19
Qeⱪilƣan kozidin alƣan sawaⱪ
Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Barƣin, sapalqidin bir sapal kozini alƣin; andin ǝlning aⱪsaⱪalliridin wǝ kaⱨinlarning aⱪsaⱪalliridin birnǝqqini apirip, «Sapal parqiliri» dǝrwazisiƣa yeⱪin bolƣan «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi»ƣa berip xu yǝrdǝ Mǝn sanga eytidiƣan sɵzlǝrni jakarliƣin. «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi» — bǝzidǝ «Ⱨinnomning jilƣisi» (ibraniy tilida «Gǝ-Ⱨinnom») dǝp atilidu. Kɵrünüp turuptiki, bǝlkim sapalqilar xu yǝrdǝ sapal parqilirini taxliwetǝtti. Keyin, hǝlⱪ xu yǝrgǝ ⱨǝrhil ǝhlǝtlǝrni tɵkkǝqkǝ, u yǝr «dozah»ning bir simwoli bolup ⱪalƣan. Xuning bilǝn «gǝ-ⱨinnom» degǝn sɵz «dozah»ni bildüridiƣan sɵz bolup ⱪalƣan. Ərǝb tili arⱪiliⱪ bu sɵz «jǝⱨǝnnǝm» xǝklidǝ uyƣur tiliƣa kirgǝn. Mundaⱪ degin: — Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglanglar, i Yǝⱨudaning padixaⱨliri wǝ Yerusalemdikilǝr! Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, Israilning Hudasi mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn muxu yǝrgǝ balayi’apǝtni qüxürimǝnki, kimki uni anglisila ⱪulaⱪliri zingildap ketidu. 1Sam. 3:11; 2Pad. 21:12 Qünki bu hǝlⱪ Mǝndin waz keqip, bu yǝrni Manga «yat» ⱪilƣan, uningda nǝ ɵzliri, nǝ ata-bowiliri, nǝ Yǝⱨuda padixaⱨliri ⱨeq tonumiƣan baxⱪa ilaⱨlarƣa huxbuy yaⱪⱪan; ular bu yǝrni gunaⱨsizlarning ⱪanliri bilǝn toldurƣan. Yǝx. 65:11; Yǝr. 2:13,17,19; 5:7,19; 7:6; 15:6; 17:13 Ular Baalƣa ɵz balilirini kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar süpitidǝ kɵydürüx üqün Baalning «yuⱪiri jaylar»ini ⱪurƣan; Mǝn bundaⱪ bir ixni ⱨeqⱪaqan buyrup baⱪmiƣan, ⱨeq eytmiƣan, u ⱨǝrgiz oyumƣa kirip baⱪmiƣan. Xunga mana, xundaⱪ künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — bu yǝr kǝlgüsidǝ «Tofǝt», yaki «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi» dǝp atalmaydu, bǝlki «Ⱪǝtl jilƣisi» dǝp atilidu. Yǝr. 7:32 Mǝn bu yǝrdǝ Yǝⱨuda ⱨǝm Yerusalemning pilan-tǝdbirlirini ⱪuruⱪ ⱪiliwetimǝn; Mǝn ularni düxmǝnlirining ⱪiliqi bilǝn, yǝni janlirini izdigüqilǝrning ⱪolida yiⱪitimǝn; Mǝn jǝsǝtlirini asmandiki uqar-ⱪanatlarƣa wǝ yǝr-zemindiki ⱨaywanatlarƣa ozuⱪ boluxⱪa beriwetimǝn. Yǝr. 15:3; 16:4 Mǝn bu xǝⱨǝrni dǝⱨxǝt basidiƣan ⱨǝm kixilǝr ux-ux ⱪilidiƣan obyekt ⱪilimǝn; uningdin ɵtüwatⱪanlarning ⱨǝmmisi uning barliⱪ yara-wabaliri tüpǝylidin dǝⱨxǝt besip üxⱪirtidu. Mǝn ularni düxmǝnlirining ⱨǝm janlirini izdigüqilǝrning ⱪattiⱪ ⱪistaydiƣan ⱪorxawining besimi astida oƣullirining gɵxini ⱨǝm ⱪizlirining gɵxini yǝydiƣan ⱪilimǝn, ularning ⱨǝrbiri ɵz yeⱪinining gɵxini yǝydu. Law. 26:29; Ⱪan. 28:53; Yiƣ. 4:10
10 Əmdi sǝn ɵzüng bilǝn billǝ aparƣan ⱨǝmraⱨliringning kɵz aldida ⱨeliⱪi kozini qeⱪiwǝtkin; 11 xundaⱪ ⱪilip ularƣa mundaⱪ degin: — Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Birsi sapalqining kozisini ⱪaytidin ⱨeq yasiyalmiƣudǝk dǝrijidǝ qeⱪiwǝtkinidǝk Mǝnmu bu hǝlⱪ wǝ bu xǝⱨǝrni xundaⱪ qeⱪiwetimǝn. Ular jǝsǝtlirini Tofǝttǝ kɵmidu, ⱨǝtta kɵmgüdǝk yǝr ⱪalmiƣuqǝ. Yǝr. 7:32 12 Mǝn bu yǝrni wǝ buningda turuwatⱪanlarnimu muxundaⱪ ⱪilimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — bu xǝⱨǝrni Tofǝtkǝ ohxax ⱪilimǝn. «Tofǝt» — bu yǝr toƣruluⱪ 7:31ni wǝ izaⱨatni kɵrüng. «Tofǝt» degǝn sɵz ibraniy tilida «oqaⱪ» ⱨǝm «uyat» degǝnnimu bildüridu. U yǝnǝ «tükürük» degǝn sɵzning aⱨangiƣimu ohxap ketidu. Bu yǝr «Ⱨinnomning oƣli (Ibn-Ⱨinnom)ning jilƣisi»ƣa jaylaxⱪan, Yerusalem xǝⱨirining jǝnubiy tǝripidǝ idi. Hǝlⱪ axu yǝrdǝ ǝhlǝtlǝrni wǝ napak nǝrsilǝrni taxlap kɵydürǝtti. Xuning bilǝn u intayin «ⱨaram», ǝng bulƣanƣan jay dǝp ⱨesablandi. 13 Yerusalemdiki ɵylǝr wǝ Yǝⱨuda padixaⱨlirining ɵyliri, — yǝni ularning ɵgziliridǝ turup asmandiki barliⱪ yultuz-sǝyyarilǝrgǝ huxbuy yaⱪⱪan wǝ Mǝndin baxⱪa yat ilaⱨlarƣa «xarab ⱨǝdiyǝ»lǝrni tɵkkǝn barliⱪ ɵyliri huddi Tofǝt degǝn jaydǝk bulƣanƣan jaylar bolidu. Yǝr. 7:18
 
14 Wǝ Yǝrǝmiya Pǝrwǝrdigar uni bexarǝt berixkǝ ǝwǝtkǝn Tofǝttin ⱪaytip kelip, Pǝrwǝrdigarning ɵyining ⱨoylisiƣa kirip turup barliⱪ hǝlⱪⱪǝ mundaⱪ dedi: 15 — Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, Israilning Hudasi mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn bu xǝⱨǝr wǝ uning barliⱪ xǝⱨǝrlirigǝ ⱪarap eytⱪan balayi’apǝtning ⱨǝmmisini ularning bexiƣa qüxürimǝn; qünki ular boynini ⱪattiⱪ ⱪilip Mening sɵzlirimni ⱨeqⱪaqan anglimiƣan. Yǝr. 7:26; 17:23
 
 

19:2 «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi» — bǝzidǝ «Ⱨinnomning jilƣisi» (ibraniy tilida «Gǝ-Ⱨinnom») dǝp atilidu. Kɵrünüp turuptiki, bǝlkim sapalqilar xu yǝrdǝ sapal parqilirini taxliwetǝtti. Keyin, hǝlⱪ xu yǝrgǝ ⱨǝrhil ǝhlǝtlǝrni tɵkkǝqkǝ, u yǝr «dozah»ning bir simwoli bolup ⱪalƣan. Xuning bilǝn «gǝ-ⱨinnom» degǝn sɵz «dozah»ni bildüridiƣan sɵz bolup ⱪalƣan. Ərǝb tili arⱪiliⱪ bu sɵz «jǝⱨǝnnǝm» xǝklidǝ uyƣur tiliƣa kirgǝn.

19:3 1Sam. 3:11; 2Pad. 21:12

19:4 Yǝx. 65:11; Yǝr. 2:13,17,19; 5:7,19; 7:6; 15:6; 17:13

19:6 Yǝr. 7:32

19:7 Yǝr. 15:3; 16:4

19:9 Law. 26:29; Ⱪan. 28:53; Yiƣ. 4:10

19:11 Yǝr. 7:32

19:12 «Tofǝt» — bu yǝr toƣruluⱪ 7:31ni wǝ izaⱨatni kɵrüng. «Tofǝt» degǝn sɵz ibraniy tilida «oqaⱪ» ⱨǝm «uyat» degǝnnimu bildüridu. U yǝnǝ «tükürük» degǝn sɵzning aⱨangiƣimu ohxap ketidu. Bu yǝr «Ⱨinnomning oƣli (Ibn-Ⱨinnom)ning jilƣisi»ƣa jaylaxⱪan, Yerusalem xǝⱨirining jǝnubiy tǝripidǝ idi. Hǝlⱪ axu yǝrdǝ ǝhlǝtlǝrni wǝ napak nǝrsilǝrni taxlap kɵydürǝtti. Xuning bilǝn u intayin «ⱨaram», ǝng bulƣanƣan jay dǝp ⱨesablandi.

19:13 Yǝr. 7:18

19:15 Yǝr. 7:26; 17:23