Selusien koa helamu ten
Rom
?Isei mutis selusien koanik?
Pol, koa vi eiloheh tai onen Iesu Kristo, mutis leta koanik✡Rom 1:1 en sua 57 AD (sua keil koa katau en avong Iesu avasi), navong kei mul en ualien etel onen keke vasan more longlongien usil Iesu Kristo min meatin keil koa arlongtei veah.✡Umen 18:23–21:16 Vahesa Pol mul en taon ten out Korin navong mutis leta ekek✡Umen 20:1-3 veni, en selusien ekor onen, mul selus usil meatin tei keil en out Korin vuo out keil koa amul vesesal eni.✡Rom 16:1,23 En avong enek, Pol mum tuai en provins ten out Kalesia, Esia, Masedonia ka Akea. Sakini, ling rendemien onen keke vaha en provins ten out Itali koa mari taon ten out Rom mul ien. Ka hevus, hekur more longlongien heha en kantri ten out Spen.✡Rom 15:23-24
Ka mulamu en ualien ehat (4) ekek, Pol en vati vaha vasan mari sanien ten kataunien onen Kristin keil en provins keil koa kei mum ien vaha min Kristin keil koa avi Siu en out Serusalem.✡Rom 15:25-28 Ka navong Pol mul veah en out Serusalem, avuli kati ka alingi en eim takeih. Sua elu muli, ka koakeil ten kavmen varei asan Pol va en out Rom keke mari asuv houlu ten out Rom kilea valei usil usite onen.✡Umen 25:11-12; 27:1 Ka Pol lesi keke Ahi san ahho mini vahisein revi Kristin keil ekonek.
?Isei vuli selusien koanik mulamu?
Pol mutis selusien koanek va min Kristin keil koa amul en mari taon ten out Rom. Rom vi mari taon tai koa hetetamen imok mulin taon sav keil en out netan en avong koanik. Rom vi vulin ten kavmen ten out vasi keil koa aselus usili en Tus Votut, Isip rokol Serusalem, out vasi koa Pol va ien va rokol Spen emun. Asuv houlu sav keil koa alosil kat out keil ekek amul en hen mari asuv houlu one koa avise en ‘Sisa.’ Kei mul en out Rom ral min mari hetetamen sav keil koa amumon mengkatien keil ven meatin sav keil.
En avong koa Iesu mat en aiveave, Siu keil houlu aka en out vasi keke avales Anien ten Mul Laui en out Serusalem.✡Umen 2:10 En avong enek, Siu keil ten out Rom emun umai ka tei en keil akur demkatien umai avi Kristin. Navong uva ris teim se keil, vahesa keil akur longlongien usil tounah koa alesi ka alonge, ka meatin houlu umai aling demkatien one en Iesu. Tei en keil avi Siu, ka houlu en keil arvitei Siu.
En avong koa Pol mutis selusien enek, kei rovatei veah en out Rom. Ka en ualien keil onen, kei visu en me-Rom keil houlu suval Prisila ka Akuila. Ka navong mutis leta koanek, keilu luva ris tuai ka luro en out Rom. Ka lumul luvisein revi Kristin keil ekonek.✡Rom 16:1-16
?Pol mutis selusien koanik vensa?
Pol en vati vahit meseini min Kristin keil en out Rom keke hemai hervitei tuetin – Pol en vati mok vaha vahitehiten more longlongien usil Iesu Kristo min koakeil aro en mari taon ten out Rom.✡Rom 1:10-15 En vati vaha vasao en keil emau, ka hevus, isila lati heha houm en kantri ten out Spen.✡Rom 15:22-25
Pol en vati vahit kilea vatte ten more longlongien koa mul vihiseini
* Ahi vothot en kei min meatin keil ten out netan, ka aseseini.✡Rom 1:18-23
* Meatin vasi keil, Siu keil ka koakeil emun arvitei Siu, amum tisa ka arlong kattei Ahi.✡Rom 3:23
* Koakeil vasi amumon tisaen ikur mahien koa vi matien ten lisenges.✡Rom 6:23
* Ka navong rotisaso veah, Iesu Kristo mae lat moulien onen vinat ir vasakin ir romal en meten Ahi.✡Rom 5:8-9
* Sakini, navong meatin tai vit leini keke Iesu vi Asuv, ka kur anatin en tinen keke Ahi sakini mea ran matien, Ahi houtut moulien onen.✡Rom 10:9-10
* Hevus, hemaen Ahi hehiles tinen neim kei houmon rendemien onen hemai hehi heite hau. Hesakini, ilea rendemien onen Ahi ka hemukave houmon asa koa mal en meten.✡Rom 12:2
Pol en vati vahit kilea lingkatien onen Ahi en usite ten Siu ka koakeil arvitei Siu – Pol kilea keke tei en Kristin keil en out Rom avi Siu ka tei mun arvitei Siu. Sakini en vati vatie lati keke vangi meatin keilu vasi lurmumontei asa koa mal ka lutisaso en meten Ahi.✡Rom 2:9 Mal keke keilu vasi luvaling demkatien onealu en Iesu Kristo keke Ahi houtut moulien onealu.✡Rom 3:21-22 Anatin keke Ahi vothot en kei min Siu keil mulamu.✡Rom 9:4-5 Ka navong keil asesein anatinien ten more longlongien usil Iesu, sakien one sehen voiteh keke koakeil arvitei Siu umai avi titiali keil onen Ahi emun.✡Rom 9:6,23-24 Ka navong Ahi houtut koakeil arvitei Siu heha vio … hetokol asa koa ling kati tuai, Ahi houtut me-Isrel keil vasi suval koa vat kati.✡Rom 11:25-26
Mari rendemien tai ten selusien koanik mul en Rom 5:1
Ka veni romai romal en meten Ahi ka en sise ten demkatien, ir roro en tomat ral min Ahi ven asa koa Iesu Kristo, Asuv orer, mumoni.
?Asa mul en selusien koanik?
?Asa varei mal keke rehekur anatin eni? (1:1–11:36)
1. Meatin vasi amum tisa en meten Ahi. (1:1–3:20)
2. Ahi mul lele tahos eris en koakeil aling demkatien one en Iesu Kristo. (3:21–5:21)
3. Meatin keil onen Ahi amaluv ran keihoen ten tisaen. (6:1–8:39)
4. Ahi ling kati keke voutut Siu keil ka koakeil emun arvitei Siu. (9:1–11:36)
?Asa varei mal keke rehoumoni? (12:1–16:27)
5. Sakien keil koa mal rovatie lati min Kristin sav keil. (12:1-21)
6. Sakien keil koa mal rovatie lati min koakeil arvitei Kristin. (13:1-14)
7. Sakien keil koa mal rovatie lati min Kristin keil koa demkatien one rokeihtei. (14:1–15:13)
Selusien ekor onen Pol. (15:14–16:27)
1
Hitkileaen onen Pol usil tus koanek
1 Inau Pol, navi meatin tai toumien onen Iesu Kristo koa Ahi vise nau mahi eiloheh tai onen. Ka kei rie lat nau mahitehiten more longlongien onen. ✡Umen 9:15; 13:2; Kal 1:15 2 More longlongien enek, Ahi vat kati tuetin tuai ka en selusien keil koa provet keil onen amutisi en Tus Votut. ✡Rom 16:25-26; Taet 1:2 3 More longlongien enek mul vit usil Natnali, koa avasi mai vi meatin ka en ara onen asuv houlu Deved. ✡Mat 22:42; 2Tim 2:8; Rom 9:5 4 Ka Ahi rie lati mun keke vi Natnali kati ral min keihoen navong Ninin Votut sakini moul eris ran matien. Kei vi Iesu Kristo, Asuv orer. ✡Umen 13:33 5 Ven asa koa Iesu mumoni, Ahi rie lat more envatien onen ka sakin komai mevahi eiloheh keil onen. Navi eiloheh tai keke maha en out vasi keke malamun koakeil arvitei Siu keke avalong kat Ahi navong aling demkatien one en Kristo. Hemukonek, hehati lat isen. ✡Umen 26:16-18; Rom 15:18; Kal 2:7,9 6 More longlongien koanek rokol kami mun koa mero en out Rom, koa Ahi vise kami tuai keke mivahi meatin keil onen Iesu Kristo.
7 Ka sakini, namul namutis leta ekek vat min kami vasi en out Rom koa Ahi vise lat kami mivi meatin votut keil onen veni envatien onen mul en kami. Navis Ahi Tamer ka Asuv Iesu Kristo keke luhesan more envatien ka tomat onealu min kami vasi. ✡1Kor 1:2; 2Kor 1:1; Nam 6:25-26; 1Kor 1:3; 2Kor 1:2
Hisien ten masmasien
8 Helamu, ven asa koa Iesu Kristo mumoni min ir, navit mamasmas Ahi onak ven kami vasi, veni meatin keil amul avit usil demkatien onami en out vasi en out netan. ✡1Tes 1:8 9 Inau namum min Ahi ral min moulien vasi onak keke navitehiten more longlongien usil Natnali min meatin vasi keil. Ka kei lesi vi anatin keke namundem kat kami lisenges en hisien keil onak. ✡Plp 1:8; 1Tes 2:5,10; Efes 1:16 10 Ka navisi mok keke, munak hemal en rendemien onen, Ahi houmon sise minau keke mahat masao en kami suval koa ek vati keke moumoni tuetin. ✡Umen 19:21; Rom 15:23,32 11 Veni ek vati li mok males kami keke masan tokolkatien keil min kami koa ka en Ninin Votut vasakin demkatien onami vakeih tamun. 12 Anatin, tahos nihat keke ir vasi rokilea rovahati lat rendemien orer. Veni inau nalesi mukave kami mimoul musil demkatien koa mul en kami, ka kami mihelesi mukave inau namoul musil demkatien koa mul enau.
13 Tuak ka ahinkuli keil, ek vati li mok mahiteni min kami mivailea keke avong houlu tuai nasak visi masao en kami. Ka en avong vasis, tounah keil mul ring koe inau. Ka ek vati mok mahat moum vatal min kami keke nakilea males heite ten umen onak hekikistal en moulien onami hesuval koa namul nalesi kistal en moulien onen meatin sav keil koa arvitei Siu koa namum ral min keil. ✡Sion 15:16 14 Nalonge suval vi umen kati onak keke niha nihitehiten more longlongien min koakeil vasi arvitei Siu, koa tei en keil avi me-Gris keil koa akur ileilien ka teisav en keil aka en out sav keil emun koa arsukul revitei. 15 Sakini, ek vati mok mahat mahitehiten more longlongien emun min kami koa mero en mari taon ten out Rom.
16 More longlongien enek, narmemoutei keke mahitehiteni min me-Rom keil veni keihoen onen Ahi mul ien keke kilea voutut moulien onen koakeil vasi akur demkatien: helamu, min Siu keil, ka kosa, min koakeil emun arvitei Siu. ✡Sam 119:46; Mat 10:18; 1Kor 1:18,24; Umen 13:46 17 More longlongien enek mul vothot en sise koa Ahi mul sakin meatin keil akilea avamal en meten. Ka koakeil akur demkatien alei kilea keke demkatien enek enges vi sise ten maluen, vatte rokol keite teni. Koanek suval koa Tus Votut viteni vit, “Kei koa musil Ahi ral min demkatien, kei mal en meten.” Habakuk 2:4 ✡Rom 3:21-22; Kal 3:11; Hib 10:38
Tisaen onen meatin keil
18 Mal keke meatin keil usil Ahi hetal min demkatien, veni kei koa mul en out nesa mul vothot en vurohien onen va kat meatin vasi keil koa armusiltei, koakeil tisaen one mul ring koe anatinien usili. ✡Efes 5:6; Kol 3:6; 2Tes 2:12 19 Anatin, Ahi hesan mahien min keil veni akilea tuai eni ka sakien keil onen, veni kei vothot en kei min keil tuai. ✡Umen 14:15-17; 17:24-28 20 Veni, en avong mulamu koa Ahi mumon tounah vasi en out netan rokol kosa, Ahi mul vothot en kei. Avaseini keke rosakras rovalesi en meter kati, rolei kilea keke keihoen onen sakras vavus ka sakien keil onen mormoreite ka en tounah keil koa kei mumoni. Veni koanek anatin, meatin keil asakras avahit areingeingeni keke Ahi mul. ✡Siob 12:7-9; Sam 19:1 21 Ka avaseini akilea keke Ahi mul, arvouhoutei mini ka arsantei masmasien mini ven tounah koa kei mumoni ven keil. Rendemien one mai koteh, ka suval amul aretavel en mankoli. ✡Efes 4:17-18 22 Keil amundemi avit avi meteisau, ka avi varu enges. ✡Ser 10:14; 1Kor 1:20 23 Ka akekes en Ahi ten lisenges koa hetetamen imok ral min nana keil koa amumon keil enges avakur niniven tounah keil koa akilea avamat vasuval meatin, vuo aman, vuo buluk, vuo tirendan, vuo tetal. ✡Dut 4:15-19; Sam 106:20
24 Veni uva netan min nana keil, Ahi maen keil amusil saktisaen keil koa e vati mok avoumoni koa romaltei en meten. Anatin, kei maen keil amumon sakien tisa keil houlu en ave ral min keil eris koa mal avamemou eni. ✡Umen 14:16 25 Anatinien usil Ahi, keil akekes eni en luvosien. !Veni keil uva netan min vati tounah keil koa Ahi amumoni, ka arvatei netan min kei koa mumoni, koa mal avamasmas isen lisenges! Anatin. ✡Ser 13:25; 16:19; Rom 9:5
26 Veni keil asesein Ahi mukok, kei maen meatin keil amusil kat envatien keil ten ave koa mal avamemou eni. Ahin keil alokovein sakien koa mal avoumoni vatal min meahos mules, uva suk amatil ral min ahin keil eris. 27 Ka en vati sise enek, meahos keil emun alokovein sakien koa mal avoumoni vatal min ahin mules, ka rendemien one mul en meahos savsav keil ka envatien teni mul muas keil lisenges. Anatin, meahos keil amum tisa houlu ral min keil eris ka armemoutei veni. Sakini, keil amul alah mahien ten sakkalkalien one mai en keil eris. ✡Lev 18:22; 20:13; 1Kor 6:9
28 Ka veni meatin keil e rovattei availea en Ahi, kei maen rendemien one vilelau en tounah koa tisaso ka maen keil amumon saktisaen keil koa romaltei avoumoni. 29 Anatin, keil avilelau en sakien savsav keil koa tisaso: amum tisa, avi metenan, ka sakien one romaltei. Keil avilelau en hieluien, amutit, ka amuas meatin keil. Keil aliluvos, alekat sise avapurun meatin sav keil eni, ka avitehit usil mesav keil. 30 Keil asel kutut, tine kat Ahi, ka arendem houlu usil sise keil koa akilea avoumon tisaen hau keil vaka ien. Keil akekar, avut keil, ka asesein ren tata ka mama one keil. 31 Keil avi varu, arvuli kattei hatkatien keil one, ka arrie lattei tahosien vuo enmahisien en mesav keil. 32 Keil akilea keke mengkatien onen Ahi viteni vit meatin keil koa amul amumon vati sakien tisa keil ekek, mal keke avakur mahien teni koa vi matien. Ka avaseini akilea eni, avikiti avoumon tisaen keil enek ka amul avati lat meatin sav keil emun koa amul amumoni.
✡1:1: Umen 9:15; 13:2; Kal 1:15
✡1:3: Mat 22:42; 2Tim 2:8; Rom 9:5
✡1:5: Umen 26:16-18; Rom 15:18; Kal 2:7,9
✡1:7: 1Kor 1:2; 2Kor 1:1; Nam 6:25-26; 1Kor 1:3; 2Kor 1:2
✡1:9: Plp 1:8; 1Tes 2:5,10; Efes 1:16
✡1:10: Umen 19:21; Rom 15:23,32
✡1:16: Sam 119:46; Mat 10:18; 1Kor 1:18,24; Umen 13:46
✡1:17: Rom 3:21-22; Kal 3:11; Hib 10:38
✡1:18: Efes 5:6; Kol 3:6; 2Tes 2:12
✡1:19: Umen 14:15-17; 17:24-28
✡1:23: Dut 4:15-19; Sam 106:20
✡1:25: Ser 13:25; 16:19; Rom 9:5
✡1:27: Lev 18:22; 20:13; 1Kor 6:9