4
Əmdi, ǝy ⱪerindaxlirim, sɵygǝnlirim wǝ tǝlpüngǝnlirim, mening xad-huramliⱪim, mening beximning taji bolƣuqilar, Rǝbdǝ qing turunglar, i sɵygǝnlirim! 1Tes. 2:19.
Ewodiyadin ɵtünimǝn, wǝ Suntihǝdin ɵtünimǝnki, Rǝbdǝ bir oy, bir pikirdǝ bolunglar! «Ewodiyadin ɵtünimǝn, wǝ Suntihǝdin ɵtünimǝnki, Rǝbdǝ bir oy, bir pikirdǝ bolunglar!» — Ewodiya wǝ Suntihǝ jamaǝttiki aqa-singil idi.
Durus, mǝn sǝndinmu tǝlǝp ⱪilimǝnki, i ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ hizmǝtdixim, bu ayallarning yardimidǝ bolƣin; mana ular mǝn wǝ Klimǝnt bilǝn billǝ, xundaⱪla namliri «ⱨayatlik dǝptiri»gǝ hatirilǝngǝn baxⱪa hizmǝtdaxlirim bilǝn billǝ hux hǝwǝr hizmitini ilgiri sürüxtǝ birgǝ kürǝx ⱪilƣan. «mǝn sǝndinmu tǝlǝp ⱪilimǝnki, i ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ hizmǝtdixim...» — «ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ hizmǝtdixim» Pawlus bu alaⱨidǝ ibarǝ bilǝn mǝlum ⱪerindixini kɵrsitidu. Pawlus uning ismini tiliƣa almiƣan bolsimu, xübⱨisizki, uning ɵzi wǝ Filippiliⱪlarning ⱨǝmmisi kimni kɵrsǝtkǝnlikini obdan bilǝtti. Grek tilida «ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ (hizmǝtdixim)» degǝn ibarǝ «süzügüs» bilǝn ipadilǝngǝqkǝ, bǝzi alimlar «Süzügüs» degǝnni adǝmning ismi dǝp ⱪaraydu.   Mis. 32:32; Zǝb. 69:28; Wǝⱨ. 3:5; 20:12; 21:27.
Rǝbdǝ xadlininglar; mǝn yǝnǝ eytimǝnki, xadlininglar! 1Tes. 5:16; Ros.16:25
Silǝrning mulayimliⱪinglar pütkül insanƣa ayan bolsun; Rǝb yeⱪindur! «Silǝrning mulayimliⱪinglar pütkül insanƣa ayan bolsun; Rǝb yeⱪindur!» — «Rǝb yeⱪindur» degǝnning ikki mǝnisi bar: (1) Rǝb Əysa etiⱪadqilarƣa ⱨǝrdaim yeⱪin; (2) Rǝb Əysa yeⱪin arida dunyaƣa ⱪaytip kelidu.   1Kor. 10:11; Ibr. 10:25.
Ⱨeq ix toƣruluⱪ ǝndixǝ ⱪilmanglar; bǝlki ⱨǝrbir ixta tǝxǝkkür eytip tilikinglarni Hudaƣa dua ⱨǝm iltija arⱪiliⱪ mǝlum ⱪilinglar; Zǝb. 55:23; Mat. 6:25; 1Tim. 6:8,17; 1Pet. 5:7. xu qaƣda adǝmning oyliƣinidin exip qüxidiƣan, Huda igǝ bolƣan hatirjǝmlik ⱪǝlbinglarni wǝ oy-pikringlarni Mǝsiⱨ Əysada ⱪoƣdaydu. «... Huda igǝ bolƣan hatirjǝmlik ⱪǝlbinglarni wǝ oy-pikringlarni Mǝsiⱨ Əysada ⱪoƣdaydu» — yaki «Hudadin kǝlgǝn hatirjǝmlik ⱪǝlbinglarni wǝ oy-pikringlarni Mǝsiⱨ Əysada ⱪoƣdaydu» — grek tilidiki tekisttǝ «Hudaning hatirjǝmliki...» deyilidu.   Yⱨ. 14:27; Rim. 5:1; Əf. 2:14.
Ahirida, ǝy ⱪerindaxlirim, nemǝ ixlar ⱨǝⱪiⱪǝt, nemǝ ixlar aliyjanab, nemǝ ixlar ⱨǝⱪⱪaniy, nemǝ ixlar pak, nemǝ ixlar hux-yeⱪimliⱪ, nemǝ ixlar xan-xɵⱨrǝtlik bolsa, ⱪisⱪisi ⱨǝrⱪandaⱪ ixlarda ǝhlaⱪ-pǝzilǝt yaki mahtaxⱪa layiⱪ tǝrǝplǝr bar bolsa, xu ixlarƣa kɵngül ⱪoyup oylininglar. Rim. 13:13; 1Tes. 4:3, 4, 5.
Mǝndin ɵgǝngǝn, ⱪobul ⱪilƣan, angliƣan wǝ mǝndǝ kɵrgǝnlǝrning ⱨǝrⱪandiⱪi bolsa, silǝr xularƣa ǝmǝl ⱪilinglar; xundaⱪ ⱪilƣanda hatirjǝmlik Igisi bolƣan Huda silǝrgǝ yar bolidu. «xundaⱪ ⱪilƣanda hatirjǝmlik Igisi bolƣan Huda silǝrgǝ yar bolidu» — «hatirjǝmlik Igisi bolƣan Huda» grek tilida: «hatirjǝmlikning Hudasi» — demǝk, hatirjǝmlik Bǝrgüqi ⱨǝm Ɵzi ⱨǝrdaim hatirjǝmliktǝ turƣuqi Hudadur.
10 Əmdi mǝn Rǝbdǝ ziyadǝ xadlandimki, silǝr ⱨazir ahirda manga bolƣan kɵyümqanliⱪinglarni ⱪaytidin kɵrsǝttinglar (bilimǝnki, manga daim kɵyünüp kǝldinglar, ǝmma pǝⱪǝtla kɵrsitix pursiti qiⱪmidi). 2Kor. 11:9. 11 Mǝn bu gepimni, birǝr moⱨtajliⱪtin eytiwatⱪinim yoⱪ; qünki ǝⱨwalim ⱪandaⱪla boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, bariƣa ⱪanaǝt ⱪilixni ɵginiwaldim. «Mǝn bu gepimni, birǝr moⱨtajliⱪtin eytiwatⱪinim yoⱪ; qünki ǝⱨwalim ⱪandaⱪla boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, bariƣa ⱪanaǝt ⱪilixni ɵginiwaldim» — rosul ularni «xadlandim» (10-ayǝt) deginini hata qüxinip ⱪalmisun dǝp bu sɵzni ⱪilidu. Xadlanƣanliⱪi zindandiki aq ⱪalƣan mǝⱨbusning tamaⱪni kɵrginidiki xadliⱪi ǝmǝs, bǝlki jamaǝtning uningƣa kɵyüngǝnlikidin, jamaǝtning uningƣa bolƣan sadiⱪ muⱨǝbbitidin xadlinixi idi. Xuningdǝk u ularƣa sɵzidǝ: «Mǝn ⱨazirmu intayin ⱨajǝtmǝn» degǝndǝk puraⱪni qiⱪirip ⱪoyuxtin ǝnsirǝydu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.   1Tim. 6:6. 12 Mǝn osal ǝⱨwalda yaxaxni bilimǝn, ⱨǝm kǝngriqiliktǝ yaxaxnimu bilimǝn. Ⱨǝr ixta, ⱨǝr ǝⱨwalda, ⱨǝm toⱪluⱪta ⱨǝm aqliⱪta, ⱨǝm bayaxatqiliⱪta ⱨǝm moⱨtajliⱪta yaxaxning sirini ɵginiwaldim. 1Kor. 4:11; 2Kor. 11:27. 13 Manga ⱪudrǝt Bǝrgüqigǝ tayinip ⱨǝmmǝ ixni ⱪilalaydiƣan boldum. 14 Ⱨalbuki, mening ⱪiyinqiliⱪimƣa ortaⱪ boluxunglar bilǝn yahxi ⱪildinglar.
15 Silǝrgimu mǝlumki, ǝy Filippiliⱪlar, mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda, hux hǝwǝrni baxⱪa yǝrlǝrgǝ yǝtküzgǝn dǝslǝptiki waⱪitlarda, silǝrdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ jamaǝt berix wǝ ⱪobul ⱪilix ixlirida mǝn bilǝn ⱨǝmkarlaxmiƣan. «Silǝrgimu mǝlumki, ǝy Filippiliⱪlar, mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda, hux hǝwǝrni baxⱪa yǝrlǝrgǝ yǝtküzgǝn dǝslǝptiki waⱪitlarda, silǝrdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ jamaǝt berix wǝ ⱪobul ⱪilix ixlirida mǝn bilǝn ⱨǝmkarlaxmiƣan» — ayǝttiki «...mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda, hux hǝwǝrni baxⱪa yǝrlǝrgǝ yǝtküzgǝn dǝslǝptiki waⱪitlarda» degǝn ⱪisimning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... hux hǝwǝrning silǝrgǝ yǝtküzülgǝn dǝslǝpki künliridǝ, mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda...». Filippi xǝⱨiri bolsa Makedoniyǝ ɵlkisidǝ; xunga ⱪaysi tǝrjimisi toƣra boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, Pawlus hux hǝwǝrni Filippiliⱪlarƣa yǝtküzgǝndin keyin, uni baxⱪa jaydikilǝrgǝ yǝtküzüx üqün qiⱪⱪanidi. Xu qaƣda Filippidiki jamaǝt uningƣa iⱪtisadiy wǝ bǝlkim baxⱪa jǝⱨǝtlǝrdǝ yardǝm ⱪilƣanidi.
Pawlusning «berix wǝ ⱪobul ⱪilix ixliri» degini, Pawlusning pǝⱪǝt ɵzi üqünla ǝmǝs, bǝlki baxⱪilarni dǝp ularning ǝwǝtkǝn yardimini ⱪobul ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.
   2Kor. 11:9. 16 Qünki Tesalonika xǝⱨiridiki waⱪtimdimu eⱨtiyajim qüxkǝndǝ silǝr manga birnǝqqǝ ⱪetim yardǝm ǝwǝttinglar. «Qünki Tesalonika xǝⱨiridiki waⱪtimdimu eⱨtiyajim qüxkǝndǝ silǝr manga birnǝqqǝ ⱪetim yardǝm ǝwǝttinglar» — «birnǝqqǝ ⱪetim» grek tilida «bir ⱪetim, ⱨǝtta ikki ⱪetim...» degǝn ibarǝ bilǝn bildürülidu. Adǝttǝ bu ibarǝ «birnǝqqǝ ⱪetim» degǝnni kɵrsitidu. 17 Mening bundaⱪ deyixim, silǝrdin birǝr sowƣatni izdǝp soriƣinim ǝmǝstur, izdiginim bolsa ⱨesawatinglarƣa roⱨiy mewining kɵp toplinixidin ibarǝttur.
18 Lekin mǝndǝ ⱨǝmmǝ nǝrsǝ bar, ⱨǝtta yetip axⱪudǝk bar; silǝr ǝwǝtkǝnliringlarni Epafrodittin tapxuruwelip terǝmgǝ siƣmay ⱪaldim wǝ molqiliⱪⱪa qɵmdum. Bu ǝwǝtkininglar intayin huxbuy, Hudaƣa ⱪobul bolƣudǝk, xundaⱪla Uni hursǝn ⱪilidiƣan bir ⱪurbanliⱪtǝk idi. «silǝr ǝwǝtkǝnliringlarni Epafrodittin tapxuruwelip terǝmgǝ siƣmay ⱪaldim wǝ molqiliⱪⱪa qɵmdum» — «terǝmgǝ siƣmay ⱪaldim wǝ molqiliⱪⱪa qɵmdum» degǝnlik grek tilida bir sɵz bilǝnla ipadlilinidu. Pawlusning bu sɵzi bilǝn, pǝⱪǝt jismaniy jǝⱨǝttila ⱨǝmmǝ nǝrsǝm bar degǝnni ǝmǝs, roⱨiy jǝⱨǝttimu tolimu huxal bolƣanliⱪini, tolimu tǝsǝlli tapⱪanliⱪini, tolimu ƣǝyrǝt ⱪilƣanliⱪini bildüridu.   Ibr. 13:16. 19 Wǝ mening Hudayim silǝr moⱨtaj bolƣan ⱨǝmmǝ nǝrsini Mǝsiⱨ Əysada bolƣan xan-xǝripidiki bayliⱪlarƣa asasǝn mol tǝminlǝydu.
20 Əmdi Hudayimiz ⱨǝm Atimizƣa ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ xan-xǝrǝp bolƣay! Amin.
21 Mǝsiⱨ Əysada bolƣan barliⱪ muⱪǝddǝs bǝndilǝrgǝ salam yǝtküzünglar. Yenimdiki ⱪerindaxlardinmu silǝrgǝ salam!
22 Barliⱪ muⱪǝddǝs bǝndilǝrdin, bolupmu Ⱪǝysǝr imperatorning ordisida bolƣanlardin silǝrgǝ salam!
23 Rǝbbimiz Əysa Mǝsiⱨning meⱨir-xǝpⱪiti roⱨinglarƣa yar bolƣay!

4:1 1Tes. 2:19.

4:2 «Ewodiyadin ɵtünimǝn, wǝ Suntihǝdin ɵtünimǝnki, Rǝbdǝ bir oy, bir pikirdǝ bolunglar!» — Ewodiya wǝ Suntihǝ jamaǝttiki aqa-singil idi.

4:3 «mǝn sǝndinmu tǝlǝp ⱪilimǝnki, i ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ hizmǝtdixim...» — «ⱨǝⱪiⱪiy ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ hizmǝtdixim» Pawlus bu alaⱨidǝ ibarǝ bilǝn mǝlum ⱪerindixini kɵrsitidu. Pawlus uning ismini tiliƣa almiƣan bolsimu, xübⱨisizki, uning ɵzi wǝ Filippiliⱪlarning ⱨǝmmisi kimni kɵrsǝtkǝnlikini obdan bilǝtti. Grek tilida «ⱨǝmboyunturuⱪluⱪ (hizmǝtdixim)» degǝn ibarǝ «süzügüs» bilǝn ipadilǝngǝqkǝ, bǝzi alimlar «Süzügüs» degǝnni adǝmning ismi dǝp ⱪaraydu.

4:3 Mis. 32:32; Zǝb. 69:28; Wǝⱨ. 3:5; 20:12; 21:27.

4:4 1Tes. 5:16; Ros.16:25

4:5 «Silǝrning mulayimliⱪinglar pütkül insanƣa ayan bolsun; Rǝb yeⱪindur!» — «Rǝb yeⱪindur» degǝnning ikki mǝnisi bar: (1) Rǝb Əysa etiⱪadqilarƣa ⱨǝrdaim yeⱪin; (2) Rǝb Əysa yeⱪin arida dunyaƣa ⱪaytip kelidu.

4:5 1Kor. 10:11; Ibr. 10:25.

4:6 Zǝb. 55:23; Mat. 6:25; 1Tim. 6:8,17; 1Pet. 5:7.

4:7 «... Huda igǝ bolƣan hatirjǝmlik ⱪǝlbinglarni wǝ oy-pikringlarni Mǝsiⱨ Əysada ⱪoƣdaydu» — yaki «Hudadin kǝlgǝn hatirjǝmlik ⱪǝlbinglarni wǝ oy-pikringlarni Mǝsiⱨ Əysada ⱪoƣdaydu» — grek tilidiki tekisttǝ «Hudaning hatirjǝmliki...» deyilidu.

4:7 Yⱨ. 14:27; Rim. 5:1; Əf. 2:14.

4:8 Rim. 13:13; 1Tes. 4:3, 4, 5.

4:9 «xundaⱪ ⱪilƣanda hatirjǝmlik Igisi bolƣan Huda silǝrgǝ yar bolidu» — «hatirjǝmlik Igisi bolƣan Huda» grek tilida: «hatirjǝmlikning Hudasi» — demǝk, hatirjǝmlik Bǝrgüqi ⱨǝm Ɵzi ⱨǝrdaim hatirjǝmliktǝ turƣuqi Hudadur.

4:10 2Kor. 11:9.

4:11 «Mǝn bu gepimni, birǝr moⱨtajliⱪtin eytiwatⱪinim yoⱪ; qünki ǝⱨwalim ⱪandaⱪla boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, bariƣa ⱪanaǝt ⱪilixni ɵginiwaldim» — rosul ularni «xadlandim» (10-ayǝt) deginini hata qüxinip ⱪalmisun dǝp bu sɵzni ⱪilidu. Xadlanƣanliⱪi zindandiki aq ⱪalƣan mǝⱨbusning tamaⱪni kɵrginidiki xadliⱪi ǝmǝs, bǝlki jamaǝtning uningƣa kɵyüngǝnlikidin, jamaǝtning uningƣa bolƣan sadiⱪ muⱨǝbbitidin xadlinixi idi. Xuningdǝk u ularƣa sɵzidǝ: «Mǝn ⱨazirmu intayin ⱨajǝtmǝn» degǝndǝk puraⱪni qiⱪirip ⱪoyuxtin ǝnsirǝydu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

4:11 1Tim. 6:6.

4:12 1Kor. 4:11; 2Kor. 11:27.

4:15 «Silǝrgimu mǝlumki, ǝy Filippiliⱪlar, mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda, hux hǝwǝrni baxⱪa yǝrlǝrgǝ yǝtküzgǝn dǝslǝptiki waⱪitlarda, silǝrdin baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ jamaǝt berix wǝ ⱪobul ⱪilix ixlirida mǝn bilǝn ⱨǝmkarlaxmiƣan» — ayǝttiki «...mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda, hux hǝwǝrni baxⱪa yǝrlǝrgǝ yǝtküzgǝn dǝslǝptiki waⱪitlarda» degǝn ⱪisimning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... hux hǝwǝrning silǝrgǝ yǝtküzülgǝn dǝslǝpki künliridǝ, mǝn Makedoniyǝ ɵlkisidin ayrilip qiⱪⱪinimda...». Filippi xǝⱨiri bolsa Makedoniyǝ ɵlkisidǝ; xunga ⱪaysi tǝrjimisi toƣra boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, Pawlus hux hǝwǝrni Filippiliⱪlarƣa yǝtküzgǝndin keyin, uni baxⱪa jaydikilǝrgǝ yǝtküzüx üqün qiⱪⱪanidi. Xu qaƣda Filippidiki jamaǝt uningƣa iⱪtisadiy wǝ bǝlkim baxⱪa jǝⱨǝtlǝrdǝ yardǝm ⱪilƣanidi. Pawlusning «berix wǝ ⱪobul ⱪilix ixliri» degini, Pawlusning pǝⱪǝt ɵzi üqünla ǝmǝs, bǝlki baxⱪilarni dǝp ularning ǝwǝtkǝn yardimini ⱪobul ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.

4:15 2Kor. 11:9.

4:16 «Qünki Tesalonika xǝⱨiridiki waⱪtimdimu eⱨtiyajim qüxkǝndǝ silǝr manga birnǝqqǝ ⱪetim yardǝm ǝwǝttinglar» — «birnǝqqǝ ⱪetim» grek tilida «bir ⱪetim, ⱨǝtta ikki ⱪetim...» degǝn ibarǝ bilǝn bildürülidu. Adǝttǝ bu ibarǝ «birnǝqqǝ ⱪetim» degǝnni kɵrsitidu.

4:18 «silǝr ǝwǝtkǝnliringlarni Epafrodittin tapxuruwelip terǝmgǝ siƣmay ⱪaldim wǝ molqiliⱪⱪa qɵmdum» — «terǝmgǝ siƣmay ⱪaldim wǝ molqiliⱪⱪa qɵmdum» degǝnlik grek tilida bir sɵz bilǝnla ipadlilinidu. Pawlusning bu sɵzi bilǝn, pǝⱪǝt jismaniy jǝⱨǝttila ⱨǝmmǝ nǝrsǝm bar degǝnni ǝmǝs, roⱨiy jǝⱨǝttimu tolimu huxal bolƣanliⱪini, tolimu tǝsǝlli tapⱪanliⱪini, tolimu ƣǝyrǝt ⱪilƣanliⱪini bildüridu.

4:18 Ibr. 13:16.