13
Ninin Votut rie lat Banabas keilu Sol keke luheha luhehitehiten more longlongien en out savsav keil
En sios ten out Antiok, meatin tei keil umai avi provet ka tiser keil, ise keil avi Banabas, Simeon (tamalikelik tai), Lusias (ten out Saerin), Manaen (koa vi more time onen asuv houlu Herod), ka Sol. Umen 11:27; 15:32 En avong tai, navong amul uva netan min Ahi ka uval ran anien, Ninin Votut mai selus min keil vit, “Miheling seh en Banabas ka Sol keke luhoumon umen tai koa narie lat keilu tuai keke luvoumoni.” Umen 9:15; Kal 1:15-16 Sakini, navong arokol keite ten avong koa alingi keke avahal ran anien ka avahis, aling he en Banabas ka Sol ka asila keilu luva. Umen 6:6; 14:23
Banabas ka Sol luvitehiten more longlongien en aelan ten out Saepras
Navong asila Banabas ka Sol musil rendemien onen Ninin Votut, lulokovein taon ten out Antiok ka lumual luva en taon ten out Selusia. Ekonek, lukur sip tai ka luva en aelan ten out Saepras. Umen 15:39 Navong keilu luva ut en meteimal ten out Salamis, keilu luva en eim tahihiseien keil ka lusan selusien onen Ahi min Siu keil ien. Sion Mak emun musil keilu ka mul kataun keilu. Umen 12:25; 13:13; 15:39
Banabas ka Sol lumum mukonek en out vasi en aelan ten out Saepras va vio … lurokol taon ten out Pampos. En out enek, luvisu min Siu tai, isen Bar-Iesu, vuo Eleimas en selusien ten Grik. Kei mul mumon matsik houlu koa sakin meatin keil amutimanin eni keke valuvos keil avahit kei vi provet tai onen Ahi. En avong vasi, Eleimas mul en usite onen avat ten kavmen koa mul losil kat out enek, isen Serkias Polas. Kei vi meatin koa marir, ka navong kur longlongien usil Banabas ka Sol, sisil en keilu luvamai luvahiten selusien onen Ahi mini vataengoni. Ka Eleimas selus karen isealu keke vasak visi voumon avat ten kavmen enek varkurtei anatin en Iesu. 2Tim 3:8 Navong mumoni mukonek, keihoen onen Ninin Votut mai vilelau en Sol (koa isen tamun en selusien ten Grik vi Pol). Sakini, lele mal en Eleimas 10 ka selus keih mini vit, “!Keik kovi natin Temat varei! !Kovae kat tounah vasi keil koa mal! !Kovilelau en luvosien keil vasi ka lisenges komul kopurun mesav keil! Ka kosa, komul kosak visi kovahiles sise koa mal koa va min Asuv Iesu vamai vakalkali. Pro 10:9; Hos 14:9 11 Ven sakien koanik, Asuv hesan mahien minuk. Metom keilu hevar ka kirlestei mun meneai ten avong vahis.” Hatte tas, meten Eleimas vi mahmah. Sakini, retavel karali keke vahotin etai meatin vahuli kat hen ka vatie sise mini. Umen 9:8; 22:11 12 Navong avat ten kavmen lesi mukok, musil vareis ka mai kur anatin en hihiseien onealu usil Asuv Iesu.
Pol ka Banabas luvitehiten more longlongien en taon ten out Pisitia Antiok
13 Pol ka koakeilu telmual vituai tellokovein taon ten out Pampos ka telva en sip tai koa ling keitel en taon ten out Perka en provins ten out Pampilia. En out enek, Sion Mak lokovein keilu ka va ris en out Serusalem. Umen 13:5; 15:38 14 Evus, lumuli out Perka luva en taon ten out Pisitia Antiok. En Sabat, keilu luva en eim tahihiseien onen Siu keil ka lurondan eni. 15 Navong meatin tai vuli selusien tai koa ka en mengkatien onen Mosis ka tisien keil onen provet keil evus, avat keil ten eim tahihiseien enek asila meatin tai va vis Pol ka Banabas vit, “Tuak keilu, munak milkur etai tounah keke milvahiteni vakataun meatin keil ekek, tahos milhemai milhehiteni.” Umen 15:21
16 Sakini Pol mea, mumoni en hen keke keil avato raeng, ka viteni min keil vit, “Kami koa mivi Siu, ka kami koa mirvitei Siu ka miva netan min Ahi, tahos mihelong inau. Umen 12:17; 19:33; 21:40; 13:26 17 Ahi onen Siu keil enges rie lat avu keil orer. Ka kei mumon meatin keil orer umai avi houlu navong aro en kantri ten out Isip, kantri koa rovitei one kati. Ka Ahi lah lat keil ran out enek ral min mari keihoen onen. Eks 6:1,6; 12:51 18 Ahi lekat revi keil en out volvol sua hanumau elu (40), avaseini keke sakien keil one tisa. Eks 16:35; Nam 14:34 19 Evus, Ahi mu lin meatin keil ten marmari kantri oulu (7) koa amul en mari atan ten out Kenan, ka san atan ose min avu orer keil keke vamai vahi ose kati. Dut 7:1; Sos 14:1 20 Anatin, avong koa Ahi sakin avu orer keil uva rohtoh en out Isip va rokol avong koa umai keke avakur atan ose kati, sua handred ehat hanumau elu ka halualim emun (450) mai muli. Sats 2:16; 1Saml 3:20
“Evus, Ahi rie lat retai en avat keil keke avalosil kat me-Isrel keil va rokol avong koa rie lat Samuel vahi provet one. 21 Ka navong provet Samuel mul veah losil kat keil, avis Ahi vasan etai asuv houlu min keil. Ka Ahi rie lat Sol, natin Kis koa ka en vatiamal onen Bensamin. Ka kei losil kat me-Isrel keil sua hanumau elu (40). 1Saml 8:5,19; 10:20-21,24; 11:15 22 Ka navong Ahi sesein Sol, rie lat Deved esuk mai vi asuv houlu one ka viten selusien enek usili vit, ‘Deved, natin Tiese, nalesi keke kei vi meatin koa mum musil rendemien onak ka houm vasi tounah koa ek vati keke kei voumoni.’ 1 Samuel 13:14; Sam keil 89:20
23 “Ka en vatiamal onen asuv houlu Deved, Ahi sakin Mesaea tai mai kistal min me-Isrel keil keke voutut meatin keil suval koa vat kati voumoni. Mesaea enek vi Iesu. 2Saml 7:12; Aes 11:1 24 Ka navong Iesu romumon etai veah tounah, Sion mul tuai vitehiteni min me-Isrel keil keke imaeni hehi baptaes en keil en oai vatie lati keke amul aviles anatin ran tisaen keil one. Mat 3:1-2,5; Mak 1:4-5; Luk 3:3 25 Ka navong umen onen Sion vesesal vavus, vis revi meatin keil vit, ‘Vahesa mimundemi mivit navi Mesaea koa Ahi vat kati keke hesani hemai. Ka inau narvitei Mesaea. Ka kei koa hemai hekatau en inau, inau narvinvintei mamai mahi slev onen keke makulat sandel onen.’ Luk 3:16 Sion 1:20; Mat 3:11; Mak 1:7; Sion 1:27
26 “!Tuak keil ten vatiamal onen Ebraham, ral min kami vasi koa mirvitei Siu koa miva netan min Ahi, mihetaeng revi selusien keil onak! Ahi mul sani min ir selusien koanek keke houtut ir eni. Umen 13:16 27 En out Serusalem, Siu keil ka avat keil one along rohtoh eni, ka keil alei rasi keke Iesu vi Kristo koa mai keke voutut moulien one. Anatin, arlong kileatei selusien keil onen provet keil usili koa amul avuli en Sabat vasi keil. Ka navong aviteni keke heha hemat, amul asakin selusien keil enek emai vi anatin. Umen 3:17 28 Avaseini arvotin etai tounah vatisa koa Iesu mumoni keke avou vini, akeih kat Paelet vasan matien mini. Mat 26:60; Mak 14:55,56,59; 15:14; Luk 23:4,14,15,22; Sion 18:38; 19:4,6; Mat 27:22-23; Mak 15:13-14; Luk 23:21,23; Sion 19:6,7,15 29 Ka navong amum vasin tounah koa Tus Votut vit luvati keke hekistal mini, Iesu mat ka akulat teiai onen ran aiveave. Evus, uva alingi en valengeihat tai. Mat 27:59-60; Mak 15:46; Luk 23:53; Sion 19:38,41-42 30 !Ka Ahi sakini moul eris ran matien! Umen 2:24,32; 3:15; 4:10; 5:30; 10:40; 17:31 31 Ka avong houlu, Iesu mul kistal min koakeil aro ral mini navong aka ran out Kaleli ka uva en out Serusalem. Ka kosa, koakeil aro ral mini enek amul avit usil kei min Siu keil. Umen 1:3; Luk 24:48; Umen 1:8; 2:32; 3:15; 5:32; 10:39,41
32 “Ka, kosa, komal Banabas melmai keke melvahit mesein more longlongien enek min kami. Asa koa Ahi vat kati min avu orer keil mulamu, Umen 13:23 33 kosa, kei mumoni mai vi anatin min ir, titiali keil one. Ka rokilea vi anatin veni sakin Iesu moul eris ran matien. Koanik suval asa koa Ahi viteni usil Iesu en Sam koa elu (2) vit,
‘Keik kovi Natkuli,
ka kosa inau numai navi Tata onom.’ Sam keil 2:7 Hib 1:5; 5:5
34 Ahi sakin Iesu moul eris ran matien ka romaentei teiai onen vamande. Koanik suval asa koa Ahi viteni vit,
‘Hatkatien votut koa namumoni ral min Deved,
numoni emun hetal min kami.’ Aesea 55:3
35 Ka Deved vit luvati en Sam tamun vit,
‘Ahi Asuv, konamaentei teiai onen meatin votut onom navole en avul tatetahinien.’ Sam keil 16:10
36 Ka navong Deved enek mum vasi tounah keil koa Ahi ling kati keke voumoni navong moul semau, kei mat esuk. Ka navong mat, alingi matil en out tatetahinien ral min avu onen keil, ka teiai onen mande ekonek. 1Ki 2:10; Umen 2:29; Sats 2:10 37 Ka kei koa Ahi sakini moul eris ran matien, teiai onen romandetei.
38 “Tuak eli keil, komal melvitehiten more longlongien enek min kami veni emal vati mivailea revi keke meatin enek vi sise koa kilea vasakin methos onen Ahi val en meatin keil. Umen 10:43; Hib 9:9 39 Anatin, ka en asa koa Iesu mumoni, koakeil vasi aling demkatien one eni amaluv ran tisaen keil koa mengkatien onen Mosis sakras vakulat keil rani. Rom 4:25; 6:7; 10:4 40 Sakini, mihelei kat revi kami keke mahien koa provet keil avit luvati tuai herkistaltei min kami. Veni, ka en keil, Ahi viteni vit,
41  ‘!Mihetaengon inau! En avong kosa koa kami mimoul mimules, namul namumon mari umen tai.
Avaseini munak meatin tai hemai ka hehit kilea umen koanek min kami, misakras mivakur anatin eni.
Ka veni mimul mimundem heisav eni, nisan mahien tai min kami koa hetisa revi mok.
!Ka navong mahien enek hemai, mihetimanin eni ka mihemat en metauen!’ ” Habakuk 1:5
42 Navong Pol ka Banabas luselus evus ka luva hae ran eim tahihiseien, meatin keil avis keilu keke luhemai ris en Sabat koa hekatau keke luvaselus usil tounah keil enek avong tamun. 43 Navong lahruaien enek evus ka meatin keil amul arasil, houlu en keil amusil Pol keilu Banabas. Tei en keil avi Siu ka teisav emun keil amusil Ahi onen Siu keil. Ka keilu luselus min keil ka lusel kat keil keke il iling demkatien one eni keke Ahi mul rie lat more envatien onen min meatin keil. Umen 11:23; 14:22
44 En Sabat koa katau, vesesal meatin vasi en taon ten out Pisitia Antiok umai keke avalong selusien onealu usil Asuv Iesu. 45 Ka navong Siu keil ales mari vangi meatin keil ekek, avi elu kat keilu. Sakini, keil asel kutut kat Pol ka aselus karen tounah vasi koa kei mul selus usili. Umen 14:2 46 Sakini, Pol keilu Banabas luselus keih min keil luvit, “Mal imok keke melmai ka melsa rohtoh en selusien onen Ahi min kami Siu keil. Ka veni kami mimul miseseini, mirie lati keke mirvinvintei mivakur moulien ten lisenges. Sakini, kosa milhelokovein kami, ka miheha suk ven koakeil arvitei Siu. Umen 3:26; Rom 1:16; Luk 7:30; Umen 18:6 47 Koanek suval asa koa Ahi Asuv meng kat komal melvoumoni vit,
‘Nisakinuk kimai kihi laet tai koa hetitin revi heha en kantri vasi keil,
keke meatin vasi keil ilea suk keke sise ten mututien onen Ahi mai rokol meatin vasi keil ten out netan.’ ” Aesea 49:6
48 Navong koakeil arvitei Siu alonge mukok, asi keil houlu ka avati lat selusien onen Ahi. Ka koakeil vasi Ahi rie lat keil keke avakur moulien ten lisenges, keil aling demkatien one en Iesu. Umen 11:18
49 Sakini, more longlongien usil Asuv Iesu ka vasi out enek. 50 Ka Siu tei keil uva en out Pisitia Antiok keke avahiles rendemien onen meatin keil ekonek vamai vatisa kat Pol ka Banabas. Uva ales avat keil ten out Pisitia Antiok ral min hetetamen sav keil koa avi ahin keil koa amusil demkatien onen Siu keil. Sakini, Siu tei keil ekek asakin meatin keil ten out enek amea asak purun keilu ka alikat keilu luva ran atan one. Umen 17:4,12 51 Ka navong Pol ka Banabas luva, lumea ka lukov motein meas ten taon enek ran alealu vahi tatavolien tai vasel kat keil keke Ahi hesan mahien min keil. Evus, luva en taon ten out Aekoniam. Mat 10:14; Mak 6:11; Luk 9:5; 10:11; Umen 18:6 52 Ka koakeil ten out Pisitia Antiok koa aling demkatien one en Iesu, sien one houlu ka keihoen onen Ninin Votut mai vilelau en keil.

13:1: Umen 11:27; 15:32

13:2: Umen 9:15; Kal 1:15-16

13:3: Umen 6:6; 14:23

13:4: Umen 15:39

13:5: Umen 12:25; 13:13; 15:39

13:8: 2Tim 3:8

13:10: Pro 10:9; Hos 14:9

13:11: Umen 9:8; 22:11

13:13: Umen 13:5; 15:38

13:15: Umen 15:21

13:16: Umen 12:17; 19:33; 21:40; 13:26

13:17: Eks 6:1,6; 12:51

13:18: Eks 16:35; Nam 14:34

13:19: Dut 7:1; Sos 14:1

13:20: Sats 2:16; 1Saml 3:20

13:21: 1Saml 8:5,19; 10:20-21,24; 11:15

13:23: 2Saml 7:12; Aes 11:1

13:24: Mat 3:1-2,5; Mak 1:4-5; Luk 3:3

13:25: Sion 1:20; Mat 3:11; Mak 1:7; Sion 1:27

13:26: Umen 13:16

13:27: Umen 3:17

13:28: Mat 26:60; Mak 14:55,56,59; 15:14; Luk 23:4,14,15,22; Sion 18:38; 19:4,6; Mat 27:22-23; Mak 15:13-14; Luk 23:21,23; Sion 19:6,7,15

13:29: Mat 27:59-60; Mak 15:46; Luk 23:53; Sion 19:38,41-42

13:30: Umen 2:24,32; 3:15; 4:10; 5:30; 10:40; 17:31

13:31: Umen 1:3; Luk 24:48; Umen 1:8; 2:32; 3:15; 5:32; 10:39,41

13:32: Umen 13:23

13:33: Hib 1:5; 5:5

13:36: 1Ki 2:10; Umen 2:29; Sats 2:10

13:38: Umen 10:43; Hib 9:9

13:39: Rom 4:25; 6:7; 10:4

13:43: Umen 11:23; 14:22

13:45: Umen 14:2

13:46: Umen 3:26; Rom 1:16; Luk 7:30; Umen 18:6

13:48: Umen 11:18

13:50: Umen 17:4,12

13:51: Mat 10:14; Mak 6:11; Luk 9:5; 10:11; Umen 18:6