Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Ⱨagay 2

Ikkinqi wǝⱨiy — riƣbǝtlǝndürüx

1 Yǝttinqi ayning yigirmǝ birinqi küni, Pǝrwǝrdigarning sɵzi Ⱨagay pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ kelip mundaⱪ deyildi:□ 2 — «Xealtiǝlning oƣli, Yǝⱨudaning waliyisi Zǝrubbabǝlgǝ, Yǝⱨozadakning oƣli, bax kaⱨin Yǝxuaƣa ⱨǝmdǝ hǝlⱪning ⱪaldisiƣa sɵz ⱪilip ulardin: —

3 «Aranglardin ǝyni qaƣdiki xan-xǝrǝptǝ bolƣan bu ɵyni kɵrgǝnlǝrdin kim bar? Silǝr ⱨazir uningƣa ⱪandaⱪ ⱪaraysilǝr? Nǝziringlarda u ⱨeqnemigǝ ǝrzimǝydu, xundaⱪmu?» — dǝp soriƣin. □ 4 — Biraⱪ ⱨazir, i Zǝrubbabǝl, jasarǝtlik bol, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Yǝⱨozadakning oƣli, bax kaⱨin Yǝxua, jasarǝtlik bol; zemindiki barliⱪ hǝlⱪ, jasarǝtlik bolup ixlǝnglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.

— qünki Mǝn silǝr bilǝn billidurmǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.

5 — Misirdin qiⱪⱪan waⱪtinglarda silǝrgǝ ǝⱨdǝ ⱪilƣan sɵzüm wǝ Mening Roⱨim aranglarda turup kǝldi; ⱨǝrgiz ⱪorⱪmanglar.

6 Qünki samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

— Yǝnǝ pǝⱪǝt azƣina waⱪittin keyin Mǝn asmanlar, yǝr yüzi, dengiz ⱨǝm ⱪuruⱪluⱪni tǝwritimǝn; □ ■

7 Mǝn barliⱪ ǝllǝrni tǝwritimǝn; nǝtijidǝ ǝllǝrning sǝrhil ǝtiwar nǝrsiliri elip kelinidu. Mǝn muxu ɵyni xan-xǝrǝpkǝ toldurimǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.

8 — Kümüx Meningki, altun Meningki, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.□

9 — Bu ɵyning keyinki xan-xǝripi ǝslidikidin zor bolidu, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, — wǝ Mǝn muxu yǝrdǝ aramlik-hatirjǝmlikni ata ⱪilimǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar». □ ■

Üqinqi wǝⱨiy — Hudaning xǝpⱪiti wǝ bǝrikiti

10 Darius padixaⱨning ikkinqi yili, toⱪⱪuzinqi ayning yigirmǝ tɵtinqi küni, Pǝrwǝrdigarning sɵzi Ⱨagay pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ kelip mundaⱪ deyildi: —

11 «Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

Kaⱨinlarƣa sɵz ⱪilip ulardin Tǝwrat-ⱪanuni toƣruluⱪ: —

12 «Birsi tonining etikidǝ «Hudaƣa atalƣan gɵx»ni kɵtürüp ketiwatⱪinida, uning etiki nanƣa, umaqⱪa, xarabⱪa, zǝytun mayƣa yaki ⱨǝrⱪandaⱪ ax-ozuⱪⱪa mundaⱪla tegip kǝtsǝ, undaⱪta u nǝrsilǝr «Hudaƣa atalƣan» bolamdu?» — dǝp soriƣin».

Kaⱨinlar jawabǝn: «Yaⱪ» — dedi.□

13 Wǝ Ⱨagay: «Birsi jǝsǝtkǝ tegip «napak» bolƣan bolsa, u bu ax-ozuⱪning ⱪaysibirigǝ tǝgsǝ, undaⱪta ax-ozuⱪ napak bolamdu?» — dǝp soridi.

Kaⱨinlar jawabǝn: «U napak bolidu» — dedi.□

14 Andin Ⱨagay jawabǝn mundaⱪ dedi: —«Pǝrwǝrdigar: «Əmdi bu hǝlⱪ, bu «yat ǝl» Mening aldimdimu xundaⱪtur, ularning ⱪollirida ixlǝngǝnlirining ⱨǝmmisimu xundaⱪtur, xuningdǝk ularning xu yǝrdǝ Manga ⱨǝrbir sunƣanlirimu napaktur» — dǝydu.□

15 — Əmdi ⱨazir kɵngül ⱪoyup oylininglar —

Bügündin baxlap, muxu waⱪittin tartip kɵrünglar — taki Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisidiki tax üstigǝ yǝnǝ bir tal tax ⱪoyulƣuqǝ, □ 16 xuningdin ilgiriki künlǝrdǝ, birsi «yigirmǝ kürǝ»lik bir dɵwǝ axliⱪni alƣili kǝlgǝndǝ, mana pǝⱪǝt on kürila qiⱪti; birsi xarab küpidin ǝllik komzǝk alƣili kǝlsǝ, mana pǝⱪǝt yigirmǝ komzǝk qiⱪti.□ 17 Mǝn ⱪolliringlar bilǝn ixligǝn barliⱪ ixliringlarda silǝrni judun, ⱨal wǝ mɵldür apǝtliri bilǝn urup kǝldim; biraⱪ silǝr yenimƣa ⱪaytmidinglar. □ ■

18 Əmdi ɵtünimǝnki, kɵngül ⱪoyup oylininglar — bu kün, yǝni toⱪⱪuzinqi ayning yigirmǝ tɵtinqi künidin baxlap, muxu waⱪittin tartip, — yǝni Pǝrwǝrdigarning ibadǝthanisining ⱪayta ⱪuruluxini baxliƣan künidin keyinki ixlarƣa kɵngül ⱪoyup oylininglar; 19 danlar ambarƣa yiƣildimu? Üzüm talliri, ǝnjür, anar ⱨǝm zǝytun dǝrǝhliri ⱨeq mewǝ bǝrmidi. Biraⱪ Mǝn bu kündin baxlap silǝrni bǝrikǝtlǝymǝn».□

Tɵtinqi wǝⱨiy — Ahirⱪi zaman •••• Zǝrubbabǝl toƣruluⱪ

20 Wǝ Pǝrwǝrdigarning sɵzi xu ayning yigirmǝ tɵtinqi küni Ⱨagayƣa ikkinqi ⱪetim kelip mundaⱪ deyildi: —

21 — Yǝⱨudaƣa waliy bolƣan Zǝrubbabǝlgǝ sɵz ⱪilip mundaⱪ degin: —

— «Mǝn asmanlarni, zeminni tǝwritixkǝ tǝmxiliwatimǝn;□

22 Padixaⱨliⱪlarning tǝhtini ɵrüwetimǝn, ǝllǝrning padixaⱨliⱪlirining küqini yoⱪitimǝn; jǝng ⱨarwiliri ⱨǝm uning üstidǝ olturƣanlarni ɵrüwetimǝn; atlar wǝ atliⱪ ǝskǝrlǝr, ularning ⱨǝrbiri ɵz ⱪerindixining ⱪiliqi bilǝn mollaⱪ atⱪuzulidu.■

23 Xu künidǝ — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar —

Mǝn seni, yǝni Xealtiǝlning oƣli Zǝrubbabǝlni alimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar — andin seni huddi mɵⱨürlük üzükümdǝk ⱪilimǝn; qünki Mǝn seni talliwaldim, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar».□

□2:1 «Yǝttinqi ayning yigirmǝ birinqi küni» — bu kün «kǝpilǝr ⱨeyti» («kǝpǝ tikix ⱨeyti»)ning ǝng ahirⱪi küni bolup, hǝlⱪning kɵp bir ⱪismi Yerusalemda bolƣan bolux kerǝk.

□2:3 ««Aranglardin ǝyni qaƣdiki xan-xǝrǝptǝ bolƣan bu ɵyni kɵrgǝnlǝrdin kim bar? Silǝr ⱨazir uningƣa ⱪandaⱪ ⱪaraysilǝr? Nǝziringlarda u ⱨeqnemigǝ ǝrzimǝydu, xundaⱪmu?» — Sulayman padixaⱨ salƣan ⱨǝywǝtlik muⱪǝddǝs ibadǝthana (miladiyǝdin ilgiriki 587-yili) Babil tǝripidin wǝyran ⱪilinƣan. Bu wǝⱪǝ Ⱨagay sɵz ⱪilƣan waⱪittin 67 yil ilgiri bolƣaqⱪa, ǝsli ibadǝthanining xan-xǝripi yengi ibadǝthaniƣa ⱪaraydiƣan bǝzi bowaylarning esidin qiⱪmiƣan boluxi kerǝk. «ǝyni qaƣdiki xan-xǝrǝptǝ bolƣan bu ɵy» wǝ «uningƣa ⱪandaⱪ ⱪaraysilǝr?» degǝn sɵzlǝr ispatlayduki, Huda nǝziridǝ mǝyli Sulayman ⱪurƣan yaki bu waⱪittiki hǝlⱪ ⱪurƣan ibadǝthana bolsun, ⱨǝr ikkisini «bir» dǝp ⱨesablaydu.

□2:6 «... asmanlar, yǝr yüzi, dengiz ⱨǝm ⱪuruⱪluⱪni tǝwritimǝn» — muxundaⱪ sɵzlǝr baxⱪa pǝyƣǝmbǝr yazmiliridimu tepilidu (mǝsilǝn, «Yǝxaya» 13-bab, «Yǝrǝmiya» 4- ⱨǝm 10-bab, «Yoel» 2-bab, «Naⱨum» 1-babta). Xübⱨisizki, bular «Pǝrwǝrdigarning küni», yǝni ahirⱪi zamanni kɵrsitidu.

■2:6 Ibr. 12:26,27

□2:8 «Kümüx Meningki, altun Meningki, — dǝydu ... Pǝrwǝrdigar» — xu dǝwrdǝ dunyadiki kɵp ⱪisim altun-kümüx Pars imeriyǝsining ⱪolida idi. Mǝzkur bexarǝttin azraⱪla bir mǝzgildin keyin, Pars imperatori Darius tǝripidin: «Israilning ǝtrapidiki yurtlardin imperatorƣa elinƣan bajlarning qong bir ⱪismini ayrip, bu pulni «Pǝrwǝrdigarning ɵyini qirayliⱪ yasax üqün ixlitix kerǝk...»» degǝn bir yarliⱪ qüxürüldi («Əzra» 4-6-babni, xundaⱪla «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng).

□2:9 «Bu ɵyning keyinki xan-xǝripi ǝslidikidin zor bolidu» — bu bexarǝtning ǝmǝlgǝ axuruluxi naⱨayiti ajayib boldi. Sɵz kɵp bolƣaqⱪa, xǝrⱨini «ⱪoxumqǝ sɵz»imizgǝ ⱪoyduⱪ.

■2:9 Mis. 23:20-22; Yǝr. 31:31-34; Əz. 36:26-28; Mat. 3: 11-12; 11:10; 24:12-16; Mar. 1:2; Luⱪa 1:76; 7:27; Yⱨ. 2:13-17; Yǝx. 40:3; Ibr. 8:6; 12:24

□2:12 «birsi tonining etikidǝ «Hudaƣa atalƣan gɵx»ni kɵtürüp ketiwatⱪinida, uning etiki .. ⱨǝrⱪandaⱪ ax-ozuⱪⱪa mundaⱪla tegip kǝtsǝ, undaⱪta u nǝrsilǝr «Hudaƣa atalƣan» bolamdu?» — «Hudaƣa atalƣan gɵx» (yaki «muⱪǝddǝs gɵx») — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, birsi Hudaƣa «gunaⱨ ⱪurbanliⱪi» («gunaⱨni tilidiƣan ⱪurbanliⱪ»), «inaⱪ ⱪurbanliⱪi» yaki « ⱪurbanliⱪi»ni ⱪilƣanda, bu ⱪurbanliⱪlardin mǝlum parqǝ gɵx ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolƣan kixining yardimidǝ bolƣan kaⱨinƣa ayrip berilgǝn. Bu gɵx «Hudaƣa atalƣan gɵx» (yaki «muⱪǝddǝs gɵx») dǝp atalƣan, bu gɵxni pǝⱪǝt kaⱨin wǝ uning ailisidikilǝr yeyixkǝ bolidu.

□2:13 «Birsi jǝsǝtkǝ tegip «napak» bolƣan bolsa, u bu ax-ozuⱪning ⱪaysibirigǝ tǝgsǝ, undaⱪta ax-ozuⱪ napak bolamdu?» — «napak bolƣan» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, birsi jǝsǝtkǝ yaki jǝsǝt ⱪoyulƣan jayƣa tǝgsǝ, yaki bǝzi hil kesǝl kixilǝrgǝ tǝgsǝ, «napak» dǝp ⱨesablanƣan. U bir mǝzgil (bǝzidǝ bir kün, bǝzidǝ bir ⱨǝptǝ) ayrim turuxi kerǝk idi. Ayrim turƣandin keyin ƣusul ⱪilip (pütünlǝy yuyunup) andin «pak» dǝp ⱨesablanƣan.

□2:14 «Pǝrwǝrdigar: «... ularning ⱪollirida ixlǝngǝnlirining ⱨǝmmisimu xundaⱪtur (napak, demǝk), xuningdǝk ularning xu yǝrdǝ Manga ⱨǝrbir sunƣanlirimu napaktur» — dǝydu» — «xu yǝrdǝ» degǝn sɵz bǝlkim «napak ⱪollirida» degǝnni kɵrsitixi mumkin. «Pǝrwǝrdigar: «Əmdi bu hǝlⱪ, bu «yat ǝl» Mening aldimdimu xundaⱪtur, ularning ⱪollirida ixlǝngǝnlirining ⱨǝmmisimu xundaⱪtur, xuningdǝk ularning xu yǝrdǝ Manga ⱨǝrbir sunƣanlirimu napaktur» — dǝydu» — bu toluⱪ sɵz Israilƣa naⱨayiti eƣir idi. Israil ɵzi kapir bir «yat ǝl» bolƣan ohxaydu. Ulardiki harǝbǝ bolƣan muⱪǝddǝs ibadǝthanining ɵzi ularning «pǝrwayim pǝlǝk» degǝndǝk bihudluⱪ gunaⱨliriƣa guwaⱨ beridu. Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, gunaⱨlar pǝⱪǝt «ⱪan tɵkülüp ⱪilinƣan ⱪurbanliⱪ»lar arⱪiliⱪ «yepilƣan» bolidu. Biraⱪ muⱪǝddǝs ibadǝthanining ɵzi harabǝ bolup, ular sunƣan ⱪurbanliⱪlarni ɵzlirining «napak ⱪolliri» tüpǝylidin «napak boldi» desǝk, ǝmdi ular ⱪandaⱪmu pak bolalaydu? «Kim napak nǝrsilǝrdin pak nǝrsini qiⱪiralaydu? — Ⱨeqkim!» («Ayup» 14:4). Pǝⱪǝt rǝⱨim-xǝpⱪǝtlik bir Huda Ɵzi napak hǝlⱪi üqün bir ix ⱪilsa, andin ⱪutⱪuzulƣili bolidu. Əmdi Huda (15-ayǝt) ularning gunaⱨlirini kǝqürüm ⱪilip, ularƣa ümid beridu. Uning ⱪandaⱪ yol bilǝn ularning gunaⱨlirini kǝqürüm ⱪilƣanliⱪi eytilmidi. Bu mǝsililǝrgǝ bolƣan jawab (yǝni Hudaning ahirida adǝmlǝrni gunaⱨdin paklax üqün nemǝ ix ⱪilƣanliⱪi) pǝⱪǝt Injildin tepilidu.

□2:15 «Ibadǝthanisidiki tax üstigǝ yǝnǝ bir tal tax ⱪoyulƣuqǝ...» — Ⱨagay pǝyƣǝmbǝr sɵz ⱪilƣandin keyin, hǝlⱪ ⱪayta ⱪuruluxning hizmitini yengiwaxtin baxliƣan küngiqǝ, yǝni «ikkinqi yili, altinqi ayning yigirmǝ tɵtinqi küni» (27-Sentǝbr)giqǝ degǝnliktur.

□2:16 «xuningdin ilgiriki künlǝrdǝ, birsi «yigirmǝ kürǝ»lik bir dɵwǝ axliⱪni alƣili kǝlgǝndǝ...» — «ilgiriki» — Ibraniy tilidiki bu sɵz bǝzidǝ «ilgiriki», bǝzidǝ «keyinki» degǝnni bildüridu. Ⱪoxumqǝ sɵzlirimizdǝ «ilgiriki» degǝn tǝrjimimizning sǝwǝbini eytimiz.

□2:17 «Mǝn ⱪolliringlar bilǝn ixligǝn barliⱪ ixliringlarda silǝrni judun, ⱨal wǝ mɵldür apǝtliri bilǝn urup kǝldim; biraⱪ silǝr yenimƣa ⱪaytmidinglar» — Ⱨagay pǝyƣǝmbǝr muxu yǝrdǝ Tǝwrat «Am.» 4:9ni nǝⱪil kǝltüridu.

■2:17 Ⱨag. 1:11

□2:19 «...danlar ambarƣa yiƣildimu? Üzüm talliri... ⱨeq mewǝ bǝrmidi. Biraⱪ Mǝn bu kündin baxlap silǝrni bǝrikǝtlǝymǝn» — bu 16-19-ayǝtlǝrni ⱪoxumqǝ sɵzlirimizdǝ tǝⱨlil ⱪilimiz.

□2:21 «Mǝn asmanlarni, zeminni tǝwritixkǝ tǝmxiliwatimǝn» — bu sɵzlǝr (wǝ 22-ayǝt) 6-7-ayǝttlǝrdikigǝ ohxax, bǝlkim ahirⱪi zamandiki ixlarni kɵrsitidu.

■2:22 Dan. 2:44-45; Yo. 2:10, 31; 3:15; Yǝx. 2:12-22; 13:6-13; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Wǝⱨ. 6:12-13.

□2:23 «Mǝn seni, yǝni Xealtiǝlning oƣli Zǝrubbabǝlni alimǝn,... andin seni huddi mɵⱨürlük üzükümdǝk ⱪilimǝn; qünki Mǝn seni talliwaldim» — bu bexarǝtning ǝmǝlgǝ axuruluxini «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tilƣa alimiz.