuni bayⱪayduki, Nuⱨtin ilgiri adǝmlǝr birnǝqqǝ yüz yil yaxaytti.
«Kǝlgüsidǝ ularning ɵmri pǝⱪǝt bir yüz yigirmǝ yaxtin axmisun» degǝnning baxⱪa birhil qüxǝnqisi: «Biraⱪ ularƣa yǝnila bir yüz yigirmǝ yil (topan kǝlgüqǝ) ɵmür berimǝn».
Xu künlǝrdǝ (wǝ xundaⱪla keyinki künlǝrdimu), Hudaning oƣulliri insanlarning ⱪizlirining yeniƣa berip, ulardin balilarni tapⱪinida, gigantlar yǝr yüzidǝ pǝyda boldi. Bular bolsa ⱪǝdimki zamanlardiki dangliⱪ palwan-baturlar idi.«gigantlar» — ibraniy tilida «nǝfilim» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. «Nǝfilim» degǝnning ǝslidiki mǝnisi «yiⱪilƣanlar» boluxi mumkin. «dangliⱪ palwan-baturlar» — ular gǝrqǝ «palwan-baturlar» bolsimu, ular Hudaning nǝziridǝ intayin rǝzil idi (5-ayǝtni kɵrüng). Pǝrwǝrdigar insanning ɵtküzüwatⱪan rǝzilliki yǝr yüzidǝ kɵpiyip kǝtkǝnlikini, ularning kɵnglidiki niyǝtlirining ⱨǝrⱪaqan yaman boluwatⱪinini kɵrdi.«ⱨǝrⱪaqan» — ibraniy tilida «pütkül künidǝ».  Yar. 8:21; Ayup 15:16; Pǝnd. 6:14; Yǝr. 17:9; Mat. 15:19; Rim. 3:10,11,12; 8:6. Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar yǝr yüzidǝ adǝmni apiridǝ ⱪilƣiniƣa puxayman ⱪilip, kɵnglidǝ azablandi. Buning bilǝn Pǝrwǝrdigar: —
Ɵzüm yaratⱪan insanni yǝr yüzidin yoⱪitimǝn — insandin tartip mal-qarwilarƣiqǝ, ɵmiligüqi ⱨaywanlardin asmandiki ⱪuxlarƣiqǝ, ⱨǝmmisini yoⱪ ⱪilimǝn; qünki Mǝn ularni yaratⱪinimƣa puxaymǝn ⱪildim, — dedi.
Lekin Nuⱨ bolsa Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ xǝpⱪǝt tapⱪanidi.
 
Nuⱨning kemǝ yasixi
Nuⱨ wǝ uning ix-izliri tɵwǝndikiqǝ: —
Nuⱨ ⱨǝⱪⱪaniy, ɵz dǝwridikilǝr arisida ǝyibsiz adǝm idi; Nuⱨ Huda bilǝn bir yolda mengip yaxaytti.«Nuⱨ wǝ uning ix-izliri tɵwǝndikiqǝ: —» — muxu jümlǝ bilǝn «Alǝmning Yaritilixi»ning üqinqi «tolidot»i («tarihi»), yǝni «Nuⱨning tarihi» yaki «nuⱨning tolidoti» (6:9-9:29) baxlinidu («tolidot» toƣruluⱪ «kirix sɵz»ni kɵrüng).  Yar. 5:22. 10 Nuⱨtin Xǝm, Ⱨam, Yafǝt degǝn üq oƣul tɵrǝldi.
11 Pütkül jaⱨan Hudaning aldida rǝzillixip, ⱨǝmmǝ yǝr zorawanliⱪⱪa tolup kǝtkǝnidi. 12 Huda yǝr yüzigǝ nǝzǝr seliwidi, mana, jaⱨan rǝzillǝxkǝnidi; qünki barliⱪ ǝt igilirining yǝr yüzidǝ ⱪiliwatⱪini yuzuⱪqiliⱪ idi.«ǝt igiliri» — bu ibarǝ Muⱪǝddǝs Kitabta adǝttǝ insanlarni kɵrsitidu (6:3ning izaⱨatinimu kɵrüng).
Bǝzi waⱪitlarda «ǝt igiliri» (mǝsilǝn, 19-ayǝttǝ) ⱨaywanlarni ɵz iqigǝ alidu (6:4ni kɵrüng).
«Barliⱪ ǝt igilirining ... ⱪiliwatⱪini yuzuⱪqiliⱪ idi» — ibraniy tilida «barliⱪ ǝt igiliri... ɵz yolini buzƣanidi».
13 Xuning bilǝn Huda Nuⱨⱪa: —
Mana, aldimƣa barliⱪ ǝt igilirining zawalliⱪi yetip kǝldi; qünki pütkül yǝr-jaⱨanni ularning sǝwǝbidin zorawanliⱪ ⱪaplidi. Mana, Mǝn ularni yǝr bilǝn ⱪoxup ⱨalak ⱪilimǝn. 14 Əmdi sǝn ɵzünggǝ gofǝr yaƣiqidin bir kemǝ yasap, kemining iqidǝ bɵlmǝ-hanilarni ⱪilip, iqi-texini ⱪarimay bilǝn suwa.«gofǝr yaƣiqi» — yaki «arqa yaƣiqi». «kemǝ» — muxu yǝrdǝ «sanduⱪ» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Uzunluⱪi, kǝngliki wǝ egizliki wǝ bularning bir-birigǝ bolƣan nisbiti ⱨazirⱪi zamandiki ǝng qong kemilǝrningkigǝ ohxap ketidu. Lekin xǝkli pǝⱪǝt sanduⱪtǝk idi. Sǝwǝbi, xu kemining mǝⱪsiti dengizda mengix ǝmǝs, pǝⱪǝt lǝylǝp yürǝxtin ibarǝt idi. 15 Sǝn uni xundaⱪ yasiƣin: — Uzunluⱪi üq yüz gǝz, kǝngliki ǝllik gǝz wǝ egizliki ottuz gǝz bolsun.«gǝz» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» adǝmning ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi. 16 Kemining pexaywini astiƣa bir oquⱪqiliⱪ yasa, uning egizliki bir gǝz bolsun; ixikini kemining yenifa orunlaxtur; kemini asti, ottura wǝ üsti ⱪilip üq ⱪǝwǝt yasa.«Kemining pexaywini astiƣa bir oquⱪqiliⱪ yasa» — bu jümlining kɵp hil tǝrjimiliri bar, lekin asasiy mǝnisi ohxax.
17 Qünki mana, Mǝn Ɵzüm asmanning astidiki ⱨayatliⱪ tiniⱪi barliki ⱨǝrbir ǝt igisini ⱨalak ⱪilidiƣan su topanni yǝr yüzigǝ kǝltürimǝn; buning bilǝn yǝr yüzidiki barliⱪ mǝhluⱪlar tiniⱪidin tohtaydu. 18 Lekin sǝn bilǝn ǝⱨdǝmni tüzimǝn. Sǝn ɵzüng, oƣulliring, ayaling wǝ kelinliringni elip birliktǝ kemigǝ kiringlar.1Pet. 3:20; 2Pet. 2:5. 19 Ɵzüng bilǝn tǝng tirik saⱪlap ⱪelix üqün, barliⱪ jandarlardin ⱨǝrⱪaysisidin bir jüp, yǝni ǝrkikidin birini, qixidin birini kemigǝ elip kirgin;«barliⱪ jandarlar» — ibraniy tilida «ǝt igiliridin».
Bǝzi waⱪitlarda «ǝt igiliri» (mǝsilǝn, 7:15dǝ) ⱨaywanlarni ɵz iqigǝ alidu.
20 Tirik ⱪelix üqün ⱪuxlarning ⱨǝrbir türliridin, mal-qarwilarning ⱨǝrbir türliridin wǝ yǝrdǝ ɵmiligüqi janiwarlarning ⱨǝrbir türliridin bir jüpi ⱪexingƣa kiridu. 21 Ɵzüng wǝ ularning ozuⱪluⱪi üqün ⱨǝrhil yemǝkliklǝrdin elip, yeningƣa ƣǝmligin, — dedi.
22 Nuⱨ xundaⱪ ⱪildi; Huda ɵzigǝ buyruƣan ⱨǝmmǝ ixni u bǝja kǝltürdi.Yar. 7:5; Ibr. 11:7.
 
 

6:2 «Hudaning oƣulliri» — bu toƣruluⱪ tɵt hil qüxǝnqǝ bar: — (1) insan ǝmǝs, bǝlki ǝrxtiki bir hil zatlar, pǝrixtilǝr yaki roⱨlardin ibarǝttur. (2) insan ǝmǝs, bǝlki jinlar yaki yaman roⱨlardin ibarǝttur. (3) ⱨǝr jǝⱨǝttin adǝttiki insanlardin yuⱪiri adǝmlǝr, padixaⱨ yaki ⱨɵkümdar. (4) Ⱪabilning hudasiz ǝwladliridǝk ǝmǝs, bǝlki Huda yolida mangidiƣan xetning ihlasmǝn ǝwladliridur. Biz birinqi kɵzⱪaraxta bolimiz; «Ayup» 1:6, 2:1, 38:7ni kɵrüng. Buning sǝwǝbini «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ berimiz.

6:2 Yǝⱨ. 6-7

6:3 «Insan ǝttur» — «ǝt» degǝn ibarǝ (wǝ uningƣa ohxap ketidiƣan baxⱪa ibarilǝr) insanlarning gunaⱨliri bilǝn munasiwǝtlik ⱨalda tilƣa elinƣanda, daim degüdǝk insanlarning gunaⱨⱪa ǝsir bolup ⱪelixini, yǝni ɵz etidiki ⱨǝwǝs-ixtiyaⱪliriƣa ǝsir bolup ⱪelixini tǝkitlǝydu. «Ət» degǝn sɵz Muⱪǝddǝs Kitabta muxu yǝrdǝ birinqi ⱪetim insanning tǝbiitini kɵrsǝtkǝn. «Rimliⱪlarƣa»diki kirix sɵznimu kɵrüng. «Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü kürǝx ⱪiliwǝrmǝydu» — bu jümlining baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mening Roⱨim insanlar bilǝn mǝnggü yaxawǝrmǝydu». Lekin bizningqǝ Huda bu ayǝttǝ Ɵz Roⱨining adǝmning gunaⱨini qǝklǝx üqün uning wijdanida kürǝx ⱪilidiƣanliⱪini kɵrsǝtkǝn boluxi kerǝk; bu tǝrjimini aldi-kǝynidiki bayanlarƣa ǝng muwapiⱪ tǝrjimǝ dǝp ⱪaraymiz. Huda adǝmning gunaⱨliriƣa qǝk ⱪoyux üqün uning ɵmrigǝ qǝk (120 yax) ⱪoyidu («Tesalonikaliⱪlarƣa (2)»)diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng. Oⱪurmǝnlǝr xuni bayⱪayduki, Nuⱨtin ilgiri adǝmlǝr birnǝqqǝ yüz yil yaxaytti. «Kǝlgüsidǝ ularning ɵmri pǝⱪǝt bir yüz yigirmǝ yaxtin axmisun» degǝnning baxⱪa birhil qüxǝnqisi: «Biraⱪ ularƣa yǝnila bir yüz yigirmǝ yil (topan kǝlgüqǝ) ɵmür berimǝn».

6:4 «gigantlar» — ibraniy tilida «nǝfilim» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. «Nǝfilim» degǝnning ǝslidiki mǝnisi «yiⱪilƣanlar» boluxi mumkin. «dangliⱪ palwan-baturlar» — ular gǝrqǝ «palwan-baturlar» bolsimu, ular Hudaning nǝziridǝ intayin rǝzil idi (5-ayǝtni kɵrüng).

6:5 «ⱨǝrⱪaqan» — ibraniy tilida «pütkül künidǝ».

6:5 Yar. 8:21; Ayup 15:16; Pǝnd. 6:14; Yǝr. 17:9; Mat. 15:19; Rim. 3:10,11,12; 8:6.

6:9 «Nuⱨ wǝ uning ix-izliri tɵwǝndikiqǝ: —» — muxu jümlǝ bilǝn «Alǝmning Yaritilixi»ning üqinqi «tolidot»i («tarihi»), yǝni «Nuⱨning tarihi» yaki «nuⱨning tolidoti» (6:9-9:29) baxlinidu («tolidot» toƣruluⱪ «kirix sɵz»ni kɵrüng).

6:9 Yar. 5:22.

6:12 «ǝt igiliri» — bu ibarǝ Muⱪǝddǝs Kitabta adǝttǝ insanlarni kɵrsitidu (6:3ning izaⱨatinimu kɵrüng). Bǝzi waⱪitlarda «ǝt igiliri» (mǝsilǝn, 19-ayǝttǝ) ⱨaywanlarni ɵz iqigǝ alidu (6:4ni kɵrüng). «Barliⱪ ǝt igilirining ... ⱪiliwatⱪini yuzuⱪqiliⱪ idi» — ibraniy tilida «barliⱪ ǝt igiliri... ɵz yolini buzƣanidi».

6:14 «gofǝr yaƣiqi» — yaki «arqa yaƣiqi». «kemǝ» — muxu yǝrdǝ «sanduⱪ» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Uzunluⱪi, kǝngliki wǝ egizliki wǝ bularning bir-birigǝ bolƣan nisbiti ⱨazirⱪi zamandiki ǝng qong kemilǝrningkigǝ ohxap ketidu. Lekin xǝkli pǝⱪǝt sanduⱪtǝk idi. Sǝwǝbi, xu kemining mǝⱪsiti dengizda mengix ǝmǝs, pǝⱪǝt lǝylǝp yürǝxtin ibarǝt idi.

6:15 «gǝz» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» adǝmning ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi.

6:16 «Kemining pexaywini astiƣa bir oquⱪqiliⱪ yasa» — bu jümlining kɵp hil tǝrjimiliri bar, lekin asasiy mǝnisi ohxax.

6:18 1Pet. 3:20; 2Pet. 2:5.

6:19 «barliⱪ jandarlar» — ibraniy tilida «ǝt igiliridin». Bǝzi waⱪitlarda «ǝt igiliri» (mǝsilǝn, 7:15dǝ) ⱨaywanlarni ɵz iqigǝ alidu.

6:22 Yar. 7:5; Ibr. 11:7.