Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 66

Hudaning jawabi — dawami

1 «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

«Asmanlar Mening tǝhtim,

Zemin bolsa ayaƣlirimƣa tǝhtipǝrimdur,

Əmdi Manga ⱪandaⱪ ɵy-imarǝt yasimaⱪqisilǝr?

Manga ⱪandaⱪ yǝr aramgaⱨ bolalaydu?□ ■

2 Bularning ⱨǝmmisini Mening ⱪolum yaratⱪan, ular xundaⱪ bolƣaqⱪila barliⱪⱪa kǝlgǝn ǝmǝsmidi? — dǝydu Pǝrwǝrdigar, —

Lekin Mǝn nǝzirimni xundaⱪ bir adǝmgǝ salimǝn:

— Mɵmin-kǝmtǝr, roⱨi sunuⱪ,

Sɵzlirimni angliƣanda ⱪorⱪup titrǝk basidiƣan bir adǝmgǝ nǝzirimni salimǝn.

3 Kala soyƣan kixi adǝmnimu ɵltüridu,

Ⱪozini ⱪurbanliⱪ ⱪilƣan kixi itning boynini sundurup ɵltüridu;

Manga ⱨǝdiyǝ tutⱪuqi qoxⱪa ⱪeninimu tutup bǝrmǝkqidur;

Duasini ǝslitixkǝ huxbuy yaⱪⱪuqi mǝbudⱪimu mǝdⱨiyǝ oⱪuydu;

Bǝrⱨǝⱪ, ular ɵzi yaⱪturidiƣan yollirini talliƣan,

Kɵngli yirginqlik nǝrsiliridin hursǝn bolidu.□

4 Xunga Mǝnmu ularning külpǝtlirini tallaymǝn;

Ular dǝl ⱪorⱪidiƣan wǝⱨimilǝrni bexiƣa qüxürimǝn;

Qünki Mǝn qaⱪirƣinimda, ular jawab bǝrmidi;

Mǝn sɵz ⱪilƣinimda, ular ⱪulaⱪ salmidi;

Əksiqǝ nǝzirimdǝ yaman bolƣanni ⱪildi,

Mǝn yaⱪturmaydiƣanni tallidi».■

5 «I Pǝrwǝrdigarning sɵzi aldida ⱪorⱪup titrǝydiƣanlar,

Uning deginini anglanglar: —

«Silǝrni namimƣa sadiⱪ bolƣanliⱪinglar tüpǝylidin qǝtkǝ ⱪaⱪⱪanlar bolsa,

Yǝni silǝrdin nǝprǝtlinidiƣan ⱪerindaxliringlar silǝrgǝ: —

«Ⱪeni Pǝrwǝrdigarning uluƣluⱪi ayan ⱪilinsun,

Xuning bilǝn xadliⱪinglarni kɵrǝlǝydiƣan bolimiz!» — dedi;

Biraⱪ xǝrmǝndiliktǝ ⱪalƣanlar ɵzliri bolidu.■

6 Anglanglar! — xǝⱨǝrdin kǝlgǝn quⱪan-sürǝnlǝr!

Anglanglar! — ibadǝthanidin qiⱪⱪan awazni!

Anglanglar! — Pǝrwǝrdigar Ɵz düxmǝnlirigǝ yamanliⱪlirini ⱪayturuwatidu!» □

Israilning yengidin tuƣuluxi

7 — Tolƣiⱪi tutmayla u boxinidu;

Aƣriⱪi tutmayla, oƣul bala tuƣidu!■

8 Kimning muxundaⱪ ix toƣruluⱪ hǝwiri bardu?

Kim muxundaⱪ ixlarni kɵrüp baⱪⱪan?

Zemin bir hǝlⱪni bir kün iqidila tuƣidiƣan ix barmu?

Dǝⱪiⱪǝ iqidila bir ǝlning tuƣuluxi mumkinmu?

Qünki Zionning ǝmdila tolƣiⱪi tutuxiƣa, u oƣul balilirini tuƣdi!□

9 Birsini boxinix ⱨalitigǝ kǝltürgǝn bolsam, Mǝn balini qiⱪarƣuzmay ⱪalamtim? — dǝydu Pǝrwǝrdigar,

Mǝn Ɵzüm tuƣdurƣuqi tursam, baliyatⱪuni etiwetǝmdimǝn? — dǝydu Hudaying.

10 Yerusalem bilǝn billǝ xad-huramliⱪta bolunglar;

Uni sɵygüqilǝr, uning üqün huxallininglar!

Uning üqün ⱪayƣu-ⱨǝsrǝt qǝkkǝnlǝr,

Uning bilǝn billǝ xadliⱪ bilǝn xadlininglar!

11 Qünki silǝr uning tǝsǝlli beridiƣan ǝmqǝkliridin emip ⱪanaǝtlinisilǝr;

Qünki silǝr ⱪanƣuqǝ iqip qiⱪisilǝr,

Uning xan-xǝripining zorluⱪidin kɵnglünglar hursǝn bolidu».□

12 Qünki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

Mǝn uningƣa taxⱪan dǝryadǝk aram-hatirjǝmlikni,

Texip kǝtkǝn eⱪimdǝk ǝllǝrning xan-xǝrǝplirini sunup berimǝn;

Silǝr emisilǝr,

Silǝr yanpaxⱪa elinip kɵtürülisilǝr,

Etǝktǝ ǝkilitilisilǝr.■

13 Huddi ana balisiƣa tǝsǝlli bǝrgǝndǝk,

Mǝn xundaⱪ silǝrgǝ tǝsǝlli berimǝn;

Silǝr Yerusalemda tǝsǝlligǝ igǝ bolisilǝr.

14 Silǝr bularni kɵrgǝndǝ kɵnglünglar xadlinidu,

Sɵngǝkliringlar yumran ot-qɵptǝk yaxnap ketidu;

Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning ⱪoli Ɵz ⱪulliriƣa ayan ⱪilinidu,

U düxmǝnlirigǝ ⱪǝⱨrini kɵrsitidu.

15 Qünki ƣǝzipini ⱪǝⱨr bilǝn,

Tǝnbiⱨini ot yalⱪunliri bilǝn qüxürüxi üqün,

Mana, Pǝrwǝrdigar ot bilǝn kelidu,

U jǝng ⱨarwiliri bilǝn ⱪuyundǝk kelidu.

16 Qünki ot bilǝn ⱨǝm ⱪiliq bilǝn Pǝrwǝrdigar barliⱪ ǝt igilirini soraⱪ ⱪilip jazalaydu;

Pǝrwǝrdigar ɵltürgǝnlǝr nurƣun bolidu.

17 «Baƣqilar»ƣa kirix üqün pakizlinip,

Ɵzlirini ayrim tutup,

Otturida turƣuqining gepigǝ kirgǝnlǝr,

Xundaⱪla qoxⱪa gɵxini, yirginqlik bolƣanni, jümlidin qaxⱪanlarni yǝydiƣanlar bolsa jimisi tǝng tügixidu — dǝydu Pǝrwǝrdigar.□

18 Qünki ularning ⱪilƣanliri ⱨǝm oyliƣanliri Mening aldimdidur;

Biraⱪ barliⱪ ǝllǝr, ⱨǝmmǝ tilda sɵzlǝydiƣanlarning yiƣilidiƣan waⱪti kelidu;

Xuning bilǝn ular kelip Mening xan-xǝripimni kɵridu; □

19 Wǝ Mǝn ularning arisida bir karamǝt bǝlgini tiklǝymǝn;

Ⱨǝm ulardin ⱪeqip ⱪutulƣanlarni ǝllǝrgǝ ǝwǝtimǝn;

Nam-xɵⱨritimni anglimiƣan, xan-xǝripimni kɵrüp baⱪmiƣan Tarxixⱪa, Liwiyǝgǝ, oⱪyaqiliⱪta dangⱪi qiⱪⱪan Ludⱪa, Tubal, Gretsiyǝgǝ ⱨǝm yiraⱪ qǝtlǝrdiki arallarƣa ularni ǝwǝtimǝn;

Ular ǝllǝr arisida Mening xan-xǝripimni jakarlaydu.□

20 Xuning bilǝn Israillar «axliⱪ ⱨǝdiyǝ»ni pakiz ⱪaqilarƣa ⱪoyup Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ elip kǝlgǝndǝk,

Xular bolsa, Pǝrwǝrdigarƣa atap beƣixliƣan ⱨǝdiyǝ süpitidǝ ⱪerindaxliringlarning ⱨǝmmisini ǝllǝrdin elip kelidu;

Ularni atlarƣa, jǝng ⱨarwiliriƣa, sayiwǝnlik ⱨarwa-zǝmbillǝrgǝ, ⱪeqirlarƣa ⱨǝm nar tɵgilǝrgǝ mindürüp muⱪǝddǝs teƣimƣa, yǝni Yerusalemƣa elip kelidu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.□

21 Ⱨǝm Mǝn ulardin bǝzilirini kaⱨinlar ⱨǝm Lawiylar boluxⱪa tallaymǝn — dǝydu Pǝrwǝrdigar.□

22 Qünki Mǝn yaritidiƣan yengi asmanlar ⱨǝm yengi zemin Ɵzümning aldida daim turƣandǝk,

Sening nǝsling ⱨǝm isming turup saⱪlinidu.□ ■

23 Ⱨǝm xundaⱪ boliduki, yengi aymu yengi ayda,

Xabat künimu xabat künidǝ,

Barliⱪ ǝt igiliri Mening aldimƣa ibadǝt ⱪilƣili kelidu — dǝydu Pǝrwǝrdigar.□

24 — Xuning bilǝn ular sirtⱪa qiⱪip,

Manga asiyliⱪ ⱪilƣan adǝmlǝrning jǝsǝtlirigǝ ⱪaraydu;

Qünki ularni yǝwatⱪan ⱪurtlar ɵlmǝydu;

Ularni kɵydürüwatⱪan ot ɵqmǝydu;

Ular barliⱪ ǝt igilirigǝ yirginqlik bilinidu.

□66:1 «Zemin bolsa ayaƣlirimƣa tǝhtipǝrimdur» — «tǝhtipǝr» padixaⱨ tǝhtkǝ olturƣanda ayaƣlirini dǝssǝtkǝn kiqik orunduⱪ. «Əmdi Manga ⱪandaⱪ ɵy-imarǝt yasimaⱪqisilǝr? Manga ⱪandaⱪ yǝr aramgaⱨ bolalaydu?» — birinqi ayǝt bǝlkim Hudaning 64-bab, 11-ayǝttiki soalƣa beridiƣan asasiy jawabi. Huda «ibadǝthana»ni anqǝ muⱨim dǝp ⱪarimisimu, insanlar Ɵzigǝ atap salƣan ibadǝthanini qoⱪum kǝmsitidu degili bolmaydu (20- ⱨǝm 2-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, kǝlgüsidiki «ming yilliⱪ sǝltǝniti»dǝ bir «muⱪǝddǝs ibadǝthana» bolidu; biraⱪ Hudaning nǝziri (2-ayǝtkǝ asasǝn) ⱨeqⱪandaⱪ ɵy-imarǝttǝ ǝmǝs, bǝlki Ɵzidin ⱪorⱪidiƣan mɵmin bǝndiliridǝ turidu.

■66:1 1Pad. 8:27; 2Tar. 6:18; Ros. 7:48,49; 17:24

□66:3 «Kala soyƣan kixi adǝmnimu ɵltüridu, ... duasini ǝslitixkǝ huxbuy yaⱪⱪuqi mǝbudⱪimu mǝdⱨiyǝ oⱪuydu; bǝrⱨǝⱪ, ular ɵzi yaⱪturidiƣan yollirini talliƣan, kɵngli yirginqlik nǝrsiliridin hursǝn bolidu» — muxu ayǝttiki kixilǝr kɵrünüxtǝ Hudaƣa ibadǝt ⱪilidu; ular kala-ⱪozini soyup ⱪurbanliⱪ ⱪilidu, «axliⱪ ⱨǝdiyǝ» ⱪilidu, huxbuynimu Hudaƣa atap yaⱪidu; biraⱪ bundaⱪ ⱪilixliri bilǝn tǝng ular ⱪatilliⱪ ⱪilidu, hurapiy ixlarni ⱪilidu (itning boynini sundurux), butlarƣa qoⱪunup ⱨaram ⱪurbanliⱪlarnimu ⱪilidu.

■66:4 Pǝnd. 1:24; Yǝx. 65:12; Yǝr. 7:13

■66:5 Yǝx. 5:19

□66:6 «Anglanglar! — xǝⱨǝrdin kǝlgǝn quⱪan-sürǝnlǝr! Anglanglar! — ibadǝthanidin qiⱪⱪan awazni! Anglanglar! — Pǝrwǝrdigar Ɵz düxmǝnlirigǝ yamanliⱪlirini ⱪayturuwatidu!» — bu bexarǝt Yǝxayaning keyinki dǝwridiki Yerusalem, jümlidin ibadǝthanining wǝyran ⱪilinixini (miladiyǝdin ilgiriki 586-yili) ⱨǝm bǝlkim ahirⱪi zamanlardiki ohxap ketidiƣan bir ixnimu kɵrsitidu.

■66:7 Wǝⱨ. 12:1-6

□66:8 «Kimning muxundaⱪ ix toƣruluⱪ hǝwiri bardu? ... Zemin bir hǝlⱪni bir kün iqidila tuƣidiƣan ix barmu? Dǝⱪiⱪǝ iqidila bir ǝlning tuƣuluxi mumkinmu? Qünki Zionning ǝmdila tolƣiⱪi tutuxiƣa, u oƣul balilirini tuƣdi!» — muxu 7- ⱨǝm 8-ayǝttǝ eytilƣan ixlar biraⱪla Yerusalemning wǝyran ⱪilinixidin (6-ayǝt) ahirⱪi zamanda «Zion-israil towa ⱪilip yengidin tuƣuluxi» ǝmǝlgǝ axurulup, ularning Hudaning aldida ⱨǝⱪiⱪiy «Ɵz hǝlⱪim» boluxiƣa atlap ɵtidu.

□66:11 «uning xan-xǝripining zorluⱪidin kɵnglünglar hursǝn bolidu» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «uning xǝrǝplik baƣir-kɵksidin kɵnglünglar hursǝn bolidu».

■66:12 Yǝx. 49:22; 60:4

□66:17 ««Baƣqilar»ƣa kirix üqün pakizlinip,...» — bǝlkim butpǝrǝslik ⱨǝrikǝtlirigǝ ⱪatnixix üqün, muxu «pakizlinix» ixlirini ⱪilidu. «Otturida turƣuqi» — bǝlkim butpǝrǝsliktǝ yetǝkqilik «pir» rolini alƣuqi.

□66:18 «Qünki ularning ⱪilƣanliri ⱨǝm oyliƣanliri Mening aldimdidur» — bu ayǝtning birinqi yerimini tǝrjimǝ ⱪilix tǝs. Alimlar pǝⱪǝt uning mǝnisini tǝrjimǝ ⱪilƣinimizdǝk pǝrǝz ⱪilidu.

□66:19 «ulardin ⱪeqip ⱪutulƣanlarni ǝllǝrgǝ ǝwǝtimǝn» — «ulardin» degǝnlik: (1) 16-ayǝttǝ eytilƣan jazaliridin («ot ⱨǝm ⱪiliq»tin) yaki (2) «yat ǝllǝr arisidin» degǝn mǝnini bildüridu. «ⱨǝm ulardin ⱪeqip ⱪutulƣanarni ǝllǝrgǝ ǝwǝtimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨǝm ⱪeqip ⱨayat ⱪalƣanlardin bǝzilirini (yat) ǝllǝrgǝ ǝwǝtimǝn». «Tarxix»...«Lud»... «Tubal»... — xübⱨisizki, muxu yurtlarning isimliri pütün dunyadiki yurtlarƣa wǝkillik ⱪilidu. «Tarxix» üqün 60-bab, 9-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng; «Lud» bolsa bǝlkim ximaliy Afriⱪida; Tubal bǝlkim ⱨazirdiki Rusiyǝni kɵrsitidu (bǝlkim Rusiyǝning kona paytǝhti «Tobolsk» bilǝn munasiwiti bar). Nemixⱪa «Lud» toƣruluⱪ «oⱪyaqiliⱪta dangⱪi qiⱪⱪan» deyilidu? Pǝrizimizqǝ, Huda ǝwǝtkǝn ǝlqilǝrning hizmitining hǝtǝri bar, dǝp kɵrsǝtmǝkqi.

□66:20 «Xular bolsa, Pǝrwǝrdigarƣa atap beƣixliƣan ⱨǝdiyǝ süpitidǝ ⱪerindaxliringlarning ⱨǝmmisini ǝllǝrdin elip kelidu» — bizningqǝ «xular» Hudaning hux hǝwirini ⱪobul ⱪilƣan «yat ǝllǝr»ni kɵrsitidu. Ular huxal bolup, Hudaning xapaitini ⱪayturux üqün, ziyankǝxlikkǝ uqriƣan, tarⱪilip kǝtkǝn Yǝⱨudiylarning ɵz yurti Yerusalemƣa ⱪaytixiƣa yardǝm ⱪiliximiz kerǝk dǝp ⱨǝrhil wasitilǝr bilǝn sǝpǝrdǝ ularƣa yɵlǝnqük bolidu.

□66:21 «kaⱨinlar» — «kaⱨinlar»ning hǝlⱪⱪǝ wǝkil bolup ularning ⱪurbanliⱪlirini ibadǝthanidiki ⱪurbangaⱨ üstidǝ kɵydürüx hizmiti bar idi. «Lawiylar» — kaⱨinlarning yardǝmqiliri. Demǝk, muxu «Yǝⱨudiy ǝmǝs»lǝr Israil iqidǝ intayin imtiyazliⱪ orunda wǝ wǝzipidǝ bolidu.

□66:22 «yengi asmanlar ⱨǝm yengi zemin» — bu tema toƣruluⱪ 65:17-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng

■66:22 Yǝx. 65:17; 2Pet. 3:13; Wǝⱨ. 21:1

□66:23 «xabat küni» — «dǝm elix muⱪǝddǝs küni» yǝni xǝnbǝ küni. Yuⱪiriⱪi 56-bab, 2-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng. «Barliⱪ ǝt igiliri Mening aldimƣa ibadǝt ⱪilƣili kelidu» — pütkül insaniyǝt ⱪilƣan muxu ibadǝt iqidǝ, Yerusalemda ɵtküzülgǝn ibadǝt bolsa bǝlkim wǝkil bolƣanlar arⱪiliⱪ ɵtküzülidu. Jǝsǝtlǝrgǝ guwaⱨqi bolƣanlar (24-ayǝt) muxu wǝkillǝr boluxi kerǝk.