22
Йерусалим тоғрилиқ бир бешарәт
Аламәт көрүнүш берилгән җилға тоғрисида жүкләнгән вәһий: —
Силәр һәммиңлар өгүзләрниң үстигә чиқивалғиниңлар зади немә қилғиниңлар?«Аламәт көрүнүш берилгән җилға» — интайин сирлиқ бир ибарә. Шүбһисизки, у Йерусалимға қаритилиду (10-айәтни вә төвәндикиләрниму көрүң). Йерусалим Зион теғиниң үстидә болсиму, тағлар билән оралған болуп, җилғиға җайлашқан дәп һесаплиғили болиду. Бирақ бу ибарә немини билдүриду? Йәшая вә башқа пәйғәмбәрләр әлвәттә Йерусалимда нурғун «ғайипанә аламәтләр» яки «аламәт көрүнүшләр»ни көргән. Шуңа мәзкур ибарә нурғун «ғайипанә аламәтләр» вә бешарәтләрниң темиси болған, Худа сөйгән Йерусалим»ни көрситиду; йәнә келип, «җилға» төвән болуп, «хар болуш» яки «кичик пеиллик»ни билдүриду; Худа бешарәтләр вәһий қилса, уларни пәқәт кичик пеилларғила йәткүзиду. Бирақ -2-14-айәтләр бойичә, Йерусалимдикиләр Худаниң агаһлириға кичик пеил болмай, әксичә ерән қилмай тәкәббурлишип кәткән.
Силәр хошаллиқ дәбдәбисини көтиридиған,
Вараң-чуруңға толған жут,
Шатлинидиған шәһәр;
Силәрдин өлтүрүлгәнләр қилич билән чепилған әмәс,
Яки җәңләрдә өлгән әмәс;
Әмирлириңларниң һәммиси бирақла қечишти;
Улар оқясиз әсир болди;
Жираққа қачқан болсиму,
Силәрдин тепивелинғанларниң һәммиси бирликтә әсир болди.
Шуңа мән: —
«Нәзириңларни мениңдин елиңлар;
Мени қаттиқ жиғлашқа қоюңлар;
Хәлқимниң булинип кетиши тоғрилиқ маңа тәсәлли беришкә алдирап өзүңларни упратмаңлар» — дедим.«Хәлқимниң булинип...» — ибраний тилида «хәлқимниң қизиниң булинип...». «Хәлқимниң булинип кетиши тоғрилиқ маңа тәсәлли беришкә алдирап өзүңларни упратмаңлар» — бу сөзләр бәлким пәйғәмбәрниң өзиниңкидур; бирақ, шүбһисизки, Худа улар арқилиқ Өзиниң көңлини билдүрүватиду.  Йәр. 8:23
Чүнки самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигардин «Аламәт көрүнүш берилгән җилға»ниң бешиға бир күн чүшиду,
У болса аваричилик болидиған,
Аяқ асти қилинип петиқдилидиған,
Адәмләр қаймуқтурулидиған,
Сепил соқулуп чеқилидиған,
Тағларға қарап ялвуруп чирқирайдиған бир күни болиду.
Елам җәң һарвулири вә адәмлири билән, атлиқ әскәрлири билән оқданни көтирип келиду,
Кир болса қалқанни ечип тәйяр қилиду.«Елам» — Бабилниң хошниси, бешарәттики вақитларда улар билән иттипақдаш болған («Кир»ниң нәдә екәнлигини билмәймиз). Бу бешарәт бәлким Йәшаяға кәлгүсидә Бабил иттипақдашлири билән Йерусалимға қаттиқ һуҗум қилидиғанлиғини уқтуриду.
Вә шундақ болидуки,
Әң гөзәл җилғилириң җәң һарвулири билән толуп кетиду,
Атлиқ әскәрләр дәрвазаң алдида сәп тартип туриду.
Улар Йәһуданиң үстидики қалқанни елип ташлайду;
Бирақ сән Зион шу күнидә «Орман сарайи»дики қуралларға үмүт бағлиғансән; «Орман сарайи» — «Орман сарайи»ни Сулайман падиша қурған, шу йәрдә көп савут-қураллар сақланған еди («1Пад.» 7-бапни вә 10:14-17-айәтни көрүң).
Силәр Давутниң шәһириниң бөсүлгән җайлириниң көп екәнлигини көрүп,
Пәстики көлчәк сулирини бир йәргә жиғип су амбири қилдиңлар;
10 Йерусалимдики өйләрни санап, улардин бәзилирини бузуп сепилни мустәһкәмләш үчүн ишләттиңлар,
11 Шундақла кона көлчәктики суларни икки сепил оттурисиға жиғип амбар қилдиңлар;
Бирақ мошуларни Яратқучиға һеч қаримидиңлар,
Бурундин бурун буларни Шәкилләндүрүп Бекиткүчигә һеч үмүт бағлимидиңлар!«...суларни икки сепил оттурисиға жиғип амбар қилдиңлар; бирақ ... бурундин бурун буларни Шәкилләндүрүп Бекиткүчигә һеч үмүт бағлимидиңлар» — 8-12-айәтләргә қариғанда, Йерусалимдикиләр дүшмән қошуниниң муһасирисигә тақабил туруш тәдбирлири (мәсилән, савутларни, қалқанларни тәйярлаш, сепилни мустәһкәмләш, йеңи су амбирини қуруш қатарлиқлар)ни қолланғанлиғини тәбрикләшмәктә еди, бәлким буниң үчүн мәхсус бир күнни айриған болуши мүмкин (12-айәтни көрүң — «шу күни...»). Йәшая пәйғәмбәр уларни «тәдбирләр»гә таянмай, «мошуларни Яратқучи» Худағила тайиниш керәк дәп дәвәт қилсиму, улар қәтъий аңлимайду.
12 Шу күни самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар силәрни жиғлап матәм тутушқа,
Чачни чүшүрүп пайнәкбаш болушқа,
Бөз кийим кийишкә мураҗиәт қилди.«жиғлап матәм тутуш..., чачни чүшүрүп пайнәкбаш болуш..., бөз кийим кийиш...» — буларниң һәммиси товва қилишниң ипадилири еди.
13 Бирақ буларниң орнида, мана хошаллиқ вә шатлиқ,
Калиларни союш, қойларни боғузлаш,
Гөшләрни йейиш, шарапларни ичиш,
«йәйли, ичәйли, чүнки әтә дуниядин кетимиз» — дейишләр болди!Йәш. 56:12; 1Кор. 15:32
14 Самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар тәрипидин қулиқимға аян қилиндики,
«Бәрһәқ, мошу гуна силәр өлмигичә кәчүрүлмәйду» — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар. «мошу гуна силәр өлмигичә кәчүрүлмәйду» — ибраний тилида «силәр өлмигичә мошу гуна үчүн кафарәт қилинмайду».
 
Ордидики ғоҗидар Шәбнаға бәргән агаһландуруш
15 Самави қошунларниң Сәрдари болған Рәб Пәрвәрдигар мана шундақ дәйду: —
«Барғин, мошу ғоҗидар,
Ордини башқуридиған мошу Шәбнаниң йениға киргин, униңға: —«... мошу ғоҗидар, ордини башқуридиған мошу Шәбнаниң йениға киргин...» — мошу айәттики «ғоҗидар» (яки «ғәзничи») «аялчә род» билән кәлгән болуп, бәлким Шәбнаниң хелә бир хушамәтчи, көтәрмичи екәнлигини көрситиши мүмкин.
16 Саңа мошу йәрдә немә бар?
Яки мошу йәрдә кимиң бар?
Бириси егизликкә өзи үчүн бир гөр қазғандәк,
Өзи қорам таштин бир қоналғуни йонуғандәк,
Өзүң үчүн бир гөр колидиңму?
17 Мана һәй палван, Пәрвәрдигар сени өз чаңгилиға елип, чиң сиқимдап,
18 Андин помдақтәк сени бепаян, жирақ бир зиминға ташливетиду.
Сән әшу йәрдә өлисән,
Һәм әшу йәрдә һәйвәтлик җәң һарвулириңму қалиду,
И ғоҗаңниң җәмәтигә шәрмәндилик кәлтүргүчи!«ғоҗаң» — Исраил падишаси Һәзәкияни көрситиду. «2Пад.» 18-бапни көрүң.
19 Мән сени мәнсивиңдин еливетимән,
Шуниң билән сени орнуңдин чүшүриветимән.
 
Бешарәтниң давами — Елиаким, ишәшлик адәм
20 Шу күниму шундақ болидуки,
Мән Һилқияниң оғли Өз қулум болған Елиакимни чақиримән;2Пад. 18:18,26,37
21 Сениң тонуңни кийдүримән,
Сениң потаң билән униң белини чиң қилимән;
Һөкүмранлиғиңни униң қолиға тапшуримән;
Шуниң билән у Йерусалимдикиләргә вә Йәһуда җәмәтигә ата болиду.
22 Давут җәмәтиниң ачқучини мән униң мүрисидә қойимән;
У ачса, һеч ким етәлмәйду,
Әтсә, һеч ким ачалмайду.Вәһ. 3:7
23 Мән уни муқим бир җайға қозуқ қилип бекитимән;
У болса атисиниң җәмәти үчүн шәрәплик һоқуқ-тәхт болиду;
24 Хәлиқ униң үстигә атисиниң җәмәтиниң барлиқ шөһрәтлирини жүкләйду;
Йәни барлиқ уруқ-нәсиллирини,
Барлиқ кичик қача-қучиларни,
Пиялә-җамлардин тартип барлиқ күп-едишларғичә асиду.
25 Шу күнидә — дәйду самави қошунларниң Сәрдари болған Пәрвәрдигар: — муқим җайға бекитилгән қозуқ болса, егилип кетиду вә кесип ташлиниду;
Униң үстигә есилған жүкләр үзүп ташлиниду»,
— Чүнки Пәрвәрдигар шундақ дегән еди. «Муқим җайға бекитилгән қозуқ болса,...» — бәзи шәрһчиләр мошу сөзләр Елиакимни көрситиду, дәп қарайду — демәк, «у ишәшлик адәм болғини билән, бәрибир жиқилип кетиду; пәқәт Худағила таянғили болиду».
Бирақ мошу иш охшашла «шу күнидә» болиду, дейилиду. Пикримизчә Йәшая йәнә Шәбнаниму көрситиду; у әслидә «муқим җайға бекитилгән» бир қозуқ, йәни ордидики ишларни башқурғучи еди. У бир күн ичидә һоқуқидин қалдурулуп, Елиаким, йәни Худа ейтқан «Мениң қулум», униң орнини басиду.
 
 

22:1 «Аламәт көрүнүш берилгән җилға» — интайин сирлиқ бир ибарә. Шүбһисизки, у Йерусалимға қаритилиду (10-айәтни вә төвәндикиләрниму көрүң). Йерусалим Зион теғиниң үстидә болсиму, тағлар билән оралған болуп, җилғиға җайлашқан дәп һесаплиғили болиду. Бирақ бу ибарә немини билдүриду? Йәшая вә башқа пәйғәмбәрләр әлвәттә Йерусалимда нурғун «ғайипанә аламәтләр» яки «аламәт көрүнүшләр»ни көргән. Шуңа мәзкур ибарә нурғун «ғайипанә аламәтләр» вә бешарәтләрниң темиси болған, Худа сөйгән Йерусалим»ни көрситиду; йәнә келип, «җилға» төвән болуп, «хар болуш» яки «кичик пеиллик»ни билдүриду; Худа бешарәтләр вәһий қилса, уларни пәқәт кичик пеилларғила йәткүзиду. Бирақ -2-14-айәтләр бойичә, Йерусалимдикиләр Худаниң агаһлириға кичик пеил болмай, әксичә ерән қилмай тәкәббурлишип кәткән.

22:4 «Хәлқимниң булинип...» — ибраний тилида «хәлқимниң қизиниң булинип...». «Хәлқимниң булинип кетиши тоғрилиқ маңа тәсәлли беришкә алдирап өзүңларни упратмаңлар» — бу сөзләр бәлким пәйғәмбәрниң өзиниңкидур; бирақ, шүбһисизки, Худа улар арқилиқ Өзиниң көңлини билдүрүватиду.

22:4 Йәр. 8:23

22:6 «Елам» — Бабилниң хошниси, бешарәттики вақитларда улар билән иттипақдаш болған («Кир»ниң нәдә екәнлигини билмәймиз). Бу бешарәт бәлким Йәшаяға кәлгүсидә Бабил иттипақдашлири билән Йерусалимға қаттиқ һуҗум қилидиғанлиғини уқтуриду.

22:8 «Орман сарайи» — «Орман сарайи»ни Сулайман падиша қурған, шу йәрдә көп савут-қураллар сақланған еди («1Пад.» 7-бапни вә 10:14-17-айәтни көрүң).

22:11 «...суларни икки сепил оттурисиға жиғип амбар қилдиңлар; бирақ ... бурундин бурун буларни Шәкилләндүрүп Бекиткүчигә һеч үмүт бағлимидиңлар» — 8-12-айәтләргә қариғанда, Йерусалимдикиләр дүшмән қошуниниң муһасирисигә тақабил туруш тәдбирлири (мәсилән, савутларни, қалқанларни тәйярлаш, сепилни мустәһкәмләш, йеңи су амбирини қуруш қатарлиқлар)ни қолланғанлиғини тәбрикләшмәктә еди, бәлким буниң үчүн мәхсус бир күнни айриған болуши мүмкин (12-айәтни көрүң — «шу күни...»). Йәшая пәйғәмбәр уларни «тәдбирләр»гә таянмай, «мошуларни Яратқучи» Худағила тайиниш керәк дәп дәвәт қилсиму, улар қәтъий аңлимайду.

22:12 «жиғлап матәм тутуш..., чачни чүшүрүп пайнәкбаш болуш..., бөз кийим кийиш...» — буларниң һәммиси товва қилишниң ипадилири еди.

22:13 Йәш. 56:12; 1Кор. 15:32

22:14 «мошу гуна силәр өлмигичә кәчүрүлмәйду» — ибраний тилида «силәр өлмигичә мошу гуна үчүн кафарәт қилинмайду».

22:15 «... мошу ғоҗидар, ордини башқуридиған мошу Шәбнаниң йениға киргин...» — мошу айәттики «ғоҗидар» (яки «ғәзничи») «аялчә род» билән кәлгән болуп, бәлким Шәбнаниң хелә бир хушамәтчи, көтәрмичи екәнлигини көрситиши мүмкин.

22:18 «ғоҗаң» — Исраил падишаси Һәзәкияни көрситиду. «2Пад.» 18-бапни көрүң.

22:20 2Пад. 18:18,26,37

22:22 Вәһ. 3:7

22:25 «Муқим җайға бекитилгән қозуқ болса,...» — бәзи шәрһчиләр мошу сөзләр Елиакимни көрситиду, дәп қарайду — демәк, «у ишәшлик адәм болғини билән, бәрибир жиқилип кетиду; пәқәт Худағила таянғили болиду». Бирақ мошу иш охшашла «шу күнидә» болиду, дейилиду. Пикримизчә Йәшая йәнә Шәбнаниму көрситиду; у әслидә «муқим җайға бекитилгән» бир қозуқ, йәни ордидики ишларни башқурғучи еди. У бир күн ичидә һоқуқидин қалдурулуп, Елиаким, йәни Худа ейтқан «Мениң қулум», униң орнини басиду.