Luk
Nəɡkiariien sə rani mə nəfe i nəkukuə
Matiu, Mak, Luk, Jon irəha pam haməɡkiari ia nɨmɨruien səvəi Iesu Kristo, mətə Luk nəkukuə səvənhi rəpwəmwɨs. In mwi rɨmərai nəkukuə nəha kani mə Wok Me. Luk in tokta riti kɨnahatən amasan in rukurən pɨk nari. In rɨmərai nəkukuə i rerɨn ramrhi nəkur Kris mɨne nətəien səvənraha. Luk rokeikei mə nərmama tuhəukurən amasan nəɡkiariien amasan səvəi Iesu Kristo ro nɨpərhienien. Fwe nukune nəkukuə səvənhi Luk raməɡkiari ia nətuiien səvəi Iesu Kristo. In rɨni raka sə nəha marə mɨni mwi nɨmɨruien səvəi Iesu meste nemhəien səvənhi. Luk rokeikei mə kɨtaha tsəukurən mə Iesu Kristo rokeikei nərmama me pam. Luk raməɡkiari pɨk ia nɨpran me səməme hənətoni Iesu. In mwi raməɡkiari ia nəkwərhakwərha me səməme hənətoni Iesu. Ia nusipekɨnien me səvənhi in rɨrai məɡkiari pɨk ia nərmama nautə səvənraha riwən kamometə irəha. Luk 19:10 ramɨni mə, Iesu Kristo in iərmama pərhien riti sə rɨməuvehe fwe kupwən mə trətui nərmama me səməme hənəruei muvei pen nɨmɨruien vi mɨnraha. Luk raməɡkiari pɨk ia naɡienien. Tikətoni naɡienien nəha ia nɨpu səvəi Meri, mətoni mwi ia naɡelo me səməme hənamaɡien ia nəpɨn Iesu rɨnamətui irə. Tikətoni mwi naɡienien nəha ia nərmama me səvəi Kristo səməme hənamrərɨɡ pen fwe Jerusalem mamhaɡien asori tɨ nəri nə mə Kristo rɨnətui mwi ia nemhəien səvənhi. Ro nukurənien i mə Luk rokeikei mə trɨni irapw nəɡkiariien amasan səvəi Kristo mahatən mə Kristo ruvehe ia təkure tɨprənə i nəkur ərəha kamharə irə. In ruvehe mo irəha haɡien, mamheitenhi nəri amasan riti truvehe nəpɨn kurirə, in truvehimɨru irəha.
1
Nəɡkiariien sə rakupwən
1 Wok Me 1:1Nərmama həpɨk hənousari raka tɨ nɨrai penien ia nəkukuə narimnari me nəha Iesu rɨno fwe kupwən nəpɨn ramavən kɨmaha min. 2 Jon 15:27Irəha həmərai pen nəɡkiariien me nəha nərmama həukurən amasan irə həməni pehe tukumaha i. Fwe ia nukune wok səvənhi, nərmama me nəha həukurən amasan irə hənətoni Iesu ia nənimenraha, nənə mamhəvisau irapw nəɡkiariien səvənhi. 3 Iou mwi iakɨnəskun pam raka narimnari me i mukurən amasan kɨnəfo irə fwe ia nukunen muvehe. Nənə təkwtəkwuni, iəmə asori Teofilas, iakreɡi ramasan mə pwəh iakrai pen ia nəkukuə riti mik. 4 Iakamo iamɨnhi irə mɨnuə tikukurən amasan nəɡkiariien sə kɨnahatən ik irə. In ro nɨpərhienien.
Aɡelo riti rɨni irapw mə Jon Paptaes trətui
5 1Kron 24:10Ia nəpɨn nəha Herot ramərɨmənu ia tənə Jutia pris riti nəɡhɨn nə Sekaraea. In pris riti ia təmwen səvənraha kani mə Pris me səvəi Apia. Səvənhi iərmama in pran riti sə ruku pen ia kwənəkwus səvəi Eron. Nəɡhɨn nə Elisapet. 6 Irau pəri noien səvənrau ratukwatukw ia nəmri Kumwesən. Ia nəpɨn me krauesi pen atukwatukw pam nəfe nəɡhɨn Loa səvəi Iərɨmənu rani. 7 Mətə tɨnɨnrau riwən. Elisapet rɨpkəkwəhakwen mhə. In nɨprənemə. Sekaraea nərɡharə.
8 Nəpɨn riti Sekaraea irəha təmwen səvənhi kamhowok səvəi pris me ia nəmri Kumwesən ia nimwə səvənhi. 9 Eks 30:7Nənə irəha hesi pen noien səvəi pris me mhəuini nari riti sə ramahatən nari. Trahatən pen mə sin trevən fwe ia nəkwai nimwə səvəi Iərɨmənu muvani nɨmwəkmwəki nari nɨpekɨn rapein amasan ia təkure nɨfatə. Həuini pen nəri nəha nənə rahatən pen Sekaraea. 10 Ia nəpɨn atukwatukw sə kauvani nɨmwəkmwəki nari nɨpekɨn rapein amasan irə nərmama me kamhəfwaki fwe iruə.
11 Nənə aɡelo riti səvəi Kumwesən rier pehe mamərer ia nɨkare nɨfatə mwatuk ia nəri kauvani nɨmwəkmwəki nari nɨpekɨn rapein amasan irə. 12 Nəpɨn Sekaraea rətoni aɡelo nəha, rehekɨr pɨk mətəmnɨmwɨn. 13 Mətə aɡelo rɨni pen tukwe in mə, “Sekaraea tikəpwəh nehekɨrien. Kumwesən ruvəreɡi raka nəfwakiien səim. Səim iərmama Elisapet trərəhi tɨnɨmirau riti iərman. Nənə tikɨseɡi pen nəɡhɨn nə mə Jon. 14 Tikreɡi ramasan mamaɡien tukwe. Nəpɨn trətui, nərmama həpɨk mwi rerɨnraha traɡien tukwe. 15 Nam 6:3In truvehe mo iəmə asori ia nəmri Kumwesən. In trɨpkənɨmwi mhə waen uə nənɨmwiien skai. Nəpɨn in ramarə ihi ia tɨpwi mama səvənhi rerɨn ruvəukuər raka ia Nənɨmwɨn Ikinan. 16 In tro nəkur Isrel me həpɨk hərərɨɡ mhəuvehe tɨ Iərɨmənu Kumwesən səvənraha. 17 Mal 3:1, 4:5-6, Mat 17:11-13In trakupwən ia Iərɨmənu. Nətərɨɡien səvənhi mɨne nɨskaiien səvənhi trəmwhen ia nətərɨɡien mɨne nɨskaiien səvəi Profet Elaeja. In tro tata me hərərɨɡ ia rerɨnraha mə rerɨnraha trɨrhi mwi nɨpwnətɨnraha me. Nərmama səməme hamərui nəkwai Kumwesən in tro irəha hərərɨɡ mhəuvehe mhesi pen nətərɨɡien səvəi nərmama hatukwatukw. Ro iamɨnhi irə in tro nərmama həpnəpenə tɨ nuveheien səvəi Iərɨmənu.”
18 Jen 18:11Mɨreɡi Sekaraea rɨni pen tɨ aɡelo i mə, “Takəfo mukurən mə nəri nəha tro iamɨnhi irə? Kwa iou iakɨnərɡharə səiou iərmama nɨprənemə.”
19 Dan 8:16, 9:21, Hip 1:14Mɨreɡi aɡelo rɨni pen tukwe in mə, “Iou i Kapriel. Iakamərer ia nəmri Kumwesən. In rərhi pehe iou mə takuvehe məɡkiari pehe mik məvisau nəri amasan mik. 20 Luk 1:45Mətə tɨ nəri nə mə ipkɨni mhə nɨpərhienien ia nəɡkiariien səiou, ətə ro, rerɨm triwən. Tipkəɡkiari mhə mesite nəri iakɨməni pehe tukw ik i trier pehe. Trukuə ia nəpɨn atukwatukw səvənhi.”
21 Ia nəpɨn nəha, fwe iruə, nərmama kamheitenhi Sekaraea. Hərkərinari mə in rəmak tui ia nəkwai nimwə səvəi Kumwesən. 22 Nəpɨn rier irapw iruə, ko rɨpkəɡkiari mhə mɨnraha, mətə raməɡkiari a ia rəɡɨn. Hənətə həuvəukurən mɨnuə in rɨnətə nari riti rəmwhen ia nəməkrəhaien fwe nəkwai nimwəfwaki.
23 Nəpɨn nəha Sekaraea ramowok pris irə fwe ia nimwə səvəi Kumwesən ruvehe mukurau, nənə in rɨrərɨɡ mevən fwe imwəni. 24 Kurirə irə rɨpko mhə tui, nənə səvənhi iərmama Elisapet ro tɨpwɨn. Nəpɨn rɨno tɨpwɨn, raməmak afafa ia nəkwai nimwə səvənhi mesite pen məkwə krirum səvənhi, mamɨni mə, 25 Jen 30:23“Iərɨmənu rɨno nəri miou. Nəpɨn rəti irapw mətə iakamaurɨs ia nəmri nərmama tɨ nəri nə mə səiou iəkunouihi riwən, rerɨn raɡien ruvehi raka naurɨsien nəha ia nirak.”
Aɡelo riti rɨni irapw mɨnuə Iesu trətui
26 Elisapet rɨno tɨpwɨn marə məkwə sikis. Ia nəpɨn nəha Kumwesən rərhi pen aɡelo riti nəɡhɨn nə Kapriel revən mə trətoni prənvi riti fwe ia taon riti ia tənə Kalili nəɡhɨn nə Nasaret. 27 Mat 1:16,18,Luk 2:5Prənvi nəha ramreirei ihi iərman. Kɨnəsisəɡ raka in mɨnuə tresi pen iərman riti nəɡhɨn nə Josef. Josef in kwənəkwus riti səvəi Kiɡ Tevɨt. Prənvi nəha nəɡhɨn nə Meri. 28 Aɡelo nəha rier pen tukwe in, mɨni mə, “Meri. Tiko maɡien. Iərɨmənu ramasan tukw ik mamarə tukw ik.”
29 Mətə Meri nətərɨɡien səvənhi rəvsausɨni pɨk tɨ nəɡkiariien nəha mamətərɨɡ mə rəfo aɡelo rɨni pen tukwe in iamɨnhi. 30 Nənə aɡelo nəha rɨni pen tukwe in mə, “Meri tikəpwəh nehekɨrien. Kumwesən ramasan tukw ik. 31 Aes 7:14, Mat 1:21-23Reɡi ro! Tiko tɨpwɨm, mərəhi nərɨm riti iərman. Tikɨseɡi pen nəɡhɨn nə mə Iesu. 32 In truvehe mo in iəmə asori. Tukəkwein in mə tɨni Kumwesən, Kumwesən sə rasori anan. Iərɨmənu Kumwesən səkɨmiaha truvehi pen nɨtətə səvəi rɨpwɨni Kiɡ Tevɨt min. 33 Dan 7:14, Maeka 4:7In trərɨmənu ia nuk nuk me ia nərmama me səməme həuku pen ia kwənəkwus səvəi Jekop. Nɨtətə səvənhi trɨpkiwən mhə.”
34 Mɨreɡi Meri rɨni pen tɨ aɡelo i mə, “Trəfo mo iamɨnhi. Iou prənvi. Iakreirei iərman?”
35 Mat 1:20Mɨreɡi aɡelo rɨni pen tukwe in mə, “Nənɨmwɨn Ikinan truvehe ia niram. Kumwesən sə rasori anan nɨskaiien səvənhi trəuiui ik. Ro iamɨnhi irə tukəkwein pen iəkunouihi ikinan nəha tikərəhi mɨnuə in Tɨni Kumwesən. 36 Nənə reɡi ro. Ik riti fwe Elisapet nɨprənemə, mətə in mwi rɨno tɨpwɨn trərəhi tɨni riti iərman. Kani in mə pran sə rɨpkəkwəhakwen mhə, mətə ruvəuvehe mɨpəmpəm marə məkwə sikis. 37 Jen 18:14Narimnari me pam rɨməru tɨ Kumwesən.”
Meri revən mətoni Elisapet
38 Mɨreɡi Meri rɨni mə, “Iou pran sə iakamo tukwini nari m Iərɨmənu səiou. Pwəh rukuə ia nirak rəmwhen ia sə ikɨməni.” Nənə aɡelo nəha rəpwəh in mamevən.
39 Ia nəpɨn nəha, rɨpko mhə tui, Meri rier mevən akwauakw fwe ia rukwənu riti ia təkure tənə ia Jutia, 40 mevən ia nəkwai nimwə səvəi Sekaraea, maməɡkiari pen m Elisapet. 41 Luk 1:15Nəpɨn Elisapet rɨreɡi Meri raməɡkiari, tɨni rakurisei asori ia tɨpwɨn. Nənə Elisapet rerɨn ruvehe mukuər ia Nənɨmwɨn Ikinan. 42 Dut 28:4Nənə in rəkwein əpwəmwɨs mɨni mə, “Meri Kumwesən ramasan tukw ik məpi raka pam nɨpran me. Ramasan mwi tɨ nərɨm sə tikərəhi. 43 Mama səvəi Iərɨmənu səiou ruvehe mətə iou. Rəfo ko nəri amasan ia nirak iamɨnhi? 44 Reɡi ro, nəpɨn ikapirapw məkwein iou, iakreɡi rerɨm, iəkunouihi ia tɨpwɨk rakurisei asori ia naɡienien. 45 Luk 1:20Rerɨm traɡien tɨ nəri nə mə ikɨməni mə nɨpərhienien trukuə irə ia nəfe Iərɨmənu rɨməni pehe tukw ik i.”
Meri rəɡnəɡɨni Kumwesən
46 1Saml 2:1-10Mɨreɡi Meri rɨni mə,
“Ia nɨmɨruien pam səiou iakauvehi utə nəɡhi Iərɨmənu səiou.
47 Rerɨk raɡien pɨk tɨ Kumwesən səiou sə rauvehimɨru iou.
48 Luk 1:25,11:27Iou pran auər a sə iakamo tukwini nari min,
mətə rerɨn ramrhi iou.
Təkwtəkwuni mɨne mamevən nərmama pam tuhəni iou
mə iou pran sə rerɨk ramaɡien,
49 tɨ nəri nə mə Kumwesən i sə rɨskai pɨk rɨno narimnari asori me miou.
Nəɡhɨn ro ikinan.
50 Sam 103:13,17Napiien səvənhi ramarə tɨ nərmama me pam səməme kamhəsiai in,
mamarə mwi tɨ nɨpwnətɨnraha me mɨne nɨmwipwɨnraha me mamevən.
51 2Saml 22:28In ramo nɨmtətien me ia rəɡɨn əsanɨn,
maməkoui irapw nərmama səməme kamhəfiəutə ia rerɨnraha.
52 Job 12:19, 5:11, Sam 147:6In rauvehi irapw kiɡ asori me ia kwopun kamhəkure ikɨn mamhərɨmənu,
marə mauvehi utə mwi nəmə auər a me.
53 1Saml 2:5, Sam 34:10, Sam 107:9In rauvei pen nəveɡɨnien amasan m nərmama səməme nukumhə ramahi irəha.
Hani tɨpwɨnraha rəsisi.
Mətə səməme nautə səvənraha rasori in ramərhi irapw irəha,
mɨpkuvei pen mhə nari riti mɨnraha.
54 Aes 41:8, Sam 98:3In ramasitu ia kɨtaha nəkur Isrel.
Kɨtaha nərmama me səvənhi samo tukwini nari min.
In ramo iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə rerɨn ramrhi napiien səvənhi
55 Maeka 7:20, Jen 17:7, 18:18, Jen 22:17rosi in rɨməni pen tɨ kaha kupwən me səkɨtaha.
In rɨməni pen tɨ Epraham mə in trapi Epraham mɨne nərmama me ia kwənəkwus səvənhi ia nuk nuk me.”
56 Meri rarə irau Elisapet meste məkwə kahar rukurau, nənə kurirə irə rɨrərɨɡ mevən fwe imwəni.
Jon Paptaes rətui
57 Rɨneste nəpɨn səvəi Elisapet trərəhi tɨni irə. Rərəhi tɨni iərman. 58 Nərmama me ipaka tukwe mɨne nɨpərɨn me həreɡi mə Kumwesən rɨnapi asori in. Həuvehe mhətə in mamhaɡien pəri.
59 Jen 17:12, Lev 12:3, Luk 2:21Nəpɨn iəkunouihi səvənhi reste nəpɨn eit, həuvehi mhəuvehe mə tukuvehi ninhum min. Nətərɨɡien səvənraha mə tuhəseɡi pen nəɡhɨn nə Sekaraea, nəpwɨnhi tata səvənhi. 60 Luk 1:13Mətə səvənhi mama rɨni mə, “Rekəm. Tsəseɡi pen nəɡhɨn nə mə Jon”
61 Mɨreɡi irəha həni pen tukwe in mə, “Mətə rəfo? Nahaɡ nəha riwən ia kwənəkwus səim.”
62 Nənə irəha həɡkiari pen m tata səvənhi ia rəɡɨnraha, mhəres nəfe nahaɡ in rokeikei mə tuhəseɡi pen ia iəkunouihi. 63 Sekaraea rəres nəri kamrai pen nari irə. Kuvehi pen min. Nənə rɨrai pen ianhi mə, “Nəɡhɨn nə Jon.” Nənə irəha pam hərkərinari irə. 64 Ia nəpɨn nəha Sekaraea rerɨn rɨnarə mwi. Nənə in rɨnaməɡnəɡɨni Kumwesən. 65 Nərmama me ia nɨkarkare rukwənu həreɡi həhekɨr. Nəɡkiariien nəha ruvirɨs ia kwopun me pam ia təkure tənə ia Jutia. 66 Nərmama me pam səməme həreɡi nəɡkiariien nəha hamətərɨɡ irə mə, “Iəkunouihi nəha trəfo irə? Mətə in nə nɨskaiien səvəi Iərɨmənu ramarə irə.”
Sekaraea rɨni irapw nəɡkiariien sə ruku pen tɨ Nənɨmwɨn Ikinan
67 Ia nəpɨn nəha Nənɨmwɨn Ikinan ruvehe mukuər ia reri Sekaraea, tata səvəi Jon, muvei pen nəɡkiariien min. Nənə Sekaraea rɨni mə,
68 Sam 41:13, Sam 72:18, Sam 106:48, Luk 7:16“Pwəh səɡnəɡɨni Iərɨmənu Kumwesən səkɨtaha nəkur Isrel.
In ruvehe masitu ia kɨtaha nərmama me səvənhi meivinari ia kɨtaha.
69 Sam 18:2In ruvehi utə iəmə skai riti sə truvehimɨru kɨtaha.
Iəmə skai nəha in kwənəkwus riti səvəi Kiɡ Tevɨt sə rɨnamo tukwini nari m Kumwesən fwe kupwən.
70 Nəri nəha ramesi pen nəɡkiariien me səməme Kumwesən rɨməni pehe tukutaha i ia tərhui profet ikinan me səvənhi fwe kupwən.
71 Sam 106:10In rɨməni mə truvehimɨru kɨtaha,
muvehi raka kɨtaha ia rəɡi nərmama me pam səməme kamhometə kɨtaha, mamhəmwəki kɨtaha.
72 Jen 17:7, Lev 26:42, Sam 105:8-9, Sam 106:45In rɨməni mə trapi kaha kupwən me səkɨtaha,
məpwəh nenouenouien nəɡkiariien ikinan səvənhi.
73 Jen 22:16-17, Maeka 7:20Promes nəha in rɨməuvei pen m kaha kupwən səkɨtaha Epraham,
mauvehi kwəsuahi tukwe.
74 In rɨməni mə nəpɨn truvehi raka kɨtaha ia rəɡi nərmama səməme haməmwəki kɨtaha,
in trəseni kɨtaha tso tukwini nari min, mhəpwəh nehekɨrien.
75 Taet 2:12-14Kɨtaha tsəmher mhatukwatukw ia nənimen ia nəpɨn me pam ia nɨmɨruien səkɨtaha.
76 Aes 40:3, Mal 3:1, Mat 3:3Nənə ik, nərɨk, tukɨni mə Kumwesən sə rasori anan, profet riti səvənhi nə ik,
tɨ nəri nə mə tikukupwən məpərhi suatuk me səvəi Iərɨmənu səkɨtaha, nənə in trukurirə.
77 Jer 31:34Tikɨni irapw tɨ nərmama me səvənhi mə Kumwesən truvehimɨru irəha,
məpwəh nərpwɨnien noien ərəha me səvənraha.
78 Aes 60:1-2Kumwesən səkɨtaha in ramasan pɨk, mamapi kɨtaha.
Ia napiien nəha səvənhi in trərhi pehe Kristo ruku pen fwe ia neiai,
muvehe tukutaha rəmwhen ia meri rautə ia nəpnəpɨn.
79 Aes 9:2, 58:8, Mat 4:16In truvei pen nukuraanien m nərmama səməme kamhəkure ia nəpitəvien mɨne təmwkəmwi nemhəien.
In triri nɨsutaha ia suatuk səvəi nəmərinuien.”
80 Luk 2:40,Mat 3:1Nənə iəkunouihi nəha rapwinari, mauvehe mɨskai ia nənɨmwɨn. Ia nəpɨn me ramarə fwe ia kwopun akwesakwes ikɨn meste nəpɨn nəha in rier irapw ia nəmri nəkur Isrel.
1:5: 1Kron 24:10
1:9: Eks 30:7
1:15: Nam 6:3
1:17: Mal 3:1, 4:5-6, Mat 17:11-13
1:18: Jen 18:11
1:19: Dan 8:16, 9:21, Hip 1:14
1:25: Jen 30:23
1:31: Aes 7:14, Mat 1:21-23
1:33: Dan 7:14, Maeka 4:7
1:37: Jen 18:14
1:42: Dut 28:4
1:46: 1Saml 2:1-10
1:50: Sam 103:13,17
1:51: 2Saml 22:28
1:52: Job 12:19, 5:11, Sam 147:6
1:53: 1Saml 2:5, Sam 34:10, Sam 107:9
1:54: Aes 41:8, Sam 98:3
1:55: Maeka 7:20, Jen 17:7, 18:18, Jen 22:17
1:59: Jen 17:12, Lev 12:3, Luk 2:21
1:68: Sam 41:13, Sam 72:18, Sam 106:48, Luk 7:16
1:69: Sam 18:2
1:71: Sam 106:10
1:72: Jen 17:7, Lev 26:42, Sam 105:8-9, Sam 106:45
1:73: Jen 22:16-17, Maeka 7:20
1:75: Taet 2:12-14
1:76: Aes 40:3, Mal 3:1, Mat 3:3
1:77: Jer 31:34
1:78: Aes 60:1-2