Alimlarning kɵpinqisining pikriqǝ, xundaⱪla bizningqǝ, bu ayǝt boyiqǝ ikki ǝlqi kelidu; (1) Rǝbning yolini tǝyyar ⱪilidiƣan ǝlqi («Mening ǝlqim») wǝ (2) uningdin keyinki Rǝb Ɵzi; Rǝb yǝnǝ «Əⱨdǝ Əlqisi» dǝpmu atilidu. Bu ikki ǝlqi, xundaⱪla «Əⱨdǝ Əlqisi»ning mǝnisi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.
Bu ǝlqining ǝwǝtilixi Hudaning hǝlⱪlǝrning etiⱪadisiz ǝrz-dadliriƣa bolƣan jawabidur. Xunga «silǝr izdigǝn» wǝ «silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn» degǝnlǝrni kinayilik gǝp dǝp qüxiniximiz kerǝk. ■Mis. 23:20-22; Yǝr. 31:31-34; Əz. 36:26-28; Mat. 3: 11-12; 11:10; 24:12-16; Mar. 1:2; Luⱪa 1:76; 7:27; Yⱨ. 2:13-17; Yǝx. 40:3; Ibr. 8:6; 12:24
□3:1 «Mana ǝmdi Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn» — ibraniy tilida «Mana, Mǝn! Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn,...». «silǝr izdigǝn Rǝb, yǝni silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ Əlqisi Ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» — bǝzilǝr «yǝni»ni «wǝ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilip «silǝr izdigǝn Rǝb wǝ silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ ǝlqisi ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin undaⱪ tǝrjimǝ toƣra bolsa, demǝk ikkinqi ǝlqi Rǝb Ɵzi bolmisa, ibadǝthanini ⱪandaⱪmu uning «Ɵz ibadǝthanisi» degili bolsun? Alimlarning kɵpinqisining pikriqǝ, xundaⱪla bizningqǝ, bu ayǝt boyiqǝ ikki ǝlqi kelidu; (1) Rǝbning yolini tǝyyar ⱪilidiƣan ǝlqi («Mening ǝlqim») wǝ (2) uningdin keyinki Rǝb Ɵzi; Rǝb yǝnǝ «Əⱨdǝ Əlqisi» dǝpmu atilidu. Bu ikki ǝlqi, xundaⱪla «Əⱨdǝ Əlqisi»ning mǝnisi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz. Bu ǝlqining ǝwǝtilixi Hudaning hǝlⱪlǝrning etiⱪadisiz ǝrz-dadliriƣa bolƣan jawabidur. Xunga «silǝr izdigǝn» wǝ «silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn» degǝnlǝrni kinayilik gǝp dǝp qüxiniximiz kerǝk.
■3:1 Mis. 23:20-22; Yǝr. 31:31-34; Əz. 36:26-28; Mat. 3: 11-12; 11:10; 24:12-16; Mar. 1:2; Luⱪa 1:76; 7:27; Yⱨ. 2:13-17; Yǝx. 40:3; Ibr. 8:6; 12:24
□3:5 «tezdin ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «maⱨir ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn».
■3:5 Mis. 20:7; 22:22; Ⱪan. 24:17; Am. 2:7
□3:6 «Mǝnki Pǝrwǝrdigar ɵzgǝrmǝsturmǝn» — Huda ɵzgǝrmǝs bolsa, Uning Ibraⱨim pǝyƣǝmbǝrgǝ ǝwladliri Israil toƣruluⱪ bolƣan wǝdilirimu ɵzgǝrmǝstur. «xunga silǝr, i Yaⱪupning oƣulliri, tügǝxmigǝnsilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xunga silǝr, i Yaⱪup oƣullirimu ⱨeq ɵzgǝrmigǝn».
■3:6 Zǝb. 33:11-12; Pǝnd. 19:21; Yǝx. 14:26, 27; 25:9; 46:10.
□3:8 «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» — muxu hil ⱪurbanliⱪ bir tǝrǝptin bǝzi ⱪurbanliⱪlardin kaⱨinlar üqün ayriwetilgǝn bir ⱪismini, yǝnǝ bir tǝrǝptin Hudaƣa atap beƣixliƣan ⱨǝrhil (mǝyli muⱪǝddǝs ⱪanun bekitkǝn yaki ihtiyari bilǝn bolƣan) nǝrsilǝrni tǝswirlǝydu.
□3:9 «Silǝr bu pütkül «yat ǝl» xundaⱪ ⱪiliwatisilǝr» — «yat ǝl» muxu yǝrdǝ Hudaning intayin kinayilik gepi. Hǝlⱪ Uningƣa yat bolup, butpǝrǝs bir ǝlgǝ ohxaydu.
□3:11 «mǝn silǝrni dǝp yǝnǝ yalmiƣuqini ǝyiblǝymǝn» — «yalmiƣuqi» bolsa ⱨǝrhil ziyanliⱪ ⱨaxarǝt-ⱨaywanlarni (mǝsilǝn, qekǝtkini) kɵrsitixi mumkin.
■3:13 Ayup 21:14, 15.
□3:16 «Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning aldida Uningdin ⱪorⱪup, Uning namini seƣinƣanlar üqün ǝslǝtmǝ bolƣan bir hatirǝ kitab yezildi» — bu kitabni ⱪǝyǝrdǝ, asmanda yaki zeminda, yaki kim yazƣanliⱪi deyilmigǝn.
■3:17 Mis. 19:5; Yⱨ. 10:29; Yǝx. 62:3; Fil. 4:1; 1Tes. 2:19
□3:18 «Silǝr ⱪaytip kelisilǝr» — ahirⱪi zamanda, Israillarning ⱪaldisining ɵz zeminigǝ ⱪaytip kelixi yaki ɵlümdin tirilixini kɵrsitidu.