12
Jesus Gelama Gelama Burr-barra Aburr-yigipa Jawina
(Metiyu 10:26-27)
Gun-gatiya gugu wurra gama gorlk aburr-jaranga aburr-bamagutuwiyana rrapa aburr-gartkagartchinga aburr-ni. Wurra Jesus a-garlmunapa a-wena burrwa aburr-yigipa jawina mu-ngoyurra, a-yinanga burrwa, “Buburr-jarlapiya nula Berachi (Pharisee) yerrcha mun-burriya mun-gata minypa gandichawa rakaraka mu-nenga mu-workiya. Mun-narda mun-maywapa minypa gun-burral birripa Berachi yerrcha waykin aburr-molamola rrapa wupa aburr-werra rrapa minypa wana aburr-negiya aburr-workiya. Buburr-jarlapiya nula gu-gata ngacha gun-nerra. Metiyu 16:6; Mark 8:15 Wurra gun-nga gu-yilkakiya gu-yurra, burraya gu-garlma barra yarlanga gu-yu. Rrapa gun-nga gun-jaranga yongun gu-yurra, burraya aburr-jaranga marn․gi aburr-ni barra gun-gata. Mark 4:22; Luk 8:17 Minypa ana-goyburrpa gun-nga nyiburr-wena ana-munya, nuwurra waypa rrengarrenga gu-ni birripa wurra gama gorlk aburr-galiya barra. Rrapa minypa gun-nga ana-goyburrpa yongun nyiburr-wena, burraya nuwurra rrawa aburr-jabarrcha barra aburr-ji.
Ana-nga Barra Arr-gurkuja Nula
(Metiyu 10:28-31)
“Buburr-galiya apula, japurra ngapa nyiburr-jirra. Gala barra nyiburr-gurkuja burrwa aburr-gata minypa nyiburr-burral wupa nyirrbu-bun rrapa nyiburr-juwun wurra barrwa gala aburr-yinmiya jurdach. Wurra ngaypa arr-gurdagurdarra barra ana-nga barra nyiburr-gurkuja nula: Wangarr an-gata jarra ana-goyburrpa barra nyiburr-gurkuja nula. Ngardawa minyja nipa a-bu an-gugaliya, nipa ganyjarr gu-rrimanga yi-gata gu-bol minypa a-yerrnyja. Minyjiya. Nipa an-gata an-ngardapiya barra nyiburr-gurkuja nula.
“Wurra minyja bubu-borrwa jin-delipa burdacha jin-guyinda wolawola jalim jibi-nenga aburr-workiya: Minypa burrbu-wucha aburr-workiya abirriny-jirrapa abirriny-jirrapa jin-ngardapa burdacha, wurpa lika mbi-mangga aburr-workiya abirri-jirrapa wupa mun-delipa mun-guyinda rrupiya. Wurra wuriya nipa gala rrupiya wana achila, wurra Wangarr gala jin-ngardapa burdacha a-bamapa achila a-workiya. Rrapa ana-goyburrpa nipa Wangarr marn․gi ana-gorrburrwa gun-bulapalawa gun-gata burr-guta minypa mun-gata mejimija nyiburr-bama mu-yinmiyapa nyibi-rrimanga. Gu-gatiya ngacha minypa nipa burr-guya jal a-nirra ana-gorrburrwa. Gala barra nyiburr-gurkuja. Wurra minypa jin-gata jin-delipa burdacha nipa Wangarr jal a-nirra achila, ana-goyburrpa jarra nipa burr-guya jal a-nirra ana-gorrburrwa.
Arr-malcha Nula Christ Rrapa Ngika Ay-romyerrnyja
(Metiyu 10:32-33; 12:32; 10:19-20)
“Gun-guna ngu-weya ana-gorrburrwa gun-burral: Minyja ana-nga gala a-jordajiya, wurra minypa a-wengga gatiya gu-galiya yerrcha aburr-galiyarra nula aburr-nirra minypa nipa an-gata an-ngaypa jawina, an-narda an-gugaliya nipa an-guna An-walkurpa An-gugaliya a-yirda barra a-ngurrja yi-gata waykin Wangarr burr-yika waykin aburr-guyinda aburr-mujaruk aburr-nirra. Minypa a-yinda barra, ‘An-guna an-ngaypa jawina.’ Wurra minyja ana-nga an-gata ngoyurra a-yerryerrmiya apula gatiya gu-galiya yerrcha aburr-nirra, an-gata an-gugaliya an-guna An-walkurpa An-gugaliya a-yirda barra ngoyurra a-yerryerrmiya barra nula yi-gata waykin Wangarr burr-yika waykin aburr-guyinda aburr-mujaruk aburr-nirra.
10 “Minyja ana-nga a-wengga rrapa an-nerra a-nega an-guna An-walkurpa An-gugaliya, gun-narda Wangarr baywarra gu-nega barra nula; wurra an-gata ana-nga minyja gun-nerra a-wengga rrapa an-nerra a-nega Mern An-mawunga, an-gata an-gugaliya Wangarr gala a-yinmiya baywarra gu-nega nula. Metiyu 12:32; Mark 3:29
11 “Rrapa ana-goyburrpa nuwurra waypa birripa nyirrbi-rrima, nyirrbu-ga, nyirrbu-barnja aburr-gata Ju yerrcha mu-murna yerrcha aburr-yinmiya barra aburr-wengga, waygaji gapman an-guyinda bunggawa a-yinmiya barra a-wengga, wurra nginyipa gala barra ny-borrwa gun-gata ny-yinmiya barra ny-yengga. 12 Wurra nipa an-gata Mern An-mawunga gatiya gugu marn․gi biy-nega barra nginyipa ny-yinmiya barra ny-yengga.” Metiyu 10:19-20; Mark 13:11; Luk 21:14-15
Minypa Gun-maywapa Ranginy An-gorlkpalawa An-gerna
13 An-ngardapa an-gugaliya an-gata a-wena nula Jesus, a-yinanga nula, “A-lay, nginyipa ny-jurda marn․gi nyi-gunega, wurra an-guna wengga nula an-ngaypa worlapa apa barra nyirri-ngorrkornda gun-gata an-ngatipa nyanyapa ata gu-bawuna atila.”
14 Wurra Jesus a-yinanga nula, “A-lay, ana-nga a-wena gun-gata ngaypa barra gojilapa ngu-ji ana-gotula waygaji burr-mari ngu-wengga? Wurra ngika gun-gata.” 15 Lika Jesus a-wena burrwa wurra gama gorlk. “A-jay, a-lay, buburr-jarlapiya. Gala barra gun-jaranga jal nyiburr-ni. Minyja bubu-borrwa: Gerra gun-gata ngika wanngu gun-gunega; gun-nyagara. Wurra marrban gun-gata gu-yinmiyapa an-gugaliya gu-rrimanga, wurra nipa gala a-yinmiya gu-gerra wanngu a-negiya.”
16 Lika gun-guna Jesus gu-ngurrjinga burrwa meyali gun-maywapa ranginy. A-yinagata, “An-ngardapa a-ni an-gorlkpalawa nipa gun-nigipa rrawa balaja mun-murra mu-jinyja. 17 Barrwa nipa ana-bama wupa gu-borrwurra a-ni, a-yinanga, ‘A-lay, mun-ngaypa balaja mun-murra nipa gala yina gaya ngu-barnja. Wurra ngu-yinmiya barra? 18 Aa ganapiya, gipa ngu-borrwurra. Gun-ngaypa bala ngaypa balaja ngu-jolartchinga ngu-workiya ngaypa barra ngu-rruma rrapa gun-nerranga wana ng-gupa barra ngaypa barra ngu-barnja ngu-ji burr-balaja rrapa burr-gerra burr-guta. 19 Barra murna ngu-rrimiya rrapa gala gun-nga barrwa ngu-borrwa. Wurra jarra minypa mun-jaranga mu-yu barra apula mu-workiya wupa, ngaypa minypa m-balaja rrapa mu-nganicha ngu-worlworlcha barra ngu-rrigirrga.’ A-yinagata an-gata an-gorlkpalawa nipa an-ngurrnga a-wena a-ni.
20 “Wurra Wangarr a-yinanga nula, ‘Ngika, a-la! Nginyipa ny-bongarrowa! Wurra gurdiya gugu ana-munya ny-juwa barra, ngarla, rrapa ana-werranga gu-ma barra gun-gata nginyipa ny-jordajinga ny-yorkiyana.’ ” A-yinagata Wangarr a-wena nula minypa Jesus gu-ngurrjinga janguny, a-ngurrjinga an-gata an-gorlkpalawa.
21 Rrapa Jesus gu-mungbuna a-ni a-wena, a-yinagata, “Gu-yinagatiya gu-workiya burrwa aburr-gorlkpalawa aburr-gata gubu-jordajinga gubu-ganyja. Minypa Wangarr burr-nacha birripa aburr-yolkiya aburr-nirra; gala gun-burral wana aburr-bapala.”
Gala Barra Ny-yorija Ngguluwa Nginyipa
(Metiyu 6:25-34)
22 Lika Jesus a-wena burrwa aburr-yigipa jawina, “Ny-yinga ny-jata, gala barra ny-yorija ngguluwa nginyipa minypa balaja nula mun-nga ny-bay rrapa mirikal nula mun-nga ny-barrnguma. 23 Wurra ngarripa arr-nirra, gun-gata ngika minypa balaja nula ngarripa ay-banga arr-workiya. Rrapa ngarripa arr-burral arr-gata ngika minypa mirikal nula ngarripa arr-barrngumiya arr-workiya. Wurra ngika gu-gurda ngacha! 24 Wurra minyja bubu-borrwa burdacha jin-guyinda: Minypa Nyanyapa arrku jaga a-ganaja achila a-workiya wuriya nipa gala jinyu-lamaja jiny-yorkiya rrapa gala mu-ma jiny-yorkiya mun-murra balaja. Minypa nipa gala gu-rrima bala rraka wupa m-barnja, wurra jarra balaja mun-nigipa nipa Wangarr jiny-yucha a-workiya. Wurra gu-galiya yerrcha nipa Wangarr burr-guya jal a-nirra burrwa; burdacha jarra marr a-yinaga jal a-nirra achila. Rrapa gun-gata minypa nipa jaga a-ganaja achila a-workiya burdacha jin-guyinda, gun-narda minypa gu-galiya yerrcha jarra nipa burr-guya jaga a-ganaja burrwa, rraka nginyipa gala ny-yinmiya ny-yorija ngguluwa minypa balaja rrapa gorlk rrapa gun-nga. 25 Wurra ny-yinga ny-jata, nginyipa gala ny-yinmiya jimarna gun-baykarda nyi-ni barra minypa nginyipa ny-yorijinga ngguluwa. Wurra ngika. 26 Rrapa minypa nginyipa gala ny-yinmiya ny-yirda gun-baykarda nyi-ni, wurra gun-gata an-nga nula gun-nga burr-guta nginyipa ny-yorijinga ny-yorkiya?
27 “Wurra borrwa gorrngunya mun-guyinda mun-delipa mun-gata minypa mun-jawanyja m-burnda mu-workiya: Minypa nipa mun-gata gala jama mu-ji mu-workiya rrapa gala mirikal mu-jarlapa nuluwa, wurra Nyanyapa arrku nipa wupa mu-jarlapurda a-workiya mun-gata mun-molamola. Rrapa ngaypa ngu-weya ana-gorrburrwa gun-guna gun-burral: Mun-gata minypa mun-jawanyja m-burnda niya mu-workiya ngayburrpa ngubi-nacha nguburr-workiya mun-molamola; jarra an-gugaliya a-barrngumiya a-workiya mirikal, mun-gata marr mu-yinaga mun-molamola mu-nirra nula. Minyjiya. An-gata Jolaman (Solomon) mu-ngoyurra bunggawa a-ni, wuriya nipa gorlk wana nula, wurra mun-nigipa burr-guta mirikal marr mu-yinanga mun-molamola; mun-gata mun-jawanyja m-burnda mu-workiya gorrngunya mun-guyinda, nipa jarra burr-guya mun-molamola. 1 Kings 10:4-7; 2 Chronicles 9:3-6 28 Wurpa lika gorrngunya mu-jirra mu-workiya rrapa barrwa gugu mu-werrpiya mu-workiya, mun-jangarrk aburr-birtarrmiya aburr-workiya, gu-gurda ngacha. Wurra gun-gata minypa Wangarr mun-molamola mu-jarlapurda a-workiya gorrngunya mun-gata barrwa mu-werrpiya mu-workiya, gun-narda minypa nipa gala a-yinmiya a-bamapa nggula ny-jurda nyi-gugaliya mirikal, wurra jarra biy-wupa a-workiya barra ny-barrnguma. Wurra yama marr nyiburr-balcha nula?
29 “Gala barra ny-yorija nggula. Ganapa borrwa balaja nula mun-nga ny-bay rrapa bugula nula gun-nga ny-bay. 30 Wurra gu-gatiya ngacha birripa gubu-borrwuja aburr-workiya aburr-gata minypa gala marn․gi nula Wangarr. Wurra nipiya jarra Nyanyapa arrku waykin a-nirra marn․gi gu-gata ngacha gun-nga nginyipa jal nyi-nirra ny-yorkiya. 31 Wurra nginyipa ny-borrwa barra ny-yorkiya minypa nginyipa ny-yinmiya barra jama ny-ji Nyanyapa arrku gun-nika jal gun-guni, lika nipa biy-wu barra gu-gata ngacha minypa gun-nga nginyipa jal nyi-nirra.
Gorlk Ny-ma Barra Gun-gaba Waykin
(Metiyu 6:19-21)
32 “Nyiburr-gurda nyiburr-ngaypa jawina, gala barra nyiburr-gurkuja wurra marrban ana-goyburrpa gala nyiburr-jaranga. Wurra nipa Ngun-anya jal a-nirra ana-goyburrpa nyiburr-nipa barra nyiburr-workiya nipa ana-murna. 33 Wurra mun-gata mun-nginyipa gorlk ma, burr-wu, rrapa rrupiya ma burrwa aburr-gata gala mbi-rrima. Gu-gurda ngacha minypa Wangarr jal a-nirra. Rrapa minyja nginyipa ny-yirda burr-wu, gun-narda minypa nginyipa ny-ma barra gorlk gun-gaba waykin gala gu-yinmiya gu-wulebiya, minypa gata gala a-yinmiya an-ngumurda biy-gaypa rrapa burnpa m-bay. 34 Wurra minyja nginyipa ny-borrwuja ny-yorkiya gu-gurdiya gu-yika gu-rrawa, gun-narda minypa gun-guniya nggula rrawa; wurra minyja ny-borrwuja gorlk gun-gaba waykin, rrawa gun-gatiya nggula.
Nawanawa Buburr-ni
35-36 “Nawanawa buburr-ni minypa gun-maywapa ranginy aburr-mujama marr gubu-ganyja nula an-birripa bunggawa ana-jeka barra gu-janara wenga. Minypa birripa mun-mujama mirikal aburr-barrngumurra, rrapa lam (lamp) aburr-birtarrmiyana, gu-rrongga gu-jirra. Lika gun-gata nipa ana-jeka barra rrapa ngana gu-jirra a-duldulja barra burrwa a-ji, warrika birripa gubu-lapkujama barra nula. Metiyu 25:1-13; Mark 13:34-36 37 Minyja gun-molamola gu-ni barra burrwa aburr-gata minypa an-birripa bunggawa burr-na nawanawa aburr-ni nula. Burr-guya aburr-marrkapcha barra aburr-ni. Minypa nipa bunggawa a-wengga barra burrwa barra aburr-raka, lika nipa mu-yerrkujama barra mun-gata mun-nigipa molma mun-gunegiya mirikal, lika balaja burr-wu barra a-boy. 38 Minypa gun-gata nipa bunggawa burr-na barra nawanawa aburr-ni nula marrban ana-munya gornborrk, waygaji ngana guna-ngarlcha, lika gu-gatiya wenga birripa gun-molamola gu-ni barra burrwa minypa bunggawa nipa a-marrkapchinga burrwa.
39 “Wurra bubu-borrwa gun-guna gun-maywapa ranginy: An-gata bala an-gurrimapa minyja nipa marn․gi a-nirrarna nula an-gata an-ngumurda an-gugaliya ana-boga, nipa a-ganajarna a-nirrarna rraka gala nipa a-yinmiyarna gu-rrumungarna nula gun-nigipa bala. 40 Gu-gata ngacha minypa nginyipa barra nawanawa nyi-ni. Ngardawa an-guna An-walkurpa An-gugaliya, ana-goyburrpa gala marn․gi gu-yinpa barra nipa ana-jeka.” Metiyu 24:43-44
An-mujama An-guyinda Bama An-gubalcha Rrapa An-nerra
(Metiyu 24:45-51)
41 Lika Birta a-wena, “A-lay, Bunggawa, gurda ngayburrpa nyiburr-gurda wupa ny-yena arrburrwa, waygaji nyiburr-gurdiya gorlk ny-yena arrburrwa, ya?”
42 Wurra nipa a-yinanga gu-ngurrjinga nula, “An-gata ana-nga an-mujama an-nigipa bunggawa bama a-balcharra nula, minyja nipa bunggawa a-garlma gun-nerranga rrawa, an-gatiya an-gugaliya nipa bunggawa ana-nyala murna a-wu barra gun-nigipa rrawa, barra nipa jaga a-gana rrapa balaja burr-wu aburr-werranga aburr-gata bunggawa burr-yika aburr-mujama. 43 Rrapa nuwurra waypa nipa bunggawa ana-jeka, minyja a-na nipa jama a-jirra, lika an-gata an-mujama gun-molamola gu-ni barra nula. 44 Minyjiya, ngarla! Lika gu-gata wenga an-gata bunggawa murna a-wu barra warrpam gun-nigipa bunggawa gun-nika barra nipa an-mujama jaga a-gana nula. 45 Wurra waygaji an-gata an-mujama a-yinda gu-borrwa, ‘A-lay, an-ngaypa bunggawa a-bona gu-baykarda; gala a-yinmiya ana-jeka.’ Lika waygaji an-mujama an-gata a-garlmapa burr-bu aburr-gata aburr-werranga aburr-mujama burr-wurrapa burr-gama bunggawa burr-yika, rrapa minypa balaja m-bay rrapa nganicha m-bay rrapa mu-nganicha a-rro. 46 Wurra minyja nipa a-yirda jama a-ji, gun-gatiya nipa gala gu-borrwa, gun-gatiya gugu an-nigipa bunggawa minypa ana-jeka barra, a-gorndapa barra ngardapa ngardapa a-nega barra an-gata an-mujama, barra nipa yi-gata a-boy burrwa aburr-gata aburr-werra.
47 “An-mujama an-gata minypa marn․gi nipa an-nigipa bunggawa jal a-nirra, wurra minyja nipa gala nawanawa a-ni rrapa a-yirda jama a-ji, nipiya an-gata an-gugaliya an-nigipa bunggawa burr-guya barra a-jurrburaykujama. 48 Wurra an-nerranga an-mujama an-gata minypa gala marn․gi gun-ngiya an-nigipa bunggawa jal a-nirra, minyja nipa an-gata werra a-negiya, an-nigipa bunggawa marr warlwarl barra a-jurrburaykujama. Minypa an-gata ana-nga Wangarr a-wuna gun-jaranga gun-nga, an-gata an-gugaliya Wangarr jal a-nirra barra nipa jama a-ji. Rrapa minypa barrwa an-gata ana-nga nipa Wangarr a-wuna burr-guya gun-jaranga, an-gatiya an-gugaliya Wangarr jal a-nirra barra nipa burr-guya jama a-ji.
Jesus Guna-ganyja Gun-gungorrkorndiya
(Metiyu 10:34-36)
49 “Ngaypa nguna-bona minypa ngu-ngakurrma barra gun-guniya rrawa, rrapa burr-guya jal ngu-nirra jimarna gipa ngu-ngakurrmungarna, wurra gala burdak ngu-mungbungarnapa. 50 Ngun-anya minypa gun-maywapa bama nguna-gurraga barra gun-gujuwa, rrapa ngaypa wargugu ngu-nirra nuwurra ngu-mungba barra. Mark 10:38 51 Minyja bubu-borrwa: Gun-gata ngaypa nguna-ganyja ana-gorrburrwa ay-ngunyuna rrawa magaya gun-guni ngika; wurra jarra gun-gungorrkorndiya nguna-ganyja. 52 Minypa gun-guniya gugu minypa burr-bapala burr-jawa aburr-ngorrkorndiya barra. Minypa abirri-jirrapa jin-ngardapa aburr-bachirramiya barra burrwa abirriny-jirrapa, rrapa abirriny-jirrapa abirriny-bachirramiya barra burrwa abirri-jirrapa jin-ngardapa. 53 Minypa nyanyapa burra yerrcha aburr-bachirramiya barra burrwa walkurpa yerrcha, rrapa walkurpa yerrcha aburr-bachirramiya barra burrwa nyanyapa burra yerrcha; rrapa minypa mampa burra yerrcha aburr-bachirramiya barra burrwa aburr-jawapa burra yerrcha, rrapa aburr-jawapa burra yerrcha aburr-bachirramiya barra burrwa mampa burra yerrcha; rrapa minypa jaburpa burra yerrcha aburr-bachirramiya barra burrwa jongok burrbi-nenga, rrapa jongok burrbi-nenga aburr-bachirramiya barra burrwa jaburpa burra yerrcha.” Micah 7:6
Minypa Marn․gi Nyiburr-nirra Nyiburr-workiya Gun-nga Yorr Rrapa Gun-nga Warlirr
(Metiyu 16:2-3)
54 Rrapa barrwa Jesus a-wena burrwa wurra gama gorlk minypa a-yinagata burrwa, “Wolawola ana-goyburrpa nyibi-nacha nyiburr-workiya wachparrk a-jinyjarra, lika nyiburr-garlmiyapa nyiburr-yinaga, ‘Yorr wana guna-bamburda; burraya gu-bungga,’ lika gu-garlmiyapa gu-bunggiya gu-workiya wana. 55 Rrapa wolawola nyibi-nacha nyiburr-workiya manyjaparna jiny-jarlmiya, ana-goyburrpa nyiburr-yinaga nyiburr-workiya, ‘Gun-nardiya gugu mern mu-yurtcha barra,’ lika gu-garlmiyapa gu-yinagatiya gu-workiya. 56 Gu-gurda ngacha ana-goyburrpa nyibi-nacha nyiburr-workiya gun-guna rrawa rrapa waykin rrapa marn․gi nyiburr-nirra nyiburr-workiya gun-nga yorr rrapa gun-nga warlirr. Wurra ana-goyburrpa yama nyibu-borrwa rrapa marn․gi nyiburr-ni ngaypa jama ngu-jirra ngu-workiya? Jarra ana-goyburrpa marn․gi, wurra gala nyibi-yagurrma.
Mari Marrka Gun-delipa Nega Ngguluwa
(Metiyu 5:25-26)
57 “Marrka bubu-borrwa gun-ngiya gun-molamola barra ana-goyburrpa nyiburr-yirda. 58 Minyja ana-nga gu-rrima nggula mari, wurra nipa biy-ga a-bamba jimarna barra biy-barnja nipa an-gata joborr jaga an-gugana a-yinmiya barra a-wengga, wurra gatiya nyirri-bamburda, nginyipa barra ny-yenggana minypa nginyipa ny-yinmiya barra jechinuwa nyi-nega gun-gata mari. Gala yapa nipa biy-barnjin rrapa minypa joborr jaga an-gugana a-wenggin rrapa an-bachirra biy-jolartchin wupa. 59 Wurra ngaypa ng-guna ngu-weya nggula ngu-nirra: Minyja birripa bubu-jolartchin, nginyipa gala ny-yinmiya ny-bengga, wurra nuwurra waypa rrupiya mun-murra ny-barripa lika ny-barnja.”

12:1 Metiyu 16:6; Mark 8:15

12:2 Mark 4:22; Luk 8:17

12:10 Metiyu 12:32; Mark 3:29

12:12 Metiyu 10:19-20; Mark 13:11; Luk 21:14-15

12:27 1 Kings 10:4-7; 2 Chronicles 9:3-6

12:35-36 Metiyu 25:1-13; Mark 13:34-36

12:40 Metiyu 24:43-44

12:50 Mark 10:38

12:53 Micah 7:6