Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Obadiya 1

Obadiya

Edomning bǝrbat boluxi

1 Obadiya kɵrgǝn alamǝt kɵrünüx: —

Rǝb Pǝrwǝrdigar Edom toƣruluⱪ mundaⱪ dǝydu: —

(Biz Pǝrwǝrdigardin bu hǝwǝrni anglaxⱪa muyǝssǝr bolduⱪ)

— «Bir ǝlqi ǝllǝr arisiƣa ǝwǝtildi;

U: «Ornunglardin turunglar, biz uningƣa ⱪarxi jǝng ⱪilix üqün turayli!» — dǝp hǝwǝr beridu.□

2 Mana, Mǝn seni ǝllǝr arisida kiqik ⱪildim;

Sǝn ǝllǝr arisida ⱪattiⱪ kǝmsitilgǝn hǝlⱪ bolisǝn!□

3 Ⱨǝy tik ⱪiyaning yeriⱪliri iqidǝ turƣuqi,

Turalƣusi yuⱪiri bolƣuqi,

Kɵnglüngdǝ: «Kim meni yǝrgǝ qüxürǝlisun?!» degüqi,

Kɵnglüngdiki tǝkǝbburluⱪ ɵzüngni aldap ⱪoydi!□

4 Sǝn bürküttǝk ɵzüngni yuⱪiri kɵtürsǝngmu,

Qanggangni yultuzlar arisiƣa tizsangmu,

Mǝn xu yǝrdin seni qüxürüwetimǝn,

— dǝydu Pǝrwǝrdigar.■

5 Bulangqilar ⱪexingƣa kǝlsimu,

Oƣrilar keqilǝp yeningƣa kirsimu,

(Ⱨǝy, xunqǝ üzüp taxlinisǝn!)

Ular ɵzlirigǝ quxluⱪla oƣrilaytti ǝmǝsmu?

Üzüm üzgüqilǝr yeningƣa kǝlsimu, azraⱪ wasanglarni ⱪalduridu ǝmǝsmu?□ ■

6 Biraⱪ Əsawning tǝǝlluⱪati ⱪandaⱪ ahturuldi!

Uning yoxurun bayliⱪliri ⱪandaⱪ tepip qiⱪildi!□

7 Barliⱪ ittipaⱪdaxliring seni qegrayingƣiqǝ ⱨǝydiwetidu;

Sǝn bilǝn inaⱪ ɵtkǝnlǝr seni aldap, üstüngdin ƣǝlibǝ ⱪilidu;

Neningni yegǝnlǝr sanga ⱪiltaⱪ ⱪuridu;

Sǝn dǝrwǝⱪǝ yorutulmiƣandursǝn!□

8 Mǝn xu küni, — dǝydu Pǝrwǝrdigar,

— Edomdin danixmǝnlǝrni,

Əsawdin ǝⱪil-parasǝtni yoⱪatmamdimǝn?□ ■

9 Xuning bilǝn palwanliring parakǝndǝ bolidu, i Teman,

Xuning bilǝn Əsawning teƣidiki ⱨǝrbir adǝm ⱪirƣinqiliⱪta ⱪǝtl ⱪilinidu.□ ■

Edomning bǝrbat boluxining sǝwǝbi

10 Ukang Yaⱪupⱪa ⱪilƣan zulum-zorawanliⱪing tüpǝylidin,

Iza-aⱨanǝt seni ⱪaplaydu;

Sǝn mǝnggügǝ üzüp taxlinisǝn.■

11 Sǝn bir qǝttǝ pǝrwasiz ⱪarap turƣan küni,

Yǝni yaⱪa yurttikilǝr buradiringning mülkini bulap kǝtkǝn küni,

Taipilǝr uning dǝrwaziliridin kirip Yerusalem üstigǝ qǝk taxliƣan küni,

Sǝn ularning bir ǝzasiƣa ohxax bolƣansǝn.■

12 Biraⱪ ⱪerindixingning apǝtlik künigǝ pǝrwasiz ⱪarap turmasliⱪing kerǝk idi,

Yǝⱨudaning balilirining ⱨalakǝt künidǝ huxal bolup kǝtmǝsliking kerǝk idi;

Külpǝtlik künidǝ aƣzingni yoƣan ⱪilmasliⱪing kerǝk idi;

13 Ɵz hǝlⱪimni apǝt basⱪan künidǝ, ularning dǝrwazisiƣa kirmǝsliking kerǝk idi;

Ularni apǝt basⱪan künidǝ ularning dǝrd-ǝlǝmigǝ erǝnsiz ⱪarap turmasliⱪing kerǝk idi,

Apǝt basⱪan künidǝ ⱪolungni mal-mülkigǝ sozmasliⱪing kerǝk idi;

14 Sǝn xǝⱨǝrdin ⱪeqip ⱪutulƣanlarni üzüp taxlax üqün aqa yolda turmasliⱪing kerǝk idi;

Külpǝt basⱪan künidǝ uningdin ⱪutulup ⱪalƣanlarni düxmǝngǝ tapxurmasliⱪing kerǝk idi.

Pǝrwǝrdigarning küni

15 Qünki Pǝrwǝrdigarning küni barliⱪ ǝllǝr üstigǝ qüxüxkǝ yeⱪin ⱪalƣandur;

Sening baxⱪilarƣa ⱪilƣiningdǝk, sangimu xundaⱪ ⱪilinidu;

Sanga tegixlik jaza ɵz bexingƣa qüxidu;■

16 Qünki sǝn Ɵz muⱪǝddǝs teƣimda ƣǝzipimni iqkiningdǝk,

Barliⱪ ǝllǝrmu xundaⱪ tohtawsiz iqidu;

Bǝrⱨǝⱪ, ular iqidu, yutidu,

Andin ular ⱨeq mǝwjut ǝmǝstǝk yoⱪap ketidu.□

Israilning ǝsligǝ kǝltürülüxi

17 Biraⱪ Zion teƣi üstidǝ panaⱨ-ⱪutⱪuzulux bolidu,

Taƣ pak-muⱪǝddǝs bolidu;

Yaⱪup jǝmǝtining tǝǝlluⱪatliri ɵzigǝ tǝwǝ bolidu;□

18 Wǝ Yaⱪup jǝmǝti ot, Yüsüp jǝmǝti yalⱪun,

Əsaw jǝmǝti ularƣa pahal bolidu;

Ot wǝ yalⱪun Əsaw jǝmǝti iqidǝ yeⱪilip, ularni yutup ketidu;

Əsaw jǝmǝtidin ⱨeqbirsi ⱪalmaydu;

Qünki Pǝrwǝrdigar xundaⱪ sɵz ⱪilƣan.

19 Yǝⱨudaning jǝnubidikilǝr Əsawning teƣiƣa igǝ bolidu;

Xǝfǝlaⱨ tüzlǝnglikidikilǝr Filistiylǝrning zeminiƣa igǝ bolidu,

Bǝrⱨǝⱪ, ular Əfraimning dalasi ⱨǝm Samariyǝning dalasiƣa igǝ bolidu;

Binyamin Gileadⱪa igǝ bolidu;□

20 Sürgün bolƣanlardin ⱪelip ⱪalƣan Israillardin tǝrkib tapⱪan bu ⱪoxun Ⱪanaandikilǝrgǝ tǝwǝ bolƣan zeminƣa Zarǝfatⱪiqǝ igǝ bolidu;

Sǝfaradta sürgündǝ turƣan Yerusalemdikilǝr bolsa jǝnubtiki xǝⱨǝrlǝrgǝ igǝ bolidu.□

21 Andin Zion teƣi üstigǝ ⱪutⱪuzƣuqilar qiⱪidu,

Ular Əsaw teƣi üstidin ⱨɵküm süridu;

Xuning bilǝn padixaⱨliⱪ Pǝrwǝrdigarƣa tǝwǝ bolidu!□

□1:1 «Bir ǝlqi ǝllǝr arisiƣa ǝwǝtildi» — «ǝllǝr» (yaki «yat ǝllǝr») — Israilƣa yat bolƣan ǝllǝrni kɵrsitidu. «Ornunglardin turunglar, biz uningƣa ⱪarxi jǝng ⱪilix üqün turayli!» — «uningƣa» bolsa, Edomƣa. Bǝlkim bu ǝlqi Edomƣa düxmǝn ǝllǝrning biridin qiⱪⱪan bolup, u baxⱪa ǝllǝrni Edomni yoⱪitixⱪa qaⱪiridu.

□1:2 «Mǝn seni ǝllǝr arisida kiqik ⱪildim; sǝn ǝllǝr arisida ⱪattiⱪ kǝmsitilgǝn hǝlⱪ bolisǝn!» — Huda Edomni «seni» dǝp, muxu yǝrdǝ uningƣa biwasitǝ sɵz ⱪilidu.

□1:3 «tik ⱪiyaning yeriⱪliri iqidǝ turƣuqi, turalƣusi yuⱪiri bolƣuqi» — demisǝkmu, Edom pinⱨanraⱪ, üstigǝ qiⱪix tǝs bolƣan taƣliⱪ rayonda turƣan.

■1:4 Yǝr. 49:16

□1:5 «Ⱨǝy, xunqǝ üzüp taxlinisǝn!» — tirnaⱪ iqidiki sɵzlǝr, bǝlkim pǝyƣǝmbǝrning ⱨayajandin Pǝrwǝrdigarning sɵzini üzüp ⱪoyup degǝn gepidur. «Üzüm üzgüqilǝr yeningƣa kǝlsimu, azraⱪ wasanglarni ⱪalduridu ǝmǝsmu?» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ üzüm ⱨosulini alƣanda üzgüqilǝr kǝmbǝƣǝllǝrning teriwelixi üqün bir’az wasanglarni ⱪaldurux kerǝk idi. Bǝzi xǝrⱪiy dɵlǝtlǝrdǝ bu bir adǝtkǝ aylinip ⱪalƣan.

■1:5 Yǝr. 49:9

□1:6 «... Əsawning tǝǝlluⱪati ⱪandaⱪ ahturuldi!» — «Əsaw» Edomning baxⱪa bir ismi. «... Uning yoxurun bayliⱪliri ⱪandaⱪ tepip qiⱪildi!...» — 5-6-ayǝtlǝr «mǝrsiyǝ» (matǝm tutux munajiti) xǝklidǝ.

□1:7 «... seni... ⱨǝydiwetidu; ... üstüngdin ƣǝlibǝ ⱪilidu; ... sanga ⱪiltaⱪ ⱪuridu...» — 5-7-ayǝtlǝrdǝ eytilƣan bexarǝtlǝrdiki peillar «ɵtkǝn zaman» bilǝn ipadilinidu. Lekin ular kǝlgüsi ixlarni kɵrsitidu (8-ayǝttǝ eniⱪ kɵrsitilidu). Ibraniy tilida, bexarǝtlǝrdǝ peillarning «ɵtkǝn zaman»da ixlitixi «bu ix jǝzmǝn yüz beridu» degǝnni tǝkitlǝydu. «... Sǝn bilǝn inaⱪ ɵtkǝnlǝr seni aldap, üstüngdin ƣǝlibǝ ⱪilidu; neningni yegǝnlǝr sanga ⱪiltaⱪ ⱪuridu» — bu ayǝt bǝlkim ǝrǝblǝrning Edomiylarni aldam haltisiƣa qüxürüp, ularni ɵz zeminidin ⱨǝydiwetixi toƣruluⱪ bexarǝt beridu (wǝⱪǝ bǝlkim miladiyǝdin ilgiriki 6-ǝsirning ahirida bolƣan). Ibraniy tilini qüxinix tǝs. Bexarǝt kǝlgüsidiki ixlarni kɵrsǝtkini bilǝn, peillar «ɵtkǝn zaman»da ipadilinidu. Adǝttǝ ibraniy tilida bexarǝt «ɵtkǝn zaman»da ipadilǝngǝn bolsa, uning jǝzmǝnlikini tǝkitlǝydu.

□1:8 «Mǝn xu küni... Edomdin danixmǝnlǝrni, Əsawdin ǝⱪil-parasǝtni yoⱪatmamdimǝn?» — «xu küni» bǝlkim Babil imperiyǝsi ularƣa tajawuz ⱪilidiƣan künini (miladiyǝdin ilgiriki 587-yili) yaki ǝrǝblǝr ularni aldap ⱨǝydiwetidiƣan künini, yǝnǝ ahirⱪi zamanda «Pǝrwǝrdigarning küni»ni kɵrsitiximu mumkin. Edom ɵz danixmǝnliri bilǝn dangⱪi qiⱪⱪan. Ayup pǝyƣǝmbǝrning üq dostidin biri bolƣan «Temanliⱪ Elifaz»mu Edomluⱪ idi.

■1:8 Yǝx. 29:14; Yǝr. 49:7

□1:9 «Xuning bilǝn palwanliring parakǝndǝ bolidu, i Teman,...» — «Teman» Edomning qong bir xǝⱨiri.

■1:9 Am. 2:14, 16

■1:10 Yar. 27:41; Əz. 35:5; Am. 1:11

■1:11 Zǝb. 137:7

■1:15 Əz. 35:15

□1:16 «Qünki sǝn Ɵz muⱪǝddǝs teƣimda ƣǝzipimni iqkiningdǝk» — ibraniy tilida «qünki sǝn Ɵz muⱪǝddǝs teƣimda iqkiningdǝk...» — Qüxǝnqimiz boyiqǝ Edomiylar Hudaning ⱪolida uning ƣǝzipini iqkǝnidi. Baxⱪa birhil qüxǝnqisi, Edomiylar Yǝⱨuda üstidin ⱪilƣan ƣǝlibisini tǝbriklǝp, «Hudaning muⱪǝddǝs teƣi»da xarab iqkǝn; wǝ ular (ayǝtning ikkinqi ⱪismi boyiqǝ) xu gunaⱨi üqün barliⱪ ǝllǝr bilǝn tǝng Hudaning ƣǝzipini iqidu. «Barliⱪ ǝllǝrmu xundaⱪ tohtawsiz iqidu; bǝrⱨǝⱪ, ular iqidu, yutidu, andin ular ⱨeq mǝwjut ǝmǝstǝk yoⱪap ketidu» — ǝllǝrning nemini iqidu? Hudaning ƣǝzipini iqidu (mǝsilǝn «Zǝb.» 75:8, «Yǝx.» 49:26, «Yǝr.» 25:15-16, «Zǝb.» 16:4nimu kɵrüng).

□1:17 «Biraⱪ Zion teƣi üstidǝ panaⱨ-ⱪutⱪuzulux bolidu» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Biraⱪ Zion teƣida ⱪutulup ⱪalƣanlar bolidu».

□1:19 «Yǝⱨudaning jǝnubidikilǝr» — ibraniy tilida «Nǝgǝwdikilǝr». «Nǝgǝw» — Yǝⱨudaning jǝnubiy tǝripidiki qong qɵl-bayawan. «Yǝⱨudaning jǝnubidikilǝr Əsawning teƣiƣa igǝ bolidu; Xǝfǝlaⱨ tüzlǝnglikidikilǝr Filistiylǝrning zeminigǝ igǝ bolidu, ... Binyamin Gileadⱪa igǝ bolidu» — 19-ayǝttiki bexarǝtlǝrning kɵp ⱪismi miladiyǝdin ilgiriki 2-ǝsirdǝ ǝmǝlgǝ axurulidu («Makabbiylar» ⱨǝm «Yosefus» degǝn kona tarihiy kitablarda hatirilǝngǝn). Biraⱪ pikirimizqǝ, bu bexarǝtning toluⱪ ǝmǝlgǝ axuruluxi ahirⱪi zamanda bolidu.

□1:20 «Sürgün bolƣanlardin ⱪelip ⱪalƣan Israillardin tǝrkib tapⱪan bu ⱪoxun...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ⱪanaanƣa ⱪaytip kǝlgǝn, sürgün bolƣan Israillar jamaiti... ».

□1:21 «Ular Əsaw teƣi üstidin ⱨɵküm süridu» — yaki «ular Əsaw teƣi üstidin ⱨɵküm qiⱪiridu». «Xuning bilǝn padixaⱨliⱪ Pǝrwǝrdigarƣa tǝwǝ bolidu!» — ⱨazir «Əsaw teƣidikilǝr»ning ⱨeqⱪaysisi Edomluⱪlar ǝmǝs (18-ayǝtni kɵrüng). Bu «ⱪutⱪuzƣuqilar»ning kim ikǝnliki deyilmidi; pikrimizqǝ, «ⱪutⱪuzƣuqilar» kona zamanlarda Israilni ⱪutⱪuzƣan pǝyƣǝmbǝrlǝr wǝ «batur ⱨakimlar» süpitidǝ bolidu. Ular ⱨazir ɵlümdin tirilgǝn. Israil Hudaning toluⱪ idarǝ-ⱨɵkümi astida bolup, uning ǝⱨwali pütünlǝy mukǝmmǝl bolidu.