Laghooŋ to Paulus ighami muuŋ
13
Lupuuŋ to Antiok tighur Banabas yesuru Saul pa uraat
Yes Antioka to titaghon Krisi, propet pida toman patoŋaaŋ pida tineep ilooŋ ila lupuuŋ todi. Izadi tovene: Banabas, Simeon to tiwaata tighaze ‘Asosooŋa,’ Lusius to Sairini, Manaen (ye yesuru Erod to igham pooz pa ndug ne tubuuŋ todi ee moghon), ve Saul. Sawa eez, tiŋgun taudi pa ghaniiŋ aniiŋ itaghon suŋuuŋ ŋgara. Tisuŋsuŋ ila le Avuvu Patabuaŋ isaav padi ighaze: “Aghur Banabas yesuru Saul tivot, leso tigham uraat to napoi di pani ne.” Mbaŋ 9:15; Ro 10:15; Ep 3:7+; 1Tim 2:7
Tovenen tiŋgun taudi pa ghaniiŋ aniiŋ ve tisuŋ, ve tighur nimadi izala yesuru poghodi ve tipalot di, ghoro tighur di tila. Mbaŋ 6:6, 14:26
Saul yesuru Banabas tivotia varu poia izi mutu Saiprus
Nenen ataam to Avuvu Patabuaŋ ighur Banabas ve Saul pa uraat. Yesuru tila tivot ndug Selusia, ve tigham waaŋ tonowe, ve tiraav tila pa mutu Saiprus. Tilooŋ izi ndug Salamis, ve tivotia Maaron aliŋa pa yes Yuda ila rumai todi lolodi. Yoan Markus ila toman di paam, leso iuul di.
Tilaagh taan tila tivot mutu dige ite, ve tila peria ndug tiina Papos, le tivot to mur taamdi eez tonowe, iza Bar-Yesu. Ye Yuda taamdi, ve ye propet kaarom eez. Mbaŋ 8:9+
Sawa naol, ye inepneep toman Sergius Paulus to iŋgin mutu tonowen. Sergius Paulus, ye ŋgeu ŋgara eez, ve ighaze le ilooŋ Maaron aliŋa. Tovenen imbaaŋ ila pa Banabas yesuru Saul ighaze tinim toni. Bar-Yesu iza ite Elimas. Pisis tonene, pughu tovene: ‘mur taamdi.’ Ye itovtoova pa itatan yesuru saveeŋ todi, ve ileleel saveeŋ pa Sergius Paulus, leso ighur ila to Krisi sob. Eemoghon Avuvu Patabuaŋ izeev Saul, to tiwaat iza ite Paulus, ve mata deŋia pa mur taamdi tonowen, 10 ve isaav ariaŋa pani ighaze: “Ai, yom tonene, ŋgeu samia eez! Ŋgeu Samia natu yom! Yom ughurghur koi pa ŋgar deŋia to naol ne, ve lolom ivon pa ŋgar samsamia ve ŋgar kaarom naol! Ŋeez o upul ŋgar tiom to ughamun tamtoghon ŋgar todi ve upapaghau di pa ataam deŋia to Maaron? Yo 8:44; 1Yo 3:8
11 Aazne, yom pale ughita katin Maaron nima. Ye pale igham matam ipis, ve irau ughita ndug muul maau. Ve pale uneep tovene mala ris!” Paulus isaav tovene, ve rikia moghon mbeb inimale ghavurvuraaŋ toman ndoroom ikau mur taamdi tonenen mata. Tovenen iwalaghlaagh ve ikaal tamtoghon pida pa tiuuli, ighaze tikis nima ve tipatooŋ ataam pani. 12 Daba to mutu tonowen ighita mbeb gharatooŋa to ivot ne, le avo ikaak, ve ighilaal ighaze saveeŋ to Tiina toit le tapiri tiina. Tovenen ighur ila kat.
Paulus yesuru Banabas tila ndug Antiok to ineep ila taan suruvu to Pisidia
13 Paulus toman ndita tigham waaŋ izi ndug Papos, ve tiraav tivool tila pa taan tiina. Ghoro tilaagh tila tivot ndug Perga to ineep ila taan suruvu to Pampilia. Tineep tonowe, ve Yoan Markus ipul di, ve ighau imuul ila pa Yerusalem. Mbaŋ 13:5, 15:37+
14 Paulus yesuru Banabas tipul ndug Perga, ve tizala pa ndug Antiok to ineep ila taan suruvu to Pisidia. Tinepneep tonowe le sawa to umbom patabuaŋ, ghoro tilooŋ tila rumai to yes Yuda, ve mboledi izi toman di pa suŋuuŋ. 15 Tamtoghon pida to lupuuŋ tonowen tiwaat saveeŋ pida to ineep ila tutuuŋ to Mose, ve saveeŋ pida to yes propeta le isob, ghoro yes ŋginiiŋa to lupuuŋ tonenen tighason ila pa Paulus yesuru Banabas tighaze: “Yo, yam toŋvetaz ru, ighaze lemim savsaveeŋ pida pa apalot lupuuŋ tonene, ghoro asaav.” Lu 4:16+
Mos to Paulus ivotia izi ndug Antiok
16 Paulus imundig iyoon, ve itatan nima padi, leso neneeŋadi ve tighur taliŋadi pani. Ghoro ipamundigin saveeŋ toni ighaze: “Yam nditamoot to Israel, ve yam pida to aroron pa Maaron ve ataghon ŋgar toni ne, aghur taliŋamim payou pooi. 17 Iit Israela, muuŋ Maaron toit isia nditimbuud tinim ye tau le. Ve sawa to tila tineep tinim loomba izi Isip, ye igham di timasa tinim naol. Ghoro ipatooŋ tapiri pa yes Isipa, ve ighereb nditimbuud tipul taan to yes Isipa ve tivot. Igham 6:6+, 12:51
18 Yes tineep izi ndug balim irau ndaman tamoot ru (40), ve sawa naol tizorzoor Maaron aliŋa ve tighamgham ŋgar to irau ye lolo maau. Eemoghon ye itatan tau, ve iŋgin di pa laghooŋ todi. Nam 14:33+; Mbo 95:10
19 Yes tilaagh tila tivot taan suruvu to Kanaan, ghoro ye ireu tamtoghon to ndug tintina liim ve ru, ve igham taan todi inim yes Israela ledi. Lo 7:1; Mbo 78:55
20 Uraat isob tonenen igham ndaman 450.
“Muri ghoro, Maaron ighur ledi daba pida. Leso tiŋgin di ve tigharaat saveeŋ todi. Inim inim le indeeŋ sawa to propet Samuel, 21 ghoro tighason Maaron pa igham ledi kinik eta. Tovenen ye ighur Kis natu Saul inim kinik padi. Saul pughu toni ivot ila to Benyamin. Ye iŋgin Israel irau ndaman tamoot ru (40). 1Sam 8:4+, 10:17+
22 Muri ghoro, Maaron izugua izi, ve ighur David ana inim kinik. Maaron ipaesia David ŋgar toni ighaze:
‘David to Yesi natu, you naghita wa. Yeru lolomai ee moghon. Ye pale itaghon katin ŋgar tiou pa mbeb tisob.’ 1Sam 13:14
23 “Aazne, Maaron ighur ŋgeu eez inim Volaaŋa pa yes Israela itaghon saveeŋ mbuaaŋ toni. Iza Yesu, ve ivot ila siŋ to David. Mbo 132:11; Lu 1:32
24 Yesu ipamundigin uraat toni sone, ve Yoan ŋgeu rughuzaaŋa imuuŋ pani, ve ivovotia saveeŋ pa yes Israela ighaze tisob tipul ŋgar todi samsamiadi, ve titoor ŋgar todi ila pa Maaron, ve tigham ya. Lu 3:3
25 Sawa igharau pa Yoan ipasob uraat toni, ghoro ighason tamtoghon ighaze: ‘Yam agham ŋgar aghaze you sei? Aghaze you Mesia to asasaŋani ne? Maau. Ŋgeu eez pale inim muri payou. Ye ilib payou kat. Uraat sorok inimale polaaŋ waar pa duduuŋa to aghe, nene you poiag irau to nagham pani maau.’ ” Lu 3:16
26 Ghoro Paulus isaav padi ighaze: “Yam toŋvetaz, yam to Abaram papaghu toni, ve yam pida to aroron pa Maaron ve ataghon ŋgar toni ne paam, alooŋ. Maaron aliŋa to isavia ataam to ye igham mulin tamtoghon, nene iŋarua ghiit. Lu 24:47; Mbaŋ 2:39, 3:26
27-28 Eemoghon ival tiina to Yerusalem toman yes daba todi tighilaal Yesu maau. Onoon, umbom patabuaŋ to naol ne, yes tiwatwaat saveeŋ to yes propeta. Eemoghon tighilaal saveeŋ tonowen pughu maau. Yesu igham sosor eta irau to imaat pani ne maau. Eemoghon sawa to yes daba titiir saveeŋ toni, tighita tighaze ye igham sosor tiina, ve tighason Piladus pa irabi imaat. Ŋgar to tighami, nene deŋia pa Maaron aliŋa to muuŋ yes propeta tivotia. Saveeŋ todi tonowen, aazne anoŋa ivot wa. Mt 27:20+; Lu 23:18+; Mbaŋ 3:14+
29 Saveeŋ to yes propeta timbooda iza to Yesu, nene yes Yuda titaghon suvuni le isob, ghoro tamtoghon pida tighami izi pa ai pambarooŋ. Yes tigham paatu tila, ve tighuri ilooŋ ila yaam saambu to tigharaata pataghaaŋ inim naal pa mateeŋa. Lu 23:50+, 24:44; Yo 19:36+
30-31 Eemoghon Maaron ipamundigini pa mateeŋ, ve ineep sawa mala ris izi taan.* Yesu imundig pa mateeŋ, ve ineep mboŋ tamoot ru izi taan, ghoro imuul iza ila pa sambam. Maaron saveeŋ toni isavia sawa saaŋgul to Yesu ivot to taghoniiŋa toni.
Sawa tonenen, ye ila ivotvot to yes to muuŋ yesŋa tilaagh izi Galilaia ve tila tivot izi Yerusalem. Ndiran tonowen, tauto aazne tivovotia saveeŋ toni pa ival tiina to iit Israela, ve tipariaaŋ di pa tighur ila toni. Mt 28:6; Mbaŋ 1:3
32-33 “Yei ninim pa nivotia varu poia tonene payam: Maaron ipamundigin Yesu pa mateeŋ wa. Tovenen saveeŋ to muuŋ ye imbua toman nditimbuud, tauto aazne anoŋa ivot pa iit to papaghu todi ne! Saveeŋa ineep ila mbouŋ to suŋuuŋ to inim ru. Ighaze:
‘You natug yom.
Yom tamam to you.
Aazne, you naghur ghom pa uraat.’ Yes Israela matadi iŋgal tighaze sawa to tighur tamtoghon eta inim kinik padi, Maaron ighami inim ye natu. Tovenen saveeŋ waaro tonene, pughu tovene: Sawa to Yesu imundig pa mateeŋ, Tama Maaron ighuri inim kinik. Mbo 2:7; Mt 3:17; Hib 5:5
34 “Tovenen Yesu, Maaron ipamundigini pa mateeŋ wa. Ve ye irau imuul izila naal ve imbuuz ne maau. Saveeŋa ineep tovene:
‘You nambua saveeŋ ariaŋa toman gham naghaze you pale nagham lemim mbeb popoia ve patabuaŋa inimale muuŋ nagham pa David.’ 2Sam 7:8-16; Is 55:3
35 Ve saveeŋ waaro ite isaav ighaze:
‘Yom irau upul mbesooŋa tiom patabuaŋ imbuuz ila naal lolo ne maau.’ Mbo 16:10
36 “Iit tawatag: Sawa to kinik David ineep izi taan, ye imbesmbees pa Maaron itaghon Maaron ŋgar toni. Ve sawa to imaat, titavia toman nditimbu, ve paatu imbuuz ila naal lolo. Mbaŋ 2:29
37 Eemoghon ŋgeu to Maaron ipamundigini pa mateeŋ ne, paatu imbuuz maau.
38-39 “Tovenen yam toŋvetaz, alooŋ! Yei nivotia saveeŋ payam leso awatag kat tovene: Tutuuŋ to Mose, nene irau igham mulin ghiit kat pa pataŋani to sosor toit ne maau. Eemoghon ila Yesu uraat toni, Maaron ireu sosor toit kat. Tamtoghon tisob to tighur ila to Yesu, ye pale ipas di tivot pa samia tapiri, ve ireu sosor todi isob ilale, leso tineep deŋiadi ila Maaron mata. Ro 3:28; Ga 2:16; 1Yo 2:2,12
40 “Tovenen yam apatum gham. Pa vene, mbeb to yes propeta tisavia ne ivot payam. Saveeŋa ineep tovene:
41 ‘Yam tamtoghon to velegiiŋ Maaron, alooŋ!
Pataŋani to naghaze naghuri iza tiam pa sawa tonene, nene pale ite kat.
Yam pale aghita, le ruŋamim iza pani ve ŋgar tiam isob, ve alalemim.
Ighaze mbeb tovene ivot pa tamtoghon pida ve alooŋ varu moghon, nene irau aghur ila maau.’ ” Hab 1:5
42 Paulus isavsaav le isob, ghoro yesuru Banabas tipul rumai, ve tivot tila pumuri. Tamtoghon to lupuuŋ tonenen timundig, ve tighason di ariaŋa tighaze umbom patabuaŋ ite ighaze ivot, ghoro yesuru timuul tinim, ve tila saveeŋ tonenen lolo muul. 43 Lupuuŋ todi isob ve tamtoghon tighaughau, ve ival tiina titaghon Banabas yesuru Paulus a yesŋa tila. Pida, yes Yuda kat. Ve pida, nene yes to titoor di tinim Yuda ve titaghon ataam to Maaron. Yesuru tisavsaav toman di, ve tipalot di tighaze tiyoon tuŋia ila poia to Maaron. Mbaŋ 11:23, 14:22
44 Tinepneep le umbom patabuaŋ ivot muul, ghoro tamtoghon tisob to ndug tonenen tila tilup di pa tilooŋ saveeŋ to Tiina toit. 45 Yes Yuda tighita ival tiina kat tiketkeet tila tighaze tilooŋ Paulus yesuru Banabas saveeŋ todi. Tauto ireu lolodi, ve timundig ve yesŋa Paulus tiwazoran di, ve tipiyaav saveeŋ velegiiŋ naol pani. 1Tes 2:15+
46 Eemoghon Paulus yesuru Banabas timatughez maau. Tiyoon ariaŋa, ve tisaav ghazooŋa padi tighaze: “Maaron ighaze ipamuuŋ gham pa saveeŋ toni. Eemoghon yam azuruni. Ŋgar to aghami, nene inimale aŋgabiiz taumim aghaze yam irau to agham nepooŋ to mataad iyaryaar maau. Tovenen aazne ve ila, yei pale nipul gham aneep lemim, ve nila to yes to Yuda maau ne. Mt 21:41; Mbaŋ 18:6, Ro 1:16
47 Pasa, Ŋgeu Tiina isaav ariaŋa payei ighaze:
‘You naghur ghom unum ghazooŋa pa yes ndug ndug to Yuda maau ne.
Naghaze undaloov saveeŋ tiou ila pa tamtoghon irau taan dige to naol, leso tiwatag ataam to nagham mulin di.’ ” Is 42:6, 49:6; Lu 2:32
48 Yes to Yuda maau ne, tilooŋ saveeŋ tonene, le lolodi poia kat, ve tipait Maaron pa saveeŋ toni to tilooŋa. Ve tamtoghon tisob to Maaron isia di pa tigham nepooŋ to mataad iyaryaar, yes tighur ila. Ro 8:29+
49 Tovenen Maaron saveeŋ toni ilaan toman tapiri irau taan suruvu tonowen. 50 Eemoghon yes Yuda tileel saveeŋ pa yes daba to ndug tonowen, toman ndiliva pida to izadi tintina ve titaghon yes Yuda pa suŋuuŋ todi. Tovenen yes daba ve ndiliva tonowen anadi tipazaagh ival tiina, ve tighur pataŋani pa yesuru, ve tinaan di tighau pa ndug todi. 2Tim 3:11
51 Sawa to yesuru tipul ndug Antiok, titut aghedi ve ghavuur to ndug tonenen izi. Leso inim ghilalooŋ padi pa sosor todi. Ghoro tilaagh tila tivot ndug Ikonium. Mt 10:14
52 Ve yes Antioka to titaghon Yesu, Avuvu Patabuaŋ izeev di tisob, ve tineep toman lolodi poia. Mbaŋ 16:34; Ro 14:17; 1Pe 1:8

*13:30-31: Yesu imundig pa mateeŋ, ve ineep mboŋ tamoot ru izi taan, ghoro imuul iza ila pa sambam. Maaron saveeŋ toni isavia sawa saaŋgul to Yesu ivot to taghoniiŋa toni.

13:32-33: Yes Israela matadi iŋgal tighaze sawa to tighur tamtoghon eta inim kinik padi, Maaron ighami inim ye natu. Tovenen saveeŋ waaro tonene, pughu tovene: Sawa to Yesu imundig pa mateeŋ, Tama Maaron ighuri inim kinik.