3
— Mana ǝmdi Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn, u Mening aldimda yol tǝyyarlaydu; silǝr izdigǝn Rǝb, yǝni silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ Əlqisi Ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu; mana, U keliwatidu, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.«Mana ǝmdi Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn» — ibraniy tilida «Mana, Mǝn! Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn,...». «silǝr izdigǝn Rǝb, yǝni silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ Əlqisi Ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» — bǝzilǝr «yǝni»ni «wǝ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilip «silǝr izdigǝn Rǝb wǝ silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ ǝlqisi ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin undaⱪ tǝrjimǝ toƣra bolsa, demǝk ikkinqi ǝlqi Rǝb Ɵzi bolmisa, ibadǝthanini ⱪandaⱪmu uning «Ɵz ibadǝthanisi» degili bolsun?
Alimlarning kɵpinqisining pikriqǝ, xundaⱪla bizningqǝ, bu ayǝt boyiqǝ ikki ǝlqi kelidu; (1) Rǝbning yolini tǝyyar ⱪilidiƣan ǝlqi («Mening ǝlqim») wǝ (2) uningdin keyinki Rǝb Ɵzi; Rǝb yǝnǝ «Əⱨdǝ Əlqisi» dǝpmu atilidu. Bu ikki ǝlqi, xundaⱪla «Əⱨdǝ Əlqisi»ning mǝnisi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.
Bu ǝlqining ǝwǝtilixi Hudaning hǝlⱪlǝrning etiⱪadisiz ǝrz-dadliriƣa bolƣan jawabidur. Xunga «silǝr izdigǝn» wǝ «silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn» degǝnlǝrni kinayilik gǝp dǝp qüxiniximiz kerǝk.
  Mis. 23:20-22; Yǝr. 31:31-34; Əz. 36:26-28; Mat. 3: 11-12; 11:10; 24:12-16; Mar. 1:2; Luⱪa 1:76; 7:27; Yⱨ. 2:13-17; Yǝx. 40:3; Ibr. 8:6; 12:24
— Biraⱪ Uning kǝlgǝn künidǝ kim qidiyalisun? U kɵrüngǝndǝ kim turalisun? Qünki U tawliƣuqining oti, kirqining aⱪartⱪuq xoltisidǝk bolidu; U kümüxni tawliƣuqi ⱨǝm eriƣdiƣuqidǝk tawlap olturidu; Lawiyning balilirini saplaxturidu, ularni altun-kümüxni tawliƣandǝk tawlaydu; xuning bilǝn ular Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝⱪⱪaniyliⱪta ⱪilinƣan ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyǝni sunidu. Ros. 6:7
Andin Yǝⱨuda ⱨǝm Yerusalemning ⱪurbanliⱪ-ⱨǝdiyiliri Pǝrwǝrdigarƣa kona zamanlardikidǝk, ilgiriki waⱪitlardikidǝk xerin bolidu. Mǝn ⱨesab elixⱪa silǝrgǝ yeⱪin kelimǝn; Mǝn seⱨirgǝrlǝrgǝ, zinahorlarƣa, yalƣan ⱪǝsǝm iqküqilǝrgǝ, mǝdikarlarning ⱨǝⱪⱪini tutuwelip bozǝk ⱪilƣuqilarƣa, tul hotunlar ⱨǝm yetim-yesirlarni harliƣuqilarƣa, yat adǝmlǝrni ɵz ⱨǝⱪⱪidin ayriwǝtküqilǝrgǝ, xuningdǝk Mǝndin ⱨeq ⱪorⱪmiƣanlarƣa tezdin ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar. «tezdin ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «maⱨir ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn».  Mis. 20:7; 22:22; Ⱪan. 24:17; Am. 2:7 Qünki Mǝnki Pǝrwǝrdigar ɵzgǝrmǝsturmǝn; xunga silǝr, i Yaⱪupning oƣulliri, tügǝxmigǝnsilǝr.«Mǝnki Pǝrwǝrdigar ɵzgǝrmǝsturmǝn» — Huda ɵzgǝrmǝs bolsa, Uning Ibraⱨim pǝyƣǝmbǝrgǝ ǝwladliri Israil toƣruluⱪ bolƣan wǝdilirimu ɵzgǝrmǝstur. «xunga silǝr, i Yaⱪupning oƣulliri, tügǝxmigǝnsilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xunga silǝr, i Yaⱪup oƣullirimu ⱨeq ɵzgǝrmigǝn».  Zǝb. 33:11-12; Pǝnd. 19:21; Yǝx. 14:26, 27; 25:9; 46:10.
— Ata-bowiliringlarning künliridin tartip silǝr bǝlgilimilirimdin qǝtnǝp, ularni ⱨeq tutmiƣansilǝr. Mening yenimƣa ⱪaytip kelinglar, Mǝn yeninglarƣa ⱪaytimǝn, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, — biraⱪ silǝr: «Biz ⱪandaⱪmu ⱪaytip kelimiz?» — dǝysilǝr. Zǝk. 1:3 Adǝm Hudaningkini bulisa bolamdu? — Biraⱪ Manga Meningkini bulap kǝldinglar. Silǝr yǝnǝ: «Biz ⱪandaⱪsigǝ Sanga bulangqiliⱪ ⱪiliwatimiz» — dǝysilǝr. Silǝr «ondin bir» ülüx ɵxriliringlarni ⱨǝm «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝlǝr»ni sunƣininglarda xundaⱪ ⱪilisilǝr! «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» — muxu hil ⱪurbanliⱪ bir tǝrǝptin bǝzi ⱪurbanliⱪlardin kaⱨinlar üqün ayriwetilgǝn bir ⱪismini, yǝnǝ bir tǝrǝptin Hudaƣa atap beƣixliƣan ⱨǝrhil (mǝyli muⱪǝddǝs ⱪanun bekitkǝn yaki ihtiyari bilǝn bolƣan) nǝrsilǝrni tǝswirlǝydu. Silǝr eƣir bir lǝnǝtkǝ ⱪaldinglar, qünki Manga bulangqiliⱪ ⱪiliwatisilǝr — silǝr bu pütkül «yat ǝl» xundaⱪ ⱪiliwatisilǝr! «Silǝr bu pütkül «yat ǝl» xundaⱪ ⱪiliwatisilǝr» — «yat ǝl» muxu yǝrdǝ Hudaning intayin kinayilik gepi. Hǝlⱪ Uningƣa yat bolup, butpǝrǝs bir ǝlgǝ ohxaydu. 10 Əmdi ɵyümdǝ axliⱪ bolux üqün pütkül «ondin bir» ülüx ɵxrini ambarƣa elip kelinglar wǝ xundaⱪla Meni sinap beⱪinglar, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar — Mǝn asmanning derizilirini qong eqip silǝrgǝ patⱪuzalmiƣudǝk bir bǝrikǝtni tɵküp beridiƣanliⱪimni kɵrüp baⱪmamsilǝr? 11 Xundaⱪ bolƣandila Mǝn silǝrni dǝp yǝnǝ yalmiƣuqini ǝyiblǝymǝn, u topriⱪinglardiki mewilǝrni wǝyran ⱪilmaymǝn; silǝrning baƣ-etizliringlardiki tal üzümlǝr waⱪitsiz tɵkülüp kǝtmǝydu, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.«mǝn silǝrni dǝp yǝnǝ yalmiƣuqini ǝyiblǝymǝn» — «yalmiƣuqi» bolsa ⱨǝrhil ziyanliⱪ ⱨaxarǝt-ⱨaywanlarni (mǝsilǝn, qekǝtkini) kɵrsitixi mumkin.
12 — Xuning bilǝn barliⱪ ǝllǝr silǝrni bǝhtlik dǝp ataydu, qünki yeringlar adǝmni ⱨuzurlanduridiƣan bir zemin bolidu, — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar.
 
Halayiⱪ yǝnǝ ⱪarxiliⱪ kɵrsitidu
13 — Silǝrning sɵzliringlar Manga ⱪattiⱪ tǝgdi, dǝydu Pǝrwǝrdigar, — biraⱪ silǝr yǝnǝ: «Biz sǝn bilǝn ⱪarxilixidiƣan nemǝ sɵz ⱪilduⱪ?» — dǝysilǝr. Ayup 21:14, 15.
14 — Silǝr: «Hudaning hizmitidǝ bolux biⱨudiliktur» ⱨǝm: «Uning tapxuruⱪini qing tutuximiz wǝ samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar aldida matǝm tutⱪan kixilǝrdǝk yürüximizning nemǝ paydisi?» — dǝysilǝr, 15 ⱨǝm xuningdǝk: «Tǝkǝbburlarni bǝhtlik dǝp ataymiz; rǝzillik ⱪilƣuqilar ronaⱪ tapidu; ular bǝrⱨǝⱪ Hudani sinaydu, biraⱪ ⱪutulup ketidu» — dǝysilǝr.
 
16 Pǝrwǝrdigardin ǝyminidiƣanlar buni anglap pat-pat bir-biri bilǝn mungdaxti; Pǝrwǝrdigar uni nǝzirigǝ aldi, sɵzlirini anglidi. Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning aldida Uningdin ⱪorⱪup, Uning namini seƣinƣanlar üqün ǝslǝtmǝ bolƣan bir hatirǝ kitab yezildi.«Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning aldida Uningdin ⱪorⱪup, Uning namini seƣinƣanlar üqün ǝslǝtmǝ bolƣan bir hatirǝ kitab yezildi» — bu kitabni ⱪǝyǝrdǝ, asmanda yaki zeminda, yaki kim yazƣanliⱪi deyilmigǝn.
17 — Bu kixilǝr bolsa Ɵzümning alaⱨidǝ gɵⱨǝrimni yiƣⱪan künidǝ Meningki bolidu — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar — wǝ Mǝn huddi adǝm ɵz hizmitidǝ bolƣan oƣliƣa iqini aƣritⱪandǝk ularƣa iqimni aƣritimǝn. Mis. 19:5; Yⱨ. 10:29; Yǝx. 62:3; Fil. 4:1; 1Tes. 2:19 18 Silǝr ⱪaytip kelisilǝr wǝ ⱨǝⱪⱪaniylar bilǝn rǝzillǝrni, Hudaning hizmitidǝ bolƣanlar bilǝn bolmiƣanlarni pǝrⱪ etǝlǝysilǝr.«Silǝr ⱪaytip kelisilǝr» — ahirⱪi zamanda, Israillarning ⱪaldisining ɵz zeminigǝ ⱪaytip kelixi yaki ɵlümdin tirilixini kɵrsitidu.
 
 

3:1 «Mana ǝmdi Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn» — ibraniy tilida «Mana, Mǝn! Mǝn Ɵz ǝlqimni ǝwǝtimǝn,...». «silǝr izdigǝn Rǝb, yǝni silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ Əlqisi Ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» — bǝzilǝr «yǝni»ni «wǝ» dǝp tǝrjimǝ ⱪilip «silǝr izdigǝn Rǝb wǝ silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn ǝⱨdǝ ǝlqisi ɵz ibadǝthanisiƣa tuyuⱪsiz kiridu» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu. Lekin undaⱪ tǝrjimǝ toƣra bolsa, demǝk ikkinqi ǝlqi Rǝb Ɵzi bolmisa, ibadǝthanini ⱪandaⱪmu uning «Ɵz ibadǝthanisi» degili bolsun? Alimlarning kɵpinqisining pikriqǝ, xundaⱪla bizningqǝ, bu ayǝt boyiqǝ ikki ǝlqi kelidu; (1) Rǝbning yolini tǝyyar ⱪilidiƣan ǝlqi («Mening ǝlqim») wǝ (2) uningdin keyinki Rǝb Ɵzi; Rǝb yǝnǝ «Əⱨdǝ Əlqisi» dǝpmu atilidu. Bu ikki ǝlqi, xundaⱪla «Əⱨdǝ Əlqisi»ning mǝnisi toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz. Bu ǝlqining ǝwǝtilixi Hudaning hǝlⱪlǝrning etiⱪadisiz ǝrz-dadliriƣa bolƣan jawabidur. Xunga «silǝr izdigǝn» wǝ «silǝr hursǝnlik dǝp bilgǝn» degǝnlǝrni kinayilik gǝp dǝp qüxiniximiz kerǝk.

3:1 Mis. 23:20-22; Yǝr. 31:31-34; Əz. 36:26-28; Mat. 3: 11-12; 11:10; 24:12-16; Mar. 1:2; Luⱪa 1:76; 7:27; Yⱨ. 2:13-17; Yǝx. 40:3; Ibr. 8:6; 12:24

3:3 Ros. 6:7

3:5 «tezdin ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «maⱨir ǝyibligüqi guwaⱨqi bolimǝn».

3:5 Mis. 20:7; 22:22; Ⱪan. 24:17; Am. 2:7

3:6 «Mǝnki Pǝrwǝrdigar ɵzgǝrmǝsturmǝn» — Huda ɵzgǝrmǝs bolsa, Uning Ibraⱨim pǝyƣǝmbǝrgǝ ǝwladliri Israil toƣruluⱪ bolƣan wǝdilirimu ɵzgǝrmǝstur. «xunga silǝr, i Yaⱪupning oƣulliri, tügǝxmigǝnsilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xunga silǝr, i Yaⱪup oƣullirimu ⱨeq ɵzgǝrmigǝn».

3:6 Zǝb. 33:11-12; Pǝnd. 19:21; Yǝx. 14:26, 27; 25:9; 46:10.

3:7 Zǝk. 1:3

3:8 «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» — muxu hil ⱪurbanliⱪ bir tǝrǝptin bǝzi ⱪurbanliⱪlardin kaⱨinlar üqün ayriwetilgǝn bir ⱪismini, yǝnǝ bir tǝrǝptin Hudaƣa atap beƣixliƣan ⱨǝrhil (mǝyli muⱪǝddǝs ⱪanun bekitkǝn yaki ihtiyari bilǝn bolƣan) nǝrsilǝrni tǝswirlǝydu.

3:9 «Silǝr bu pütkül «yat ǝl» xundaⱪ ⱪiliwatisilǝr» — «yat ǝl» muxu yǝrdǝ Hudaning intayin kinayilik gepi. Hǝlⱪ Uningƣa yat bolup, butpǝrǝs bir ǝlgǝ ohxaydu.

3:11 «mǝn silǝrni dǝp yǝnǝ yalmiƣuqini ǝyiblǝymǝn» — «yalmiƣuqi» bolsa ⱨǝrhil ziyanliⱪ ⱨaxarǝt-ⱨaywanlarni (mǝsilǝn, qekǝtkini) kɵrsitixi mumkin.

3:13 Ayup 21:14, 15.

3:16 «Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigarning aldida Uningdin ⱪorⱪup, Uning namini seƣinƣanlar üqün ǝslǝtmǝ bolƣan bir hatirǝ kitab yezildi» — bu kitabni ⱪǝyǝrdǝ, asmanda yaki zeminda, yaki kim yazƣanliⱪi deyilmigǝn.

3:17 Mis. 19:5; Yⱨ. 10:29; Yǝx. 62:3; Fil. 4:1; 1Tes. 2:19

3:18 «Silǝr ⱪaytip kelisilǝr» — ahirⱪi zamanda, Israillarning ⱪaldisining ɵz zeminigǝ ⱪaytip kelixi yaki ɵlümdin tirilixini kɵrsitidu.