17
Qong paⱨixǝ ayal «Babil»
Yǝttǝ qinisi bar yǝttǝ pǝrixtining biri kelip, manga sɵzlǝp:
— Bu yǝrgǝ kǝl, nurƣun sular üstidǝ olturƣan qong paⱨixǝ ayalning tartidiƣan jazasini sanga kɵrsitip ⱪoyay. Yǝr yüzidiki padixaⱨlar uning bilǝn buzuⱪluⱪ ɵtküzdi, yǝr yüzidikilǝr uning buzuⱪluⱪining xarabidin mǝst boluxti, — dedi.
Xuning bilǝn u pǝrixtǝ meni Roⱨning ilkidiki ⱨalǝttǝ bir qɵlgǝ elip bardi. U yǝrdǝ yǝttǝ baxliⱪ, on münggüzlük, pütün ǝzayini kupurluⱪ namliri ⱪapliƣan bir toⱪ ⱪizil diwining üstidǝ olturƣan bir ayalni kɵrdüm. «Xuning bilǝn u pǝrixtǝ meni Roⱨning ilkidiki ⱨalǝttǝbir qɵlgǝ elip bardi» — muxu jümlidiki «Roⱨ» yaki ɵz roⱨini yaki Muⱪǝddǝs Roⱨnimu kɵrsitixi kerǝk.   Wǝⱨ. 13:1; 17:8. Ayal sɵsün wǝ toⱪ ⱪizil kiyim kiygǝn bolup, altun, ⱪimmǝtlik yaⱪut wǝ mǝrwayitlar bilǝn pǝrdazlanƣanidi. Ⱪolida yirginqlik nomussizliⱪlar wǝ ɵz buzuⱪluⱪining nijasǝtliri bilǝn tolƣan bir altun ⱪǝdǝⱨ bar idi. Wǝⱨ. 18:16. Pexanisigǝ bir sir — «Katta Babil, paⱨixilǝrning wǝ dunyadiki pütkül yirginqlik nomussizliⱪlarning anisi» degǝn nam pütüklük idi. «Pexanisigǝ bir sir — «Katta Babil, paⱨixilǝrning wǝ dunyadiki pütkül yirginqlik nomussizliⱪlarning anisi» degǝn nam pütüklük idi» — «sir» bolsa Injilda ǝslidǝ yoxurun, Huda Ɵz bǝndilrigǝ axkarǝ ⱪilƣan bir ajayib ⱨǝⱪiⱪǝtni kɵrsitidu.   2Tes. 2:7. Mǝn ayalning muⱪǝddǝs bǝndilǝrning ⱪeni wǝ Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqilǝrning ⱪeni bilǝn mǝst bolƣanliⱪini kɵrdüm. Uni kɵrüp tolimu tǝǝjjüp ⱪilip intayin ⱨǝyran ⱪaldim. «Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqilǝr» — yaki «Əysaning guwaⱨqiliri». Birinqi ǝsirning ahirⱪi yilliridin tartip «guwaⱨqi» degǝn sɵz «Hudaning yolida ⱪurban bolƣuqi» degǝn mǝninimu bildürǝtti. Sǝwǝbi, nurƣunliƣan etiⱪadqilar guwaⱨliⱪ berix yolida ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinatti.   Wǝⱨ. 18:24. Pǝrixtǝ manga mundaⱪ dedi: —
«Nemigǝ ⱨǝyran ⱪalding? Ayalning wǝ uni kɵtürüp turƣan yǝttǝ baxliⱪ, on münggüzlük diwining sirini sanga eytip berǝy. Sǝn kɵrgǝn diwǝ bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ; uzun ɵtmǝy tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪip, ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu. Yǝr yüzidǝ turuwatⱪanlar — dunya apiridǝ bolƣandin buyan isimliri ⱨayatliⱪ dǝptirigǝ pütülmigǝn kixilǝr diwini kɵrüp intayin ⱨǝyran ⱪalidu. Qünki u bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ, lekin yǝnǝ pǝyda bolidu. «Sǝn kɵrgǝn diwǝ bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ; uzun ɵtmǝy tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪip, ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu... u bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ, lekin yǝnǝ pǝyda bolidu» — bu sirliⱪ ayǝt, xundaⱪla bu babta bexarǝt ⱪilinƣan baxⱪa ixlar üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.   Mis. 32:32; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 13:8. Mana buni qüxinixkǝ lazim bolƣan ⱨekmǝt: — yǝttǝ bax bolsa u ayal olturƣan yǝttǝ taƣⱪa, xundaⱪla yǝttǝ padixaⱨⱪa wǝkillik ⱪilidu. Wǝⱨ. 13:1,18. 10 Bularning bǝxi yiⱪilƣan, birsi bar, yǝnǝ biri tehi kǝlmidi. U kǝlgǝndǝ pǝⱪǝt azla waⱪit turalaydu. 11 Burun bar bolƣan, ǝmdi ⱨazir yoⱪ bolƣan diwining ɵzi sǝkkizinqi padixaⱨdur, xundaⱪla u ⱨǝm yǝttisidin biri bolup ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu. «burun bar bolƣan, ǝmdi ⱨazir yoⱪ bolƣan diwining ɵzi sǝkkizinqi padixaⱨdur, xundaⱪla u ⱨǝm yǝttisidin biri bolup ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu» — biz bu sirliⱪ ayǝt üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz, ǝlwǝttǝ.
12 Sǝn kɵrgǝn on münggüz on padixaⱨdur. Ularning padixaⱨliⱪliri tehi yoⱪ, ǝmdi ularƣa diwǝ bilǝn billǝ bir saǝtlik padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪi berilidu. «Sǝn kɵrgǝn on münggüz on padixaⱨdur. Ularning padixaⱨliⱪliri tehi yoⱪ, ǝmdi ularƣa diwǝ bilǝn billǝ bir saǝtlik padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪi berilidu» — «Dan.» 2:39-43, 7:23-26ni kɵrüng.   Dan. 7:20; Wǝⱨ. 13:1. 13 Bu padixaⱨlar bir oy, bir niyǝttǝ bolup ɵz ⱪudriti wǝ ⱨoⱪuⱪlirini diwigǝ berixidu. 14 Diwǝ wǝ padixaⱨlar birlixip Ⱪoziƣa ⱪarxi jǝng ⱪilidu. Ⱪoza ularning üstidin ƣalib kelidu, qünki U rǝblǝrning Rǝbbi, padixaⱨlarning Padixaⱨidur. Uning bilǝn birgǝ turƣanlar bolsa qaⱪirilƣan, tallanƣan wǝ Uningƣa sadiⱪ bolƣanlardur». 1Tim. 6:15; Wǝⱨ. 16:14; 19:16.
15 Pǝrixtǝ manga yǝnǝ:
— Paⱨixǝ ayal üstidǝ olturƣan, sǝn kɵrgǝn sular bolsa millǝtlǝr, ɵzara toplaxⱪan nurƣun kixilǝr, ǝllǝr wǝ ⱨǝr hil tillarda sɵzlixidiƣan kixilǝrdur. «ɵzara toplaxⱪan nurƣun kixilǝr...» — muxu ibarǝ bolsa bǝlkim ahirⱪi zamanlarda (1) nurƣun kixilǝr igǝ-qaⱪisiz sǝrsan yüridiƣanliⱪi; yaki (2) nurƣun kixilǝr ɵz dɵliti iqidǝ bir-birigǝ uyuxup siyasiy mǝⱪsǝttǝ guruⱨlaxⱪanliⱪini kɵrsitixi mumkin.   Yǝx. 8:7. 16 Sǝn kɵrgǝn on münggüz wǝ diwǝ bu paⱨixǝ ayaldin nǝprǝtlinidu, uni talan-taraj ⱪilip yalingaqlap ⱪoyidu, uning gɵxini yǝp, ɵzini otta kɵydüridu. Wǝⱨ. 18:8. 17 Qünki Huda Ɵz sɵz-kalamliri ǝmǝlgǝ axⱪuqǝ, axu on padixaⱨning kɵngligǝ Ɵz iradisini ijra ⱪilip, bir ⱪararda tohtixip padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪini diwigǝ berix niyitini saldi.
18 Sǝn kɵrgǝn ayal yǝr yüzidiki padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan katta xǝⱨǝrdur, — dedi. «... yǝr yüzidiki padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan katta xǝⱨǝr..» — «katta xǝⱨǝr» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, u Babilni kɵrsitidu (1-ayǝt).   Wǝⱨ. 16:19.
 
 

17:3 «Xuning bilǝn u pǝrixtǝ meni Roⱨning ilkidiki ⱨalǝttǝbir qɵlgǝ elip bardi» — muxu jümlidiki «Roⱨ» yaki ɵz roⱨini yaki Muⱪǝddǝs Roⱨnimu kɵrsitixi kerǝk.

17:3 Wǝⱨ. 13:1; 17:8.

17:4 Wǝⱨ. 18:16.

17:5 «Pexanisigǝ bir sir — «Katta Babil, paⱨixilǝrning wǝ dunyadiki pütkül yirginqlik nomussizliⱪlarning anisi» degǝn nam pütüklük idi» — «sir» bolsa Injilda ǝslidǝ yoxurun, Huda Ɵz bǝndilrigǝ axkarǝ ⱪilƣan bir ajayib ⱨǝⱪiⱪǝtni kɵrsitidu.

17:5 2Tes. 2:7.

17:6 «Əysaƣa guwaⱨliⱪ bǝrgüqilǝr» — yaki «Əysaning guwaⱨqiliri». Birinqi ǝsirning ahirⱪi yilliridin tartip «guwaⱨqi» degǝn sɵz «Hudaning yolida ⱪurban bolƣuqi» degǝn mǝninimu bildürǝtti. Sǝwǝbi, nurƣunliƣan etiⱪadqilar guwaⱨliⱪ berix yolida ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinatti.

17:6 Wǝⱨ. 18:24.

17:8 «Sǝn kɵrgǝn diwǝ bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ; uzun ɵtmǝy tegi yoⱪ ⱨangdin qiⱪip, ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu... u bir zamanlarda bar idi, ⱨazir yoⱪ, lekin yǝnǝ pǝyda bolidu» — bu sirliⱪ ayǝt, xundaⱪla bu babta bexarǝt ⱪilinƣan baxⱪa ixlar üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.

17:8 Mis. 32:32; Fil. 4:3; Wǝⱨ. 13:8.

17:9 Wǝⱨ. 13:1,18.

17:11 «burun bar bolƣan, ǝmdi ⱨazir yoⱪ bolƣan diwining ɵzi sǝkkizinqi padixaⱨdur, xundaⱪla u ⱨǝm yǝttisidin biri bolup ⱨalakǝtkǝ ⱪarap mangidu» — biz bu sirliⱪ ayǝt üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz, ǝlwǝttǝ.

17:12 «Sǝn kɵrgǝn on münggüz on padixaⱨdur. Ularning padixaⱨliⱪliri tehi yoⱪ, ǝmdi ularƣa diwǝ bilǝn billǝ bir saǝtlik padixaⱨliⱪ ⱨoⱪuⱪi berilidu» — «Dan.» 2:39-43, 7:23-26ni kɵrüng.

17:12 Dan. 7:20; Wǝⱨ. 13:1.

17:14 1Tim. 6:15; Wǝⱨ. 16:14; 19:16.

17:15 «ɵzara toplaxⱪan nurƣun kixilǝr...» — muxu ibarǝ bolsa bǝlkim ahirⱪi zamanlarda (1) nurƣun kixilǝr igǝ-qaⱪisiz sǝrsan yüridiƣanliⱪi; yaki (2) nurƣun kixilǝr ɵz dɵliti iqidǝ bir-birigǝ uyuxup siyasiy mǝⱪsǝttǝ guruⱨlaxⱪanliⱪini kɵrsitixi mumkin.

17:15 Yǝx. 8:7.

17:16 Wǝⱨ. 18:8.

17:18 «... yǝr yüzidiki padixaⱨlar üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilidiƣan katta xǝⱨǝr..» — «katta xǝⱨǝr» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, u Babilni kɵrsitidu (1-ayǝt).

17:18 Wǝⱨ. 16:19.