Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yuⱨanna 18

Əysaning tutⱪun ⱪilinixi

Mat. 26:47-56; Mar. 14:43-50; Luⱪa 22:47-53

1 Əysa bularni eytⱪandin keyin, muhlisliri bilǝn billǝ taxⱪiriƣa qiⱪip Kidron jilƣisining u ⱪetiƣa ɵtti. U yǝrdǝ bir baƣqǝ bar idi. Əysa bilǝn muhlisliri u baƣqigǝ kirdi.□ ■ 2 Uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilidiƣan Yǝⱨudamu u yǝrni bilǝtti, qünki Əysa muhlisliri bilǝn pat-pat u yǝrdǝ yiƣilip olturatti. 3 Xuning bilǝn Yǝⱨuda bir top Rim lǝxkǝrliri bilǝn bax kaⱨinlar ⱨǝm Pǝrisiylǝr ǝwǝtkǝn ⱪarawullarni baxlap bu yǝrgǝ kǝldi. Ularning ⱪollirida panus, mǝx’ǝl wǝ ⱪorallar bar idi.■ 4 Əysa bexiƣa qüxidiƣanlarning ⱨǝmmisini bilip, ularning aldiƣa qiⱪip:

— Kimni izdǝysilǝr? — dǝp soridi.

5 Nasarǝtlik Əysani, — dǝp jawab berixti ular.

Əysa ularƣa:

— Mana mǝn bolimǝn, — dedi.

(Uningƣa satⱪunluⱪ ⱪilƣan Yǝⱨudamu ularning arisida turatti). 6 Əysa: «Mana mǝn bolimǝn» dewidi, ular arⱪisiƣa yenip yǝrgǝ yiⱪilixti.□ 7 Xuning bilǝn Əysa ulardin yǝnǝ bir ⱪetim:

— Kimni izdǝysilǝr? — dǝp soridi.

— Nasarǝtlik Əysani, — deyixti ular.

8 Əysa: — Silǝrgǝ eyttimƣu, mǝn xu bolimǝn. Əgǝr izdigininglar mǝn bolsam, bularni kǝtkili ⱪoyunglar, — dedi.

9 Buning bilǝn ɵzining: «Ata, Sǝn manga bǝrgǝnlǝrdin ⱨeqⱪaysisini yittürmidim» degǝn sɵzi ǝmǝlgǝ axuruldi.□ ■

10 Simon Petrusning yenida bir ⱪiliq bolƣaq, u xuan uni suƣurup, bax kaⱨinning qakiriƣa birni urup, ong ⱪuliⱪini xilip qüxürüwǝtti. Qakarning ismi Malkus idi. ■ 11 Əysa Petrusⱪa:

— Ⱪiliqni ƣilapⱪa sal! Ata manga tapxurƣan ⱪǝdǝⱨni iqmǝmdim? — dedi.□ ■

Əysaning Annasning aldiƣa elip berilip, soraⱪ ⱪilinixi

Mat. 26:57-58; Mar. 14:53-54; Luⱪa 22:54

12 Xuning bilǝn, lǝxkǝrlǝr topi bilǝn mingbexi ⱨǝm Yǝⱨudiylarning ⱪarawulliri Əysani tutup baƣlaxti. 13 Andin uni aldi bilǝn Annasning aldiƣa elip berixti. Annas bolsa xu yili bax kaⱨin bolup turƣan Ⱪayafaning ⱪeynatisi idi. ■ 14 Burun Yǝⱨudiy kengǝxmisidikilǝrgǝ: «Pütün hǝlⱪning ⱨalak boluxining orniƣa, birla adǝmning ular üqün ⱨalak boluxi yahxi» dǝp mǝsliⱨǝt bǝrgǝn kixi dǝl xu Ⱪayafa idi.□ ■

Petrusning Əysadin tenixi

Mat. 26:69-70; Mar. 14:66-68; Luⱪa 22:55-57

15 Əmdi Simon Petrus bilǝn yǝnǝ bir muhlis Əysaning kǝynidin ǝgixip barƣanidi. U muhlis bax kaⱨinƣa tonux bolƣaqⱪa, bax kaⱨinning sariyiƣa Əysa bilǝn tǝng kirdi. □ ■ 16 Lekin Petrus bolsa dǝrwazining sirtida ⱪaldi. Xunga bax kaⱨinƣa tonux bolƣan ⱨeliⱪi muhlis taxⱪiriƣa qiⱪip, dǝrwaziwǝn ⱪiz bilǝn sɵzlixip, Petrusni iqkirigǝ baxlap kirdi. 17 Dǝrwaziwǝn bolƣan xu dedǝk Petrustin:

— Sǝnmu bu adǝmning muhlisliridin ǝmǝsmu? — dǝp soridi.

Yaⱪ, ǝmǝs, — dedi Petrus.□

18 Əmdi ⱨawa soƣuⱪ bolƣanliⱪi üqün, qakarlar wǝ ⱪarawullar xahardin gülhan yaⱪⱪan bolup, uning qɵrisidǝ issinip turuxatti. Petrusmu ularning yenida turup issindi.■

Bax kaⱨin Annasning Əysani soraⱪ ⱪilixi

Mat. 26:59-66; Mar. 14:55-64; Luⱪa 22:66-71

19 Bax kaⱨin bolsa Əysadin muhlisliri toƣruluⱪ wǝ tǝlimi toƣruluⱪ soal soraxⱪa baxlidi. 20 Əysa uningƣa jawabǝn mundaⱪ bǝrdi:

— Mǝn hǝlⱪ-alǝm aldida axkara sɵz ⱪilƣanmǝn, barliⱪ Yǝⱨudiylar yiƣilidiƣan sinagoglarda wǝ ibadǝthanida daim tǝlim berip kǝldim, mǝn yoxurun ⱨeqnemǝ demidim. ■ 21 Bularni nemixⱪa mǝndin soraysǝn? Eytⱪan sɵzlirimni angliƣanlardin soriƣin; mana, ular nemǝ degǝnlikimni bilidu.

22 Əysa bu sɵzlǝrni ⱪilƣanda, yenida turƣan ⱪarawullardin biri uni bir kaqat urup:

— Bax kaⱨinƣa muxundaⱪ jawab ⱪayturamsǝn? — dedi.■

23 — Əgǝr yaman sɵz ⱪilƣan bolsam, uning yaman ikǝnlikini kɵpqilikning aldida kɵrsǝtkin. Əmma eytⱪanlirim durus bolsa, meni nemǝ üqün urisǝn? — dedi Əysa uningƣa.

24 Buning bilǝn Annas uni baƣlaⱪliⱪ peti bax kaⱨin Ⱪayafaƣa yollidi.□ ■

Petrusning Əysadin yǝnǝ ikki ⱪetim tenixi

Mat. 26:71-75; Mar. 14:69-72; Luⱪa 22:58-62

25 Simon Petrus otning aldida issinip turuwatⱪanidi. Yenidikilǝr:

— Sǝnmu uning muhlisliridin ǝmǝsmiding? — deyixti.

— Yaⱪ, ǝmǝsmǝn, — dǝp tandi Petrus.□ ■

26 U yǝrdǝ bax kaⱨinning qakarliridin, Petrus ⱪuliⱪini kesip taxliƣan kixigǝ tuƣⱪan birsi bar idi. U Petrusⱪa:

— Baƣqidǝ seni uning bilǝn billǝ kɵrgǝnidimƣu?! — dedi.

27 Petrus yǝnǝ tandi. Dǝl xu qaƣda horaz qillidi.■

Əysaning waliy Pilatus aldida soraⱪ ⱪilinixi

Mat. 27:1-2, 11-31; Mar. 15:1-20; Luⱪa 23:1-25

28 Andin ular Əysani Ⱪayafaning yenidin rimliⱪ waliyning ordisiƣa elip kǝldi (xu qaƣda tang atⱪanidi). Uni elip kǝlgǝn Yǝⱨudiylar bolsa ɵzimizni napak ⱪilip bulƣimayli dǝp, ordiƣa kirmidi. Bolmisa ɵtüp ketix ⱨeytining dastihinidin ƣizalinalmaytti.□ ■

29 Xunga waliy Pilatus sirtⱪa qiⱪip, ularning aldiƣa berip ularƣa:

— Bu adǝmning üstidin nemǝ ǝrz ⱪilisilǝr? — dǝp soridi.

30 Ular:

— Bu adǝm jinayǝtqi bolmisa, uni sizgǝ tapxurmiƣan bolattuⱪ, — dǝp jawab berixti.□

31 — Uni ɵzünglar elip ketip, ɵz ⱪanununglar boyiqǝ ⱨɵküm qiⱪiringlar! — dedi Pilatus ularƣa.

Yǝⱨudiylar:

— Bizning ⱨeqkimni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilix ⱨoⱪuⱪimiz yoⱪ tursa, — deyixti.

32 Bu ixlar Əysaning ɵzi ⱪandaⱪ ɵlüm bilǝn ɵlüdiƣini toƣrisidiki aldin eytⱪan bexarǝtlik sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi üqün yüz bǝrdi.□ ■

33 Andin Pilatus yǝnǝ ordisiƣa kirip, Əysani qaⱪirtip, uningdin:

— Sǝn Yǝⱨudiylarning padixaⱨimu? — dǝp soridi.■

34 Əysa uningƣa:

— Bu soalni ɵzüng sorawatamǝsǝn, yaki baxⱪilar mǝn toƣruluⱪ sanga xundaⱪ eytⱪanmu? — dedi.

35 — Mǝn bir Yǝⱨudiymu?! Seni manga tapxurƣanlar ɵz hǝlⱪing wǝ bax kaⱨinlarƣu! Nemǝ jinayǝt ɵtküzgǝniding? — dedi Pilatus.□

36 Əysa jawabǝn: — Mening padixaⱨliⱪim bu dunyaƣa tǝwǝ ǝmǝstur. Əgǝr bu dunyaƣa tǝwǝ bolƣan bolsa, hizmǝtqilirim mening Yǝⱨudiylarƣa tapxurulmasliⱪim üqün jǝng ⱪiliwatⱪan bolatti. Ⱨalbuki, mening padixaⱨliⱪim bu yǝrgǝ tǝwǝ ǝmǝstur, — dedi.□ ■

37 Xunga Pilatus uningƣa:

— Undaⱪta, sǝn padixaⱨmu?

Əysa jawabǝn: — Xundaⱪ, eytⱪiningdǝk, padixaⱨmǝn. Mǝn xuningƣa tuƣulƣanmǝn, wǝ xuningƣa dunyaƣa kǝldim: — ⱨǝⱪiⱪǝtkǝ guwaⱨliⱪ berixim üqündin ibarǝttur. Ⱨǝⱪiⱪǝtkǝ tǝwǝ bolƣan ⱨǝrbir kixi bolsa mening awazimƣa ⱪulaⱪ salidu, — dedi.□

38 Pilatus uningdin:

— «Ⱨǝⱪiⱪǝt» degǝn nemǝ? — dǝp soridi.

Pilatus muxularni dǝp, yǝnǝ taxⱪiriƣa, Yǝⱨudiylarning aldiƣa qiⱪip ularƣa:

— Mǝn uningdin ⱨeqⱪandaⱪ jinayǝt tapalmidim. ■ 39 Lekin ⱨǝr yili ɵtüp ketix ⱨeytida silǝr üqün mǝⱨbuslardin birni ⱪoyup berix ⱪaidǝm bar. Xunga bu «Yǝⱨudiylarning padixaⱨi»ni silǝrgǝ ⱪoyup beriximni halamsilǝr? — dedi.□ ■

40 Ularning ⱨǝmmisi jawab berip:

— Bu adǝmni ǝmǝs, Barabbasni ⱪoyup bering! — dǝp ⱪiyⱪas-sürǝn selixti (Barabbas bolsa bir ⱪaraⱪqi idi).■

□18:1 «Əysa bularni eytⱪandin keyin, muhlisliri bilǝn billǝ taxⱪiriƣa qiⱪip...» — muxu yǝrdiki «taxⱪiriƣa qiⱪip...» ziyapǝt bolƣan ɵydin yaki Yerusalem xǝⱨirining ɵzidin qiⱪixni bildüridu. Kidron wadisi bolsa xǝⱨǝrning sirtida (xǝrⱪ tǝrǝptǝ) idi.

■18:1 2Sam. 15:23; Mat. 26:36; Mar. 14:32; Luⱪa 22:39.

■18:3 Mat. 26:47; Mar. 14:43; Luⱪa 22:47.

□18:6 «Əysa: «Mana mǝn bolimǝn» dewidi, ular arⱪisiƣa yenip yǝrgǝ yiⱪilixti» — «Yuⱨanna»diki baxⱪa bǝzi yǝrlǝrdiki «Mǝn bolimǝn» degǝn sɵz Hudaning «Mǝn ǝzǝldin Bar Bolƣuqidurmǝn» degǝn namini bildüridu. Bizningqǝ muxu yǝrdǝ «Mana mǝn bolimǝn» degǝnmu xu mǝnini bildüridu; qünki angliƣuqilar uni anglapla «arⱪiliriƣa yenip yǝrgǝ yiⱪilixti».

□18:9 «Buning bilǝn ɵzining ... sɵzi ǝmǝlgǝ axuruldi» — yaki «Buning bilǝn ɵzining ... sɵzi ǝmǝliyǝttǝ ispatlandi». Bu sɵzlǝr asasǝn ⱨǝm 6:39 ⱨǝm 17:12dǝ tepilidu.

■18:9 Yⱨ. 6:39; 10:28; 17:12.

■18:10 Mat. 26:51; Mar. 14:47; Luⱪa 22:50.

□18:11 «Ata manga tapxurƣan ⱪǝdǝⱨni iqmǝmdim?» — bu «ⱪǝdǝⱨ» ɵzi tartix kerǝk bolƣan azab-oⱪubǝtlǝrni kɵrsitidu. «Mat.» 26:39, «Mar.» 14:36 wǝ Luⱪa» 22:42ni kɵrüng.

■18:11 Mat. 20:22; 26:39.

■18:13 Mat. 26:57; Mar. 14:53; Luⱪa 3:2; 22:54.

□18:14 ««Pütün hǝlⱪning ⱨalak boluxining orniƣa, birla adǝmning ular üqün ⱨalak boluxi yahxi» dǝp mǝsliⱨǝt bǝrgǝn kixi dǝl xu Ⱪayafa idi» — 11:49-50ni kɵrüng.

■18:14 Yⱨ. 11:50.

□18:15 «yǝnǝ bir muhlis...» — «yǝnǝ bir muhlis» grek tilida «ⱨeliⱪi muhlis». Yuⱨanna bayanida pat-pat ɵzini namsiz kɵrsitip «ⱨeliⱪi muhlis» dǝydu (18:16, 20:2, 3, 4 wǝ 8ni kɵrüng). «U muhlis bax kaⱨinƣa tonux bolƣaqⱪa...» — alimlar namsiz «u muhlis»ni Yuⱨanna dǝp bilidu. Qünki uxbu bayanda bolƣandǝk u daim degüdǝk pǝⱪǝt «ɵz kɵzüm bilǝn kɵrgǝnlirim»nila asas ⱪilidu. 21:24ni kɵrüng.

■18:15 Mat. 26:58; Mar. 14:54; Luⱪa 22:54.

□18:17 «Sǝnmu bu adǝmning muhlisliridin ǝmǝsmu?» — «sǝnmu» degǝn sɵz bǝlkim birinqi muhlis ɵzining Əysaning muhlisi ikǝnlikini bu ⱪizƣa etirap ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.

■18:18 Mat. 26:69; Mar. 14:67; Luⱪa 22:55.

■18:20 Yⱨ. 7:26.

■18:22 Yǝr. 20:2; Ros. 23:2.

□18:24 «buning bilǝn Annas uni baƣlaⱪliⱪ peti bax kaⱨin Ⱪayafaƣa yollidi» — bu ayǝtkǝ ⱪariƣanda ikki bax kaⱨin bar idi. 22-ayǝttǝ Annasmu «bax kaⱨin» deyilidu. Mumkinqiliki barki, ular nɵwǝt boyiqǝ bax kaⱨinliⱪ wǝzipisini ɵtǝwatⱪan. 19:21nimu kɵrüng.

■18:24 Mat. 26:57; Mar. 14:53; Luⱪa 22:54.

□18:25 «yenidikilǝr» — grek tilida «ular».

■18:25 Mat. 26:71; Mar. 14:69; Luⱪa 22:58.

■18:27 Yⱨ. 13:38.

□18:28 «...Bolmisa ɵtüp ketix ⱨeytining dastihinidin ƣizalinalmaytti» — muxu ayǝttiki «ɵtüp ketix ⱨeyti» bolsa «petir nan ⱨeyti»ning birinqi küni (yǝni birhil «xabat küni» dǝp ⱨesablinatti)ni kɵrsitidu. 19:14diki izaⱨatni kɵrüng. «Ɵzimizni napak ⱪilip bulƣimayli». Ularning kɵzⱪarixi: «Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrning ɵyigǝ kirsǝk bolmaydu; qünki ular bǝlkim «napak bir nǝrsǝ» (mǝsilǝn bir jǝsǝt yaki ɵlük nǝrsǝ)gǝ tǝgkǝn boluxi mumkin; biz ularƣa tǝgsǝk ulardiki «napakliⱪ» bizgimu yuⱪturuluxi mumkin» degǝndǝk idi. Demisǝkmu, ular kɵngül bɵlgǝn bu «taⱨarǝtlǝr» Tǝwrattiki muⱪǝddǝs ⱪanundiki «napakliⱪ» toƣruluⱪ bǝlgilimilǝrdin kɵp exip kǝtkǝnidi. Ⱪiziⱪ yeri xuki, ular «bulƣinix»tin ⱪorⱪup ɵz «pakliⱪini» bulƣimasliⱪⱪa ⱪizƣinliⱪ bilǝn tirixⱪini bilǝn, yǝnǝ Huda ǝwǝtkǝn Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨni ɵltürüx aldida turatti.

■18:28 Mat. 27:1; Mar. 15:1; Luⱪa 22:66; 23:1.

□18:30 «bu adǝm jinayǝtqi bolmisa...» — yaki «bu adǝm rǝzil ⱪilƣuqi bolmisa...».

□18:32 «Bu ixlar Əysaning ɵzi ⱪandaⱪ ɵlüm bilǝn ɵlüdiƣini toƣrisidiki aldin eytⱪan bexarǝtlik sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi üqün yüz bǝrdi» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Mǝsiⱨ birnǝqqǝ ⱪetim Yǝⱨudiy hǝlⱪining ɵzini ɵltürüx üqün etiⱪadsiz Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrning ⱪoliƣa tapxuridiƣanliⱪini wǝ xuningdǝk ɵzining rimliⱪlar ijad ⱪilƣan kresttǝ ɵlidiƣanliⱪini eytⱪanidi (mǝsilǝn, «Mat.» 20:19, 26:2, «Luⱪa» 18:32-33, «Yuⱨ.» 3:14, 12:32-33).

■18:32 Mat. 20:19; Yⱨ. 12:32.

■18:33 Mat. 27:11; Mar. 15:2; Luⱪa 23:3.

□18:35 «mǝn bir Yǝⱨudiymu?» — Pilatusning bu sɵzi: «Mǝn Yǝⱨudiy ǝmǝs, hǝlⱪing sǝn toƣruluⱪ birnemǝ demigǝn bolsa, mǝnmu ⱨeqnemǝ demǝymǝnƣu!» degǝn puriⱪi bar soaldur.

□18:36 «Mening padixaⱨliⱪim bu dunyaƣa tǝwǝ ǝmǝstur» — yaki «mening padixaⱨliⱪim bu dunyadin ǝmǝstur».

■18:36 Yⱨ. 6:15; 1Tim. 6:13.

□18:37 «Xundaⱪ, eytⱪiningdǝk» —Əysaning bu jawabning grek tilida «Xundaⱪ, lekin ǝⱨwal dǝl sening oyliƣiningdǝk ǝmǝs» degǝn puriⱪi qiⱪidu.

■18:38 Mat. 27:24; Luⱪa 23:4.

□18:39 «...mǝⱨbuslardin birni ⱪoyup berix ⱪaidǝm bar» — yaki: «...mǝⱨbuslardin birni ⱪoyup berix bir aditim bar».

■18:39 Mat. 27:15; Mar. 15:6; Luⱪa 23:17.

■18:40 Mat. 27:16; Mar. 15:7; Luⱪa 23:19; Ros. 3:1.