23
Gun-nerra Gun-gata Minypa Aburr-gata Joborr Marn․gi Aburr-gunega Rrapa Berachi (Pharisee) Yerrcha Gubi-rrimanga
(Mark 12:38-39; Luk 11:43,46; 20:45-46)
Lika Jesus a-wena burrwa wurra gama gorlk rrapa aburr-yigipa jawina yerrcha burr-guta, minypa a-yinanga burrwa, “Aburr-gata joborr marn․gi aburr-gunega rrapa Berachi (Pharisee) yerrcha, birripa jaga aburr-ganaja nula gun-gata Mojich (Moses) gu-barnjinga joborr, wurpa lika gala wupa aburr-ngurrnga gun-burral gubi-rrima gun-gata. Rrapa gu-gurda ngacha minypa ana-goyburrpa barra nyiburr-galiya burrwa nyiburr-workiya rrapa nyibu-borrwa burrwa gun-gata janguny birripa aburr-weya, wurra jama nyiburr-ji barra nyiburr-workiya ngika minypa birripa jama aburr-jirra. Ngardawa birripa gala jama aburr-ji minypa gun-gata joborr birripa gubu-ngurrjinga aburr-workiya. Wurra jarra aburr-gugaliya nyanma birripa wupa joborr gun-derta gubi-nenga burrwa aburr-workiya wurra gama gorlk. Minypa gun-maywapa birripa gun-gun․gun gun-guyinda gubu-bichinga aburr-workiya, aburr-mobula gubu-gurrmunga burrwa aburr-workiya, wurra gala aburr-yinmiya mernda aburr-jirra aburr-jerrjangardawiya wurpa niya murna aburr-jirra aburr-yarlayarlawiya burr-guta, rraka aburr-gunggaja burrwa aburr-gata; wurra gun-nyagara. Birripa minypa aburr-yinmiya aburr-workiya, gun-gata ngardawa aburr-molamola aburr-negiya burrwa aburr-workiya wurra gama gorlk. Gu-gurda ngacha minypa wana abi-jarlapurda aburr-workiya an-gata minypa abu-garraja aburr-workiya aburr-bukula rrapa aburr-mernda, an-gata minypa nganybak a-maya, minypa joborr aburr-wukurrjinga gu-rrimangapa a-jirra. Minyja bubi-na, wana abi-jarlapurda aburr-workiya, rrapa barrwa mun-baykarda mbi-nenga aburr-workiya mun-gata murna mu-jirra mun-jaranga mun-birripa mun-gubarrbiya. Aburr-yinagata aburr-workiya aburr-gata joborr marn․gi aburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, barra minypa gu-galiya yerrcha burrbi-na nganybak a-maya abu-garrana rrapa murna mun-baykarda aburr-barrngumurra, rrapa minypa gubu-borrwa burrwa birripa aburr-guna gubu-borrwuja joborr. Metiyu 6:1; Numbers 15:38; Deuteronomy 6:8 Gun-birripa jal aburr-boya aburr-workiya, mu-ngoyurra aburr-rakaja minypa janara gu-jirra rrapa minypa wupa gu-bala Ju yerrcha gun-burriya marn․gi aburr-negiya aburr-workiya. Rrapa barrwa gun-birripa jal gu-galiya yerrcha aburr-nyala barra burrbu-burrmaymba aburr-boy rrapa bunggawa burrbi-nega wolawola birripa aburr-guna aburr-rrigirrgnga aburr-workiya gata gandin (canteen) gu-jirra gu-boya.
“Wurra ana-goyburrpa jarra, minyja ny-jata ny-yinga, wurra gala barra bunggawa bubi-nega, wurra worlapa nggu yerrcha rrapa minypa an-ngardapiya ana-gorrburrwa Bunggawa. Rrapa gala barra ana-nga nyibu-burrmaymba ‘Anya’, wurra jarra an-ngardapiya arrburrwa an-gatiya Nyanyapa arrku waykin a-nirra. 10 Rrapa ny-yinga ny-jata, gala barra bubi-nega ny-birripa mu-ngoyurra ny-jirra burrwa, wurra jarra an-ngardapiya ana-gorrburrwa mu-ngoyurra a-jirra, nipa an-gata Christ. 11 Wurra minyja ny-yinga ny-jata wana, nginyipa barra nyi-mujama nyi-ni burrwa aburr-werranga. Metiyu 20:26-27; Mark 9:35; 10:43-44; Luk 22:26 12 Ngardawa ana-nga an-gata wana a-negiya a-workiya, jarra Wangarr delipa a-nega barra an-gata an-gugaliya; rrapa ana-nga an-gata delipa a-negiya a-workiya, Wangarr nipa jarra wana a-nega barra. Luk 14:11; 18:14
Waykin Aburr-molamola Rrapa Wupa Aburr-werra
(Mark 12:40; Luk 11:39-42,44,52; 20:47)
13-14 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi (Pharisee) yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Minypa gun-gata ana-goyburrpa gun-derta gun-gorla nyibi-nenga burrwa nyiburr-workiya wurra gama gorlk, gun-narda minypa gun-maywapa ranginy nyibi-jakaburda burrwa nyiburr-workiya ngana gu-jirra, rraka birripa gala aburr-yinmiya aburr-barrnguma rrapa aburr-ninya Wangarr ana-murna. Minypa ana-goyburrpa gala jal nyiburr-ni nyiburr-barrnguma, rrapa barrwa minypa nyiburr-gorlkakaja burrwa nyiburr-workiya aburr-werranga aburr-gata minypa jal aburr-nirra aburr-barrnguma.
15 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Balay nyiburr-boya nyiburr-workiya rrapa minypa gu-bachirra nyiburr-jurrwunga burr-guta, minyja rraka an-ngardapa an-gugaliya nyibu-ngukurdanyja ana-gorrburrwa gun-goyburrpa rum. Wurra minyja an-gugaliya a-yirda a-ngukurdanyjiya, gun-narda minypa ana-goyburrpa nyibu-yolkaja, nipa wugupa ana-gorrburrwa nyiburr-boy barra gu-bol. Wurpa lika minypa nipa ana-jirrapa ana-goma werra a-negiyana, minypa gun-gata mu-ngoyurra nipa gu-rrimarra, rrapa minypa jurdach gun-goyburrpa gu-rrimarra. [Ngardawa ana-goyburrpa gala gun-burral wanngu gun-guni nyibi-rrimangarna.]
16 “Awa! Ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa minypa nyiburr-gapula; jarra ana-goyburrpa nyibu-borrwuja jimarna aburr-werranga ana-goyburrpa nyiburr-nyala nyirrbu-gurdagurdarraja nyiburr-workiya jarlakarr. Minypa ana-goyburrpa wupa nyanma nyiburr-weya nyiburr-workiya joborr, nyiburr-yinaga, ‘Ana-nga an-gata gochila a-rrana an-nerranga gun-nga, minypa burr-guya a-wena rrapa gun-nelangga gu-menga burr-guta gun-gata Wangarr gun-nika gun-japurra bala, wurra gun-narda ngika minypa jimarna gun-derta gu-nengarna gun-nigipa wengga. Wurra minyja gun-nelangga gu-ma goldan gu-maya gun-guyinda jarra, gun-nga gun-gata wupa gu-bala Wangarr gun-nika gun-japurra, gu-gurda ngacha minypa nipa gala a-yinmiya a-bamapa nula an-gata nipa gochila a-rranapa.’ 17 Ana-goyburrpa nyiburr-yinagata nyiburr-weya nyiburr-workiya minypa nyibu-ngorrkorndanga Wangarr gun-nika bala gun-japurra rrapa gun-gata goldan gu-maya gun-guyinda. Wurra jarra nyiburr-gapula rrapa nyiburr-gerna! Wurra bubu-borrwa: Gun-an․gaya wana? Minypa gun-gata goldan gu-maya gun-guyinda, waygaji gun-gata gun-japurra bala, ya? Wurra gun-gata bala gun-japurra jarra wana. Ngardawa gu-gatiya gu-bala gun-japurra gu-nenga gu-workiya gun-gata goldan gu-maya gun-guyinda, ngarla! 18 Rrapa gun-nerranga gun-maywapa ranginy ana-goyburrpa nyiburr-weya nyiburr-workiya, nyiburr-yinaga, ‘Ana-nga an-gata gochila a-rrana an-nerranga gun-nga, minypa burr-guya a-wena rrapa gun-nelangga gu-menga burr-guta gun-gata belabila gu-maya gatiya minypa abu-wucha aburr-workiya Wangarr, wurra gun-narda ngika minypa jimarna gun-derta gu-nengarna gun-nigipa wengga. Wurra minyja an-nelangga a-ma minyjak an-gata abu-burnda nula Wangarr an-nika, gu-gurdiya ngacha gugu minypa nipa gala a-yinmiya a-bamapa nula an-gata nipa gochila a-rranapa.’ 19 Ana-goyburrpa joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha nyiburr-yinagata nyiburr-weya nyiburr-workiya burrwa wurra gama gorlk, wurra ana-goyburrpa nyiburr-gapula, ngarla! Wurra gun-an․gaya wana? Minypa an-gata minyjak, waygaji gun-gata belabila gu-maya, ya? Wurra nipa gun-gata belabila gu-maya jarra wana. Ngardawa gu-gatiya gu-belabila an-japurra a-nenga gu-workiya an-gata minyjak, ngarla! 20 Wurra ana-goyburrpa gala nyibu-borrwa, ya? Minypa an-gugaliya gun-nelangga gu-mangga a-workiya gun-gata belabila gu-maya, gun-narda minypa minyjak an-nelangga burr-guta a-mangga, ana-gata ngacha minypa abu-barnjinga aburr-workiya nuluwa Wangarr gatiya waykin gu-yigipa gu-belabila. 21 Rrapa minypa an-gugaliya gun-nelangga gu-mangga a-workiya Wangarr gun-nika gun-japurra bala, gun-narda minypa Wangarr an-nelangga burr-guta a-mangga, an-gata ngardawa gun-nigipiya. 22 Rrapa minypa an-gugaliya gun-nelangga gu-mangga a-workiya gun-gata waykin rrawa, gun-narda minypa rrawa waykin ngardapa ngika, wurra jarra Wangarr gun-nika gun-gurrenyja gun-guni gun-gatiya burr-guta, rrapa nipa an-gatiya ay-nirrapa ay-workiya. Isaiah 66:1; Metiyu 5:34
23 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Wurra wuriya gun-gata minypa gun-goyburrpa gun-guwarr ana-goyburrpa nyibu-ngorrkorndanga nyiburr-workiya rrapa nyibu-wucha nyiburr-workiya Wangarr mun-nigipa minypa balaja mun-gata nyibu-mangga nyiburr-workiya mun-ngiya mun-delipa burr-guta; wurra yama nyibu-borrwa wana gun-bapala gun-guyinda joborr minypa gun-guna? Minypa Wangarr nyiburr-jinyjapa barra nula nyiburr-workiya, rrapa wurra gama gorlk jechinuwa nyiburr-ni barra burrwa rrapa nyiburr-gunggaja barra burrwa nyiburr-workiya. Gu-gurda ngacha jimarna ana-goyburrpa nyibi-rrimangarna joborr rrapa gun-gata gun-delipa gun-guyinda burr-guta. Leviticus 27:30 24 Ana-goyburrpa minypa nyiburr-gapula! Jarra ana-goyburrpa nyibu-borrwuja jimarna aburr-werranga ana-goyburrpa nyiburr-nyala nyirrbu-gurdagurdarraja nyiburr-workiya jarlakarr. Wurra minypa gun-maywapa ranginy ana-goyburrpa nyibu-banga nyiburr-workiya bugula, ana-goyburrpa nyibi-yerrnyjinga nyiburr-workiya gun-nerra gu-yurra minypa muya o gun-nga. Jarra gun-narda gun-delipa. Wurra nginyipa gala ny-borrwa, minypa nginyipa burr-gurla wurlk ny-janyja ny-yorkiya wana minypa yarraman.
25 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Ana-goyburrpa nyibu-borrwuja minypa burr-guya nyibu-weparda nyiburr-workiya japalana an-guyinda jonama a-jirra wupa, wurra nginyipa gala ny-borrwa minypa an-nginyipa japalana burr-balaja ana-gochila mun-gata minypa mun-ngumurda burr-gaypurda ny-yorkiya. 26 Ny-junarda Berachi, nginyipa minypa ny-japula nyi-guyinda, ngarla! Wurra minypa gun-gata gun-maywapa ranginy, yama nginyipa japalana gochila a-jirra ny-yepa? Lika gu-gata wenga jonama a-jirra burr-guta an-molamola a-ni barra.
27 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Ana-goyburrpa minypa gun-maywapa gun-gata gun-gurrema gun-guyinda wupa gu-ngarnama minypa an-gugaliya a-juwiya gatiya abu-barnjinga aburr-workiya. Minypa rrakal yarlanga gubu-ngimanga aburr-workiya, ngayburrpa ngubi-nacha jimarna gun-molamola, wurra jarra wupa a-yurra an-mama an-gulol. Jama Aburr-ji 23:3 28 Gu-gurda ngacha minypa gu-galiya yerrcha nyirrbi-nacha aburr-workiya ana-goyburrpa, jimarna bama aburr-yinaga ana-goyburrpa jechinuwa nyiburr-nirra. Wurra jarra nginyipa wupa ngardapa ny-molamola nyi-negiya nyi-nirra; wurra wuparnana gun-nerra n-dimanga.
Jesus Gu-ngurrjinga Minypa Wangarr Burr-bu Barra
(Luk 11:47-51)
29 “Awa! Nyiburr-gurda joborr marn․gi nyiburr-gunega rrapa Berachi yerrcha, ana-goyburrpa burr-guya gun-nerra gu-ni barra ana-gorrburrwa! Ana-goyburrpa waykin nyiburr-molamola; wupa nyiburr-werra! Minypa ana-goyburrpa nyibi-jarlapurda nyiburr-workiya gun-gata gun-gurrema gun-guyinda wupa gu-ngarnama minypa gatiya nyirrbu-barnjinga nyiburr-workiya Wangarr burr-yika aburr-mujaruk aburr-juwuna. Rrapa gun-gata gun-gurrema gun-guyinda ana-goyburrpa gun-molamola nyibi-nenga nyiburr-workiya yarlanga minypa wupa an-marbat an-guyinda a-yurra, ana-goyburrpa nyibu-barnjinga mu-ngoyurra minypa jechinuwa a-ni a-workiyana. 30 Minypa ana-goyburrpa ngardapa nyiburr-weya nyiburr-workiya, nyiburr-yinaga, ‘Minyja ngayburrpa mu-ngoyurra nguburr-ningarna wugupa burrwa aburr-ngayburrpa nyanyapa arrburra yerrcha, ngayburrpa gala nguburr-malchingarna burrwa aburr-gatiya minypa burrbu-buna Wangarr burr-yika aburr-mujaruk.’ Ana-goyburrpa nyiburr-yinagata nyiburr-weya nyiburr-workiya, 31 wurra gu-gurda ngacha minypa ana-goyburrpa nyiburr-ngurrjiya nyiburr-walkurpa burrwa aburr-gata aburr-bachirra, rrapa minypa ana-goyburrpa nyiburr-yinagatiya nyiburr-bachirra minypa nyanyapa ana-gorrburra yerrcha nyirrbu-mengapa nyiburr-ni. 32 Awa! Ana-goyburrpa barra nyibu-mungba gun-gata nyanyapa ana-gorrburrwa yerrcha jama aburr-ji.
33 “Ana-goyburrpa minypa an-gata jarn․gich an-guyinda, minypa aburr-goyburrpa nyanyapa ana-gorrburrwa yerrcha jarn․gich nyanma. Minypa nuwurra waypa Wangarr burr-mari a-wengga, nipa nyirr-jerrma barra ana-goyburrpa gu-bol, rrapa ana-goyburrpa gala nyiburr-yinmiya nyiburr-lijiwarriya nula. Metiyu 3:7; 12:34; Luk 3:7 34 Ngardawa ngaypa nguburr-jerrma barra ana-gorrburrwa Wangarr burr-yika aburr-mujaruk ngunyuna aburr-guyinda, rrapa aburr-gata minypa gun-jaranga marn․gi aburr-ni, rrapa mola janguny marn․gi aburr-gunega, wurra aburr-gurda ngacha aburr-werranga ana-goyburrpa nyiburr-nyala nyirrbu-bu, rrapa aburr-werranga yi-gapa wupa burr-jong nyirrbi-nega nyirrbi-rra, rrapa aburr-werranga nyirrbu-jurrburaykujama gata wupa gu-bala gun-goyburrpa marn․gi nyiburr-negiya nyiburr-workiya. Rrapa minypa aburr-yurtcha aburr-ni gu-werranga rrawa, ana-goyburrpa nyirrbu-bitima rrapa mu-nguy bampa nyirrbi-nega nyirrbu-bu nyiburr-workiya. 35 Gu-gurda ngacha minypa ana-goyburrpa nyiburr-mornanga minypa mu-ngoyurra burrbu-buna aburr-workiyana, aburr-juwuna aburr-workiyana; minypa Aybul (Abel) a-juwuna an-gata gala gun-nga gun-nerra gu-rrimangarna, rrapa gu-gata wenga Jekaráya (Zachariah) nipa rrapa a-juwuna jurdach, an-gatiya Berakáya (Berachiah) an-nika an-walkurpa. Minyja bubu-borrwa: an-gata Jekaráya ana-goyburrpa Yichrayal (Israel) nyiburr-bapurr nyibu-buna gojilapa Wangarr gun-nika bala gun-japurra rrapa gun-nigipa belabila gu-maya gun-gata yarlanga gu-jirra. Genesis 4:8; 2 Chronicles 24:20-21 36 Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Warrpam gu-gata ngacha mari ana-goyburrpa nyibu-ma barra, ngarla!
Jesus Wargugu A-ni Burrwa Jirúchalam (Jerusalem) Aburr-nirra
(Luk 13:34-35)
37 “Ya gurrupurunga rrawa Jirúchalam (Jerusalem)! Wurra an-nga nula ana-goyburrpa nyirrbu-burnda nyiburr-workiya Wangarr burr-yika aburr-mujaruk ngunyuna aburr-guyinda? An-nga nula gu-jandarra nyirrbu-burnda nyiburr-workiya nipa burr-jerrmanga ana-gorrburrwa? Wurra ngaypa jal ngu-ni jimarna mernda ngu-jirra ng-gorlkakajarna ana-gorrburrwa mari, minypa gun-maywapa ranginy jin-gata bawul (fowl) jiny-bamagutuwuja jiny-yorkiya jin-nigipa delipa jin-guyinda, lika ji-warmbarrk jiny-jolartchinga, gu-gurda ngacha. Wurra ana-goyburrpa gala jal nyiburr-nirrarna apula. 38 Ganapiya. Gun-goyburrpa rrawa gun-gata gu-jirra gu-boya Wangarr gu-bawuna; gu-werrapa gugu gu-ji barra. Jeremiah 22:5 39 Minyjiya, ngarla! Ngaypa ngu-weya ana-gorrburrwa, ana-goyburrpa gala nyiburr-yinmiya barrwa ngunabi-na ngaypa nuwurra jurdach guna-bamburda ana-goyburrpa minypa nyiburr-yinda barra nyiburr-wengga, ‘Wangarr an-molamola a-nega barra an-guna nipa ana-jerrmarra!’ ” Psalms 118:26

23:5 Metiyu 6:1; Numbers 15:38; Deuteronomy 6:8

23:11 Metiyu 20:26-27; Mark 9:35; 10:43-44; Luk 22:26

23:12 Luk 14:11; 18:14

23:22 Isaiah 66:1; Metiyu 5:34

23:23 Leviticus 27:30

23:27 Jama Aburr-ji 23:3

23:33 Metiyu 3:7; 12:34; Luk 3:7

23:35 Genesis 4:8; 2 Chronicles 24:20-21

23:38 Jeremiah 22:5

23:39 Psalms 118:26