Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Ⱨekmǝt topliƣuqi 7

Yǝnǝ birⱪanqǝ ⱨekmǝt wǝ pakitlar — pakitlarƣa yüzlinix kerǝk!

1 Yahxi nam-abroy ⱪimmǝtlik tutiyadin ǝwzǝl; adǝmning ɵlüx küni tuƣulux künidin ǝwzǝldur.■

2 Matǝm tutux ɵyigǝ berix ziyapǝt-toy ɵyigǝ berixtin ǝwzǝl; qünki axu yǝrdǝ insanning aⱪiwiti ayan ⱪilinidu; tirik bolƣanlar buni kɵngligǝ püküxi kerǝk.■

3 Ƣǝxlik külkidin ǝwzǝldur; qünki qirayning pǝrixanliⱪi bilǝn ⱪǝlb yahxilinidu.

4 Dana kixining ⱪǝlbi matǝm tutux ɵyidǝ, biraⱪ ǝhmǝⱪning ⱪǝlbi tamaxining ɵyididur.

5 Əhmǝⱪlǝrning nahxisini angliƣandin kɵrǝ, dana kixining tǝnbiⱨini angliƣin; ■ 6 Qünki ǝhmǝⱪning külkisi ⱪazan astidiki yantaⱪlarning paraslixidǝk, halas; bumu bimǝniliktur.□ ■

Insanning ⱪolidin kelidiƣini qǝkliktur

7 Jǝbir-zulum dana adǝmni nadanƣa aylanduridu,

Para bolsa ⱪǝlbni ⱨalak ⱪilidu.□

8 Ixning ayiƣi bexidin ǝwzǝl;

Sǝwr-taⱪǝtlik roⱨ tǝkǝbbur roⱨtin ǝwzǝldur.

9 Roⱨingda hapa boluxⱪa aldirima;

Qünki hapiliⱪ ǝhmǝⱪlǝrning baƣrida ⱪonup yatidu.

10 «Nemixⱪa burunⱪi künlǝr ⱨazirⱪi künlǝrdin ǝwzǝl?» — demǝ; qünki sening bundaⱪ soriƣining danaliⱪtin ǝmǝs.

Danaliⱪning ǝwzǝlliki

11 Danaliⱪ mirasⱪa ohxax yahxi ix, ⱪuyax nuri kɵrgüqilǝrgǝ paydiliⱪtur. 12 Qünki danaliⱪ pul panaⱨ bolƣandǝk, panaⱨ bolidu; biraⱪ danaliⱪning ǝwzǝlliki xuki, u ɵz igilirini ⱨayatⱪa erixtüridu.

13 Hudaning ⱪilƣanlirini oylap kɵr; qünki U ǝgri ⱪilƣanni kim tüz ⱪilalisun?

14 Awat künidǝ ⱨuzur al; wǝ yaman künidimu xuni oylap kɵr: — Huda ularning birini, xundaⱪla yǝnǝ birinimu tǝng yaratⱪandur; xuning bilǝn insan ɵzi kǝtkǝndin keyin bolidiƣan ixlarni bilip yetǝlmǝydu.

«Ⱪuyax astidiki» danaliⱪ

15 Mǝn buning ⱨǝmmisini bimǝnǝ künlirimdǝ kɵrüp yǝttim; ⱨǝⱪⱪaniy bir adǝmning ɵz ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi bilǝn yoⱪilip kǝtkǝnlikini kɵrdüm, xuningdǝk rǝzil bir adǝmning ɵz rǝzilliki bilǝn ɵmrini uzaratⱪanliⱪini kɵrdüm. 16 Ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ ⱨǝⱪⱪaniy bolma; wǝ ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ dana bolma; sǝn ɵz-ɵzüngni alaⱪzadǝ ⱪilmaⱪqimusǝn? □ 17 Ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ rǝzil bolma, yaki ǝhmǝⱪ bolma; ɵz ǝjiling toxmay turup ɵlmǝkqimusǝn? □ 18 Xunga, bu agaⱨni qing tut, xuningdin u agaⱨnimu ⱪolungdin bǝrmigining yahxi; qünki Hudadin ⱪorⱪidiƣan kixi ⱨǝr ikkisi bilǝn utuⱪluⱪ bolidu.□

Adǝmlǝr gunaⱨkar bolƣaqⱪa, danaliⱪ naⱨayiti zɵrürdur

19 Danaliⱪ dana kixini bir xǝⱨǝrni baxⱪuridiƣan on ⱨɵkümrandin ziyadǝ küqlük ⱪilidu.

20 Bǝrⱨǝⱪ, yǝr yüzidǝ daim meⱨribanliⱪ yürgüzidiƣan, gunaⱨ sadir ⱪilmaydiƣan ⱨǝⱪⱪaniy adǝm yoⱪtur.■

21 Yǝnǝ, hǝⱪlǝrning ⱨǝmmila gǝp-sɵzlirigǝ anqǝ diⱪⱪǝt ⱪilip kǝtmǝ; bolmisa, ɵz hizmǝtkaringning sanga lǝnǝt oⱪuƣanliⱪini anglap ⱪelixing mumkin. 22 Qünki kɵnglüngdǝ, ɵzüngningmu xuningƣa ohxax baxⱪilarƣa kɵp ⱪetim lǝnǝt ⱪilƣanliⱪingni obdan bilisǝn.

Insanning danaliⱪining qǝklikliki

23 Bularning ⱨǝmmisini danaliⱪ bilǝn sinap baⱪtim; mǝn: «Dana bolimǝn» desǝmmu, ǝmma u mǝndin yiraⱪ idi. 24 Barliⱪ yüz bǝrgǝn ixlar bolsa ǝⱪlimizdin yiraⱪ, xuningdǝk intayin sirliⱪtur; kim uni izdǝp bilip yetǝlisun?□

25 Mǝn qin kɵnglümdin danaliⱪ wǝ ǝⱪliy bilimni bilixkǝ, sürüxtürüxkǝ wǝ izdǝxkǝ, xundaⱪla rǝzillikning ǝhmǝⱪliⱪini, ǝhmǝⱪliⱪning tǝlwilik ikǝnlikini bilip yetixkǝ zeⱨnimni yiƣdim. ■ 26 Xuning bilǝn kɵngli tor wǝ ⱪiltaⱪ, ⱪolliri asarǝt bolƣan ayalning ɵlümdin aqqiⱪ ikǝnlikini bayⱪidim; Hudani hursǝn ⱪilidiƣan kixi uningdin ɵzini ⱪaquridu, biraⱪ gunaⱨkar adǝm uningƣa tutulup ⱪalidu.■

27 Bu bayⱪiƣanlirimƣa ⱪara, — dǝydu ⱨekmǝt topliƣuqi — pakitlarni bir-birigǝ baƣlap selixturup, ǝⱪil izdidim; 28 mening ⱪǝlbim uni yǝnila izdimǝktǝ, biraⱪ tehi tapalmidim! — Ming kixi arisida bir durus ǝrkǝkni taptim — biraⱪ xu ming kixi arisidin birmu durus ayalni tapalmidim. □ 29 Mana kɵrgin, mening bayⱪiƣanlirim pǝⱪǝt muxu birla — Huda adǝmni ǝsli durus yaratⱪan; biraⱪ adǝmlǝr bolsa nurƣunliƣan ⱨiylǝ-mikirlǝrni izdǝydu.

■7:1 Pǝnd. 22:1

■7:2 Yⱨ. 11:31

■7:5 Pǝnd. 13:18; 15:31, 32

□7:6 «ⱪazan astidiki yantaⱪlarning paraslixidǝk...» — yantaⱪning kɵygǝn qaƣdiki awazi küqlük, biraⱪ tǝpti intayin ⱪisⱪa.

■7:6 Zǝb. 58:9

□7:7 «Jǝbir-zulum dana adǝmni nadanƣa aylanduridu,...» — jǝbir-zulum yürgüzgǝn dana kixi ɵzini aⱪ-ⱪarini pǝrⱪ etǝlmǝydiƣan nadan ⱪilidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Jǝbir-zulum yürgüzgüqi dana kixini sarang ⱪilidu, para bolsa uni tǝlwǝ ⱪilidu».

□7:16 «Ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ ⱨǝⱪⱪaniy bolma; wǝ ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ dana bolma;...» — Sulaymanning muxu gepidin ⱨeqkim: «Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning «artuⱪ», «ⱨǝddidin ziyadǝ» dǝydiƣan dǝrijisi bolidu» dǝp oylimisa kerǝk. Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ degǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtur. Bu yǝrdǝ gǝp ⱨǝjwiylik, kinayilik bilǝn eytilƣan. Ⱨalⱪiliⱪ sɵz «ɵzüngni dǝp» — demǝk, ⱨǝⱪⱪaniy bolmaⱪqi bolƣan bu kixining mǝⱪsiti Hudani tonux ǝmǝs, pǝⱪǝt Hudaning bǝrikitigila erixix degǝndin ibarǝt, halas; 15-ayǝttǝ deyilgǝn ǝⱨwalƣa ⱪariƣanda, ⱨǝⱪⱪaniy wǝ dana adǝmlǝrmu pexkǝllikkǝ uqrixi mumkin. Undaⱪ ǝⱨwalda ular agaⱨlandurulmisa, «Nemixⱪa bu külpǝtlǝr beximƣa qüxti» dǝp «alaⱪzadǝ bolup ketixi» mumkin. Baxⱪa birhil tǝrjimisi wǝ qüxǝnqisi: «Ɵzüngni ⱨǝddidin ziyadǝ ⱨǝⱪⱪaniy kɵrsǝtmǝ; wǝ ɵzüngni ⱨǝddidin ziyadǝ dana kɵrsǝtmǝ. Ɵz-ɵzüngni ⱨalak ⱪilmaⱪqimusǝn?». Yǝnǝ baxⱪa birnǝqqǝ hil qüxǝnqisimu bar.

□7:17 «Ɵzüngni dǝp ⱨǝddidin ziyadǝ rǝzil bolma, yaki ǝhmǝⱪ bolma;...» — ⱨeqkim Sulaymanning bu gepining mǝnisini: «Rǝzillikning «normal» yaki ««ǝⱪilgǝ siƣidu» dǝydiƣan dǝrijisi bar» dǝp oylimisa kerǝk. Bu gǝp bǝlkim alliⱪaqan rǝzillixip kǝtkǝn adǝmlǝrgǝ ⱪaritip kinayilik bilǝn eytilƣan boluxi mumkin. 15-ayǝttiki: «Rǝzillik paydiliⱪ boluxi mumkin, rǝzillikimni kɵpǝytimǝn» degǝngǝ ⱪarita, Sulayman bu agaⱨni ⱪoxup eytidu. Rǝzil adǝmlǝr bǝribir ɵlidu; biraⱪ rǝzil adǝmlǝr bundaⱪ kinayilik gǝpni ⱪobul ⱪilsa, ⱨeq bolmiƣanda xu yol bilǝn ularning bexiƣa qüxidiƣan jaza tehimu awup kǝtmǝydu. Yǝnǝ baxⱪa birnǝqqǝ hil qüxǝnqisimu bar.

□7:18 «...ⱨǝr ikkisi bilǝn utuⱪluⱪ bolidu» — demǝk, Hudadin ⱪorⱪidiƣan adǝm Sulaymanning yuⱪiriⱪi 16-17-ayǝttiki ikki agaⱨlanduruxi bilǝn azduruxtin ⱪutulidu. Yǝnǝ baxⱪa birnǝqqǝ hil qüxǝnqisimu bar.

■7:20 1Pad. 8:46, 47; 2Tar. 6:36; Pǝnd. 20:9; 1Yuⱨa. 1:8

□7:24 «intayin sirliⱪ» — ibraniy tilida «qongⱪur, qongⱪur» dǝp ipadilinidu.

■7:25 Top. 1:17; 2:12

■7:26 Pǝnd. 5:3; 6:24-35; 7:6-27; 22:14

□7:28 «Ming kixi arisida bir durus ǝrkǝkni taptim — biraⱪ xu ming kixi arisidin birmu durus ayalni tapalmidim» — bu bayan bizgǝ Sulaymanning ɵzining keyinki ⱨayatining ⱪandaⱪ bolidiƣanliⱪi toƣruluⱪ hǝwǝr bilǝn tǝminlǝydu. Uning ⱪiz-ayallar toƣruluⱪ bolƣan hǝwiri nǝdin kǝlgǝn? U ⱪandaⱪtu «ming ayal» bilǝn tonuxⱪanmu? Tǝwrattiki «Padixaⱨlar» ⱪismidin bilimizki, uning nurƣunliƣan ayal-kenizǝkliri bar idi wǝ ularning tǝsiri bilǝn ahirida Hudaning yolidin yiraⱪlixip, butpǝrǝslikkǝ aldinip kǝtkǝnidi.