Atevi Nalo Kialo
IM̃AUANO NALO
Verialiano Moti
Tukunuano bulati na niosi nei
Niosi nei Atevi Nalo Kialo Im̃auano Nalo, Luka bivitauia ba ban toro tai, siano Teovilas. Ninei niosi juo napano Luka jirio, a binimei iorou ka kiano niosi moti napano siano Yesu Kristo kiano Ioluano Vou napano Luka jirio. Niosi nei, Atevi Nalo Kialo Im̃auano Nalo, napano siano na bulati Im̃auano Nalo berii Yesu kiano atevi nalo kialo im̃auano na beamu, napano Niununo Lu buru m̃arabo kalo ka ala im̃auano na verialiano na ioluano vou, tikario Yerusalemo, ban ea vio nalo na Judia a yako Sameria, banbano-o du nonovio nalo na yetemeriba (Im̃auano Nalo 1:18).
Niosi nei be tukunuano tai na namomeano nalo na beamu napano jikar ea taara tai na Israel napano amonea, amiluo-o binimei toru, jovoko nonovio yetemeriba. Ea niosi nei, Luka jidom ka nalo napano amonea, nalo ailikuei re Parinio Tubo na Romo, napano midururu ea vio nalo ea bogo nene. Mia naio jidom verial ka vite nalo napano taara na Israel nalo amonea naio, nalo abinimei amaluvo ea ioluano vou nei ka tomu nalo na abe namoneano nalo amonea naio.
Niosi nei be kiano yati tolu, napano berial ka ioluano vou jo maluvo ba liei ea vio nalo, a yimo lu jo miluo bogo nonovio. Beamu, berii yimo lu napano jikar yako Yerusalemo, iorou ka bogo na Yesu bavini ea tiniabene. Mia valuo nene, berii napano im̃auano bunu jovoko vio nalo na Mediterenian, bano-o boru Romo.
Vite burtomoluo tai napano niosi nei beriio, be im̃auano na Niununo Lu. Bogo na atevi nalo aju kea yako Yerusalemo memedu ka bogoti na Jokoluolu na Yuṽi Meruo, Niununo Lu binimei ealo, a jian moroano banlo. Mia iorou ka bogo na, Niununo Lu judu ka mija im̃auano na yimo lu, a mija navurum̃araboiano nalo nei ea kialo im̃auano.
Ea niosi nei, be iliano nalo na atevi nalo aberialio, a berial ka kialo iliano nalo amijevio moroano, bilig tomu nalo kialo meuliano napano amonmoneaio, amija tomu na moneano nalo ka avuron vio takurano.
Torogio nalo na niosi nei
Yesu jian iliano maariano a kiano verikariano ban kiano tomu nalo 1:1-14
Nalo abijauialar nana mia tujelain Jutas 1:15-26
Nalo aberial ioluano vou yako Yerusalemo 2:1—8:3
Nalo aberial ioluano vou yako Judia bija yako Samaria 8:4—12:25
Pol kiano im̃auano nalo 13:1—28:31
Pol kiano ieliano moti 13:1—14:28
Na vurum̃araboiano abokar vioriano yako Yerusalemo 15:1-35
Pol kiano ieliano valuo nene 15:36—18:22
Pol kiano ieliano varolu nene 18:23—21:16
Pol joa nalakoiano yako Yerusalemo, a yako Sisari bija yako Romo 21:17—28:31
1
Iliano na jukamu
1 Luk 1:1-4Nao, kanaku bilbilu Tiovilas, kiniou najaaro ka nevitavo vijaso ea niosi dolu nei. Ea kanaku niosi na jukamu napano nejiri banso, nojo nejiri tukunuano na vite nalo napano Yesu jom̃a milaio, a napano naio jom̃a berloglogio, nina jikar ea kiano im̃auano, 2 binimei bokar bogo napano ea moroano na Niununo Lu, naio jian kiano iliano na maaro ban kanano atevi nalo napano naio jo buru bulaglo ruei, ana iorou kanio ana Atua buru naio bavin bereio.
3 Bogo napano naio meul bereio ruei ea nam̃ariano, napano maka rivavin vo, ana bogoti telabo, naio jo malmaluvo kalo ba bokar legiano duelimo va veri [40], ka rila rimeravo vatitigio vanlo ka naio meul bereio ea nam̃ariano be riano. Ea bogo na, nalo ajum̃a abitilubarbar naio, mia naio jom̃a berii m̃arabo nalo na Atua kanano navenatuboiano banlo.
4 Luk 24:49Bogo tai napano naio joa vio tai naliko, ana jian iliano nei banlo, berenio, berinavo “Mia kamiu monokanio kuvituvan re vio nei Yerusalemo vo, monokanio kuvitu rorea beamu vo ka mia kuvokar Niununo Lu na Teta naio berkario ruei ka mia sian van kamiu, jibe kanio nam̃a neberii ka kamiu bunu ruei. 5 Mat 3:11; Mak 1:8; Luk 3:16; Jon 1:33Beamu, Jone Baruei naio baruei ea tomu nalo ka uei ga, mia vesiou re, legiano tai avar laka, mia Atua naio rivaruei ea kamiu ve riano, nina ea Niununo Lu.”
Yesu bavin ea tiniabene
6 Ea bogoti tai bereio, napano atevi nalo abinimei vio takurano naliko Yesu, abika denio, aberenio aberinavo “?Tubo jum̃abe, be bogo nene memedu kanio mia jau kala kito kulo Israel nalo kito ve kiado parinio tubo bereio, p̃eli na maka ve bogo nene vo?”
7 Ana Yesu berdop̃elo, berinavo “Maka ve kenemiu ka mia kamiu kuvijikia bogoti nene nalo p̃eli na legiano nalo napano Karam̃eku naio ga takurano, naio bar batitigio ju ruei ka mia tibe na, tibe na. 8 Mat 28:19; Mak 16:15; Luk 24:47,48Ana na iorou kanio, Niununo Lu naio rimei ea kamiu, ana bogoti nei naruei kuvijev moroano, ana mia kamiu monokanio kuva kuverial kiniou ea vio Yerusalemo nei, a ea vio dolu nalo nonovio napano yako Yutea vija Sameria, rivano-o rivokar vio dolu nalo na yetemeriba reraio.”
9 Mak 16:19; Luk 24:50,51A bogo napano naio ber iliano nei bisi, mia nalo aju abitikar naio memedu kia ga vo, ana Atua burular naio bavin, ana melijo tai binimei midukoio, ana nalo nei maka bunu aial naio bereio. 10 Bogo napano nalo ajum̃a abitikar kia ga tiniabene, nalo amiilo kolvare ga ka tomu juo na kialo kulum̃arauo miuvuruvu, nalo abinimei abitirikarlo aju naliko, naljuo aberinavo 11 “!Ai, kulo Kalele nalo! Kamiu kuvijog re rivova, ana kuvitu kuvisirarag re vavin vesio tibe na. Yesu nene napano Atua burular den kamiu bavin tiniabene, monokanio mia naio rimei bereio, a mia rimei bereio tavukia ga na naio bavin tiniabene ruei, napano kumialio vonganei na.”
Taara na atevi nalo
12 Ana atevi nalo ajuvan suku nene, napano naio be Suku Na Buruolivi Nalo, nalo aban bereio abatove ea vio Yerusalemo, maka ve tebievi laka, mia jibe ka kilometa menu takurano ga. 13 Mat 10:2-4; Mak 3:16-19; Luk 6:14-16Nalo abinimei aboru Yerusalemo, ana aban bereio ea vajoomo na mave ea yimo na ajujuaio mugaruei. Mia sialo nalo nene ajibe nei: Pitere, Jone, Yemesi, a Andru; bija Vilip, Tomas, Bartolomio, a Mataiu; a bija Yemesi, napano Alveas kenerinio, bija Saimon napano naio be nalo tai napano jukamu m̃a amila baravo ka kulo Romo nalo, naliko Jutas, napano Yemesi kenerinio. 14 Ana ea bogoti nalo nei, nalo nei, naliko tire nalo, amidu buronlo bogo nonovio ka volkouano. A Mere, Yesu kenieno, bija Yesu kuruano nalo bunu, amidu buronlo nalikolo.
Toro na rudu jeleig Jutas
15 Be legiano tealo abarlaka ruei, ana namoneano nalo abinimei vio takurano, nalo abokar titai jibe kanio toromomou takurano duelimo valuo [120] abiniu. Ana ea bogo na, Pitere naio jidom riverii vanlo ka mia ala tum̃abe ka aleal toro na mia rudu jeleig Jutas. 16-19 Mat 27:3-8Nina bior iorou kanio ana Jutas naio mila kanano im̃auano va nei nua ruei, naio bulu niatano tai bija puruveru na naio mijevio, ana naio ga mijoru ea vio nene, ana mabono burup̃eio, naruei tinieno nalo amolmoluo, ana naio m̃aro. Mia tomu nalo na vio Yerusalemo amijogial lilianiano nei, mila ana nalo abio niatano nei kanio kanalo iliano, aberinavo “Akeltema,” nina be iliano tai na berenio “Vio Na Burukija.”
Tenene na Pitere naio jidom riverii vite nene van namoneano nalo, naio jumolu ju kamu ea miralo, mil banlo, berinavo “Bilbilu nalo, nanua Niununo Lu mil ea Teviti niono, naio berii Jutas nene kiano im̃auano, napano naio burum̃arabo ka tomu nalo abinimei abokar Yesu, mia iliano nalo nei abinimei abe riano ruei, kanio mia Iliano Lu monokanio rive riano bogo nonovio. Jutas nene naio be kumemi tai, napano Tubo bitirilar naio ka mia naio rivokar im̃auano rivija kumemi, 20 mia vonganei, naio jibe kanio na iliano juo napano joa Niosi na Iouano, napano tinene naio berinavo
‘Bo kanio mia kunuano to kurano ga, mia maka toro tai rijikia toaio,’ Iouano 69:25
mia tinene bunu, napano naio berenio
‘Bo kanio toro dolu rudu jeleigio.’ Iouano 109:8
21-22 Mat 3:16; Mak 1:9; Luk 3:21, Mak 16:19; Luk 24:51“Bior vite na, monokanio toro tai rimei bereio tusol kumemi ka riverial ka verenio Yesu, kiado Tubo, naio meul bereio ea nam̃ariano. Toro nene naio monokanio ve nalo tai napano aju bija kumemi nanua, ea bogo nalo nam̃a Tubo naio jom̃a miel kumemliko. Naio monokanio ve toro tai napano naio joa bogo nalo nam̃a Jone miolioluii kanano varueiano, binimei bokar legiano na mia Atua burular Yesu den kito, ka naio bavin bereio.”
23 Naruei ana nalo aberial tomu juo nei sialo. Tinene, siano Yoseve, napano abio kanio Basabas, a be siano dolu tai bunu, aber Jastas. A toro tinene siano Matias. 24 Naruei ana nalo abolkouo, aberenio “Atua-o, jau ga kobe Atua Na M̃asosouano, komijikia venia napano joa tomu nalo kanalo iviso. Mo, kumemi numisidom ka jau kesiloglog van kumemi tomu juo nei na vabe nene napano jau koburu naio ruei, 25 kanio mia naio rivokar im̃auano na atevi, napano Jutas juvanio ruei ka rivan ea kanano vio na laveniano nene rimemedu.”
26 Nalo abolkouo bisi, naruei nalo amila jibe kanio nam̃a amiere m̃abujo, ana Matias siano maluvo. Naruei ana nalo abitirilar naio, ana nalo abuluku naio bija nalo dolu napano duelimo ba tai [11] nei, ana mila nalo duelimo ba juo [12] bereio.