12
Йәрәмия пәйғәмбәрниң Пәрвәрдигарға дад ейтиши давамлишиду
Мән дәвайимни алдиңға елип кәлсәм, адил болуп кәлдиң, и Пәрвәрдигар; лекин Сән билән Өз һөкүмлириң тоғрилиқ сөзләшмәкчимән; немишкә рәзилләрниң йоли ронақ тапиду? Асийлиқ қилғучиларниң һәммиси немишкә кәңри-азатиликтә туриду? Аюп 21:7; Зәб. 72:11-13; Һаб. 1:3 Сән уларни йәр йүзигә тиккәнсән, уларму йилтиз тартқан; улар өсүп гүллиниду, улар мевиләйду; Сән уларниң ағзиға йеқин охшайсән, лекин виҗданидин жирақсән; «Сән уларниң ағзиға йеқин охшайсән, лекин виҗданидин жирақсән» — «виҗдан» дегән сөз мошу йәрдә ибраний тилида «бөрәкләр» билән ипадилиниду.   Йәш. 29:13 лекин Сән, и Пәрвәрдигар, мени билисән; Сән мени көрүп кәлгәнсән, Өзүңгә болған садиқлиғимни синиғансән. Уларни боғузлашқа бекитилгән қойлардәк айрип сөрәп чиққайсән, уларни қәтл күнигә айриғайсән. «...Уларни боғузлашқа бекитилгән қойлардәк айрип сөрәп чиққайсән, уларни қәтл күнигә айриғайсән» — Йәрәмия өзиниң жутдашлириниң сүйқәстиниң объекти болуп нурғунлиған җапа тартмақта, лекин улар кәң-азатә яшайдиған охшайду.   Зәб. 16:3; 138:1; Йәр. 11:20 Зимин қачанғичә қағҗирайду, етиздики от-чөпләр қачанғичә қурған һаләттә туриду? Зиминда турувақанларниң рәзиллиги түпәйлидин һайванлар һәм учар-қанатлар қачанғичә йоқап түгәйду? Чүнки бу хәлиқ: «Худа ақивитимизни һеч көрмәйду» дәватиду. «Бу хәлиқ: «Худа ақивитимизни һеч көрмәйду» дәватиду?» — ибраний тилидики «Бу хәлиқ: У ақивитимизни һеч көрмәйду» дәватиду?» дейилиду. Бу дегәнликтики «У»ни бәзи алимлар Йәрәмияни көрситиду, дәп қарайду. Лекин бизниңчә хәлиқниң: «Худа ақивитимизни һеч көрмәйду» дегән сөзи, Тәврат «Қан.» 32:30дики «Мән (Худа) уларниң ақивитини көримән» дегән сөзниң дәл әксидур, шуңа биз «Худа» дәп тәрҗимә қилдуқ.   Йәр. 4:25; 7:20; 9:10
 
Пәрвәрдигар Йәрәмияға җавап бериду
— Сән жүгүргән ләшкәрләр билән бәсләшкәндә, улар сени һалсиратқан болса, әнди сән атлар билән бәсләшсәң қандақ болар? Сән пәқәт аман-течлиқта турған зиминдила хатирҗәм болуп Маңа ишинисән, әнди Иордан дәрияси бойидики қоюқ чатқаллиқларда қандақ жүрисән? «Иордан дәрияси бойидики қуюқ чатқаллиқларда қандақ жүрисән?» — бу йәр ширлар яшиған, интайин хәтәрлик җай еди (49:14, 50:44ни көрүң). Худа Йәрәмияға: «Ишлириң техиму қийин, техиму чатақ, техиму мушәққәтлик болиду» дәп агаһландуриду. Чүнки һәтта өз қериндашлириң, атаңниң җәмәтиму саңа асийлиқ қилған. Уларму сени йоқитиш үчүн авазини қоюп бәргән. Гәрчә улар саңа меһирлик сөзләрни қилған болсиму, уларға ишәнмә!» Пәнд. 26:25
 
Худа Йәрәмияниң дад көтиришлиригә йәнә бир җавап бериду
— Өзүм аиләмдин ваз кечимән, мирасимни ташливетимән, җан-җигиримни дүшмәнлириниң қолиға тапшуримән. Мениң мирасим болған хәлиқ болса Маңа орманлиқтики бир ширгә охшаш болуп қалди; улар Маңа қарши авазини көтәрди; шуңа Мән уларни яман көримән. Мениң мирасим Маңа сар-бүркүт яки чилбөридәк болуп қалди әмәсму? Лекин униң әтрапиға башқа сар-бүркүтләр олашмақта! Бериңлар, уларни йәветишкә барлиқ даладики һайванларни жиғип келиңлар! «далидики һайванлар» — бәлким Исраилни булаң-талаң қилмақчи болған ят әлләрни билдүриду. Бу пәрман («Бериңлар...йиғип келиңлар») бәлким пәриштиләргә ейтилса керәк.   Йәр. 7:33 10 Нурғунлиған хәлиқ падичилири үзүмзаримни һалак қилиду, улар Мениң несивәмни аяқ асти қилиду, улар Мениң йеқимлиқ несивәмни ғериб бир чөл-баяванға айландуриду; «Нурғунлиған хәлиқ падичилири» — бәлким ят әлләрниң әмир-падишалирини көрситиду. Бирақ Исраилниң өзидики «хәлиқ падичилири» (падишалар, каһинлар, пәйғәмбәрләр)ниң вапасизлиғи билән бу ақивәтни Исраилниң бешиға кәлтүргән, шуңа «нурғунлиған пада баққучилири» уларниму өз ичигә елиши мүмкин.
Худа «Мениң үзүмзарим», «Мениң несивәм» дегән ибариләр билән, бәлким Өз хәлқи Исраилни, җүмлидин уларниң зиминини көрситиду.
Ибраний тилида бу айәттин 13-айәткичә болған пеилләр «өткән заман»да ипадилиниду; пәйғәмбәр буларниң һәммисини «аллиқачан йүзбәргәндәк», җәзмән йүз бериду, дәп билиду.
   Йәр. 6:3 11 улар уни ғериб қиливетиду; у Мениң алдимда ғериб һәм қағҗирақ туриду; пүткүл зимин ғериб қалиду; амма һеч адәм буниңға көңлини бөлмәйду. 12 Чөл-баявандики барлиқ егизликләр үстигә һалак қилғучилар ғужулдап чиқип келиду; чүнки Пәрвәрдигарниң қиличи зиминниң бир четидин йәнә бир четигичә һәммини жутиду; һеч әт егисиниң тинич-хатирҗәмлиги болмайду. 13  Хәлқим буғдайни териған болсиму, лекин текәнләрни орийду; улар өзлирини упратқини билән, пайда көрмәйду; шуңа начар мәһсулатлириңлар түпәйлидин, Пәрвәрдигарниң қаттиқ ғәзиви түпәйлидин, йәргә қарап қалисиләр. Лав. 26:16; Қан. 28:38
14 Мәнки Пәрвәрдигар Өз хәлқим Исраилни варис қилған мирасқа чаңгал салған, зиминимниң һәммә рәзил хошнилири тоғрилиқ мундақ дәймән: — Мана, Мән уларни өз зиминидин жулуп алимән, шуниңдәк Йәһуда җәмәтини улар арисидин жулувалимән; «зиминимниң һәммә рәзил хошнилири» — хошна ят әлләрни көрситиду.   Қан. 30:3; Йәр. 32:37 15 лекин шундақ болидуки, уларни жулувалғандин кейин Мән бу йолдин йенип, уларға ичимни ағритимән, уларниң һәр бирини өз мирасиға, һәр бирини өз зиминиға қайтуримән. «уларни ...уларниң һәр бирини өз мирасиға, һәр бирини өз зиминиға қайтуримән» — бу Худаниң бу ят әлләрниң һәр биригә ейтқан сөзлири.
16 Шундақ қилип, әгәр (улар өткәндә хәлқимгә Баалниң исмиға қәсәм ичишни үгәткәндәк) көңүл қоюп хәлқимниң йоллирини үгәнсә, җүмлидин Мениң намимға қәсәм ичишни үгәнсә, — әнди уларға хәлқим арисидин муқим орун берилип, улар гүлләндүрүлиду. «уларға хәлқим арисидин муқим орун берилип, улар гүлләндүрүлиду» — ибраний тилида сөзмусөз болса «улар хәлқим арисида қурулиду». Бу сөз көп җәһәтлик болуп, етиқат, әхлақ, даналиқ, иқтисад вә параванлиқ, болупму һәр хил роһий байлиқларни көрситиду. 17 Бирақ улар аңлимиса, Мән шу әлни мутләқ жулуп ташлаймән, — дәйду Пәрвәрдигар. Йәш. 60:12
 
 

12:1 Аюп 21:7; Зәб. 72:11-13; Һаб. 1:3

12:2 «Сән уларниң ағзиға йеқин охшайсән, лекин виҗданидин жирақсән» — «виҗдан» дегән сөз мошу йәрдә ибраний тилида «бөрәкләр» билән ипадилиниду.

12:2 Йәш. 29:13

12:3 «...Уларни боғузлашқа бекитилгән қойлардәк айрип сөрәп чиққайсән, уларни қәтл күнигә айриғайсән» — Йәрәмия өзиниң жутдашлириниң сүйқәстиниң объекти болуп нурғунлиған җапа тартмақта, лекин улар кәң-азатә яшайдиған охшайду.

12:3 Зәб. 16:3; 138:1; Йәр. 11:20

12:4 «Бу хәлиқ: «Худа ақивитимизни һеч көрмәйду» дәватиду?» — ибраний тилидики «Бу хәлиқ: У ақивитимизни һеч көрмәйду» дәватиду?» дейилиду. Бу дегәнликтики «У»ни бәзи алимлар Йәрәмияни көрситиду, дәп қарайду. Лекин бизниңчә хәлиқниң: «Худа ақивитимизни һеч көрмәйду» дегән сөзи, Тәврат «Қан.» 32:30дики «Мән (Худа) уларниң ақивитини көримән» дегән сөзниң дәл әксидур, шуңа биз «Худа» дәп тәрҗимә қилдуқ.

12:4 Йәр. 4:25; 7:20; 9:10

12:5 «Иордан дәрияси бойидики қуюқ чатқаллиқларда қандақ жүрисән?» — бу йәр ширлар яшиған, интайин хәтәрлик җай еди (49:14, 50:44ни көрүң). Худа Йәрәмияға: «Ишлириң техиму қийин, техиму чатақ, техиму мушәққәтлик болиду» дәп агаһландуриду.

12:6 Пәнд. 26:25

12:9 «далидики һайванлар» — бәлким Исраилни булаң-талаң қилмақчи болған ят әлләрни билдүриду. Бу пәрман («Бериңлар...йиғип келиңлар») бәлким пәриштиләргә ейтилса керәк.

12:9 Йәр. 7:33

12:10 «Нурғунлиған хәлиқ падичилири» — бәлким ят әлләрниң әмир-падишалирини көрситиду. Бирақ Исраилниң өзидики «хәлиқ падичилири» (падишалар, каһинлар, пәйғәмбәрләр)ниң вапасизлиғи билән бу ақивәтни Исраилниң бешиға кәлтүргән, шуңа «нурғунлиған пада баққучилири» уларниму өз ичигә елиши мүмкин. Худа «Мениң үзүмзарим», «Мениң несивәм» дегән ибариләр билән, бәлким Өз хәлқи Исраилни, җүмлидин уларниң зиминини көрситиду. Ибраний тилида бу айәттин 13-айәткичә болған пеилләр «өткән заман»да ипадилиниду; пәйғәмбәр буларниң һәммисини «аллиқачан йүзбәргәндәк», җәзмән йүз бериду, дәп билиду.

12:10 Йәр. 6:3

12:13 Лав. 26:16; Қан. 28:38

12:14 «зиминимниң һәммә рәзил хошнилири» — хошна ят әлләрни көрситиду.

12:14 Қан. 30:3; Йәр. 32:37

12:15 «уларни ...уларниң һәр бирини өз мирасиға, һәр бирини өз зиминиға қайтуримән» — бу Худаниң бу ят әлләрниң һәр биригә ейтқан сөзлири.

12:16 «уларға хәлқим арисидин муқим орун берилип, улар гүлләндүрүлиду» — ибраний тилида сөзмусөз болса «улар хәлқим арисида қурулиду». Бу сөз көп җәһәтлик болуп, етиқат, әхлақ, даналиқ, иқтисад вә параванлиқ, болупму һәр хил роһий байлиқларни көрситиду.

12:17 Йәш. 60:12