Pol kai atn laron yangkipm wor a la Sisas tatu anong kanokg watipmen
13
(Klapm 13:1-21:14)
Tu ngkat Parnapas ekg Sol atom ukwawen kai la ekg laron yangkipm wor a la Sisas
1 Tu wrong kin kipman mapming a ukipma Sisas a rka Antiok pa, melnum tiur a tu pa palng melnum okwripm a Maur Wailen, wa tiur pa a kaling plan tu yangkipm wor a Maur Wailen. Nang atuwen pa: Parnapas, Simion, nang wompel akilen pa Niker*13:1 Yiprokgen a nang Niker pa pati tu namput la “melnum kongket”, kolpa atom mentepm akwonalmpen la melnum pa a kai Aprika wai., a Lusius a anong Sairini, a Sol, a wa Manain, kil ti pa kilmik ur a melnum tukgunakg Erot a pikekg tuwekg wrekg wor wail angkompwris atn erkwon wris. 2 13:2 Kwap 9:15Ak wang a tu kalpis okipma ukwang Wailen a kapor kilko alein a ngkat nang akilen kolpa rka pa, Maur Wor a Maur Wailen pa lanaken la, “Kipm rkantopm Parnapas ekg Sol pa elngtopm itni kai kalpm ai iknumput kwap a pikekg kupm akwewen la mpa tuwekg ik pa.” 3 13:3 Kwap 6:6Tu kalpis okipma rka ukwang oklala naki Maur Wailen pa plalng pa, tu elng wam ele tuwekg pa oklala naki Maur Wailen pa ak angklinsen plalng pa, tu ukwawen kai eng akwap akilen pa.
Parnapas ekg Sol angkli yangkipm wor a la Krais kinar Saiprus
4 Maur Wor pa ukwawen a pa wa tuwekg wa kai kinar anong Selusia pa. Tuwekg kinar palng anong pa plalng pa, tuwekg awi wan unokgen a pa wa nar tatu unokg pa kinar Saiprus, anong kanokg ur a ela kinar unokg kuin ai. 5 13:5 Kwap 12:12; 15:39Tuwekg kinar palng kinar Salamis, anong wail a Saiprus pa, tuwekg angkli yangkipm a Maur Wailen pa itna tatu wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa. Son Mak pa akupewen atn eng angklinsen.
6 Tuwekg atn akwap kolpa yela tatu anong kanokg a Saiprus pa, kolpa kinar palng kinar anong ur a tu namput la Papos. Tuwekg ansil melnum Suta yar mapen ur, nang akilen pa tu namput la Par-Sisas. Wa kil melnum okwripm kansil ur. 7 Melnum ri kil pa kil anti mring man itna ep a ikgalen anong kanokg Saiprus pa rpma. Nang akilen pa Serkius Paulus. Serkius Paulus pa kil melnum a antiwe nikgwalpm a ariwe wail. Kil akwen Parnapas ekg Sol pa wli ariwel kai wan akilen pa eng lanikel yangkipm a Maur Wailen ti eng kil la itning. 8 Par-Sisas, nang wompel a kil pa Elimas, yiprokgen a nang pa pati yar mapen. Elimas pa kil la ngketen kwap a Parnapas ekg Sol, la ake mpa mring man a itna ep Serkius pa itning yangkipm a tuwekg angkli pa atom ukipma kutnun Sisas pa. 9 Atom Sol, nang wompel akilen pa Pol, Maur Wor akwap wail kai kil pa atom kil ikatnen Elimas pa ute iriren kolti, 10 a kil la, “Kitn pa warim a Satan pake! Kitn pa wrongmanto eng kweikwei wrongkwail a ute wor wrisen pa! Nol nikgwalpm wail akitnen pa rka eng ya paipm a worampei a ak ningkail a kansil tu melnum pake! A ake wa kitn elngen a alok ya ute wor a Wailen pa kai raimpe akangklei wang pa. 11 13:11 Kwap 9:8Ti kitn itning: Wailen kil mpa ntraweitn ik wam alkil ai, kil mpa ntokg wulmpa akitnen ti kai miningket, atom ake antiwe mpa kitn ik ri takgni pa.” Pol la kolpa okrerng, am aye waipmunuwis waipmunuwis miningket ti aye kul kai akampri wulmpa a Elimas ti pinterngen kolti ngkaten kaki nowenowe wakisen akor melnum kai pa kai pa la ur wampirpmewel iye or ya ti kai. 12 Miring man itna ep pa kil ari kuina ur a palng kai Elimas pa, atom kil ukipma pake. Kil wrekg paipm eng kil ari titnongket a yangkipm wor a Wailen a tuwekg kaling plantel pa.
Parnapas a Pol angkli yangkipm kaino Antiok a anong kanokg a Pisitia
13 13:13 Kwap 15:38Pol nampokgen tu tiur a antiwel atn pa, anel awi wan unokgen a Papos pa wa kai kaino anong Perka, a anong kanokg a Pampilia wai. A Son Mak pa wa wrekg atnuurngken a Perka pa wa kai kinar anong wail Serusalem pa. 14 Tunteng wa wrekg atnuurng anong Perka pa wa angkom okg rka yaya kolpa kaingkai tunteng kai kaino palng kaino anong Antiok a anong kanokg a Pisitia wai. Tunteng palng kaino pa, atom ak wang wail a rpma eng yapm pa tunteng kai kawor rpma aken tu wrong kin a kipman a rpma kawor wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa. 15 Melnum ur angkleikg Yangkipm Titnongket a Moses a yangkipm a tu melnum okwripm pa naken plalng pa, tu melnum tukgunakg a ikgalen wan a atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa ukwa melnum ur pa kinar lanaki Pol nampikgen tunteng a antiwel atn pa la, “Kipmteng wusok wusok a wail wail a mentepm Suta ti, kipmteng la la yangkipm ur eng ik titnongketel ipma a men wrong kin a kipman ti pa, ur a kipmteng pa wrekg kaino itni la wo!”
16 Atom Pol wrekg kaino itna la ak wam pa angkeng tu a oklala pa a lanaken la, “Kipm mentepm almentepm a Isrel pa, a kipm melnum a ake a Suta a rpma orngwatneikgen Maur Wailen pa, kipm elng nungkulkg pa itning kuina ur kupm a lanikepm ti! 17 13:17 Taku 1:7; 6:6; 12:51Maur Wailen a mentepm wrong kin a kipman a Isrel ti pa kil takwei tu yo ampei a yipetatnong a mentepm ti eng alkilen. Tu yaworen a pikekg atnuurng anong yiprokg alntu pa wli rka kinar anong kanokg Isip pa, tu pa Maur Wailen antokg tu palng umpen wailet paipm rka kinar Isip pa. Atom pikekg Maur Wailen awiyen kulor takwlelkgen anong kanokg pa kul or ak titnongket wail manten a kil alkil ai. 18 13:18 Angk 14:34; Yang 1:31-32Tu angkom or wrik wes ningkrapm kalpmlel pa almkowangkel Maur Wailen pa kolpa kai, atom Maur Wailen kil arki kalkuten a tu pa atom kil la mpa tu rki kolpa kaingkai kai wring kamel wekg misen. 19 13:19 Yang 7:1; Sos 14:1Maur Wailen alm ungkwan wrong a rka anong kanokg wampwomis wampwompwekg a anong kanokg wail a Kenan pa or rak kai takwlelkgen kanokg pa, atom kil ampreing kanokg pa alken, atom tu awi num angklin kanokg pa kolen la pa kanokg alntuwen atom tu arke rka. 20 13:20 Wrong 2:16; 1 Sam 3:20Wring wang a pikekg tu rka kinar Isip pa, a wa tu angkom tatu wrik wes ningkrapm kalpmlel pa kulno Kenan ti pa, a Maur Wailen talpulng wrongmanto pa takwlelkgen kanokg pa, pa palng aken tita kolen wring kamel kamel wris kamel wekg tuwek wampwam (450). Tu awi kanokg pa arpme plalng pa, Maur Wailen kil ngkat melnum ur itna wailen ikgalen tu pa kolpa kaingkai kai plalng, pa wa kil wa ngkat ur ai wa awi wrik a kil pa wa itna kolpa wa kaingkai kai plalng, wa kil wa ngkat ur ai wa itna kolpa itna pake, itna kai angko wang a kil ngkat Samuel pa itna melnum okwripm akilen.
21 13:21 1 Sam 8:5,19; 10:20-24Atom ak wang pa, tu wrong kin a kipman oklala naki Maur Wailen pa la kil ngkit melnum tukgunakg ur eng ikglenten. Atom Maur Wailen ngkat Sol warim kipman a Kis. Kil pa om wris a Pensamin. Kil itna melnum tukgunakg ikgalen tu pa kol wring kamel wekg. 22 13:22 1 Sam 13:14; 16:12; Nang 89:20Pake Maur Wailen wa ungkwan Sol pa a wa ngkat Tepit pa wa awi wrik a Sol pa itna melnum tukgunakg eng ikgalenten. Kil ariwe Tepit pa worwor kolpa atom kil kaporngkel yangkipm a kil lala, 'Kupm ari Tepit warim a Sesi pa ari nol nikgwalpm wail akupmen ti am arken kil pake. Kil pa ikga ik kutnun kitila nikgwalpm wrongkwail akupmen pake.' 23 13:23 2 Sam 7:12-16Maur Wailen pikekg yapon yangkipm ak ai atom kil ak katila pake. Kil pikekg lala, yoampei ur kai om a mapming a Tepit pa ikga kil tukwei kil melnum a ak awi tu men Isrel kai wam a Satan pa aye kul kai eng kil. Am Sisas pake.
24 13:24 Mat 3:1-2Sisas kil nimprampen la kai itn ikwap akilen pa, Son kil angkli yangkipm pa naki tu wrong kin a kipman a mentepm Isrel pa la, tu laron paipmpaipm pa la rein niki Maur Wailen pa eng mpa kil kuluken. 25 13:25 Son 1:20,27Kwap a Son kil ak pa, kil ak kai wreren eng a plalng, atom kil akasen tu wrong kin a kipman pa la, 'Kipm ariwe la kupm ti kupm melnum mla? Kupm melnum a kipm nungkwangen tike? Kipm itning, kupm ake melnum a kipm nungkwangen pa, kalpis. Pake melnum ur ikga wli kutnukg yirokg akupmen ti pa, kupm ti ake melnum wor antiwe ikga iner nepmpalk akilen pa.'
26 Kipm wusok wusok a wail wail alkupmen a mentepm Isrel, a yipetatnong walyipmiri yoampei a Apraam pa, a wa kipm a ake a Suta a rpma orngwatneikgen Maur Wailen pa, kipm itning! Yangkipm a pikekg kipm atning la Maur Wailen la ikuwiyo iye kai eng alkilen ti pa am pikekg kil ukwa wli eng mentepm tike. 27 Tu wrong kin a kipman a anong wail Serusalem a wa tu melnum wailen wailen a ikgalen men Suta ake wa tu ariwe Sisas pa la melnum a pikekg Maur Wailen takwei la ikuwiyo pa. A wa tu ake ariwe a wonarpme yangkipm a pikekg tu melnum okwripm a Maur Wailen nira pa a tu akangklei angkleikg ak wang wail a rpma eng yapm kapor kilko alein Maur Wailen pa. Kolpa atom ari tu alm melnum pa amo, am tu ak katila katnun ute yangkipm a pikekg tu melnum okwripm a Maur Wailen nira pake, am palng ok arke ampake. 28 13:28 Mat 27:22-23Ake wa tu ansil ari paipm ur a Sisas kil antokg pa eng mpa ilmpel imo pa. Pake tu tirpmingen Pailat ti la ilmpel imo kolti. 29 13:29 Mat 27:59-60Yangkipm wrongkwail a tu melnum okwripm nira ela wrkapm pa, am tu ak katila kolpake, plalng pa, tu ungkwan palk a Sisas angkaino yo okgmangki pa aye nar kolti aye kai alil ermpa kawor kirk a u mlamin ai. 30 Pake Maur Wailen wa la atom kil am wa wrekg a mlamin pa or kai ise. 31 13:31 Kwap 1:3,8Atom wangkur wangkur ti pa kil kai palng angko wunong anti aripm ur eng tu melnum a pikekg angkom katnuntel a no anong kanokg Kalili ti kinar anong wail Serusalem pa ariwel om. Atom tu a pikekg ariwel pa, tu pa laron yangkipm pa ak wang ti naki tu wrong kin a kipman pake.
32 Mentekg lanakepm yangkipm wor wrisen: yangkipm wor a pikekg Maur Wailen kil yapon anti tu yoampei amentepmen ak ai la ikga kil ik pa. 33 13:33 Nang 2:7Atom kil la Sisas pa wa wrekg a mlamin pa kulor rpma malepmen pa, pa am kil akto katila kolen a pikekg kil yapon yangkipm la ikga kil ik pa eng mentepm walyipmiri yipetatnong a tu yoampei amentepmen ti. Yangkipm pa kil ak katila kolen a nira ela wrkapm Nangnang pa pati la kolkil la, 'Kitn pa Warim Kipman akupmen. Weti pa kupm palng Yan akitnen.' 34 13:34 Aisaia 55:3Maur Wailen la Sisas kil wrekg a mlamin pa kulor rpma, ti ake antiwe mpa wa kil yaper kai imo atom elng kawor rmpi mlamin ti kai mampis pa, kalpis. Am kol a pikekg Maur Wailen la ep pake, la kolpa la, 'Kupm ariwe la kupm ikga ukipma wor ikngklinsepm kweikwei klalen wor wor pa kol a pikekg kupm yapon yangkipm anti melnum tukgunakg Tepit pa. Pa kupm ikgam ik kutnun kuina ur kol a kupm la pake.' 35 13:35 Nang 16:10Wa la yat ela kai wrkapm a Maur Wailen pa la kolkil la, 'Kitn ikgake elng melnum klalen wor alkitn a pikekg kitn takwei pa rmpi mampis kawor mlamin wunen pa, kolpa kalpis.' 36 Eng ntei, yangkipm pa ake la Tepit pa. Ak wang a Tepit rpma kanokg a ti pa, kil akwap ikgalen tu wrong kin kipman pa katila nikgwalpm wrongkwail a Maur Wailen kil wasrongen pa kolpa kaingkai kai kil amo. Atom kil kai rpma nampokgen tu yoampei mamikg mamin mansan alkil a pikekg amo amo ep kai rka wai, pake palk akilen pa pikekg rmpa mampis kawor mlamin wunen pa rmpa. 37 Yangkipm pa la melnum wris a pikekg Maur Wailen la atom kil wrekg angkawor mlamin pa kulor rpma pa, palk akilen pa ake mampis rmpa mlamin pa, kalpis. 38 Kolpa ti kipm wusok wusok a wail wail alkupm pa, kupm la kipm uwi riwe yangkipm a kupm laron nakepm kil la, Sisas wris ata pa antiwe ungkwan paipmpaipm a melnum antokg pake. 39 13:39 Rom 10:4A yangkipm titnongket a Moses pa ake antiwe a ak ungkwan paipmpaipm pa atom antokg melnum palng ute wor itna wulmpa a Maur Wailen pa. Atom kipm a ukipma Sisas pa, kil ungkwan paipmpaipm akipmen pa kai plalng takwulelkgtepm atom kipm am wirng no kukula wriwen wor ise. 40 Kipm rpmi wonrpme! Eng ake mpa kuina ur a pikekg tu melnum ok wripm a Maur Wailen la pa wa palng kai kipm ti. 41 13:41 Apak 1:5Maur Wailen pikekg la kai ok a tu melnum ok wripm pa la, 'Oi! Kipm melnum a aknokgel kupm Maur Wailen ti, kipm itning! Kipm ikga wonmis kolti ntokg mple ante kai wrekg paipm ari kalpis, kipm am amo ise! Kupm ikga ntokg kweiur wail titnongket ik wang tike a kipm rpma kanokg ti. Atom kol melnum ur lakiti nikepm kuina ur kupm ikga ntokg pa, kipm ikgake ukipma lala ikga kupm ntokg kwei ur kolpa!'”
42 Pol angkli yangkipm pa plalng pa, tuwekg eng a utnuurng wan a wet tu atning yangkipm a Maur Wailen atnewe ti la kulor kai ti pipa, tu wrong kin a kipman pa wa asenten la kol a tuwekg wa yaper wli ngkli yangkipm nti ur ik wang wail a ikga tu rpmi eng yapm pa, wa laniken yangkipm pa eng tu la wa itning or ai kai pen. 43 Tu wrong kin a kipman pa kulor en ti eng a rak kaingkai ti pa, tu wailet a Suta a tu wailet a ake Suta a kai katnun ya a tu Suta pa, anel anti Pol a Parnapas pa angkom kolpa kai pipa, tuwekg ngkat nikgwalpmel tu pa lanaken la, “Maur Wailen pa pikekg planto ipma wor a angklinso wail manten. Kolpa ti kipm mpa ukipma kil pa itni titnongket kolpa itni pake!”
44 Wang wampwomis wampwompwris pa kai plalng pa, ak wang wail a rpma eng yapm ti pa tuwekg wa yaper wli angklinsen yangkipm a Maur Wailen. Ari kolen wrong yaurng a rka anong wail pa wli kimeket atning yangkipm a tuwekg laron pa. 45 Tu Suta ari tu wrong wailet paipm wli atning yangkipm pa kolpa atom anel ipma paipm la paipmel elukgen aknokgel yangkipm a Pol angkli pa. 46 13:46 Kwap 3:26; 18:6Pake Pol a Parnapas itna wrongen lanaken titnongket la, “Yangkipm a Maur Wailen ti pa mpam laniki kipm Suta ti ep tike. Ari kipm talpulng, kolpa atom kipm alkipm ti antokg kipm alkipm ti ake antiwe awi yaprekg watin eng kol a kipm rpmi wor yongkyong pa. Kolpa ti mentekg mpa utnuurngkepm, iye yangkipm wor ti iye kai laron niki tu wrong kin a kipman a ake Suta wai. 47 13:47 Aisaia 49:6Pa pikekg Wailen lanako la mpa mentekg ik kolpake la, 'Kupm takwei kitn ti kolen wakg ikga iklen wrongkwail yela kanokg ti. Ikga kitn kiling plan tu pa ya wa ikga Maur Wailen ikuwiyen iye kai eng kil alkil pa, kolpa kai yela orarpme kanokg wrongkwail ti plalng.'”
48 Tu a ake Suta pa tu atning yangkipm a Pol angkli pa, atom tu atopen ukwor yangkipm a Wailen pa. Atom tu melnum a pikekg Maur Wailen yaponten la uwi yaprekg watin akilen eng rpmi wor yongkyong pa, tu pa ukipma katnun yangkipm pake. 49 Atom tu aye yangkipm a Wailen pa kai naki tu yela, atom yangkipm pa kai umpen wail kai orarpme anong kanokg pa. 50 Pake tu Suta pa wa uk nikgwalpm tu kin wailen wailen a nang arke a pikekg plelng ipma rpma orngwatneikgen Maur Wailen pa a wa nampokgen tu melnum wailen wailen a itna ep a anong wail pa, atom tu pa uk yangkipm tu wrong kin a kipman pa, atom tu uk wleket Pol ekg Parnapas pa tirpmingen ungkwanten kulor kai takuleikg anong kanokg a tu pa. 51 13:51 Mat 10:14; Kwap 18:6Kolpa atom Pol ekg Parnapas pa ekg alo nepm mang pa itna pa ak plan tu la kol Maur Wailen lken wleket pa pati, pa am paipm a tu alntu pake. Atom tuwekg am kai anong Aikoniam ise. 52 Pake Maur Wor pa akwap wail kai tu melnum a ukipma Sisas pa, a wa tu awi atopen wail manten kolpa kai.
*13:1 13:1 Yiprokgen a nang Niker pa pati tu namput la “melnum kongket”, kolpa atom mentepm akwonalmpen la melnum pa a kai Aprika wai.
13:5 13:5 Kwap 12:12; 15:39
13:13 13:13 Kwap 15:38
13:17 13:17 Taku 1:7; 6:6; 12:51
13:18 13:18 Angk 14:34; Yang 1:31-32
13:19 13:19 Yang 7:1; Sos 14:1
13:20 13:20 Wrong 2:16; 1 Sam 3:20
13:21 13:21 1 Sam 8:5,19; 10:20-24
13:22 13:22 1 Sam 13:14; 16:12; Nang 89:20
13:23 13:23 2 Sam 7:12-16
13:25 13:25 Son 1:20,27
13:28 13:28 Mat 27:22-23
13:29 13:29 Mat 27:59-60
13:31 13:31 Kwap 1:3,8
13:33 13:33 Nang 2:7
13:34 13:34 Aisaia 55:3
13:35 13:35 Nang 16:10
13:41 13:41 Apak 1:5
13:47 13:47 Aisaia 49:6
13:51 13:51 Mat 10:14; Kwap 18:6