Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝrǝmiya 17

1 Yǝⱨudaning gunaⱨi almas uqluⱪ tɵmür ⱪǝlǝm bilǝn taxtahtay kǝbi yürǝklirigǝ wǝ ⱪurbangaⱨliridiki münggüzlǝrgǝ oyulƣan; ◘ 2 balilirimu yexil dǝrǝhlǝr boyida tiklǝngǝn, egiz dɵnglǝr üstidǝ yasiƣan butlirining ⱪurbangaⱨlirini wǝ «Axǝraⱨ»lirini ⱨǝrdaim seƣinidu. ◼ ◘ 3 Mǝn taƣliringlarda wǝ etizliringlarda, ⱨǝm bayliⱪliringni ⱨǝm hǝziniliringni, — sening «yuⱪiri jaylar»ingmu buning sirtida ǝmǝs — bu qetingdin u qetinggiqǝ bolƣan gunaⱨing tüpǝylidin olja boluxⱪa tapxurimǝn; ◼ ◘ 4 Ɵzüngning xori, Mǝn sanga tǝⱪdim ⱪilƣan mirasing ⱪolungdin ketidu; Mǝn sǝn tonumaydiƣan bir zeminda seni düxmǝnliringning ⱪulluⱪiƣa tapxurimǝn; qünki silǝr ƣǝzipimgǝ ot yeⱪip uni ⱪozƣiƣansilǝr; u mǝnggügǝ kɵyidu. ◘

Birnǝqqǝ ⱨekmǝtlik sɵzlǝr

5 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

— Adǝmgǝ tayanƣan, adǝmning ǝt-küqini tayanqi ⱪilƣan, ⱪǝlbi Pǝrwǝrdigardin qǝtnigǝn adǝmning ⱨaliƣa lǝnǝt bolsun! 6 U qɵl-bayawanda ɵskǝn ⱪara arqa qatⱪilidǝk bolidu; bǝht-yahxiliⱪ kǝlsimu u buni kɵrmǝydu; u bǝlki qɵldiki ⱪaƣjiraⱪ yǝrlǝrdǝ, adǝmzatsiz xorluⱪ bir zeminda turidu. 7 Pǝrwǝrdigarƣa tayanƣan, Pǝrwǝrdigarni tayanq ⱪilƣan adǝm bǝht-bǝrikǝtlik bolidu! ◘ 8 U sular boyida tiklǝngǝn, eriⱪ boyida kǝng yiltiz tartⱪan dǝrǝhtǝk; piȥƣirim issiⱪtin u ⱪorⱪmaydu; uning yopurmaⱪliri ⱨǝmixǝ yexildur; ⱪurƣaⱪqiliⱪ yili u solaxmaydu wǝ mewǝ berixtin ⱪalmaydu. ◘

9 Ⱪǝlb ⱨǝmmidin aldamqi, uning dawasi yoⱪtur. Kimmu uni qüxinǝlisun? 10 Mǝnki Pǝrwǝrdigar insan ⱪǝlbini kɵzitip tǝkxürimǝn; ⱨǝrbirsigǝ ɵz yolliri boyiqǝ, ⱪilƣan ǝmǝllirining mewisi boyiqǝ tǝⱪsim ⱪilix üqün, insan wijdanini sinaymǝn. ◼ ◘ 11 Huddi ɵzi tuƣmiƣan tuhumlarni besiwalƣan kǝkliktǝk, ⱨaramdin bayliⱪlarƣa erixkǝn kiximu xundaⱪ bolidu; künlirining yerimi ɵtmǝyla erixkinidin ayrilidu, u ahirida ǝhmǝⱪ bolup qiⱪidu. ◼

12 Xan-xǝrǝplik bir tǝht, ǝzǝldin yuⱪiriƣa tiklǝngǝn, dǝl bizning baxpanaⱨimiz bolƣan jaydur; 13 i Pǝrwǝrdigar, Sǝn Israilning ümidisǝn! Sǝndin waz kǝqkǝn ⱨǝmmǝylǝn yǝrgǝ ⱪarap ⱪalidu; Sǝndin yiraⱪlaxⱪanlar tupraⱪta yatⱪanlar arisida tizimlinidu; qünki ular ⱨayatliⱪ sulirining mǝnbǝsi bolƣan Pǝrwǝrdigardin waz kǝqkǝn. ◘ 14 Meni saⱪaytⱪin, i Pǝrwǝrdigar, mǝn xuning bilǝn jǝzmǝn saⱪaytilimǝn! Meni ⱪutⱪuzƣin, xuning bilǝn jǝzmǝn ⱪutⱪuzulimǝn! — Qünki Ɵzüng mening mǝdⱨiyǝmdursǝn! ◼ 15 Mana, ular manga: — Pǝrwǝrdigarning sɵz-bexariti ⱪeni?! Ⱪeni, u ǝmǝlgǝ axurulsun!» — dǝydu. ◘ 16 Lekin mǝn bolsam, Sanga ǝgǝxkinimdǝ «pada baⱪⱪuqi» boluxtin ⱨeq ⱪaqⱪan ǝmǝsmǝn, wǝ ǝjǝl künini ⱨeq arzu ⱪilmiƣanmǝn, — Sǝn bilisǝn! Aƣzimdin barliⱪ qiⱪⱪanlar Sening yüz aldingda bolƣan. ◼ 17 Manga wǝⱨimǝ bolmiƣaysǝn; külpǝtlik künidǝ Sǝn mening baxpanaⱨimdursǝn. ◘ 18 Manga ziyankǝxlik ⱪilƣuqilar yǝrgǝ ⱪarap ⱪalsun, lekin meni yǝrgǝ ⱪaratmiƣaysǝn! Ular dǝkkǝ-dükkigǝ qüxsun, lekin meni dǝkkǝ-dükkigǝ qüxürmigǝysǝn; ularning bexiƣa külpǝt künini qüxürgǝysǝn; ularni ikki ⱨǝssilik ⱨalakǝt bilǝn üzül-kesil paqaⱪlap taxliƣaysǝn! ◘

«Xabat» küni — yǝni xǝmbǝ küni, yǝni dǝm elix küni — rǝⱨim pursiti

19 Pǝrwǝrdigar manga mundaⱪ degǝn: — Barƣin, Yǝⱨuda padixaⱨliri xǝⱨǝrgǝ kiridiƣan wǝ qiⱪidiƣan «Hǝlⱪning baliliri» degǝn dǝrwazida, ⱨǝmdǝ Yerusalemning barliⱪ dǝrwazilirida turƣin, ularƣa mundaⱪ degin: — ◼ 20 Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar, i muxu dǝrwazilardin kiridiƣan Yǝⱨudaning padixaⱨliri, barliⱪ Yǝⱨuda wǝ Yerusalemda turuwatⱪan halayiⱪ! 21 Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Ɵz jeninglarƣa ⱨezi bolunglar! «xabat» künidǝ ⱨeqⱪandaⱪ yükni kɵtürmǝnglar, Yerusalemning dǝrwaziliridin ⱨeqnǝrsini epkirmǝnglar; ◘ 22 xabat künliridǝ ɵyliringlardin ⱨeq yükni kɵtürüp elip qiⱪmanglar, wǝ ⱨeqⱪandaⱪ ǝmgǝk ⱪilmanglar; bǝlki Mǝn ata-bowiliringlarƣa buyruƣinimdǝk, xabat künini Ɵzümgǝ atalƣan muⱪǝddǝs bir kün dǝp ⱪaranglar. ◼ ◘ 23 Lekin ular ⱨeq anglimiƣan yaki ⱪulaⱪ salmiƣan, bǝlki anglimasliⱪⱪa ⱨǝm tǝrbiyini ⱪobul ⱪilmasliⱪⱪa boynini ⱪattiⱪ ⱪilƣan. ◘ 24 Xundaⱪ boliduki, silǝr awazimni kɵngül ⱪoyup anglisanglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — yǝni xabat künidǝ xǝⱨǝr dǝrwaziliridin ⱨeq yükni elip kirmisǝnglar wǝ ⱨeq ǝmgǝk ⱪilmasliⱪ arⱪiliⱪ xabat künini Manga pak-muⱪǝddǝs bir kün ⱨesablisanglar, 25 bu xǝⱨǝr dǝrwaziliridin Dawutning tǝhtigǝ olturidiƣan padixaⱨliri wǝ ǝmirliri jǝng ⱨarwiliriƣa olturup wǝ atlarƣa minip kiridu; ular, ularning ǝmirliri, Yǝⱨudadikilǝr wǝ Yerusalemda turuwatⱪanlarmu kirip-qiⱪixidu; bu xǝⱨǝr mǝnggü awat bolidu. ◘ 26 Xundaⱪ ⱪilsanglar, hǝlⱪlǝr Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridin, Yerusalem ǝtrapidiki yezilardin, Binyaminning zeminidin, ƣǝrbtiki «Xǝfǝlaⱨ» egizlikidin, jǝnubtiki taƣliⱪtin, Yǝⱨudadiki jǝnubiy bayawanlardin Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri, axliⱪ ⱨǝdiyǝliri wǝ huxbuylarni tutup, Pǝrwǝrdigarƣa bolƣan rǝⱨmǝtlirini eytixⱪa kiridiƣan bolidu. 27 Lekin silǝr Manga ⱪulaⱪ salmisanglar, yǝni xabat künini Ɵzümgǝ pak-muⱪǝddǝs ⱨesablimay, xabat künidǝ Yerusalemning dǝrwaziliridin yük kɵtürüp kirsǝnglar, ǝmdi Mǝn dǝrwazilarƣa bir ot yaⱪimǝn, u Yerusalemdiki ordilarni yǝwetidu, uni ⱨeq ɵqürǝlmǝydu. ◼

◘17:1 Yǝr. 11:13

◼17:2 ««Axǝraⱨ»lar — bǝlkim butpǝrǝslikkǝ beƣixlanƣan dǝrǝhliklǝrdur. Dǝrǝhlǝr bǝlkim «ayal mǝbud» xǝklidǝ oyulƣan yaki nǝⱪixlǝngǝn boluxi mumkin.

◘17:2 Yǝr. 2:20

◼17:3 «Mǝn taƣliringlarda wǝ etizliringlarda, ⱨǝm bayliⱪliringni ⱨǝm hǝziniliringni... tapxurimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Dalida turƣan mening teƣimni bolsa, ⱨǝm bayliⱪliringni ⱨǝm hǝziniliringni... tapxurimǝn». Israildiki «yuⱪiri jaylar» butpǝrǝslikkǝ ait, yirginqlik jaylarƣa aylandurulƣanidi.

◘17:3 Yǝr. 15:13

◘17:4 Ⱪan. 28:68; Yǝr. 15:14; 16:13

◘17:7 Zǝb. 2:12; 34:8; Pǝnd. 16:20; Yǝx. 30:18

◘17:8 Zǝb. 1:3

◼17:10 «insan wijdanini sinaymǝn» — «wijdan» ibraniy tilida «bɵrǝk» degǝn bilǝn ipadilinidu.

◘17:10 1Sam. 16:7; Zǝb. 7:9

◼17:11 «Huddi ɵzi tuƣmiƣan tuhumlarni besiwalƣan kǝkliktǝk...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Huddi tuhumlarni besip lekin tɵrǝldürmǝydiƣan bir kǝkliktǝk...».

◘17:13 Zǝb. 73:27; Yǝx. 1:28; Yǝr. 2:13; Yuⱨ. 8:8

◼17:14 «meni ⱪutⱪuzƣin, xuning bilǝn jǝzmǝn ⱪutⱪuzulimǝn!» — bu ayǝttiki «ⱪutⱪuzux» ⱨǝrgiz Yǝrǝmiyaning ɵz ⱨayatining aman-esǝn saⱪlinixini tilixila ǝmǝs. Muⱨim ix xuki, u bu ayǝttiki gǝp bilǝn 1-11-ayǝtlǝrdiki bexarǝtkǝ, bolupmu: «Ⱪǝlb ⱨǝmmidin aldamqi, uning dawasi yoⱪtur» degǝngǝ bolƣan inkasi. U birinqidin ɵzining, ikkinqidin hǝlⱪining ⱪǝlbining gunaⱨining toluⱪ tügitilixi (saⱪaytilixi)ni tilǝydu. «Dawasi yoⱪ» ⱪǝlbni bolsa pǝⱪǝt ⱨǝmmigǝ ⱪadir bir Huda saⱪaytalaydu. Bu ix dǝl «yengi ǝⱨdǝ»din ibarǝt — 31:31-34ni kɵrüng.

◘17:15 Yǝx. 5:19; 2Pet. 3:4

◼17:16 «pada baⱪⱪuqi» — xübⱨisizki, pǝyƣǝmbǝrning hǝlⱪⱪǝ bolƣan rolini kɵrsitidu. «Lekin mǝn bolsam, Sanga ǝgǝxkinimdǝ «pada baⱪⱪuqi» boluxtin ⱨeq ⱪaqⱪan ǝmǝsmǝn» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mǝn bolsam, balayi’apǝtni qüxürüx üqün Sanga esilmidim!»

◘17:17 Yǝr. 16:19

◘17:18 Zǝb. 35:4-5; 40:14-15; Yǝr. 15:15

◼17:19 «xabat küni» — bu bexarǝt (19-27-ayǝt)ning temisi «xabat küni», yǝni xǝmbǝ küni, yǝni dǝm elix küni. Huda muxu yǝrdǝ bu kün arⱪiliⱪ hǝlⱪigǝ meⱨir-xǝpⱪitini kɵrsǝtmǝkqi.

◘17:21 Nǝⱨ. 13:19

◼17:22 «xabat künliridǝ ɵyliringlardin ⱨeq yükni kɵtürüp elip qiⱪmanglar, wǝ ⱨeqⱪandaⱪ ǝmgǝk ⱪilmanglar... xabat künini Ɵzümgǝ atalƣan muⱪǝddǝs bir kün dǝp ⱪaranglar» — oⱪurmǝnkǝrgǝ ayanki, Huda Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ Yǝⱨudiylarƣa, «xabat küni» (xǝmbǝ küni)ni Ɵzini seƣinixⱪa, ⱨeqⱪandaⱪ meⱨnǝt ⱪilmay ⱨǝr adǝm wǝ mal-waranning dǝm alidiƣan küni bolsun dǝp buyruƣan.

◘17:22 Mis. 20:8; 23:12; 31:13; Əz. 20:12

◘17:23 Yǝr. 11:10; 13:10; 16:12

◘17:25 Yǝr. 22:4; Wǝⱨ. 3:21

◼17:27 «Lekin silǝr Manga ⱪulaⱪ salmisanglar, yǝni xabat künini Ɵzümgǝ pak-muⱪǝddǝs ⱨesablimay, ... ǝmdi Mǝn dǝrwazilarƣa bir ot yaⱪimǝn, u Yerusalemdiki ordilarni yǝwetidu...» — bu 19-27-ayǝtlǝrning intayin muⱨim bir alaⱨidiliki wǝ ǝⱨmiyiti bar. Pǝrwǝrdigar Israilƣa meⱨir-xǝpⱪitini bildürüx üqün, Ɵz Tǝwrat-ⱪanunining tǝlǝplirini pǝⱪǝt birla pǝrmanƣa, yǝni «xabat künini ⱨɵrmǝtlǝnglar» degǝngǝ yiƣinqaⱪlaydu; ular pǝⱪǝt muxu addiy tǝlǝpkila ǝmǝl ⱪilsa, U ularning pǝs ǝⱨwalini pütünlǝy ɵzgǝrtǝlǝytti. Xundaⱪ bolsimu, ular bǝribir yǝnila bu kiqik pǝrmanƣa ǝmǝl ⱪilalmiƣan. Adǝmlǝrning insaniy gunaⱨ tǝbiiti ⱨǝrdaim xundaⱪtur!