11
Ikki guwaⱨqi; «ikkinqi way»ning dawami
Manga ɵlqigüq ⱨasidǝk bir ⱪomux berilip, mundaⱪ deyildi:
«Barƣin, Hudaning ibadǝthanisi, ⱪurbangaⱨi wǝ u yǝrdǝ ibadǝt ⱪiliwatⱪanlarni ɵlqigin. «Barƣin, Hudaning ibadǝthanisi, ⱪurbangaⱨi wǝ u yǝrdǝ ibadǝt ⱪiliwatⱪanlarni ɵlqigin» — ⱪiziⱪ yeri xuki, Yuⱨanna muⱪǝddǝs ibadǝthanini wǝ uningda ibadǝt ⱪilƣuqilarni ɵlqigin dǝp buyrulƣini bilǝn u bizgǝ bularning ɵlqǝmlirini eytmaydu. Bu ixning ǝⱨmiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Əz.» 40:3 ⱪatarliⱪlar, «Zǝk.» 2:1-4.   Əz. 40:3-49; Əz. 41; Əz. 42; Əz. 43. Lekin ibadǝthanining taxⱪiriⱪi ⱨoylisini ɵlqimǝy ⱪoy, qünki u yǝr yat taipilǝrgǝ berildi, xuning bilǝn muⱪǝddǝs xǝⱨǝr ⱪiriⱪ ikki ay dǝpsǝndǝ ⱪilinidu. Wǝⱨ. 13:5. Mǝn ikki guwaⱨqimƣa ⱪudrǝt berimǝn, xuning bilǝn ular bɵz kiyim kiyip, wǝⱨiy-bexarǝtlǝrni bir ming ikki yüz atmix kün yǝtküzidu» «ikki guwaⱨqim... bɵz kiyim kiyip...» — kona zamanlarda «bɵz kiyim kiyix» towa ⱪilix yaki matǝm tutuxni bildürǝtti. Xübⱨisizki, bu ix ularning towa ⱪilix ⱨǝⱪⱪidiki hǝwǝrni tǝkitlǝx üqün bolidu. (bular yǝr-zeminning Rǝbbi aldida turƣan ikki tüp zǝytun dǝrihi wǝ ikki qiraƣdandur). «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Zǝk.» 4:1-7.   Zǝk. 4:3,14.
Birǝrsi ularni zǝhimlǝndürmǝkqi bolsa, eƣizliridin ot pürkülüp qiⱪip, düxmǝnlirini yǝp tügitidu. Ularni zǝhimlǝndürmǝkqi bolƣanlar mana xundaⱪ ɵltürülidu. Ular bexarǝt-wǝⱨiyni yǝtküzgǝn künlǝrdǝ yamƣur yaƣdurmasliⱪⱪa asmanni etiwetix ⱪudritikǝ igǝ; sularni ⱪanƣa aylandurux wǝ ⱨǝrhil bala-waba bilǝn yǝr-zeminni haliƣan waⱪitta urux ⱪudritigimu igǝ. Mis. 7; 8; 9; 10; 12; 1Pad. 17:1. Ularning guwaⱨliⱪ wǝzipisi ayaƣlixixi bilǝn, tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn elixidu wǝ ularni yengip ɵltüridu. «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn elixidu» — grek tilida «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn uruxidu».   Dan. 7:21; Wǝⱨ. 13:7,11. Jǝsǝtliri roⱨiy jǝⱨǝttin Sodom wǝ Misir dǝp atilidiƣan xu katta xǝⱨǝrning ƣol koqisida yatidu; xu yǝrdǝ ularning Rǝbbimu krestlǝngǝnidi. «roⱨiy jǝⱨǝttin Sodom wǝ Misir dǝp atilidiƣan xǝⱨǝr» — Sodom eƣir buzuⱪluⱪⱪa qɵmgǝnidi, Misir bolsa Hudaning bǝndilirigǝ nisbǝtǝn ǝslidǝ ularni ǝsir ⱪiliwalƣan «bu rǝzil dunya»ning simwolidur. Xǝⱨǝrning «roⱨiy jǝⱨǝttin» xu namlarda boluxi «Rim» yaki «Babil (Babilon)»ni kɵrsitixi mumkin; xǝⱨǝr ⱨǝrⱨalda ahirⱪi zamanda bu rǝzil dunyaning küq-ⱪudritigǝ ǝng qong namayandǝ boluxi kerǝk.
Bǝzi alimlar xǝⱨǝrni Yerusalem dǝp ⱪaraydu.
   Wǝⱨ. 7:2, 5; 18:10. Ⱨǝr millǝttin, ⱨǝr ⱪǝbilidin wǝ ⱨǝr hil tilda sɵzlixidiƣanlardin, ⱨǝr ǝldin bolƣan adǝmlǝr ularning jǝsǝtlirigǝ üq yerim kün tikilip ⱪaraydu wǝ jǝsǝtlǝrning yǝrlikkǝ ⱪoyuluxiƣa yol ⱪoymaydu. 10 Yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlar ularning bu ⱨalidin huxallinip, tǝbriklixip, bir-birigǝ ⱨǝdiyǝlǝr ǝwǝtixidu; qünki bu ikki pǝyƣǝmbǝr yǝr yüzidikilǝrni ⱪiynaytti.
11 Lekin üq yerim kündin keyin, Hudadin kǝlgǝn ⱨayatliⱪ nǝpisi ikkiylǝngǝ kirdi, ular ornidin put tirǝp turdi; ularƣa ⱪarawatⱪanlarning üstigǝ qong bir ⱪorⱪunq qüxti. «Hudadin kǝlgǝn ⱨayatliⱪ nǝpisi ikkiylǝngǝ kirdi...» — grek tilida «nǝpǝs» wǝ «roⱨ» birla sɵz bilǝn ipadilinidu.   Əz. 37:5,10 12 Andin ular ikkǝylǝngǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidi; xuning bilǝn ular düxmǝnlirining kɵz aldida bir bulut iqidǝ asmanƣa kɵtürüldi. «ular ikkǝylǝngǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidi» — bǝzi ⱪǝdimki kɵqürmilǝrdǝ: «Mǝn ular ikkilisi ɵzlirigǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidim» deyilidu. 13 Dǝl xu saǝt iqidǝ xiddǝtlik yǝr tǝwrǝx yüz bǝrdi, xǝⱨǝrning ondin biri gumran bolup, yǝttǝ ming kixi ⱨalak boldi. Ⱪalƣanliri dǝkkǝ-dükkigǝ qɵmüp, ǝrxtiki Hudani uluƣlaxti. «yǝttǝ ming kixi ⱨalak boldi» — grek tilida «yǝttǝ ming nam ⱨalak boldi».
14 Ikkinqi «way» ɵtüp kǝtti; mana, üqinqi «way» kelixkǝ az ⱪaldi. Wǝⱨ. 8:13; 9:12; 15:1.
 
Yǝttinqi pǝrixtining kanay qelixi; «üqinqi way»
15 Andin yǝttinqi pǝrixtǝ kaniyini qaldi; ǝrxtǝ yuⱪiri awazlar anglinip mundaⱪ deyildi: —
«Dunyaning padixaⱨliⱪi Pǝrwǝrdigarimiz
Wǝ uning Mǝsiⱨining padixaⱨliⱪi boldi,
U ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ ⱨɵküm süridu».
16 Hudaning aldida ɵz tǝhtliridǝ olturƣan yigirmǝ tɵt aⱪsaⱪal yǝrgǝ yiⱪilip bax ⱪoyup, Hudaƣa sǝjdǝ ⱪilip mundaⱪ deyixti: —
17 «Xükürlǝr eytimiz sanga,
I bar Bolƣuqi wǝ bar bolƣan Ⱨǝmmigǝ Ⱪadir Pǝrwǝrdigar Huda,
Qünki uluƣ ⱪudritingni ⱪolungƣa elip,
Ⱨɵkümüngni yürgüzüxkǝ baxliding. Wǝⱨ. 1:4, 8; 4:18; 16:5.
18 Əllǝr ƣǝzǝplǝngǝnidi,
Əmdi Sening ƣǝziping yetip kǝldi!
Ɵlgǝnlǝrni soraⱪ ⱪilix,
Ⱪul-hizmǝtkarliring bolƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrni,
Muⱪǝddǝs bǝndilǝrni,
Tɵwǝn yaki katta bolsun namingdin ⱪorⱪⱪanlarni in’amiƣa igǝ ⱪilix,
Yǝr yüzini ⱨalak ⱪilƣanlarni ⱨalak ⱪilix waⱪti kǝldi».
 
19 Andin Hudaning ǝrxtiki ibadǝthanisi eqildi wǝ uning ǝⱨdǝ sanduⱪi ibadǝthanida kɵründi; qaⱪmaⱪlar, türlük awazlar, güldürmamilar , yǝr tǝwrǝx wǝ dǝⱨxǝtlik mɵldür boldi. Wǝⱨ. 15:5.
 
 

11:1 «Barƣin, Hudaning ibadǝthanisi, ⱪurbangaⱨi wǝ u yǝrdǝ ibadǝt ⱪiliwatⱪanlarni ɵlqigin» — ⱪiziⱪ yeri xuki, Yuⱨanna muⱪǝddǝs ibadǝthanini wǝ uningda ibadǝt ⱪilƣuqilarni ɵlqigin dǝp buyrulƣini bilǝn u bizgǝ bularning ɵlqǝmlirini eytmaydu. Bu ixning ǝⱨmiyiti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Əz.» 40:3 ⱪatarliⱪlar, «Zǝk.» 2:1-4.

11:1 Əz. 40:3-49; Əz. 41; Əz. 42; Əz. 43.

11:2 Wǝⱨ. 13:5.

11:3 «ikki guwaⱨqim... bɵz kiyim kiyip...» — kona zamanlarda «bɵz kiyim kiyix» towa ⱪilix yaki matǝm tutuxni bildürǝtti. Xübⱨisizki, bu ix ularning towa ⱪilix ⱨǝⱪⱪidiki hǝwǝrni tǝkitlǝx üqün bolidu.

11:4 «munasiwǝtlik ayǝtlǝr» — «Zǝk.» 4:1-7.

11:4 Zǝk. 4:3,14.

11:6 Mis. 7; 8; 9; 10; 12; 1Pad. 17:1.

11:7 «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn elixidu» — grek tilida «tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪidiƣan diwǝ ular bilǝn uruxidu».

11:7 Dan. 7:21; Wǝⱨ. 13:7,11.

11:8 «roⱨiy jǝⱨǝttin Sodom wǝ Misir dǝp atilidiƣan xǝⱨǝr» — Sodom eƣir buzuⱪluⱪⱪa qɵmgǝnidi, Misir bolsa Hudaning bǝndilirigǝ nisbǝtǝn ǝslidǝ ularni ǝsir ⱪiliwalƣan «bu rǝzil dunya»ning simwolidur. Xǝⱨǝrning «roⱨiy jǝⱨǝttin» xu namlarda boluxi «Rim» yaki «Babil (Babilon)»ni kɵrsitixi mumkin; xǝⱨǝr ⱨǝrⱨalda ahirⱪi zamanda bu rǝzil dunyaning küq-ⱪudritigǝ ǝng qong namayandǝ boluxi kerǝk. Bǝzi alimlar xǝⱨǝrni Yerusalem dǝp ⱪaraydu.

11:8 Wǝⱨ. 7:2, 5; 18:10.

11:11 «Hudadin kǝlgǝn ⱨayatliⱪ nǝpisi ikkiylǝngǝ kirdi...» — grek tilida «nǝpǝs» wǝ «roⱨ» birla sɵz bilǝn ipadilinidu.

11:11 Əz. 37:5,10

11:12 «ular ikkǝylǝngǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidi» — bǝzi ⱪǝdimki kɵqürmilǝrdǝ: «Mǝn ular ikkilisi ɵzlirigǝ ǝrxtin kǝlgǝn: — «Bu yaⱪⱪa qiⱪ!» degǝn yuⱪiri bir awazni anglidim» deyilidu.

11:13 «yǝttǝ ming kixi ⱨalak boldi» — grek tilida «yǝttǝ ming nam ⱨalak boldi».

11:14 Wǝⱨ. 8:13; 9:12; 15:1.

11:17 Wǝⱨ. 1:4, 8; 4:18; 16:5.

11:19 Wǝⱨ. 15:5.