Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 7

Dawut jǝmǝtigǝ selinƣan tǝⱨdit; •••• Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨning tuƣuluxi toƣruluⱪ bexarǝt

1 Yǝⱨuda padixaⱨi Aⱨaz (Uzziyaning nǝwrisi, Yotamning oƣli) tǝhtkǝ olturƣan künliridǝ, mundaⱪ ix boldi: —

Suriyǝning padixaⱨi Rǝzin wǝ Israil padixaⱨi Rǝmaliyaning oƣli Pikaⱨ Yerusalemƣa ⱪarxi jǝng ⱪildi, lekin üstünlükkǝ erixǝlmidi.□ ■

2 Dawutning jǝmǝtigǝ: —

«Suriyǝ Əfraim bilǝn ittipaⱪlixip birlǝxmǝ ⱪoxun ⱪurdi» — degǝn hǝwǝr kǝldi.

Xuning bilǝn padixaⱨ jǝmǝtidikilǝrning kɵngli wǝ hǝlⱪining kɵngli ormanlar xamalda silkinip kǝtkǝndǝk silkinip kǝtti.□

3 Andin Pǝrwǝrdigar Yǝxayaƣa mundaⱪ dedi: — «Sǝn wǝ oƣlung Xear-Jaxub qiⱪip, kir yuƣuqilarning etizining boyidiki yolƣa, yuⱪiri kɵlqǝk norining bexiƣa berip, axu yǝrdǝ Aⱨaz bilǝn kɵrüxkin. □ 4 Sǝn uningƣa: — «Sǝn eⱨtiyat bilǝn kɵnglüngni toⱪ tut! Bu ikki kɵymǝs otⱪaxning kɵtikidin, yǝni Rǝzin ⱨǝm Suriyǝning wǝ Rǝmaliyaning oƣlining dǝxti-ƣǝzǝpliridin ⱪorⱪma, yürǝkzadi bolup kǝtmǝ! 5 Qünki Suriyǝ, Əfraim wǝ Rǝmaliyaning oƣli seni ⱪǝstlǝp: —

6 «Biz Yǝⱨudaƣa besip kirip, parakǝndiqilik tuƣdurup, ɵzimiz üqün talan-taraj ⱪilip, uningƣa bir padixaⱨni, yǝni Tabǝǝlning oƣlini tiklǝyli!» degǝnidi.□

7 Xunga Rǝb Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

«Bu sɵz aⱪmaydu, ⱨeq ǝmǝlgǝ axmaydu;

8 Qünki Suriyǝning bexi Dǝmǝxⱪ xǝⱨiri wǝ Dǝmǝxⱪ xǝⱨirining bexi Rǝzindur, halas;

Wǝ atmix bǝx yil iqidǝ Əfraim xundaⱪ bitqit boliduki, ularni «bir hǝlⱪ» degili bolmaydu;

9 Wǝ Əfraimning bexi Samariyǝ xǝⱨiridur,

Samariyǝ xǝⱨirining bexi Rǝmaliyaning oƣlidur, halas;

Silǝr bularƣa ixǝnmisǝnglar, mustǝⱨkǝmlǝnmǝysilǝr» — degin».□

10 Pǝrwǝrdigar yǝnǝ Aⱨazƣa sɵz ⱪilip: —

11 «Ɵzüng üqün bexarǝt sora; mǝyli yǝrning tegidǝ yaki pǝlǝkning ⱪǝridǝ bolsun sorawǝr» — dedi. □

12 Biraⱪ Aⱨaz jawabǝn: «Mǝn ⱨǝm sorimaymǝn ⱨǝm Pǝrwǝrdigarni sinaⱪta ⱪoymaymǝn» — dedi.□

13 Andin Yǝxaya: — Əmdi i Dawut jǝmǝtidikilǝr, anglap ⱪoyunglar, adǝmlǝrning sǝwr-taⱪitini ⱪoymiƣininglarni az dǝp, silǝr Hudayimning sǝwr-taⱪitinimu ⱪoymiƣiliwatamsilǝr? 14 Xunga Rǝb Ɵzi silǝrgǝ bir bexarǝt beridu: —

Mana, pak ⱪiz ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣidu; u uning ismini «Immanuel» dǝp ataydu. □ ■ 15 Yahxiliⱪni tallap, yamanliⱪni rǝt ⱪilixni bilgüqǝ u pixlaⱪ wǝ bal yǝydu. □ 16 Qünki bu yax bala yahxiliⱪni tallap, yamanliⱪni rǝt ⱪilixni bilgüqǝ, sǝn nǝprǝtlinidiƣan bu ikki padixaⱨning yǝr-zeminliri taxlinip ⱪalidu. □ 17 Qünki Pǝrwǝrdigar sening wǝ atangning jǝmǝtigǝ Əfraim Yǝⱨudadin ayrilƣan kündin buyan bolup baⱪmiƣan ⱪattiⱪ künlǝrni qüxüridu. U künlǝr bolsa Asuriyǝning padixaⱨidin ibarǝttur!

18 Xu küni Pǝrwǝrdigar Misirning pinⱨan eriⱪliridiki paxilarni wǝ Asuriyǝdiki ⱨǝrilǝrni üxⱪirtip qaⱪiridu; 19 ularning ⱨǝmmisi kelip ⱨǝrbir hilwǝt jilƣilarƣa, taxlarning ⱨǝrbir araqliriƣa, ⱨǝmmǝ yantaⱪlarƣa wǝ ⱨǝmmǝ yaylaⱪlarƣa ƣuȥȥidǝ ⱪonuxidu.□

20 Axu küni, Rǝb Əfrat dǝryasining nerisidin ijarigǝ alƣan bir ustira bilǝn, yǝni Asuriyǝ padixaⱨi bilǝn qaq qüxüridu; muxu ustira baxning qeqini, putning tüklirini wǝ saⱪalnimu qüxürüp ƣirdaydu; □ 21 xu künlǝrdǝ bir kixi yax bir siyir wǝ ikki ⱪoy baⱪidu, 22 ularning xunqǝ kɵp süt bǝrginidin u seriⱪ may yǝydu; dǝrwǝⱪǝ, zeminda ⱪalƣanlarning ⱨǝmmisi seriⱪ may wǝ bal yǝydu.□

23 Wǝ xundaⱪ boliduki, ⱨǝr teli bir kümüx tǝnggigǝ yaraydiƣan, ming teli bar üzümzarliⱪ bolƣan ⱨǝrbir jay jiƣanliⱪⱪa wǝ tikkǝnlikkǝ aylinip ketidu; ■ 24 Axu yǝrgǝ adǝmlǝr pǝⱪǝt oⱪya kɵtürüp kelidu, qünki pütkül zemin jiƣanliⱪⱪa wǝ tikǝnlikkǝ aylinip ketidu. □ 25 Ilgiri kǝtmǝn qepilƣan ⱨǝrbir taƣliⱪ jilƣilarƣa bolsa, — ular u yǝrlǝrgǝ jiƣanlardin wǝ tikǝnlǝrdin ⱪorⱪup barmaydu;

Bu yǝrlǝr pǝⱪǝt kalilarni otlitidiƣan,

Ⱪoylar dǝssǝp-qǝylǝydiƣan jaylar bolup ⱪalidu, halas.

□7:1 «Israil padixaⱨi Rǝmaliya...» — «Yǝxaya» kitabning pǝⱪǝt muxu yeridila wǝ 9:1-21-ayǝtlǝrdǝ, «Israil» Israilning ximaliy ⱪisim padixaⱨliⱪini kɵrsitidu. Sulayman alǝmdin ɵtüxi bilǝn Israil ikkigǝ bɵlünüp, jǝnubiy ⱪisim «Yǝⱨuda» (asasǝn, Yǝⱨuda wǝ Binyamin ⱪǝbilisidikilǝr), ximaliy ⱪisim «Israil» yaki bǝzidǝ «Əfraim» (Əfraim ⱪǝbilisidikilǝr wǝ baxⱪa toⱪⱪuz ⱪǝbilidikilǝrdin tǝrkib tapⱪan) dǝp atalƣanidi. Kitabta baxⱪa ⱨǝr yǝrlǝrdǝ, «Israil» on ikki ⱪǝbililik pütün Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitidu.

■7:1 2Pad. 16:5; 2Tar. 28:5

□7:2 «Əfraim» — muxu yǝrdǝ ximaliy padixaⱨliⱪtiki «Israil»ning kɵp sanliⱪ ⱪǝbilisi. Muxu yǝrdǝ «Əfraim» baxⱪa toⱪⱪuz ⱪǝbilini ɵz iqigǝ alidu. «...ittipaⱪlixip, birlǝxmǝ ⱪoxun ⱪurdi» — muxu ibarǝ ibraniy tilida bir sɵz bilǝnla ipadilinidu.

□7:3 «oƣlung Xear-Jaxub» — «Xear-Jaxub» «bir ⱪaldi ⱪaytip kelidu» degǝn mǝnidǝ. Yǝxayaning bu oƣlini billǝ elip qiⱪixining sǝwǝbini qüxinix üqün, 16-ayǝt wǝ izaⱨatini kɵrüng. «Sǝn ... yuⱪiri kɵlqǝk norining bexiƣa berip,...» — xübⱨisizki, Aⱨaz axu yǝrdǝ turup, muxu ⱪoxunlar qoⱪum kelip bizni muⱨasirigǝ alidu, xunga su mǝsilisini ⱨǝl ⱪilixim lazim degǝn oyda idi.

□7:6 «ɵzimiz üqün talan-taraj ⱪilip...» — ibraniy tilida «ɵzimiz üqün uningƣa bɵsüp kirip,...».

□7:9 «Əfraimning bexi Samariyǝ xǝⱨiridur» — Samariyǝ xǝⱨiri Əfraimning paytǝhti. «Dǝmǝxⱪ xǝⱨirining bexi Rǝzindur, halas,... Samariyǝ xǝⱨirining bexi Rǝmaliyaning oƣlidur, halas; silǝr bularƣa ixǝnmisǝnglar, mustǝⱨkǝmlǝnmǝysilǝr» — ⱨazirⱪi tǝtⱪiⱪatⱪa asaslanƣanda, Suriyǝ bilǝn Israil ittipaⱪining asasiy mǝⱪsiti Asuriyǝ imperiyǝsining tajawuzining aldini elixtin ibarǝt idi. Bu ikki dɵlǝt Yǝⱨudani ittipaⱪⱪa ⱪoxuluxⱪa mǝjburlimaⱪqi boldi. Aⱨaz padixaⱨ buni rǝt ⱪildi, qünki u ɵzi Asuriyǝlǝr bilǝn yoxurun ⱨalda bir «sulⱨ» tüzmǝkqi bolƣan yaki tüzgǝn. Mana bu uning Yǝxayaning sɵzini rǝt ⱪilƣanliⱪining, yǝni Hudadin bexarǝt sorimasliⱪining sǝwǝbidur. Bu ayǝttiki ahirⱪi jümlǝ: «...ixǝnmisǝnglar, mustǝⱨkǝmlǝnmǝysilǝr» degǝn sɵzlǝr ibraniy tilda aⱨangdax sɵz bilǝn ipadilǝngǝn: — «ima ta-aminu, kima ta-aminu». «Silǝr» degǝn sɵzgǝ ⱪariƣanda, bu sɵzlǝr pǝⱪǝt Aⱨazƣila ǝmǝs, bǝlki Dawutning pütkül jǝmǝtidikilǝrgǝ eytilƣan bolsa kerǝk.

□7:11 «yǝrning tegi» — muxu yǝrdǝ «yǝrning tegi» «xeol»ni, yǝni «tǝⱨtisara»ni, ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan, ⱪiyamǝt künini kütidiƣan jayni kɵrsitixi mumkin.

□7:12 «Mǝn ⱨǝm sorimaymǝn ⱨǝm Pǝrwǝrdigarni sinaⱪta ⱪoymaymǝn» — «Hudani sinax» gunaⱨdur; biraⱪ muxu yǝrdiki «bexarǝt sorax» Hudaning Ɵzining tǝklipi bolup, gunaⱨ ⱨesablanmaydu.

□7:14 «Xunga Rǝb Ɵzi silǝrgǝ bir bexarǝt beridu...» — muxu bexarǝt bolsa, ularƣa ixinixigǝ yardǝm berix üqün ǝmǝs, bǝlki Hudaning ularƣa bolƣan naraziliⱪini kɵrsitix üqün berilidu. «Immanuel» — «Huda biz bilǝn billǝ» degǝn mǝnidǝ.

■7:14 Mat. 1:23; Luⱪa 1:31

□7:15 «Yahxiliⱪni tallap, yamanliⱪni rǝt ⱪilixni bilgüqǝ...» — yaki «yahxiliⱪni tallap, yamanliⱪni rǝt ⱪilixni bilixi üqün». «pixlaⱪ wǝ bal yǝydu» — bu tamaⱪlar zeminning naqar ǝⱨwalƣa qüxkǝnlikini bildüridu. Adǝm az bolƣaqⱪa, terilƣu yǝrlǝrmu az bolidu. Adǝmlǝr pǝⱪǝt mal beⱪix bilǝn xuƣullinip, terilƣu yǝrlǝr yawayi ⱨaywnatlar, ⱨǝrǝ ⱪatarliⱪlarƣa taxlinip ⱪalidu (21-23-ayǝtlǝrni kɵrüng). Immanuel kǝmbǝƣǝl xaraitlarda tuƣulidu ⱨǝm bǝlkim qong bolƣuqǝ xu ƣɵrigil yemǝklikini janggaldin terip yǝydu, demǝkqi.

□7:16 «Qünki bu yax bala yahxiliⱪni tallap, yamanliⱪni rǝt ⱪilixni bilgüqǝ...» — muxu ayǝttiki «bu yax bala» ikki bisliⱪ sɵz bolup, bǝlkim Immanuelning ɵzi ⱨǝm Yǝxayaning oƣli «Xear-Jaxub»nimu kɵrsitixi mumkin. Demǝk, «Xear-Jaxub» qong bolƣuqǝ, Suriyǝ ⱨǝm Israil (ximaliy padixaⱨliⱪ) taxlanduⱪ bolup turidu. Bexarǝttin üq yildin keyin Suriyǝ zemini wǝ on üq yildin keyin Israil zemini Asuriyǝ padixaⱨi tǝripidin besiwelinidu. Uning tajawuzqiliⱪi Yǝⱨudaning zeminiƣiqǝ yetip berip, uni bulap-talaydu, biraⱪ uni igiliyǝlmǝydu. Keyinki bablarni, bolupmu 36-37-babni kɵrüng. «Immanuel» degǝn balining tuƣuluxi ⱨǝⱪⱪidiki bexarǝt Aⱨazƣa ǝmǝs, «Dawut jǝmǝtigǝ» qüxidu, deyilidu. Ⱪariƣanda, «Immanuel» Dawutning jǝmǝti iqidiki bir «pak ⱪiz»din tuƣulidu. Muxu balining kim ikǝnlikini bilix üqün, Injildiki «Matta» 1-, 2-babni, «Luⱪa» 1-, 2-babni kɵrüng.

□7:19 «Ularning ⱨǝmmisi kelip ⱨǝrbir hilwǝt jilƣilarƣa, ...ⱨǝmmǝ yaylaⱪlarƣa ƣuȥȥidǝ ⱪonuxidu» — demǝk, adǝmlǝr yoxurunmaⱪqi bolƣan ⱨǝrbir jay bihǝtǝr bolmaydu, düxmǝn tǝripidin ixƣal ⱪilinidu. Muxu ayǝttǝ ibraniy tilida aⱨangdax sɵz ixlitilgǝn bolƣaqⱪa, bir top ⱨaxarǝtning «ƣung-ƣung» ⱪilip awaz qiⱪarƣiniƣa ohxitilƣan.

□7:20 «Muxu ustira ... putning tüklirini wǝ saⱪalnimu qüxürüp ƣirdaydu» — «putning tükliri» muxu yǝrdǝ pütün bǝdǝndiki tüklǝrni kɵrsitidiƣan sɵz bolup, sǝl siliⱪlaxturup ipadiligǝn. Demǝk, Asuriyǝ padixaⱨi Israillarning ⱨǝmmisini bulap ketidu, ularni bǝlkim yalingaq ⱪalduridu.

□7:22 «...u seriⱪ may yǝydu; dǝrwǝⱪǝ, zeminda ⱪalƣanlarning ⱨǝmmisi seriⱪ may wǝ bal yǝydu» — demǝk, adǝmlǝr xunqǝ az, terilƣu yǝr yoⱪ deyǝrlik, ziraǝtlǝrning ornida yawa ot-qɵp kɵp bolƣaqⱪa, ozuⱪluⱪ asasǝn pǝⱪǝt süt ⱨǝm bal bolidu.

■7:23 Law. 26:22

□7:24 «Axu yǝrgǝ adǝmlǝr pǝⱪǝt oⱪya kɵtürüp kelidu...» — demǝk, bundaⱪ üzümzar yawayi ⱨaywanlar turidiƣan jayƣa aylinidu. Xunga adǝmlǝr u yǝrgǝ baridiƣan bolsa, ɵzini ⱪoƣdax yaki ow ⱪilix üqün ⱪorallarni kɵtürgǝn ⱨalǝttila baridu.