10
An-gumarrbipa Jin-gumarrbipa Gala Barra Abirriny-bapawuchichiya
(Metiyu 19:1-12; Luk 16:18)
Gu-gata wenga Jesus a-garlmuna, a-bona gun-gata Judíya (Judea) rrapa gu-gapa gu-rrarnba man․garba gun-gata gun-nelangga Jordan. Rrapa mola wurra gama gorlk aburr-garlmuna gurda, gu-ngardapa aburr-negiyana nula, lika janguny marn․gi burr-negarra a-bona minypa wolawola marn․gi burr-negarra a-workiyana. Wurra Berachi (Pharisee) yerrcha aburr-bona gurda nula Jesus, lika aburr-ngunyangunyjiyana, jal aburr-ni barra abu-yolka. Minypa abu-wengganana, “A-lay, minyja gun-mola nula an-gugaliya jiny-bawa jin-nigipa jin-gumarrbipa niya, ya?”
Wurra Jesus a-wena burrwa, a-yinanga, “Wurra Mojich (Moses) a-yinmiyana nyirr-wuna ana-goyburrpa joborr, ya?”
Birripa aburr-yinagata, “Minyja Mojich a-wena gun-mola nula an-gugaliya jin-nigipa jin-gumarrbipa niya jiny-bawa, minypa mu-ngoyurra jurra mu-guyinda a-wukurrja barra achila, lika nuwurra jurdach jiny-bawa.” Deuteronomy 24:1-4; Metiyu 5:31
Jesus a-yinagata burrwa, “Wurra gun-narda Mojich a-wukurrjinga ana-gorrburrwa ngardawa mun-molma mun-derta mun-gorla ana-gorrburrwa. Wurra gun-gatiya mu-ngoyurra Wangarr gu-jarlapuna gurdiya rrawa, ‘nipa bijirriny-jarlapuna an-nurra rrapa jin-gama’. Genesis 1:27; 5:2 Gu-gurda ngacha janguny rrapa gu-gurda nula ‘an-gugaliya bijirriny-bawa barra nyanyapa niya rrapa mampa niya, jin-nigipa jin-gumarrbipa niya barra jiny-ma, lika birrinyjipa abirriny-nyardapa abirrinyu-ni barra.’ Gu-gurda ngacha minypa birrinyjipa gala barrwa ngardapa ngardapa, wurra jarra gun-nardiya gugu abirriny-nyardapa. Genesis 2:24 Lika ganapiya. Gala barra ana-nga bijirriny-nyorrkornda; wurra jarra Wangarr bijirriny-mulpuna gu-ngardapa.”
10 Nuwurra waypa Jesus rrapa aburr-yigipa jawina aburr-barrngumurra gu-bala, birripa abu-wengganana gun-gata janguny nipa a-wena. 11 Lika nipa a-yinagata burrwa, “Minyja an-gugaliya jiny-bawa jin-nigipa jin-gumarrbipa rrapa jin-nerranga jiny-ma, gun-narda minypa birrinyjipa abirriny-jata gun-nerra jama abirriny-jirra, rrapa an-gata an-gugaliya nipa minypa werra jinyu-nengapa jin-gata mu-ngoyurra jiny-malapuna a-ni. 12 Rrapa minyja jin-gugaliya a-bawa an-nigipa an-gumarrbipa rrapa an-nerranga a-ma, gun-narda minypa birrinyjipa abirriny-jata gun-nerra jama abirriny-jirra.” Metiyu 5:32; 1 Gorint 7:10-11
Jesus Gu-ngarda Yerrcha Bin-dimarra
(Metiyu 19:13-15; Luk 18:15-17)
13 Gun-gatiya lika aburr-werranga rrapa delipa delipa yerrcha burrbu-ganyja gurda nula Jesus barra nipa bin-dima minypa burr-jalkaka; wurra aburr-yigipa jawina burrbu-jobujobuna aburr-gata. 14 Wurra gun-narda Jesus gu-nana, lika nipa minypa gochila a-rronga rrapa a-yinanga burrwa aburr-yigipa jawina, “Burrbu-bawa gu-ngarda yerrcha barra aburr-boy gurda apula! Ganapa burrbu-jobujoba! Ngardawa Wangarr burr-barlmarrk jama a-jirra burrwa a-nirra aburr-yigipa gu-galiya yerrcha aburr-gatiya minypa aburr-gurda delipa delipa yerrcha. 15 Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Gala ana-nga an-gugaliya Wangarr ana-murna a-ninya, wurra minyja a-ngukurdanyjiya rrapa a-ni minypa aburr-guna delipa delipa yerrcha.” Metiyu 18:3 16 Lika gu-ngarda yerrcha burr-menga, burr-ngurrgujinga rrapa bin-dimarra a-bona, aburr-molamola burr-negarra.
An-ngardapa An-gugaliya Gorlk Wana Nula
(Metiyu 19:16-30; Luk 18:18-30)
17 Lika gun-gatiya Jesus a-garlmuna a-ji jimarna barra a-boy, wurra an-ngardapa an-gugaliya ana-yurtchinga, ana-menama gu-rrana nula, lika a-wengganana, “Bunggawa, a-lay, nginyipa ny-molamola marn․gi nyi-gunega, ngaypa ngu-yinmiya barra jama ngu-ji minypa wanngu ngu-nipa barra ngu-workiya Wangarr ana-murna?”
18 Wurra Jesus a-wena, “An-nga nula nginyipa nguna-ngurrjinga ngaypa ngu-molamola? Minyja gala ana-nga an-molamola, wurra jarra nipa wupa Wangarr. 19 Wurra nginyipa marn․gi joborr gun-guyinda: Minypa gala barra ny-bu, a-juwa, rrapa gala barra jin-ngumurda ny-ma ana-werranga jin-nika, rrapa gala barra mun-ngumurda ny-ma, rrapa gala barra an-nerranga bima ny-nyurrja, rrapa gala barra an-nerranga mun-nika ny-jaypa, wurra jarra marr balcha burrinyjula mampa nggu rrapa nyanyapa nggu.” Exodus 20:12-16; Deuteronomy 5:16-20
20 Nipa an-gugaliya a-yinagata, “A-lay, gipa mu-ngoyurra ngaypa ngu-balgurla ngu-ni, gu-gurda ngacha ng-galiyana rrapa ngu-borrwuja ngu-nirra.”
21 Lika Jesus a-nana an-gata an-gugaliya rrapa a-marrkapchinga nula. A-yinagata nula, “A-lay, mola gun-ngardapa gun-gata nginyipa barra ny-yinda. Minyja boy, gun-nginyipa gorlk ma, burr-wu, rrapa rrupiya ma burrwa aburr-gata aburr-nyagara; burraya nginyipa gun-molamola ny-ma barra gun-gaba waykin. Wurra guwa, nguna-jurrjurrma.”
22 Gun-narda a-galiyana, lika an-gata an-gugaliya garla a-darrjinga, lika wargugu a-ni a-jekarra a-bamuna. Ngardawa nipa wana gun-jaranga gorlk gu-rrimarra.
23 Lika Jesus burr-nana a-gomarriyana a-yu aburr-yigipa jawina, lika a-yinagata burrwa, “A-lay, aburr-gata minypa gorlk gun-jaranga gubi-rrimanga, birripa burr-guya gun-derta burrwa rraka aburr-galiya nula Wangarr rrapa nipa ana-murna aburr-ni.”
24 Wurra aburr-yigipa jawina gochila aburr-barrjinga gun-gata Jesus a-wena burrwa, wurra barrwa a-wena burrwa, “A-lay, gu-ngarda yerrcha, nipa burr-guya gun-derta nyiburr-gurdiya gorlk barra Wangarr ana-murna nyiburr-ni! 25 Minypa niyal (needle) rralala a-maya a-jirra an-gata nganaparra gala a-yinmiya a-barrnguma, gu-gurda ngacha minypa an-gugaliya gorlk gun-jaranga gu-rrimanga gala a-yinmiya a-galiya nula Wangarr rrapa nipa ana-murna a-ni.”
26 Gun-gatiya lika aburr-yigipa jawina mu-nguy gochila aburr-barrjinga rrapa minypa aburr-wengganachichiyana aburr-bona, “A-lay, gun-derta gun-gorla janguny, ngarla! Wurra ana-nga barra wanngu a-ni?”
27 Jesus burr-nana, lika a-yinagata, “A-lay, wurra gama gorlk gala aburr-yinmiya, wurra jarra Wangarr gun-molamola nula; gala gun-nga gun-derta nula Wangarr.”
28 Lika Birta a-garlmuna, a-wena nula. “A-lay, ngayburrpa nyibu-bawuna gun-jaranga rrapa nyiburr-guna bubu-jurrjurrmunga.”
29 Jesus a-yinagata, “Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Ana-nga minypa gu-bawa gun-nigipa rrawa balaja gu-murna mu-rrimanga burr-guta, o minypa burr-bawa worlapa niya, jelapa niya, mampa niya, nyanyapa niya, rrapa gu-ngarda yerrcha burr-bawa minypa an-gata an-ngaypa rrapa gun-ngaypa janguny gu-ngurrjinga a-boya, 30 nipa an-gata an-gugaliya gun-guniya gu-ma barra mola rrawa gun-jaranga balaja mu-murna mu-rrimanga burr-guta, rrapa burr-ma barra worlapa niya yerrcha, jelapa niya yerrcha, mampa niya yerrcha, rrapa gu-ngarda yerrcha burr-ma barra minypa aburr-jaranga aburr-borrmunga; wurpa niya mari gu-bengga barra nula, aburr-werranga gubi-jarlapa barra. Wurra gun-gata jurdach guna-bamburda wanngu a-nipa barra a-workiya.
31 “Wurra aburr-jaranga aburr-gata minypa mu-ngoyurra aburr-jirra, birripa barra jurdach aburr-ji; rrapa aburr-gata minypa jurdach aburr-jirra, birripa barra mu-ngoyurra aburr-ji.” Metiyu 20:16; Luk 13:30
Jesus Ana-jirrapa Ana-ngardapa Ana-goma Gu-negarra A-ngurrjiyana Nipa A-juwa Barra
(Metiyu 20:17-19; Luk 18:31-34)
32 Jesus birripa gu-jarlakarr aburr-bamuna, aburr-warrcha aburr-bamuna Jirúchalam (Jerusalem). Nipa Jesus mu-ngoyurra a-bamuna burrwa, rrapa birripa jurdach aburr-bamuna gochila aburr-barrjinga ngardawa nipa Jirúchalam burr-ganyja. Rrapa aburr-gata aburr-werranga jurdach burrbu-jurrjurrmurra, birripa rrapa aburr-gurkuja aburr-ni ngardawa gubu-borrwurra Jirúchalam aburr-ni mari gubi-rrimarra nula Jesus. Barrwa Jesus aburr-yigipa 12 gu-galiya yerrcha burr-ganyja ngardapa aburr-ni, nipa lika a-wena burrwa a-ni gu-yinmiya barra gun-nerra gu-ni nula. 33 Minypa a-yinanga burrwa, “Ngayburrpa Jirúchalam nguburr-boya, rrapa an-guna An-walkurpa An-gugaliya gatiya abi-rrimapa barra burrbu-wu barra aburr-gata wana junggay yerrcha rrapa joborr marn․gi aburr-gunega. Rrapa birripa mari wana gubu-garra barra nula minypa nipa a-juwa barra. Lika burrbu-wu barra Jentayl (Gentile) yerrcha an-guna. 34 Lika gu-gata wenga birripa Jentayl yerrcha abu-borrkpa barra rrapa m-bordich abu-balka barra, rrapa abu-jurrburaykujama barra rrapa abu-bu barra a-juwa. Lika gu-gata wenga ngorrngurra abirri-jirrapa gun-ngardapa, lika a-molamiya barra.”
Jeymch (James) Rrapa Jon Abirri-wengganana Jesus
(Metiyu 20:20-28)
35 Gatiya lika Jeymch (James) rrapa Jon abirri-gata nipa Jebadi (Zebedee) bijirri-bokamurra, bitipa abirri-garlmuna, abirri-wena nula Jesus. “A-lay, Bunggawa, ngatipa jal nyirri-nirra nginyipa barra ny-yinda minypa ngatipa birri-wenggana.”
36 Nipa a-yinagata butula, “An-nga jal nyirri-nirra barra ngu-yirda ana-gotula?”
37 Bitipa abirri-yinanga nula, “A-lay, ngaw minyja ny-yengga barra minypa nuwurra waypa bunggawa nyi-ni, ngatipa gatiya wugupa nggula bunggawa arri-ni barra? Minypa nginyipa ny-jera nyirri-ni barra ngguluwa, nyi-munganaguwa rrapa ny-yeyka.”
38 Wurra Jesus a-yinagata butula, “Ana-gotipa gala marn․gi gun-nga ngunabirri-wengganacha. Wurra ana-gotipa ganyjarr nyirri-dimanga, ya, minypa ngaypa ngu-rrimanga? Wurra ngaypa jarra ngu-rrimanga ganyjarr ngunabu-bu barra ngu-jortcha. Minypa gun-maywapa ranginy Ngun-anya nguna-wuna mun-guralba mun-gata mu-jerrjerrjinga mernda a-jirra ana-guyinda barra ngu-bay. Rrapa mola minypa gun-maywapa bama nguna-gurragaja gun-gata minypa gun-gujuwa. Wurra ana-gotipa gun-mola gu-gata ngacha nyirri-ma barra, ya?” Luk 12:50
39 Bitipa abirri-yinagata, “Ngaw, gun-mola atila nyirri-ma barra.”
Lika Jesus a-yinagata, “Gun-burral ana-gotipa minypa gun-maywapa nyirri-bay barra mun-gata mun-guralba ngaypa ngu-bay barra, rrapa gun-burral Ngun-anya bama nyjirri-gurraga barra gun-gujuwa minypa ngaypa. 40 Wurra ngaypa gala ngu-yinmiya ngu-wengga rraka ana-gotipa ng-gera nyirri-ni apula, ny-nyardapa ngu-munganaguwa rrapa ny-yerranga ngu-weyka. Wurra gu-gata ngacha gubirri-ma barra abirri-gata abirri-nga minypa nipa Ngun-anya bijirri-borrwurra rrapa nawanawa a-ni butula.”
41 Aburr-werranga Jesus burr-yika jawina yerrcha aburr-gata arr-jirrapa arr-murna, birripa aburr-galiyana gun-gata minypa Jeymch rrapa Jon bitipa wupa abirri-wengganana Jesus, lika birripa minypa aburr-bachirramiyana butula. 42 Wurra Jesus a-gonyjinga burrwa, aburr-bona gurda nula, lika nipa a-yinanga a-wena burrwa, “Ana-goyburrpa marn․gi burrwa Jentayl bunggawa an-guyinda, minypa birripa jama wana burrbu-wucha aburr-workiya. Ana-goyburrpa marn․gi burrwa aburr-gata minypa mu-ngoyurra aburr-jirra burrwa Jentayl yerrcha, minypa birripa wana aburr-negiya burrwa aburr-workiya aburr-birripa gu-galiya yerrcha. 43 Wurra ana-goyburrpa gala barra nyiburr-yirda ana-gorrburrwa gu-gapa gu-guta. Wurra ana-goyburrpa jarra minyja ny-yinga ny-jata jal nyi-ni wana nyi-ni barra burrwa aburr-guna aburr-werranga, wurra jarra delipa nyi-negiya barra burrwa. Luk 22:25-26 44 Minyja jal nyi-ni mu-ngoyurra ny-ji barra burrwa, wurra burdak mu-ngoyurra nyi-mujama nyi-ni barra burrwa. Metiyu 23:11; Mark 9:35; Luk 22:26 45 Ngardawa an-guna An-walkurpa An-gugaliya ana-bona ngika barra wurra gama gorlk aburr-mujama burr-nega, wurra jarra nipa barra an-mujama a-ni burrwa rrapa a-juwa barra minypa barra burr-ma barra gu-galiya yerrcha nuluwa Wangarr.”
An-gapula A-molamiyana An-nelangga Bartaméyach (Bartimaeus)
(Metiyu 20:29-34; Luk 18:35-43)
46 Aburr-bamuna, aburr-bena rrawa gun-nelangga Jerikow (Jericho). Gata lika Jesus rrapa aburr-yigipa jawina gubu-bawuna aburr-bona rrapa aburr-jaranga wurra gama gorlk burrbu-jurrjurrmurra, wurra an-ngardapa an-gugaliya an-gapula gatiya a-ninya gu-jarlakarr gu-rrarnba, nipa an-nelangga Bartaméyach (Bartimaeus), nipa an-walkurpa nula Diméyach (Timaeus) an-nika. 47 Gun-gatiya nipa a-galiyana Jesus nipa Nejarach (Nazareth) an-guyinda ana-bamuna, lika nipa a-garlmunapa a-gonyjinga, “A-lay, Jesus, ny-jurnarda nipa Daybit (David) murna biy-wuna arrburrwa, gunggaja apula, a-lay!” 48 Wurra aburr-jaranga abu-jobujobuna an-gata rrapa aburr-wena nula barra nipa gun-ngap gu-bawa. Wurra nipa mu-nguy burr-guya a-gonyjinga, “A-lay, ny-junarda nipa Daybit murna biy-wuna arrburrwa, gunggaja apula, a-lay!”
49 Lika Jesus a-galiyana nula, lika a-wena burrwa, “Buburr-gonyja nula an-gata.” Lika aburr-yinanga nula, “Garlma! Ngika wargugu ni nggula. An-gaba a-gonyjinga nggula a-nirra.” 50 Lika nipa garrung mu-yerrnyjinga, burr-guya a-garlmunapa a-bena nula Jesus.
51 Lika Jesus ana-nyala a-wengganana, “A-lay, nginyipa jal nyi-nirra ngaypa ngu-yinmiya barra nggula?”
Wurra nipa an-gapula a-yinanga, “A-lay, Bunggawa, ngaypa jal ngu-nirra ng-gana barra.”
52 Lika Jesus a-wena nula, “Boy. Wurra nginyipa ngardawa marr ny-balcha apula gipa ny-molamiyana.” A-yinagata Jesus a-wena nula, gugu nipa Bartaméyach a-ganana, lika a-jurrjurrmurra Jesus.

10:4 Deuteronomy 24:1-4; Metiyu 5:31

10:6 Genesis 1:27; 5:2

10:8 Genesis 2:24

10:12 Metiyu 5:32; 1 Gorint 7:10-11

10:15 Metiyu 18:3

10:19 Exodus 20:12-16; Deuteronomy 5:16-20

10:31 Metiyu 20:16; Luk 13:30

10:38 Luk 12:50

10:43 Luk 22:25-26

10:44 Metiyu 23:11; Mark 9:35; Luk 22:26