Bwób Zitül
Ngaensingül Bóktan
Ini Peba Laróbóka Apónda
Ini Bwób Zitül pebadó abün umulürrün póep asiko. Darrü póep módóga, God ia ngaen-gógópan pam akó kol tónzapónórr, Adam akó Ib. Darrü póepa Noanbóka apónda akó ene naiz, blaman tüp ne klama ngaslaorr. Akó darrü póepa Eibrra-amónbóka apónda akó tóba olmalbobatalabkwata.
Blaman ini póepa pamkolpam tómbapóndako igó tonarrankü, God ⌊Mesaya⌋ ki zirrsapóne, Eibrra-amón bobat nótóke. Ene Mesaya, Yesu Kerriso, watóke Godón ⌊alkamül-koke bóktan⌋ nótó küppükü yónürr, God ne poko ekyanórr Eibrra-amón: “Marükama, ka blaman bwób-bwób pamkolpam ini tüpdü sab bles ninünümo.”
Ini Peba Nótó Wialómórr
Ini peba nótó wialómórr, oya ngi babula ini pebadó, a abün pamkolpama amkoman angundako wagó, Moses wialómórr. God Mosesón iliónürr Isrrael pamkolpam balngomólóm Izipt kantrridügabi, i ⌊leba zaget⌋ pamkolpam ne kwarilürr. Moses amtómól küsil yarilürr ene tonarrdó Bwób Zitülan póepa nóma tómbapónórr. Ngaen-gógópan pamkolpama ene póep tibiób olmalbobataldó büdrratnóp, kókó darrü oloma Moseska adrratórr. Olgabi Moses ene póep wibalómórr.
A abün elklaza Bwób Zitül pebadó God wata umul yarilürr. Darrü pam babul yarilürr God tüp nóma tónggapónórr ó darrü pam babula, gaodó nótóke ngibürr pamkolpama laró poko gyagüpitótókdako. We ngarkwatódó, God watóke ini peba wialómórr. Wa darrü pam iliónürr ini elklaza wibalómóm.
Ini Peba Nibióbka Wialómórróna
Moses ne pam nóma yarilürr ini peba nótó wialómórr, wa ini peba Isrrael pamkolpamabkü wialómórr, wa nibiób balngomól yarilürr, ⌊ngüin-koke bwóbdüma⌋. I ene tüpdü barrbünüm kain kwarilürr, God ne alkamül-koke bóktan ingrinürr ibü akyanóm. Mosesón ubi yarilürr ibü ene wialómórrón peba akyanóm ibü ngambangólóm blaman ne elklaza-a tómbapónórr. Ene wirri kla yarilürr ibü ngambangólóm God ibü iazan nilinóp tóba pamkolpamóm bainüm.
Ini Peba Nóma Wialómórrón Yarilürr
Moses aprrapórr we pail aodó ngyaben yarilürr 1500 akó 1230, Kerrison amtómól küsilan nóma yarilürr. Da Moses ne ene pam nóma yarilürr ini póep nótó dakabainürr akó wibalómórr, ini peba wialómórrón yarilürr we pail aodó 1500 akó 1230, Kerrison amtómól küsilan nóma yarilürr. Solkwat ngibürr wialóm pama aprrapórr ngibürr poko emelóp darrü kla müsirrga ainüm, atang pamkolpama aprrapórr koke ki umul bainóp, ini aüd pokozan:
1. Bwób Zitül 13:7 igó bóktanda wagó, “Ene tonarrdó, Keinan pamkolpam akó Perris pamkolpam, i ta ugón ene tüpdü ngyaben koralórr.” Aprrapórr ini poko nótó wialómórr, oya tonarrdó ini pamkolpama myamem koke ngyaben kwarilürr ene tüpdü.
2. Bwób Zitül 14:3 igó bóktanda wagó, “Blaman ini 5 kinga gazirrüm we dabinóp Sidim buruburudü. (Kapórr Malu errkya nege.)” Aprrapórr darrü pama ini poko “Kapórr Malu errkya nege” emelóp ene atang pamkolpam tangbamtinüm, solkwat nidi ngyaben kwarilürr, umulüm ini pokoa nadü malubóka apónda.
3. Bwób Zitül 36:31 bóktanda wagó, “Ngaen, Isrraelón king küsilan nóma kwarilürr.” Ene pama ini poko nótó wialómórr ene tonarrdó ngyaben yarilürr Isrraelón king asi yarilürr.
Enana ini müsirrga ain poko solkwat tonarrdó emelóp, blaman bóktan opor ini pebadó wata amkomana. Ene tonarrdógabi kókó errkya, pamkolpama ini Bwób Zitül peba atang kwarilürr amkoman Godónbóka umul bainüm akó tóba tónggapórrón bóktan blaman bwóbab pamkolpamabkü.
Ini Peba Ne Zitülkusdü Wialómórr
Ini Bwób Zitül peba mibü bómtyanda God ia pam nis tónzapónórr akó ibükagab pamkolpama ia bayop. Akó ini peba mibü bómtyanda, Godón ubi ia laró yarilürr ibü ngyabenóm tóba obzek kwata. Ini peba ta amtyanda wagó, kolae tonarra ia tamórr tüpdü akó wa ia kolae yarilürr. Solkwat Yesu Kerriso tamórr ini tüpdü akó pamkolpam gaodó ninóp Godka dabyónüm oya amkoman angundi akó wa nadü kla tónggapónórr kolae tonarr barrgonóm.
Ini Peban Bóktan Zono Módógako:
A. God tüp akó pülpül tónzapónórr 1:1–2:3
B. Adam a Ib 2:4-25
C. Kolae tonarran zitülkus akó darrem 3:1-24
D. Kein a Eibol 4:1-26
E. Adamkagabi kókó Noa 5:32
F. Noa akó naiz nae 6:1–10:32
G. Babilon tawa 11:1-9
H. Noan ngaen olom Syem, oya olmalbobatal 11:10-32
I. Isrrael pamkolpamab abalbobatal Eibrra-am, Aesak, akó Zeikob 12:1–35:29
1. Eibrra-am a Aesak, ibü póep 12:1–25:18
2. Zeikobón póep 25:19–35:1-29
J. Isaon olmalbobatal 36:1-43
K. Zosep akó tóba naretal 37:1–45:28
L. Isrrael pamkolpam Izipt kantrridü 46:1–50:26
1
God Tüp akó Pülpül Tónzapónórr
1 Ngaen bwób zitüldü, God tüp akó pülpül tónzapónórr. 2 Tüpan obzeksyók ugón tómbapónóm yarilürr: darrü kla babulan yarilürr. Tümüna kukurru malubarr nae tumum ngalaorr. Da Godón Samua nae kwitana zaorrón tótók yarilürr. 3 Da God bóktanórr wagó, “Zyón asi ki yarilün,” da zyón asi yarilürr.2 Korrint 4:6 4 God igó ngakanórr wa, zyón morroala. God zyón a tümün we nürrgrratórr. 5 Wa zyón ngi ngyesilürr “ngürr”, akó wa tümün ngi ngyesilürr “irrüb”. Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene ngaen-gógópan ngürr yarilürr.*⌊Zu pamkolpam⌋, ibü ngürra simam 6 oklok ngarkwat bókyanda, abüsa nóma mórranda. Ibü ngürra darrü simam 6 oklok blakónda. Mibü ngürr ma inzana: irrüb 12 oklok ngarkwat bókyanda, kókó darrü irrüb 12 oklok blakónda.
6 God wagó, “Ngarkwat kan asi ki yarilün nae aodó, da wa nae ki arrgrrat naedógab, nis bainüm.” 7 Da God ene ngarkwat kan inzan we tónggapónórr, da wa ene kan tüpana nae we arrgrratórr kwitana naedógab. Da ene amkoman inzan we yarilürr.2 Pita 3:5 8 God ene ngarkwat kan ngi ngyesilürr “pülpül”. Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene nis ngim ngürr yarilürr.
9 God akó bóktanórr wagó, “Pülpül tüpana naea darrpan pokodó ki kwób basu, da mólóg bwóba ki okaka tibyó.” Da ene amkoman inzan we yarilürr. 10 Wa ene mólóg bwób ngi we ngyesilürr “tüp”, a kwób basurrün nae ngi we ngyesilürr “malu”. God esenórr wa, morroala.
11 God bóktanórr wagó, “Tüpa elklaza zid ki dódórr nyónünüm: kari küppükü elklaza zid akó küppükü nugup ngórr ini tüpdü, blaman tibiób darrpan tonarr obzekpükü.” Da ene amkoman inzan we yarilürr. 12 Tüpa elklaza zid we dódórr nyónónóp: küppükü nugup zid tibiób darrpan tonarr obzekpükü, akó küppükü nugup ngórr tibiób darrpan tonarr obzekpükü. God esenórr wa, blaman kla morroalako. 13 Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene aüd ngim ngürr yarilürr.
14 God akó bóktanórr wagó, “Zyón kla asi ki kwarilün pülpüldü, ngürr arrgrratóm irrübdügab. Timam ki koralón, ngürr, pail, a tóre melpal†Ngibürr Mórrke-mórrke Godón Bukdü inzan angrirrüna: seasons. Mibü seasons módóga, pail akó abüs. Ngibürr kantrridü ene seasons módógako: winter, springtime, summer, akó autumn. bómzyatóm. 15 Ini zyón kla ki koralón pülpüldü, tüp warri apónóm.” Da ene amkoman inzan we yarilürr. 16 God wirri zyón kla nis tónzapónórr - wirrian zyón kla, ngürr angomólóm, kari zyón kla, irrüb angomólóm. Wa akó wimurr tómbapónórr. 17 God ibü blaman pülpüldü we irrbünürr, tüp warri apónóm, 18 ngürr akó irrüb ngakanóm akó zyón arrgrratóm tümündügab. God esenórr wa, morroala. 19 Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene tokom ngim ngürr yarilürr.
20 God bóktanórr wagó, “Blaman naea ki murrbausnüm abün ngón aman elklaza-e, akó póyaea tüp kwitüdü ki barrmulülün pülpül tüpana.” 21 Da God maludü wirri balóng wapi we tómbapónórr, akó blaman ngón aman akó ngübyón elklaza, nae ne klamanme barümürrüna, tibiób darrpan tonarr obzekpükü, akó blaman tappükü póyae ta inzan, tibiób darrpan tonarr obzekpükü. Da God esenórr wa, morroala. 22 God ibü bles ninóp da bóktanórr wagó, “E küppükü abün bailamke. E malu nae gwarrónamke, akó póyaea ta tüpdü abün ki bainünüm.” 23 Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene 5 ngim ngürr yarilürr.
24 God akó bóktanórr wagó, “Tüpa ngón aman elklaza ki balngó, tibiób darrpan tonarr obzekpükü: ngabyón lar, ngübyón elklaza, akó nurr lar, tibiób darrpan tonarr obzekpükü.” Da ene amkoman inzan we yarilürr. 25 God tómbapónórr nurr lar tibiób darrpan tonarr obzekpükü, akó ngabyón lar tibiób darrpan tonarr obzekpükü, akó tüpdü ngübyón elklaza tibiób darrpan tonarr obzekpükü. Da God esenórr wa, morroala.
26 Da God bóktanórr wagó, “Mi‡Mi, oya küp módóga: Ab, Olom, akó Samu. kya pam tómbapónónóm, mibiób dandangzan, mibü obzeksyók ngarkwatódó. I sab ibü ki balngomól kwarilün, maludü wapi, kwitüm póyae, ngabyón lar, dudu ini bwób, akó blaman tüpdü ngübyón elklaza.”
27 God pam tónggapónórr, tóba dandang ngarkwatódó,
Godón dandang ngarkwatódó wa oya tónggapónórr;
wa ibü igó tónzapónórr, pam a kol.Bwób Zitül 5:1-2; 9:6; Metyu 19:4; Mak 10:6
28 Wa ibü bles nyónürr, da ibüka we bóktanórr wagó, “E küppükü namülamke, akó sab abün bailamke, tüpa tai ki gwarran yabübókamde, da tüp idódlamke yabü tangdó. E maludü wapi sab balngomólólamke, akó kwitüm póyae, akó blaman elklaza, ne klama agóltagóldako ini tüpdü.”Bwób Zitül 9:1, 7
29 Da God bóktanórr wagó, “Turrkrruam, ka yabü alióndóla blaman kari küppükü elklaza zid ini dudu tüpdü akó blaman küppükü nugup ngórr. Sab yabü alo kla kwarile. 30 Blaman pórngaepükü zid, ka ibü alióndóla alom, blaman nurr lar ini tüpdü, blaman kwitüm póyae, akó ne klama ngübyóndako tüpdü - blaman ngón aman elklaza.” Da ene amkoman inzan we yarilürr.
31 God blaman elklaza nósenóp, wa ne kla tómbapónórr, da módóga, blaman amkoman morroal kwarilürr. Da irrüba wamórr akó irrbia tamórr akó wamórr. Ene 6 ngim ngürr yarilürr.
*1:5 ⌊Zu pamkolpam⌋, ibü ngürra simam 6 oklok ngarkwat bókyanda, abüsa nóma mórranda. Ibü ngürra darrü simam 6 oklok blakónda. Mibü ngürr ma inzana: irrüb 12 oklok ngarkwat bókyanda, kókó darrü irrüb 12 oklok blakónda.
†1:14 Ngibürr Mórrke-mórrke Godón Bukdü inzan angrirrüna: seasons. Mibü seasons módóga, pail akó abüs. Ngibürr kantrridü ene seasons módógako: winter, springtime, summer, akó autumn.
‡1:26 Mi, oya küp módóga: Ab, Olom, akó Samu.
1:27 Bwób Zitül 5:1-2; 9:6; Metyu 19:4; Mak 10:6