Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Ⱨoxiya 13

«Mǝn seni ⱨalak ⱪilimǝn, i Israil!» — ahirⱪi agaⱨlandurux

1 Burun Əfraim sɵz ⱪilƣanda, kixilǝr ⱨɵrmǝtlǝp titrǝp ketǝtti;

U Israil ⱪǝbililiri arisida kɵtürülgǝn;

Biraⱪ u Baal arⱪiliⱪ gunaⱨ ⱪilip ɵldi.□

2 Ular ⱨazir gunaⱨning üstigǝ gunaⱨ sadir ⱪilmaⱪta!

Ɵzlirigǝ kümüxliridin ⱪuyma mǝbudlarni,

Ɵz ǝⱪli oylap qiⱪⱪan butlarni yasidi;

Bularning ⱨǝmmisi ⱨünǝrwǝnning ǝjri, halas;

Bu kixilǝr toƣruluⱪ: «Ⱨǝy, insan ⱪurbanliⱪini ⱪilƣuqilar, mozaylarni sɵyüp ⱪoyunglar!» deyilidu.□ ■

3 Xunga ular sǝⱨǝrdiki bir parqǝ buluttǝk,

Tezdin ƣayip bolidiƣan tang sǝⱨǝrdiki xǝbnǝmdǝk,

Hamandin ⱪara ⱪuyunda uqⱪan pahaldǝk,

Tünglüktin qiⱪⱪan is-tütǝktǝk tezdin yoⱪap ketidu.

4 Biraⱪ Misir zeminidin tartip Mǝn Pǝrwǝrdigar sening Hudaying bolƣanmǝn;

Sǝn Mǝndin baxⱪa ⱨeq Ilaⱨni bilmǝydiƣan bolisǝn;

Mǝndin baxⱪa ⱪutⱪuzƣuqi yoⱪtur.■

5 Mǝn qɵl-bayawanda, ⱪurƣaⱪqiliⱪning zeminida sǝn bilǝn tonuxtum;

6 Ular ozuⱪlandurulup, toyunƣan,

Toyunƣandin keyin kɵnglidǝ tǝkǝbburlixip kǝtkǝn;

Xunga ular Meni untuƣan.■

7 Əmdi Mǝn ularƣa xirdǝk bolimǝn;

Yilpizdǝk ularni yol boyida paylap kütimǝn;

8 Küqükliridin mǝⱨrum bolƣan eyiⱪtǝk Mǝn ularƣa uqrap,

Yürǝk qawisini titiwetimǝn;

Ularni qixi xirdǝk nǝⱪ mǝydanda yǝwetimǝn;

Daladiki ⱨaywanlar ularni yirtiwetidu.

9 Sening ⱨalakiting, i Israil, dǝl Manga ⱪarxi qiⱪⱪanliⱪing,

Yǝni Yardǝmqinggǝ ⱪarxi qiⱪⱪanliⱪingdin ibarǝttur.

10 Əmdi barliⱪ xǝⱨǝrliringdǝ sanga ⱪutⱪuzƣuqi bolidiƣan padixaⱨing ⱪeni?

Sening soraⱪqi-ⱨakimliring ⱪeni?

Sǝn bular toƣruluⱪ: «Manga padixaⱨ wǝ xaⱨzadilarni tǝⱪdim ⱪilƣaysǝn!» dǝp tiligǝn ǝmǝsmu? —

11 Mǝn ƣǝzipim bilǝn sanga padixaⱨni tǝⱪdim ⱪilƣanmǝn,

Əmdi uni ƣǝzipim bilǝn elip taxlidim.□ ■

12 Əfraimning ⱪǝbiⱨliki qing orap-ⱪaqilanƣan;

Uning gunaⱨi juƣlinip saⱪlanƣan;□

13 Tolƣaⱪ basⱪan ayalning azabliri uningƣa qüxidu;

U ǝⱪilsiz bir oƣuldur;

Qünki baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u ⱨazir bolmiƣan!□

14 Mǝn bǝdǝl tɵlǝp ularni tǝⱨtisaraning küqidin ⱪutuldurimǝn;

Ularƣa ⱨǝmjǝmǝt bolup ɵlümdin ⱪutⱪuzimǝn;

Əy, ɵlüm, sening wabaliring ⱪeni?!

Əy, tǝⱨtisara, sening ⱨalakǝtliring ⱪeni?!

Mǝn buningdin puxayman ⱪilmaymǝn!□ ■

15 Əfraim ⱪerindaxliri arisida «mewilik» bolsimu,

Xǝrⱪtin bir xamal qiⱪidu,

Yǝni Pǝrwǝrdigarning qɵl-bayawandin qiⱪⱪan bir xamili kelidu;

Əfraimning buliⱪi ⱪurup ketidu, uning su bexi ⱪaƣjirap ketidu;

U xamal hǝzinisidiki barliⱪ nǝpis ⱪaqa-ⱪuqilarni bulang-talang ⱪilidu.□

16 Samariyǝning ɵz gunaⱨi ɵz zimmisigǝ ⱪoyulidu;

Qünki u ɵz Hudasiƣa boynini ⱪattiⱪ ⱪilƣan;

Ular ⱪiliq bilǝn yiⱪilidu,

Bowaⱪliri parǝ-parǝ ⱪilip qeⱪiwetilidu,

Ⱨamilidar ayalliri yeriwetilidu.■

□13:1 «Burun) Əfraim sɵz ⱪilƣanda...» — «Əfraim» ⱪǝbilining ǝjdadi bolƣan Əfraimni ǝmǝs, bǝlki ⱪǝbilining awwalⱪi tarihini kɵrsitidu. Musa pǝyƣǝmbǝrdin keyin, Israilƣa yetǝkligüqi bolƣan Yǝxua pǝyƣǝmbǝr Əfraimliⱪ idi.

□13:2 «Bu kixilǝr toƣruluⱪ: «Ⱨǝy, insan ⱪurbanliⱪini ⱪilƣuqilar, mozaylarni sɵyüp ⱪoyunglar!» deyilidu» — baxⱪa bir tǝrjimisi: «U kixilǝr toƣruluⱪ: «Mana, ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqi adǝmlǝr mozaylarni sɵyüp ⱪoyuwatidu!» — deyilidu» — yaki baxⱪilar. Biraⱪ ibraniy tilini qüxinix tǝs bolƣini bilǝn, tilxunaslarning yeⱪinⱪi tǝtⱪiⱪatliri boyiqǝ, bu ayǝt dǝrwǝⱪǝ «insan ⱪurbanliⱪi»ni kɵrsitixi mumkin.

■13:2 Ⱨox. 8:6

■13:4 2Sam. 22:32; Zǝb. 18:31; Yǝx. 43:11; Ⱨox. 12:10

■13:6 Ⱪan. 32:15; Ⱨox. 8:14

□13:11 «Mǝn ƣǝzipim bilǝn sanga padixaⱨni tǝⱪdim ⱪilƣanmǝn, ǝmdi uni ƣǝzipim bilǝn elip taxlidim» — Israil Ⱪanaan zeminini igiliwalƣandin tartip, Huda ularƣa yetǝkqilik wǝ sotqiliⱪ ⱪilidiƣan «batur ⱨakimlar» yaki «sotqi-ⱪutⱪuzƣuqi» degǝn ihlasmǝn baturlarni ayrim-ayrim tǝminlǝp bǝrgǝnidi. Israil Hudaning bu «ayrim-ayrim tǝⱪsimati»din narazi bolup, Samuil pǝyƣǝmbǝrning dǝwridǝ Hudadin padixaⱨ («muⱪim» sulalǝ tüzümi) tiklǝxni tiligǝn. Huda Samuil pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ ularning tǝlipini: «Manga ixǝnmǝslikkǝ barawǝr» dǝp naraziliⱪini kɵrsitip, andin ahirida Israilning birinqi padixaⱨi Saulni tikligǝn («1Sam.» 8-12-bablar)

■13:11 1Sam. 8:5; 15:23; 16:1

□13:12 «Əfraimning ⱪǝbiⱨliki qing orap-ⱪaqilanƣan; uning gunaⱨi juƣlinip saⱪlanƣan» — demǝk, uning barliⱪ ⱪǝbiⱨlik-gunaⱨliri Hudaning jazalixi üqün obdan saⱪlanmaⱪta.

□13:13 «Baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u ⱨazir bolmiƣan!» — yaki «baliyatⱪuning aƣzi eqilƣanda, u qiⱪmaydu!».

□13:14 «tǝⱨtisara» — ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan jay. «... Əy, ɵlüm, sening wabaliring ⱪeni?! Əy, tǝⱨtisara, sening ⱨalakǝtliring ⱪeni?! Mǝn buningdin puxayman ⱪilmaymǝn!» — alimlar bu ayǝt üstidǝ ikki hil pikirdǝ. Bǝzilǝr mundaⱪ tǝrjimǝ ⱪilidu: — «Mǝn ularni tǝⱨtisaraning küqidin ⱪutulduramdimǝn? Mǝn ularni ɵlümdin ⱪutⱪuzamdimǝn? Əy, ɵlüm, wabaliringni qiⱪar! Əy, tǝⱨtisara, ⱨalakǝtliringni qiⱪar! Mǝn ularƣa (Israilƣa) ⱨeq rǝⱨim ⱪilmaymǝn». Bu tǝrjimǝ aldi-kǝynidiki ayǝtlǝrgǝ maslaxⱪan bolsimu, biz yuⱪiriⱪi tǝrjimigǝ ⱪayilmiz. Qünki: (1) ibraniy tilida ayǝtning birinqi jümlisidǝ soal yüklimisi yoⱪ, u addiy bir «bayan jümlǝ». (2) Huda Ⱨoxiya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ bǝrgǝn birnǝqqǝ bexarǝtlǝrdǝ, Israilƣa bolƣan ⱪattiⱪ ǝyibini yǝtküzüxi bilǝn tǝng kütülmigǝn yǝrdin Israilƣa qong ümidlǝrnimu kɵrsitidu (mǝsilǝn, 1:9-10, 8:11); (3) Injilda rosul Pawlus bu ayǝtlǝrni xundaⱪ qüxǝndürüp beridu («1Kor.» 15:55-56, «Wǝⱨ.» 20:13-14ni kɵrüng); (4) tekistning ikkinqi ⱪismining tǝrjimisi: «Mǝn (Ɵzüm) sanga ⱨalakǝt bolimǝn, i tǝⱨtisara!... sanga waba bolimǝn, i ɵlüm! Mǝn silǝrgǝ ⱨeq rǝⱨim ⱪilmaymǝn» bolux eⱨtimalƣa bǝk yeⱪin. Yǝnǝ mumkinqiliki barki, ayǝtning ǝng ahirⱪi ⱪismi: «Mǝn Ɵzümni ⱨeq ayimaymǝn!» degǝn mǝnidǝ bolidu — demǝk, Huda Israilni ⱪutⱪuzux üqün ⱨǝrⱪandaⱪ bǝdǝl tɵlǝxkǝ tǝyyardur.

■13:14 Yǝx. 25:8; 1Kor. 15:55

□13:15 «Əfraim ⱪerindaxliri arisida «mewilik» bolsimu» — «Əfraim» degǝn isimning ɵzi «mewilik» degǝn mǝnidǝ. Muxu ayǝttiki «mewǝ» pǝrzǝntlǝrni kɵrsitidu (14-ayǝtnimu kɵrüng). «Xǝrⱪtin bir xamal qiⱪidu» — Ⱪanaanƣa (Pǝlǝstingǝ) nisbǝtǝn ǝng dǝⱨxǝtlik xamal xǝrⱪ xamilidur. Ularni nabut ⱪilidiƣan Asuriyǝ ⱪoxuni dǝrwǝⱪǝ xǝrⱪtin kelidu. «hǝzinidiki nǝpis ⱪaqa-ⱪuqilar» — Əfraimdiki «kelixkǝn qokan-ⱪizlar»ni kɵrsitiximu mumkin (16-ayǝtnimu kɵrüng).

■13:16 Ⱨox. 10:14