3
Ⱨoxiya ɵzigǝ wapasizliⱪ ⱪilip ɵzidin ayrilƣan ayalini ⱪayturup ǝkilidu
Wǝ Pǝrwǝrdigar manga: — Yǝnǝ barƣin, axnisi tǝripidin sɵyülgǝn, zinahor bir ayalni sɵygin; gǝrqǝ Israillar yat ilaⱨlar tǝripigǝ eƣip kǝtkǝn, «kixmix poxkal»larni sɵygǝn bolsimu, Mǝn Pǝrwǝrdigar ularƣa kɵrsǝtkǝn sɵygümdǝk sǝn uni sɵygin, — dedi «kixmix poxkallirini sɵyidiƣan» — bu kinayilik gǝp. Ular bǝlkim bu poxkallarni ⱨǝrhil butlarƣa atap yegǝn boluxi mumkin. Ular butpǝrǝslik yolida xu kixmixlǝrni yegǝqkǝ ⱨǝⱪiⱪiy «dindarlar» bolup ⱪaldi — gǝrqǝ Pǝrwǝrdigarning sɵygüsining obyekti Israil bolƣan bolsimu, lekin Israilning sɵyüx obyekti naⱨayiti bir hil poxkal bolƣanidi, halas. (xunga mǝn on bǝx kümüx tǝnggǝ, bir homir buƣday wǝ yerim homir arpiƣa uni ɵzümgǝ ⱪayturuwaldim; «...yigirmǝ kürǝ buƣday wǝ on kürǝ arpa» — «bir homir» 300 litr, yǝni 20 kürǝ, «yerim homir» 150 litr, yǝni 10 kürǝ. «mǝn ... uni ɵzümgǝ ⱪayturuwaldim» — ⱪariƣanda Gomǝr ⱪulluⱪ ⱨalitigǝ qüxüp ⱪalƣan, bazarda (bǝlkim baliliri bilǝn) setilidiƣan ⱨalƣa kǝlgǝn. Ⱨoxiya üqün uni setiwelix sǝl ⱪiyinraⱪ kɵrünidu; uning baⱨasiƣa yetix üqün pulƣa ⱪoxup yǝnǝ uni-buni elip kelix kerǝk idi. Mǝn uningƣa: «Sǝn mǝn üqün uzun künlǝr kütisǝn; sǝn paⱨixilik ⱪilmaysǝn, sǝn baxⱪa ǝrningki bolmaysǝn; mǝnmu sǝn üqün ohxaxla seni kütimǝn» — dedim).«Sǝn mǝn üqün uzun künlǝr kütisǝn» — demisǝkmu buning mǝnisi, Ⱨoxiya uni ⱨǝrⱪandaⱪ munasiwǝttin ayrip yalƣuz turmuxⱪa ⱪalduridu. Biraⱪ u ɵzi uningdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ bir ayalƣa yeⱪinlaxmay, uni kütidu.  Ⱪan. 21:11
— «Qünki Israillar uzun künlǝr padixaⱨsiz, xaⱨzadisiz, ⱪurbanliⱪsiz, «tüwrük»siz, «ǝfod»siz wǝ ⱨeq ɵy butlirisiz kütüp turidu. «Israillar uzun künlǝr padixaⱨsiz, xaⱨzadisiz, ⱪurbanliⱪsiz, «tüwrük»siz, «ǝfod»siz wǝ ⱨeq ɵy butlirisiz kütüp turidu» — bu ayǝttǝ tilƣa elinƣan bǝzi nǝrsilǝr yaki ixlar (padixaⱨ, xaⱨzadǝ, ⱪurbanliⱪ, ǝfod) ǝslidǝ maⱨiyiti yahxi, bǝzilǝr pütünlǝy yahxi ǝmǝs. Bu bexarǝttin ⱪariƣanda, Huda Israil üqün sǝllimaza yengi bir baxlinixni bekitkǝn. «Tüwrük» bǝlkim butpǝrǝslikkǝ ait bolƣan nǝrsini kɵrsitidu. «Əfod» — Huda Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürgǝn ⱪanun boyiqǝ, bax kaⱨin kiydiƣan bir alaⱨidǝ kaltǝ qapan bolup, uning iqidiki ikki tax arⱪiliⱪ Hudadin yol soriƣili bolatti. «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.  Ⱨox. 10:3 Wǝ keyinrǝk, Israil baliliri ⱪaytip kelidu wǝ Pǝrwǝrdigar bolƣan Hudasini ⱨǝm Dawut padixaⱨini izdǝydu; künlǝrning ahirida ular tǝwrinip ǝyminip Pǝrwǝrdigarning yeniƣa, xundaⱪla Uning meⱨribanliⱪiƣa ⱪarap kelidu».«keyinrǝk, Israil baliliri ⱪaytip kelidu wǝ Pǝrwǝrdigar bolƣan Hudasini ⱨǝm Dawut padixaⱨini izdǝydu» — «Ⱨoxiya» degǝn kitabta «Israil» adǝttǝ «ximaliy padixaⱨliⱪ»ni kɵrsitidu. Ular burunla Huda ǝsli bekitkǝn Dawutning handanliⱪiƣa tǝwǝ padixaⱨliⱪtin ayrilip kǝtkǝnidi. Xunga ahirⱪi zamanlarda ularning «Dawutni izdixi» üqün ⱨǝrⱪandaⱪ tǝkǝbburluⱪni taxlixi kerǝk bolidu. Uning üstigǝ bu bexarǝt ahirⱪi zamanlarda padixaⱨ Dawutning oƣli Mǝsiⱨ Əysaning Israilni ⱪutⱪuzidiƣanliⱪinimu kɵrsǝtsǝ kerǝk.  Yǝx. 2:2; Yǝr. 30:9; Əz. 34:23; 37:22; Mik. 4:1
 
 

3:1 «kixmix poxkallirini sɵyidiƣan» — bu kinayilik gǝp. Ular bǝlkim bu poxkallarni ⱨǝrhil butlarƣa atap yegǝn boluxi mumkin. Ular butpǝrǝslik yolida xu kixmixlǝrni yegǝqkǝ ⱨǝⱪiⱪiy «dindarlar» bolup ⱪaldi — gǝrqǝ Pǝrwǝrdigarning sɵygüsining obyekti Israil bolƣan bolsimu, lekin Israilning sɵyüx obyekti naⱨayiti bir hil poxkal bolƣanidi, halas.

3:2 «...yigirmǝ kürǝ buƣday wǝ on kürǝ arpa» — «bir homir» 300 litr, yǝni 20 kürǝ, «yerim homir» 150 litr, yǝni 10 kürǝ. «mǝn ... uni ɵzümgǝ ⱪayturuwaldim» — ⱪariƣanda Gomǝr ⱪulluⱪ ⱨalitigǝ qüxüp ⱪalƣan, bazarda (bǝlkim baliliri bilǝn) setilidiƣan ⱨalƣa kǝlgǝn. Ⱨoxiya üqün uni setiwelix sǝl ⱪiyinraⱪ kɵrünidu; uning baⱨasiƣa yetix üqün pulƣa ⱪoxup yǝnǝ uni-buni elip kelix kerǝk idi.

3:3 «Sǝn mǝn üqün uzun künlǝr kütisǝn» — demisǝkmu buning mǝnisi, Ⱨoxiya uni ⱨǝrⱪandaⱪ munasiwǝttin ayrip yalƣuz turmuxⱪa ⱪalduridu. Biraⱪ u ɵzi uningdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ bir ayalƣa yeⱪinlaxmay, uni kütidu.

3:3 Ⱪan. 21:11

3:4 «Israillar uzun künlǝr padixaⱨsiz, xaⱨzadisiz, ⱪurbanliⱪsiz, «tüwrük»siz, «ǝfod»siz wǝ ⱨeq ɵy butlirisiz kütüp turidu» — bu ayǝttǝ tilƣa elinƣan bǝzi nǝrsilǝr yaki ixlar (padixaⱨ, xaⱨzadǝ, ⱪurbanliⱪ, ǝfod) ǝslidǝ maⱨiyiti yahxi, bǝzilǝr pütünlǝy yahxi ǝmǝs. Bu bexarǝttin ⱪariƣanda, Huda Israil üqün sǝllimaza yengi bir baxlinixni bekitkǝn. «Tüwrük» bǝlkim butpǝrǝslikkǝ ait bolƣan nǝrsini kɵrsitidu. «Əfod» — Huda Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürgǝn ⱪanun boyiqǝ, bax kaⱨin kiydiƣan bir alaⱨidǝ kaltǝ qapan bolup, uning iqidiki ikki tax arⱪiliⱪ Hudadin yol soriƣili bolatti. «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.

3:4 Ⱨox. 10:3

3:5 «keyinrǝk, Israil baliliri ⱪaytip kelidu wǝ Pǝrwǝrdigar bolƣan Hudasini ⱨǝm Dawut padixaⱨini izdǝydu» — «Ⱨoxiya» degǝn kitabta «Israil» adǝttǝ «ximaliy padixaⱨliⱪ»ni kɵrsitidu. Ular burunla Huda ǝsli bekitkǝn Dawutning handanliⱪiƣa tǝwǝ padixaⱨliⱪtin ayrilip kǝtkǝnidi. Xunga ahirⱪi zamanlarda ularning «Dawutni izdixi» üqün ⱨǝrⱪandaⱪ tǝkǝbburluⱪni taxlixi kerǝk bolidu. Uning üstigǝ bu bexarǝt ahirⱪi zamanlarda padixaⱨ Dawutning oƣli Mǝsiⱨ Əysaning Israilni ⱪutⱪuzidiƣanliⱪinimu kɵrsǝtsǝ kerǝk.

3:5 Yǝx. 2:2; Yǝr. 30:9; Əz. 34:23; 37:22; Mik. 4:1