15
Perwerdigar manga mundaq dédi: — «Musa yaki Samuil peyghemberler aldimda turghan bolsimu, könglüm bu xelqqe héch qarimaytti. Ularni köz aldimdin ketküzüwet! Ular Mendin néri chiqip ketsun! «Perwerdigar manga mundaq dédi: — «Musa yaki Samuil (peyghemberler) aldimda turghan bolsimu,...» — oqurmenlerge ayan boliduki, Musa we Samuil hezretler Israil xelqi üchün köp qétim gunahlirini tiliwalghan (mesilen, «Mis.» 32-bab, «1Sam.» 7-babni körüng).  Mis. 32:14; 1Sam. 7:9; Ez. 14:14 Eger ular sendin: «Biz nege chiqip kétimiz?» dése, sen ulargha: «Perwerdigar mundaq deydu: — Ölümge békitilgenler ölümge, qilichqa békitilgenler qilichqa, qehetchilikke békitilgenler qehetchilikke, sürgün bolushqa békitilgenler sürgün bolushqa kétidu» — deysen. «ölümge békitilgenler ölümge... kétidu» — mushu yerde «ölüm» belkim waba arqiliq bolghan ölümni körsitidu.  Zek. 11:9 Chünki Men töt xil jaza bilen ularning üstige chüshimen, — deydu Perwerdigar, — öltürüsh üchün qilich, titma-titma qilish üchün itlar, yutush we halak qilish üchün asmandiki uchar-qanatlar we yer-zémindiki haywanatlarni jaza bolushqa békittim; Law. 26:16; Yer. 7:33 Yehuda padishahi Hezekiyaning oghli Manassehning Yérusalémda qilghanliri tüpeylidin Men ularni yer yüzidiki barliq padishahliqlar arisida wehimige salghuchi bir obyékt qilimen.«Yehuda padishahi Hezekiyaning oghli Manassehning Yérusalémda qilghanliri ...» — «2Pad.» 21-babni körüng.  Qan. 28:25
Chünki kim sanga ichini aghritidu, i Yérusalém? Kim sen üchün ah-zar uridu? Kim ehwalingni sorashqa yolda toxtap yéninggha baridu? Yesh. 51:19 Sen Méni tashliwetkensen, — deydu Perwerdigar, — sen chékinip ketting; Men üstüngge qolumni sozup séni nabut qilishqa turdum; Men sanga ichimni aghritishtin halsirap kettim. Yer. 5:7 Shunga Men ularni zémindiki sheher qowuqlirida yelpügüch bilen soriwétimen; Men ularni balilardin juda qilimen we xelqimni nabut qilimen; ular öz yolliridin héch yanmidi. Yer. 4:11 Köz aldimda ularning tul xotunliri déngiz qumliridin köpiyip kétidu; chüsh waqtida Men ulargha, yeni yigitlerning anisigha bir halak qilghuchini élip kélimen; Men ushtumtut ularning béshigha derd we wehime chüshürimen. «chüsh waqtida Men ulargha, yeni yigitlerning anisigha bir halak qilghuchini élip kélimen» — «chüsh waqti» belkim dem alidighan waqit, hujum qilishqa muwapiq idi. Yette balini tughqan ana soliship tiniqidin qalay dep qalidu; küpkündüzde bu anining quyashi tuyuqsiz meghripke patidu; u shermende bolup xorluq-haqaretlerge uchraydu. Ulardin qalghanlarni bolsa Men düshmenler aldida qilichqa tapshurimen, — deydu Perwerdigar.Am. 8:9
 
Yeremiya dad-peryad kötüridu, Perwerdigar jawab béridu
10 Ah, ana, halimgha way, chünki sen méni pütkül zémin bilen qarishilishidighan bir adem, ular bilen élishidighan bir adem süpitide tughqansen! Men ulargha ösümge qerzmu bermidim, yaki ulardin ösümge qerzmu almidim; lékin ularning herbiri méni qarghaydu!Ayup 3; Yer. 20:14-18
11 Perwerdigar mundaq dédi: — Berheq, Men bextingge séni azad qilimen; külpet we balayi’apet bolghan künide Men sanga düshmenni chirayliq uchrashturimen.«Berheq, Men bextingge séni azad qilimen; külpet we balayi’apet bolghan künide Men sanga düshmenni chirayliq uchrashturimen» — bu ayettiki ibraniy tilini chüshinish tes. Halqiliq mesile shuki, bu sözlerni Xuda Yeremiyagha, yaki xelqqe éytqanmu? Xelqqe bolsa, terjimisi belkim: «Men sanga (axirida) yaxshi bolsun dep séni (zéminingdin) néri ketküzimen (démek, sürgün qilimen); külpet we balayi’apet bolghan künide Men séni düshmen bilen körüshtürimen».
Bizningche sözler Yeremiyagha éytilghan; 40-bab, 1-5-ayetlerni körüng.
 
Xelqqe bolghan söz
12 Tömür sunamdu? Shimaldin chiqqan tömür, yaki mis sunamdu? «Shimaldin chiqqan tömür, yaki mis sunamdu?» — shu dewrde «qara déngiz» boyida (shimaldin) intayin qattiq birxil tömür (emeliyette, polat) ishlep chiqirilatti. Esli tékistni chüshinish tes. Bashqa bir terjimisi: «(Siler) tömür we mistek bir xelqsiler, siler shimaldin kelgen tömürni sunduralamsiler?».  Yer. 6:28 13 Belki qilghan barliq gunahliring tüpeylidin, u chétingdin bu chétinggiche Men bayliqliring hem xeziniliringni olja bolushqa heqsiz tapshurimen; «Belki qilghan barliq gunahliring tüpeylidin, u chétingdin bu chétinggiche men bayliqliring hem xeziniliringni olja bolushqa heqsiz tapshurimen; » — ayetning bashqa bir xil terjimisi: «Belki u chétingdin bu chétinggiche qilghan barliq gunahliring tüpeylidin Men bayliqliring hem xeziniliringni olja bolushqa heqsiz tapshurimen».  Yer. 17:3 14 Men séni düshmenliring bilen bille sen héch bilmeydighan bir zémin’gha ötküzimen; chünki ghezipimde bir ot qozghaldi, u üstüngge chüshüp séni köydüridu.«Men séni düshmenliring bilen bille sen héch bilmeydighan bir zémin’gha ötküzimen» — bashqa ikki xil terjimisi: «... Men ularni (bayliqliringni) düshmenliring bilen sen héch bilmeydighan bir zémin’gha ötküzüp bérimen» yaki «Silerni héch bilmeydighan bir zéminda düshmenliringning qulluqigha ötküzüp bérimen».  Qan. 32:22
 
Yeremiya yene dad éytidu
15 I Perwerdigar, Sen halimni bilisen; méni ésingde tutqaysen, manga yéqin kélip mendin xewer alghaysen we manga ziyankeshlik qilghuchilardin intiqamimni alghaysen; Sen ulargha sewr-taqet körsetküng bolsimu, méni yoqatmighaysen! Méning Séni dep xorliniwaqanliqimni bilgeysen. «Manga yéqin kélip mendin xewer alghaysen» — ibraniy tilida «méni yoqlighaysen». «Sen ulargha sewr-taqet körsetküng bolsimu, méni yoqatmighaysen! Méning Séni dep xorliniwaqanliqimni bilgeysen» — Yeremiyaning démekchi bolghini, Xuda düshmenlirige sewr-taqet qilip, özini (Yeremiyani) yene ewetip, özi arqiliq ulargha towa qilish pursiti bermekchi bolsa, undaqta, eksiche, ular towa qilmay, Yeremiyani öltürüwétish xewp-xetiri bar idi.  Yer. 11:20 16 Sözliringge ériship, ularni yewaldim; sözliring hem méni shadlandurghuchi we qelbimning xushalliqi bolghan; chünki men Séning naming bilen atalghanmen, i Perwerdigar, samawi qoshunlarning Serdari bolghan Xuda! 17 Men bezme qilghuchilarning sorunida oynap-külüp olturmidim; Séning méni tutqan qolung tüpeylidin yalghuz olturdum; chünki Sen méni ularning qilghanliri bilen qattiq ghezeplendürdung. Zeb. 1:1 18 Méning azabim némishqa toxtimaydu, méning yaramning dawasi yoq, némishqa shipa tapmaydu? Sen manga xuddi «aldamchi ériq» we tuyuqsiz ghayib bolidighan sulardek bolmaqchisen?«Sen manga xuddi «aldamchi ériq» we tuyuqsiz ghayib bolidighan sulardek bolmaqchisen?» — ottura sherqte, chöl-bayawanda bezi ériqlar tosattin yoqap ketkechke, «aldamchi ériq»lar dep atilidu. Shulargha ishen’gen, boylap mangidighan yoluchilar belkim ussuzluqtin ölüp kétishi mumkin.  Ayup 6:15-30; Yer. 30:15
 
Perwerdigarning Yeremiyagha bolghan jawabi
19 Shunga Perwerdigar mundaq deydu: — Sen hazirqi halitingdin yénip yénimgha qaytsang, Men qaytidin séni aldimdiki xizmette turushqa yandurup kélimen; sen qimmetlik sözler bilen erzimes sözlerni perqlendüreliseng, sen yene aghzimdek bolisen; bu xelq sen terepke qaytip kelsun, lékin sen ularning teripige hergiz qaytmasliqing kérek; 20 We Men séni bu xelqqe nisbeten mistin qopurulghan, mustehkem bir sépil qilimen; ular sanga hujum qilidu, lékin ular üstüngdin ghelibe qilalmaydu; chünki Men séni qutquzushqa, ulardin xalas qilishqa sen bilen billidurmen, — deydu Perwerdigar. Yer. 1:18 21 — Berheq, Men séni rezillerning changgilidin qutquzimen; esheddiylerning changgilidin qutquzidighan nijatkaring bolimen.
 
 

15:1 «Perwerdigar manga mundaq dédi: — «Musa yaki Samuil (peyghemberler) aldimda turghan bolsimu,...» — oqurmenlerge ayan boliduki, Musa we Samuil hezretler Israil xelqi üchün köp qétim gunahlirini tiliwalghan (mesilen, «Mis.» 32-bab, «1Sam.» 7-babni körüng).

15:1 Mis. 32:14; 1Sam. 7:9; Ez. 14:14

15:2 «ölümge békitilgenler ölümge... kétidu» — mushu yerde «ölüm» belkim waba arqiliq bolghan ölümni körsitidu.

15:2 Zek. 11:9

15:3 Law. 26:16; Yer. 7:33

15:4 «Yehuda padishahi Hezekiyaning oghli Manassehning Yérusalémda qilghanliri ...» — «2Pad.» 21-babni körüng.

15:4 Qan. 28:25

15:5 Yesh. 51:19

15:6 Yer. 5:7

15:7 Yer. 4:11

15:8 «chüsh waqtida Men ulargha, yeni yigitlerning anisigha bir halak qilghuchini élip kélimen» — «chüsh waqti» belkim dem alidighan waqit, hujum qilishqa muwapiq idi.

15:9 Am. 8:9

15:10 Ayup 3; Yer. 20:14-18

15:11 «Berheq, Men bextingge séni azad qilimen; külpet we balayi’apet bolghan künide Men sanga düshmenni chirayliq uchrashturimen» — bu ayettiki ibraniy tilini chüshinish tes. Halqiliq mesile shuki, bu sözlerni Xuda Yeremiyagha, yaki xelqqe éytqanmu? Xelqqe bolsa, terjimisi belkim: «Men sanga (axirida) yaxshi bolsun dep séni (zéminingdin) néri ketküzimen (démek, sürgün qilimen); külpet we balayi’apet bolghan künide Men séni düshmen bilen körüshtürimen». Bizningche sözler Yeremiyagha éytilghan; 40-bab, 1-5-ayetlerni körüng.

15:12 «Shimaldin chiqqan tömür, yaki mis sunamdu?» — shu dewrde «qara déngiz» boyida (shimaldin) intayin qattiq birxil tömür (emeliyette, polat) ishlep chiqirilatti. Esli tékistni chüshinish tes. Bashqa bir terjimisi: «(Siler) tömür we mistek bir xelqsiler, siler shimaldin kelgen tömürni sunduralamsiler?».

15:12 Yer. 6:28

15:13 «Belki qilghan barliq gunahliring tüpeylidin, u chétingdin bu chétinggiche men bayliqliring hem xeziniliringni olja bolushqa heqsiz tapshurimen; » — ayetning bashqa bir xil terjimisi: «Belki u chétingdin bu chétinggiche qilghan barliq gunahliring tüpeylidin Men bayliqliring hem xeziniliringni olja bolushqa heqsiz tapshurimen».

15:13 Yer. 17:3

15:14 «Men séni düshmenliring bilen bille sen héch bilmeydighan bir zémin’gha ötküzimen» — bashqa ikki xil terjimisi: «... Men ularni (bayliqliringni) düshmenliring bilen sen héch bilmeydighan bir zémin’gha ötküzüp bérimen» yaki «Silerni héch bilmeydighan bir zéminda düshmenliringning qulluqigha ötküzüp bérimen».

15:14 Qan. 32:22

15:15 «Manga yéqin kélip mendin xewer alghaysen» — ibraniy tilida «méni yoqlighaysen». «Sen ulargha sewr-taqet körsetküng bolsimu, méni yoqatmighaysen! Méning Séni dep xorliniwaqanliqimni bilgeysen» — Yeremiyaning démekchi bolghini, Xuda düshmenlirige sewr-taqet qilip, özini (Yeremiyani) yene ewetip, özi arqiliq ulargha towa qilish pursiti bermekchi bolsa, undaqta, eksiche, ular towa qilmay, Yeremiyani öltürüwétish xewp-xetiri bar idi.

15:15 Yer. 11:20

15:17 Zeb. 1:1

15:18 «Sen manga xuddi «aldamchi ériq» we tuyuqsiz ghayib bolidighan sulardek bolmaqchisen?» — ottura sherqte, chöl-bayawanda bezi ériqlar tosattin yoqap ketkechke, «aldamchi ériq»lar dep atilidu. Shulargha ishen’gen, boylap mangidighan yoluchilar belkim ussuzluqtin ölüp kétishi mumkin.

15:18 Ayup 6:15-30; Yer. 30:15

15:20 Yer. 1:18