12
Sisas pa kil ikgalen wang wail a rpma eng yapm
(Mak 2:23-28; Luk 6:1-5)
12:1 Yang 23:25Ak wang wail a rpma eng yapm pa, Sisas anti tu watnom alkil a kil aroaro wonel pa anel angkom or wring wit kuin ur pa kai. Tu watnom alkil pa nikg alm, atom anel ipaar wit pa raing al itna wampel kai. 12:2 Taku 20:10Tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa ari kolpa, tu lanaki Sisas pa la, “Kitn ri, tu watnom alkitn pa talpulng yangkipm titnongket a Maur Wailen eng tu ak kwap kolpa ak wang wail a rpma eng yapm pa.” 12:3 1 Sam 21:1-6Ari Sisas kil akalmpe kolpa la, “Ake kipm angkleikg oklala a la kuina ur a pikekg Tepit antokg nampon tu melnum alkilen ak wang a pikekg tu nikg almpen pa? 12:4 Lipai 24:5-9Tepit awi tu melnum alkil pikekg kai kawor yalming apm a Maur Wailen ti awi nok tingklak a tu ermpa eng alwor uk Maur Wailen ti al eng nikg ti. Pa krimperken ti kol ake tu yimponen pa il pa, kol a tu melnum ipma krakgen a ak ak kwap eng al wor uk Maur Wailen ai il ai. 12:5 Angk 28:9-10Ati ake wa kipm angkleikg yangkipm titnongket a Moses a la tu melnum ipma krakgen a rka yalming a Maur Wailen pa. Tu ak ak kwap eng al wor uk Maur Wailen ak wang wail a rpma eng yapm pa yat tu talpulng yangkipm titnongket a ampake ikwap ik wang wail a Maur Wailen a rpma eng yapm pa, pake pa ake tu antokg paipm pa, kalpis. 12:6 Mat 12:41-42Kupm lanakepm la, melnum a itna ti pati itna ep angen yalming apm a Maur Wailen pa. 12:7 Osea 6:6; Mat 9:13Nira ela wrkapm a Maur Wailen pa la kolkil la, 'Kupm karken a kipm alwor uk kupm ti pa, kupm wakrongen la kipm plan ipma wor rein tita.' Kol kipm riwe yangkipm yiprokgen kil riworwor pa, kol ake wa kipm elng ok itni tu melnum a ake antokg paipm pa. Eng ntei, Warim Kipman a Melnum pa kil Wailen itna ep ikgalen wang wail a rpma eng yapm.”
Ak wang a rpma eng yapm pa Sisas kil antokg melnum a wam wompel amo plupm pa palng wor
(Mak 3:1-6; Luk 6:6-11)
Sisas kil wrekg a pa wa kil kai kawor wan ur a tu atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa. 10 12:10 Luk 14:3Atom melnum ur a wam wompel amo plupm tupmungkul kalpmlel pa anti tu rpma kawor wan wunen pa. Tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses a rka pa akor yangkipm la iye Sisas kai ntokg yangkipm, kolpa atom tu asen Sisas pa la, “Antiwe mpa mentepm ntokg tu melnum numpet ti palng wor ik wang wail a rpma eng yapm ti aki kalpis?” 11 12:11 Luk 14:5Ari Sisas kil lanaken kolpa la, “Kol manto walkg malkgu wris anangket a kipm ur ti ngko lkim ik wang wail a rpma eng yapm pa, mpa kipm rpmi ri wulmpa kolti aki, mpa kipm latok ampei ik rkolng elng no? 12 A melnum pa wa wor wrisen angen manto walkg malkgu pa. Kolpa ti pa wa ntiwe a ntokg kweikwei wor ik wang wail a rpma eng yapm pa.” 13 Atom kil la kai melnum a wam wompel amo plupm tupmungkul kalpmlel pa la, “Ntran wam pawo!” Kil ntran pa, wam pa palng wor kolen wam wompel pa. 14 12:14 Son 5:16Tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa ari kolpa, tu kawor en kai or yangkipm eng la ilm Sisas pa imo.
Sisas pa pikekg Maur Wailen takwei itna melnum akwapel alkilen
15 Sisas kil ariwe nikgwalpm a tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses a akor yangkipm la ilmpel imo pa, atom kil naurngten itna anong pa a kil kai. Tu melnum watipmen kanuntel, atom kil antokg numpet wrongkwail a tu pa palng wor. 16 12:16 Mat 8:4; Mak 3:12A kil alken yangkipm titnongket la, ampur tu lakati kil pa kai angko wunong naki tu wrong kin a kipman pa. 17 Kil ak kolpa atom oklala a Maur Wailen pikekg Aisaia melnum okwripm a Maur Wailen la pa palng aklale. 18 12:18 Aisaia 42:1-4; Mat 3:17Kil la kolpa, “Ri kil melnum akwapel a kupm alkupm pikekg takwei, kupm plan ipma wor wakrongentel, kupm ipma wor atopentel. Ikga kupm lkel Maur Wor akupmen ti, atom ikga kil laron nikgwalpm ute wor wor a kupm eng tu wrong kin a kipman itni kanokg pa. 19 Kil ikgake plalplal mainmain ikle kamel pa. Wa tu wrong kin a kipman ikgake itning kil oklala minsiranget tutu ya pa. 20 Wark ur a tapor umuwen pa, ikgake kil kipor eng kil tipor pa. Aki wakg tareing ur a wakg a itna tareing tringil pa waiketn eng a ime pa, ikgake kil mpe. Ikga kil ik kolpa kai, atom kweikwei wrongkwail ikga kitila nikgwalpm ute wor a Maur Wailen pake. 21 Wrong kin a kipman a ake a tu Suta pa ikga ukipma kil pa a rpmi nungkwangen eng kil pa ngklinsen pake.”
Tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa la Sisas pa la kil awi titnongket kai Maur Paipm
(Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; Luk 12:10)
22 Tu melnum tiur aye melnum ur a wulmpa tilmpisen a okmise, a maur paipm arpme pa, aye wli eng Sisas. Atom kil antokg ok a melnum pa kil oklala a wulmpa pa palng wor ari kweikwei. 23 Tu wrongkwail pa tu ari pa atom tu wrekg paipm asen tita la, “Melnum pa, mpam watnom walpopm a Tepit a mentepm nungkwangen am tike?” 24 12:24 Mat 9:34; 10:25Tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa atning a tu la kolpa atom tu aknokgel la, “Palpa Pelsepul, maur paipm tukgunakg a tu maur paipm pa alkel titnongket, atom kil ak ungkwan maur paipm pa takwelkg melnum pa.”
25 Sisas kil ariwe kuina ur a tu akwonalmpen pa atom kil lanaken la, “Kol tu anong kanokg wail ur wako iro wrong atom tu ilm tita pa, anong kanokg pa ake antiwe titnongket, ti tu mpa kai paipm. Kol om ur aki tu walmpopm wris pa wako iro tu alntu ti or tita pa, ampake ntiwe titnongket, ti tu mpa kai paipm. 26 Kolpa ti kol tu maur paipm ak kwapel tiur a Maur Paipm Satan pa tu ungkwan tu maur paipm ak kwapel tiur akilen pa, tu am wako aro ase. Ti mpa wa kil pa wa itni wailen ikglen tu pa la kolai? 27 Kipm la kupm ti la Pelsepul, melnum tukgunakg a tu maur paipm pa uk titnongket kupm ti atom kupm ak ungkwan maur paipm pa, ti tu alkipmen pa wa mla uk titnongket ti, atom tu ak ungkwan maur paipm pa? Atom tu alkipmen pa plan la yangkipm a kipm la pa kipm kansil. 28 12:28 Kwap 10:38; 1 Son 3:8Pake kil kupm ak titnongket a Maur Wor a Maur Wailen ak ungkwan maur paipm pa, ti kolpa plan kolen la Maur Wailen am nar itna wailen la ikgilen nol nikgwalpm a kipm tike.
29 Ake antiwe melnum ur kil tikale wan a melnum titnongket kalnten pa atom kawor ik ikgwampel kweikwei akilen pa. Mpa kil yipo nepm wampel melnum titnongket pa ep pa pati, antiwe mpa kil tikale wan akilen pa kawor uwi kweikwei pa iye kai plalng pake.
30 12:30 Mak 9:40; Luk 9:50Melnum a ake akupmen pa, kil pa awi wrongmanto lan eng kupm. A melnum a ake angklinsopm eng awi tu wrong kin kipman pa aye wli itna wris pa, kil pa melnum a ungkwan tu kai.
31 12:31 Ipr 6:4-6Kolpa ti kupm la lanikepm la, paipmpaipm a yangkipm paipm wrongkwail a melnum kil antokg pa, Maur Wailen kil ungkwan ase, pake kwei ur wris kil pa kalpis. Kol kil la paipmel Maur Wor pa, Maur Wailen ikgake ungkwan paipmpaipm akilen pa, kalpis. 32 Melnum ur la paipmel Warim Kipman a Melnum pa, ikga Maur Wailen kil ungkwan paipmpaipm a kil pa. Pake melnum a kil la paipmel Maur Wor pa, paipmpaipm akilen pa ikgake Maur Wailen ungkwan ik wang ti a wa ik wang kunukg pa kalpis.”
Yo paipm pa angko ok paipm, yo wor pa angko ok wor
(Luk 6:43-45)
33 12:33 Mat 7:16-20”Kol kipm alkipm ikwonilmpen la yo pa wor pipa, pa mpa ngko ok wor. A kol kipm alkipm ikwonilmpen la yo pa paipm pipa, pa mpa ngko ok paipm. Kol kipm am ari nareinen yo pa kai ok alkil a angko pa la, yo wor a i, yo paipm a i. 34 12:34 Mat 3:7; 15:18; Luk 3:7; 6:45Kipm pa kol ul angketepm, kipm alupm nikgwalpm paipm paipm kolti, kolpa ti oklala a kipm la pa ake antiwe mpa palng wor. Oklala ur a palng wli ok a melnum pa la pa, pa am plan nol nikgwalpm alkilen pa am kolpake. 35 Melnum a kil alupm nikgwalpm ariwe wailet wor wor pa, oklala a kil pa palng kul or kai wor. Melnum a kil alupm nikgwalpm ariwe paipm paipm wailet pa, oklala a kil pa kul or kai paipm.
36 Kupm lanakepm la, ikga ik wang wail a itni yangkipm pa, kin a kipman wris wris ikga kai itni laron yangkipmok wrongkwail a pikekg kil la kalpmel pa. 37 Ikgam oklala a kitn lakati pa la palng wor pa, ikga Maur Wailen ukweweitn la kitn melnum wor. La oklala alkitn pa palng paipm pa, ikga Maur Wailen ukweweitn la kitn melnum paipm.”
Melnum tiur la ri titnongket a Sisas
(Mak 8:11-12; Luk 11:29-32)
38 12:38 Mat 16:1; Luk 11:16; Son 6:30Tu melnum tiur a aroaro wonel tu yangkipm a Moses, a tu melnum tiur a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa anel la, “Melnum a aroaro wonel tu, men la ri kitn elng kla ur itni ik plan titnongket a Maur Wailen pa.”
39 12:39 Mat 16:4; Mak 8:12Ari Sisas akalmpe ok a tu pa lala, “Kipm melnum paipm a ak wang ti, kipm a itna watin uk yirokg Maur Wailen kolen kin a angkli arkul kipman ur pa, ti wa kipm wa la ri kla ur la Maur Wailen elng itni ik plan titnongket akilen ai? Pake mpa kalpis. Ikga kipm ri kuina ur pikekg palng ep eng Sona, melnum okwripm a Maur Wailen pa kolti. Pa kol kla a Maur Wailen ikga elng itni ik plantepm titnongket akilen pake. 40 12:40 Sona 1:17Ikgam palng irir kolen Sona pake. Sona pikekg rpma wang wraur miningkranen kawor nikg wunen a yul wail pa, am wa kol Warim Kipman a Melnum ikga rmpi wang wraur miningkranen kawor kirk wunen ti. 41 12:41 Sona 3:5Ikga ik wang a Maur Wailen ntokg yangkipm nimpon kipm wrong kin kipman a ak wang ti pa, tu melnum a anong Ninipe pa ikga palng elng wam itni kipm wrong kin kipman a wang ti la kipm paipm. Eng ntei, pikekg tu atning yangkipm a Sona angkli pa, atom yangkipm pa almpen ipma atom tu pikekg plelng ipma ase. Ari melnum a itna ti pa wail angen Sona, ari ake wa kipm plelng ipma. 42 12:42 1 Tukg 10:1-10Ikga ik wang a Maur Wailen kil ntokg yangkipm eng tu wrong kin a kipman pa, ikga kin tukgunakg a pikekg itna ep ikgalen anong kanokg wangkokg ti ikga palng elng wam itni kipm wrong kin a kipman a wang ti la kipm paipm. Kin itna ep pa kil pikekg rpma kai kanokg wulompen watin ai a kanokg ti, ari kil pikekg aken kwap kul no la itning nikgwalpm ariwe watin a Solomon. Pake melnum ri kil pa angen Solomon, ari ake wa kipm atning nikgwalpm ariwe watin a kil ti.”
Maur paipm kil yaper kul nowe melnum
(Luk 11:24-26)
43 “Maur paipm kimpilpet kil kulor takwelkg melnum pa kai en pa, kil atn yela tatu wrik ur a ake melnum ur arpme pa akor wrik ur la la rpmi eng uwi yapm, pake ake kil ari wrik ur, kalpis. 44 Atom kil wa la kolpa la, 'Pati mpa wa kupm yaper kai uwi wan anong alkupm a pikekg arpme ep pa.' Kil wa yaper kai ari wan kalpmel a pikekg kil arpme ep pa, am tu kansim ipikel noworel nakure ariworwor elng itna. 45 12:45 2 Pi 2:20Atom wa kil yaper kai, wa ikyakur maur paipm wampwomis wampwompwekg a paipm wrisen angen kil ti, wa aye wli antiwel rpma ipma a melnum a kil arpme ti. Pikekg ep pa melnum pa kil rpma paipm kolpake, wa kanukg ti a tu maur paipm pa wa kawor rpma pa kil pa wa rpma paipm wrisen or kai ai. Ti ikgam wa palng kolpake kai tu melnum paipm ik wang ti.”
Mla man a mla wusok wusok a Sisas pa
(Mak 3:31-35; Luk 8:19-21)
46 Ak wang a Sisas kil oklala itna kuin a tu wrong kin a kipman wailet pa, man nampon tunteng wusok wusok alkil pa wli itna en akorel la ntiwel oklala. 47 Atom melnum ur ai lanakel la, “Man alkitn ti nampon tunteng wusok wusok alkitn ti, wli itna kawor en ti akoreitn la ntiweitn oklala.” 48 Ari Sisas akalmpe nakel la, “Mla man akupm, a mla wusok wusok a kupm pa?” 49 Kil wam ntan tu watnom alkilen a kil aroaro wonel pa la, “Kitn ri man a tu wusok wusok akupmen pa am kilke. 50 12:50 Rom 8:29Kol mla ur a antokg kuina ur kanun nikgwalpm wakrongen a Yan alkupm kaino kitnong pa, tu pa wusok wusok a manmuikg a mantin akupmen pake.”

12:1 12:1 Yang 23:25

12:2 12:2 Taku 20:10

12:3 12:3 1 Sam 21:1-6

12:4 12:4 Lipai 24:5-9

12:5 12:5 Angk 28:9-10

12:6 12:6 Mat 12:41-42

12:7 12:7 Osea 6:6; Mat 9:13

12:10 12:10 Luk 14:3

12:11 12:11 Luk 14:5

12:14 12:14 Son 5:16

12:16 12:16 Mat 8:4; Mak 3:12

12:18 12:18 Aisaia 42:1-4; Mat 3:17

12:24 12:24 Mat 9:34; 10:25

12:28 12:28 Kwap 10:38; 1 Son 3:8

12:30 12:30 Mak 9:40; Luk 9:50

12:31 12:31 Ipr 6:4-6

12:33 12:33 Mat 7:16-20

12:34 12:34 Mat 3:7; 15:18; Luk 3:7; 6:45

12:38 12:38 Mat 16:1; Luk 11:16; Son 6:30

12:39 12:39 Mat 16:4; Mak 8:12

12:40 12:40 Sona 1:17

12:41 12:41 Sona 3:5

12:42 12:42 1 Tukg 10:1-10

12:45 12:45 2 Pi 2:20

12:50 12:50 Rom 8:29