21
Jesus A-bena Jirúchalam (Jerusalem)
(Mark 11:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19)
Gun-gatiya Jesus rrapa aburr-yigipa jawina yerrcha aburr-bamuna gurda yi-gurrepa Jirúchalam (Jerusalem), birripa aburr-bena mu-mirk mun-gata mun-nelangga Alip (Olive) Mu-jirrapa rrapa gun-murna rrawa gun-gata gun-nelangga Betpey (Bethphage). Lika Jesus bijirri-jerrmarra abirri-yigipa jawina abirri-jirrapa, minypa a-wena butula, “Birri-boy gun-gata rrawa mu-ngoyurra guna-jirra, gun-nardiya gugu nyirri-barripa barra dongki jiny-bandawiya jiny-jirra rrapa an-nigipa delipa wugupa achila. Lika ana-gotipa birri-yarlayarlawa burrinyjula, burrbu-ga gurda apula jin-babalapa rrapa an-nigipa delipa. Rrapa minyja ana-nga a-wengga ana-gotula, birri-wengga nula, ‘Bunggawa jal a-nirra burrinyjula abirriny-juna.’ Lika an-gatiya yibirrich bijirriny-jerrma barra gurda.”
Ganapiya, lika gu-yinagata gugu minypa barra gun-burral gu-ni minypa Wangarr an-nika an-mujaruk ngunyuna an-guyinda wola mu-ngoyurra a-wena, a-yinagata,
“Wengga burrwa aburr-gata rrawa Jayan (Zion) aburr-nirra,
gu-gatiya burr-yika gu-ngarda yerrcha ny-yengga barra burrwa,
‘Bubi-na: An-gata an-goyburrpa Bunggawa ana-boya ana-gorrburrwa nipa an-dor,
minypa dongki ana-jonama a-nirra ana-bamburda,
dongki an-delipa an-gata burdak mampa niya jaga jiny-janaja nula.’ ” Zechariah 9:9
A-yinagata a-wena Wangarr an-nika an-mujaruk wola mu-ngoyurra, rrapa gu-gurda ngacha minypa abirri-gata Jesus bijirri-yika jawina abirri-bona, abirri-yinagata minypa nipa Jesus a-wena butula. Minypa burrbu-ganyja gurda nula abirriny-jata dongki yerrcha jin-babalapa rrapa an-delipa. Lika mun-bitipa molma mun-gunegiya mirikal mbirri-gurrmurra abirriny-jonama, wurra jarra Jesus a-warrchinga, mu-rrenyjinga a-ni an-delipa dongki ana-jonama. Rrapa burr-guya aburr-jaranga gu-galiya yerrcha mbi-yarlanggaja nula aburr-bona gu-jarlakarr minypa mun-birripa molma mun-gunegiya mirikal, barra minypa abirriny-jata dongki mbirrin-denyja abirriny-bamba minypa Jesus ana-delipa ana-guyinda dongki ana-jonama a-ni a-bamuna; rrapa aburr-werranga gun-jong mula gu-jirra gubu-rrumurra rrapa gubi-yarlanggaja nula. Aburr-werranga aburr-bona mu-ngoyurra rrapa aburr-werranga aburr-bona gurda jurdach, aburr-gatiya wupa aburr-bulapalawa aburr-gonyjinga aburr-bamuna,
“Japurra ngapa a-jirra!
An-guna nipa Daybit murna a-wuna arrburrwa!
Wangarr barra gun-molamola gu-nega barra nula an-guna nipa ana-jerrmarra!
Rrapa waykin aburr-guyinda, birripa an-molamola abu-ngurrja barra Wangarr!” Psalms 118:26
10 Aburr-yinagata aburr-gonyjinga aburr-bamuna, aburr-bena rrawa Jirúchalam. Rrapa gu-galiya yerrcha Jirúchalam aburr-nirra aburr-yurtchinga gurda aburr-yurtchinga, aburr-wengganachichiyana aburr-ni gu-gapa gu-guta, “A-lay, an-guna ana-nga?”
11 Lika aburr-gata wugupa nula Jesus aburr-bamuna gurda, birripa aburr-wena burrwa, aburr-yinagata, “A-lay, an-guna Jesus. Nipa Wangarr an-nika an-mujaruk Nejarach (Nazareth) an-guyinda, gun-gata rrawa wana gu-bapala gu-rrawa Galali (Galilee).”
Wangarr Gun-nika Bala Gun-nerra Gubi-negarra Jesus Burr-jobujobuna
(Mark 11:15-19; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22)
12 Gu-gata wenga Jesus a-barrngumurra Wangarr gun-nika gu-japurra rrawa, lika nipa burr-yerrnyjinga aburr-gata minypa bayim aburr-ni rrapa jalim aburr-ni gatiya. Minypa aburr-werranga aburr-gatiya rrupiya mbi-ngukurdanyjinga aburr-workiyana burrwa wurra gama gorlk, nipa gu-yerrnyjinga burrwa a-ni rrupiya burr-guta. Rrapa aburr-werranga aburr-gata minypa mukumul jin-guyinda jalim aburr-ni, barrwa nipa minypa gu-yerrnyjinga burrwa gun-birripa gun-gurrenyja gun-guni. 13 A-yinanga a-wena burrwa, “Janguny mu-jurra gu-yurra minypa Wangarr a-wena, a-yinanga,
‘Gun-ngaypa bala gubu-ngurrja barra aburr-workiya wurra gama gorlk,
aburr-yinda barra, “Gata gu-bala abu-wengganacha aburr-workiya Wangarr.” ’ Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11
Gu-yinagata gu-yurra janguny, wurra jarra ana-goyburrpa werra nyibi-nenga nula nyiburr-nirra gun-nigipa bala, ngunyuna gu-galiya yerrcha nyirrbu-gaypurda nyiburr-workiya, jalim nyiburr-nirra burrwa nyiburr-workiya.” A-yinagata Jesus a-wena, nipa burr-yerrnyjinga a-ni.
14 Ganapiya, wurra an-gapula an-guyinda rrapa an-burda an-guyinda aburr-bona gurda nula Jesus gata gu-bala Wangarr gun-nika, lika nipa wanngu burr-negarra. 15 Wurra jarra aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa barrwa joborr marn․gi aburr-gunega, birripa aburr-bachirramiyana nula Jesus minypa abi-nana nipa burr-barlmarrk jama a-ji, rrapa minypa gu-ngarda yerrcha gatiya gu-japurra rrawa aburr-gonyjinga aburr-ji, abu-burrmaymbuna minypa aburr-yinanga, “Japurra ngapa a-jirra! An-guna nipa Daybit murna a-wuna arrburrwa!”
Gu-gurdiya nula aburr-gata wana junggay yerrcha aburr-bachirramiyana nula Jesus, 16 lika aburr-garlmuna, aburr-wena nula, “Ya? Ny-jaliyarra burrwa aburr-guna gu-ngarda yerrcha aburr-weya? Wurra yama burr-jobujoba?”
Wurra Jesus a-yinanga burrwa, “Ngaw, gipa ng-galiyana. Wurra ana-goyburrpa gala nyibi-nacharna mu-jurra gu-yurra, ya? Minypa gu-yinaga gu-weya,
‘Bunggawa, nginyipa gun-guburrmaymba ny-jarlapuna nggula gun-molamola warrpam
minypa yokuyoka rrapa gu-ngarda yerrcha birripa ngana aburr-jirra aburr-weya.’ ” Psalms 8:2
17 Ganapiya, lika Jesus burr-bawuna, Jirúchalam wenga a-bona Bechini (Bethany), minypa gatiya nipa a-ninya.
Jesus A-wenapa Gun-jong Gu-gorlapuna
(Mark 11:12-14,20-24)
18 Aburr-yu, guna-gepana, lika Jesus a-garlmuna, ana-jekarra ana-bamuna Jirúchalam. Wurra nipa a-werrmiyana balaja ngardawa gala m-bangarna. 19 Lika gu-jarlakarr gu-rrarnba nipa mu-nana gun-jong mun-gata balaja mu-rrimanga mu-workiya mun-nelangga wagarrich. Lika nipa a-jarl a-bamuna, jimarn jarra balaja m-barripungarna, wurra gun-nyagara, wurra jarlawurr wupa gu-nana. Lika a-wena nula gun-gata gun-jong, “Ny-jurda nginyipa gala ny-yinmiya barrwa barra balaja n-dima!” Lika yibirrich gun-gata gun-jong gu-gorlapunapa.
20 Rrapa gun-narda waypa Jesus burr-yika jawina gubi-nana, birripa gochila aburr-barrjinga. Lika abu-wengganana Jesus, “A-lay, gun-guna gun-jong gu-yinmiyana gu-gorlapuna yibirrich, ya?”
21 Wurra Jesus a-yinanga burrwa, “Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Minyja nginyipa marr ny-balcha rrapa gala ny-jeka, nginyipa ny-yirda barra jama ny-ji, wurpa lika ngika minypa ngaypa ngu-wena nula gun-guna gun-jong gun-narda wupa ngardapa. Wurra minypa nginyipa marr ny-balcharra minyja nginyipa ny-yengga nula mun-guna mun-mirk, ‘Garlma! Boy, yerrnyjiya gu-bugula gu-bachirra!’ lika gu-yinardiya barra; Wangarr jama a-ji barra nggula rrapa mun-gata mun-mirk mu-yerrnyjiya barra gu-bugula gu-bachirra. Metiyu 17:20; 1 Gorint 13:2 22 Rrapa barrwa gun-nga burr-guta ny-yenggana Wangarr, gun-gatiya ny-ma barra minyja nginyipa marr ny-balcha.”
Abu-wengganana Jesus Ana-nga A-wuna Ganyjarr
(Mark 11:27-33; Luk 20:1-8)
23 Jesus mu-nguy ana-bamunapa a-bena nula gun-japurra rrawa, lika a-barrngumurra. Rrapa gatiya waypa wurra gama gorlk nipa marn․gi burr-negarra a-ni janguny, lika wana junggay yerrcha rrapa barrwa aburr-werranga mu-murna yerrcha, birripa aburr-bona gurda nula Jesus, lika abu-wengganana, “Ya? Ana-nga a-wena nggula gu-gurda ngacha jama ny-jirra?”
24 Jesus a-yinanga burrwa, “Ngaypa burdak arr-wenggana barra gun-ngardapa ana-goyburrpa nyibu-ngurrja apula, nuwurra waypa jurdach ngaypa ngu-ngurrja barra ana-gorrburrwa ana-nga nguna-wuna ganyjarr ngaypa jama ngu-jirra. 25 Wurra ana-nga a-wuna Jon gun-gata bama gun-gugurraga nipa bama burr-gurragaja a-workiyana? Nipa Wangarr, wurra waygaji an-gugaliya, ya?”
Jesus a-yinagata a-wena burrwa, wurra birripa aburr-garlmunapa aburr-wengganachichiyana aburr-ni birripa wupa, minypa aburr-yinanga, “A-lay, ngayburrpa nguburr-yinmiya barra? Minyja gala yapa nguburr-yindin ‘Wangarr a-wuna bama gun-gugurraga nipa Jon;’ gala yapa nipa an-guna a-yindin arrburrwa, ‘An-nga nula rrapa ana-goyburrpa gala marr nyiburr-balcharna nula?’ 26 Wurra gala barra nguburr-yinda, ‘An-gugaliya a-wuna bama gun-gugurraga gun-gata;’ gala yapa aburr-gata gu-galiya yerrcha aburr-bachirramiyan arrburrwa. Ngardawa birripa gubu-borrwurra, jimarna bama aburr-yinaga Jon a-wena a-workiyana Wangarr gun-nika.”
27 Lika aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa barrwa aburr-werranga mu-murna yerrcha, birripa aburr-yinagata nula Jesus, “Gala ngayburrpa marn․gi.”
Lika Jesus a-wena burrwa, “Rrapa ngaypa gala ngu-yinmiya ngu-wengga ana-gorrburrwa ana-nga nipa a-wena ngaypa jama ngu-jirra.
Meyali Gun-gata Minypa Abirri-jirrapa Walkurpa Yerrcha
28 “Marrka bubu-borrwa gun-guna, rrapa ana-goyburrpa barra nyibu-ngurrja apula. An-gugaliya a-ni, bijirri-dimarra abirri-jirrapa walkurpa niya yerrcha. Rrapa nipiya an-jirrpungapa a-wengganana an-murnangana, ‘Walkur, boy, geka barra jama ny-ji mun-ngayburrpa gurnal mu-jirra mu-nirra.’
29 “Wurra an-walkurpa a-wena, ‘Ngika. Gala barra ngu-boy.’ A-yinagata, wurra nuwurra jurdach waypa nipa gu-borrwurra, lika a-bona, jama a-ji.
30 “Rrapa nyanyapa buta a-jekarra, barrwa an-delipa a-wengganana gun-maywapa. Lika nipa ana-delipa gu-yagurrmurra nula, ‘Ngaw, anya, ngu-boy barra,’ wurra jarra gala a-boyarna.
31 “Ganapiya gun-gata janguny. Wurra marrka ana-goyburrpa bubu-ngurrja apula: Ana-nga jama a-ji minypa nyanyapa niya a-wena nula?”
Birripa aburr-wena, “Ana-murnangana.”
Lika Jesus a-yinagata burrwa, “Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Aburr-gata aburr-mujama nula gapman rrupiya mbi-mangga nula aburr-workiya, gu-galiya yerrcha burrbu-gaypurda, rrapa ji-gata ngacha minypa gun-nerra jama jiny-jirra jiny-yorkiya marrambay gun-guji, aburr-gurdiya ngacha gu-galiya yerrcha minypa wuriya jama aburr-ji gun-nerra, wurra jarra gubu-bawuna rrapa aburr-ngukurdanyjiyana, birri-gugu aburr-boya, Wangarr ana-murna aburr-ni barra. 32 Ngardawa Jon an-gata bama burr-gurragaja a-workiyana, nipa nyirr-gurdagurdarrana ana-goyburrpa jarlakarr, jimarna ana-goyburrpa jechinuwa nyiburr-ningarna. Wurra ana-goyburrpa gala marr nyiburr-balchingarna nula. Wurra jarra aburr-gata aburr-mujama nula gapman rrupiya mbi-mangga nula aburr-workiya, gu-galiya yerrcha burrbu-gaypurda, rrapa ji-gata ngacha minypa gun-nerra jama jiny-jirra jiny-yorkiya marrambay gun-guji, aburr-gurdiya ngacha marr aburr-balcha nula Jon gun-nigipa janguny. Wurra jarra ana-goyburrpa wuriya nyirrbi-nana birripa aburr-yinagata, wurra ana-goyburrpa gala nyiburr-ngukurdanyjiyarna rrapa marr nyiburr-balchingarna nula an-gata. Luk 3:12; 7:29-30
Meyali Gun-gata Minypa Gu-galiya Yerrcha Jaga Aburr-ganana Gurnal Mun-murra Mu-jinyja
(Mark 12:1-12; Luk 20:9-19)
33 “Buburr-galiya apula barrwa meyali gu-murna ngu-ngurrja barra ana-gorrburrwa. Minypa rrawa an-gurrimapa, ngarla, a-lamajinga nipa mun-gata gurnal mun-murra mu-jinyja. Lika nipa jandarra gu-gurrmurra, gu-ji gu-gomarriyana. Rrapa barrwa rralala gu-jarlapuna gu-jandarra gu-guyinda barra minypa mbi-birlkaka mun-gata gurnal rrapa gatiya mbi-ma mun-gata mun-girra. Rrapa barrwa nipa gu-jarlapuna gun-baykardakarda gu-jinyja minypa dawa (tower), barra minypa mbi-na aburr-ji gurnal, gala yapa mun-ngumurda m-boy burrwa. Ganapiya, lika burr-menga gu-galiya yerrcha barra rrawa aburr-ni rrapa jaga aburr-gana mun-gata gurnal. Lika nipa rrawa an-gurrimapa gu-bawuna a-bona balay nuwurra waypa gu-yinpa ana-jeka. Isaiah 5:1-2
34 “Ganapiya, lika gu-bamuna, mun-gata gurnal mun-mola mu-ni barra birripa mbi-ma. Lika an-gata an-gurrimapa aburr-yigipa aburr-mujama burr-jerrmarra gurda burrwa aburr-guna jaga aburr-ganana mun-gata gurnal, jimarn jarra birripa aburr-guna mbi-ngorrkorndangarna aburr-nirrarna, lika mbi-jerrmangarna nula mun-nigipa nipa an-gata an-gurrimapa. 35 Wurra aburr-guna jaga aburr-ganana gurnal, birripa burrbi-rrimarra aburr-gata aburr-mujama, lika an-ngardapa abu-jurrburaykujamurra, an-nerranga abu-buna, a-juwuna, rrapa barrwa an-nerranga gu-jandarra abu-buna. 36 Wurra nipa an-gurrimapa barrwa aburr-jaranga burr-jerrmarra gurda aburr-yigipa aburr-mujama, wurra aburr-guna jaga aburr-ganana aburr-workiyana mun-gata gurnal, birripa burrbu-buna, laka burrbu-ganyja. 37 Lika gu-gata wenga nipa an-gurrimapa ana-jerrmarra burrwa an-nigipa an-walkurpa. Minypa gu-borrwurra a-ni, a-yinagata, ‘Birripa marr aburr-balcha barra nula an-ngaypa walkur.’
38 “Wurra aburr-guna jaga aburr-ganana mun-gata gurnal, birripa waypa abi-nana an-walkurpa a-bena, birripa wupa aburr-wengganachichiyana aburr-ni, ‘A-lay, an-guna, ngarla, burraya an-gurrimapa murna a-wu barra mun-nigipa mu-ni mun-guna gurnal mun-murra mu-jinyjarra! Wurra yama ngubu-bu barra mun-ngayburrpa mu-ni?’ 39 Lika aburr-garlmuna, abi-rrimarra, abi-yerrnyjinga yarlanga, lika abu-buna, a-juwuna.
40 “Gun-narda janguny, wurra nuwurra waypa an-gurrimapa ana-jeka barra, nipa a-yinmiya barra burrwa aburr-guna jaga aburr-ganana mun-gata gurnal?”
41 Birripa aburr-wena, “Nipa burr-bu barra, ngarla! Lika aburr-werranga burr-ma barra birripa jaga aburr-gana barra nula mun-gata gurnal, aburr-gata ngacha minypa abu-wu barra aburr-workiya.”
42 Lika Jesus a-wena burrwa, “Wurra janguny mu-jurra gu-yurra ana-goyburrpa gala nyibi-nacharna, ya? Wurra gun-gata minypa gun-maywapa ranginy gu-yinaga gu-yurra,
‘Bala gubu-gupuna jandarra gu-maya,
wurra gun-ngardapa jandarra gun-gata birripa aburr-ngoyurra gubi-yerrnyjinga.
Wurra gun-narda barrwa Wangarr gu-menga,
wana gun-babalapa gugu gu-jirra;
jechinuwa gu-nenga gu-nirra rrawa.
Gu-gurda ngacha minypa Wangarr jama a-ji,
rrapa ngayburrpa ngubi-nacha
minypa gun-gata burr-ganyjarr jama a-ji, ngarla!’ Psalms 118:22-23
43 “Wurra ngaypa ngu-weya ana-gorrburrwa Wangarr nyirr-gaypa barra gun-gata gun-nga minypa janguny ana-goyburrpa nyibi-rrimanga, wurra nipa burr-wu barra aburr-gata ngacha minypa burrbu-ma barra nula aburr-workiya gu-galiya yerrcha. 44 An-gata ana-nga minypa gu-guna gu-jandarra a-yerrnyja, a-bungga, an-gata an-gugaliya a-rrumurrmiya a-ni; wurpa lika an-gata minypa gun-guna jandarra gu-bunggapa a-rrenyja, nipa minypa an-ngukula a-nega.”* 21:44 Mu-werranga mun-maywa mun-guwarr jurra mu-guyinda gala gu-yu gun-narda janguny Metiyu 21:44, wurpa niya gun-maywapa minypa Luk 20:18.
45 Aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa Berachi yerrcha, birripa waypa aburr-galiyana nula Jesus nipa gu-ngurrjinga burrwa gu-gata ngacha minypa meyali gu-murna janguny, birripa marn․gi minypa nipa burr-ngurrjinga a-ni birripa. 46 Lika birripa jal aburr-ni jimarn jarra abi-rrimangarnapa, wurra minypa gu-galiya yerrcha aburr-gurkuja burrwa. Ngardawa gu-galiya yerrcha gubu-borrwurra nula minypa nipa Wangarr an-nika an-mujaruk.

21:5 Zechariah 9:9

21:9 Psalms 118:26

21:13 Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11

21:16 Psalms 8:2

21:21 Metiyu 17:20; 1 Gorint 13:2

21:32 Luk 3:12; 7:29-30

21:33 Isaiah 5:1-2

21:42 Psalms 118:22-23

*21:44 21:44 Mu-werranga mun-maywa mun-guwarr jurra mu-guyinda gala gu-yu gun-narda janguny Metiyu 21:44, wurpa niya gun-maywapa minypa Luk 20:18.