11
Давами
Вә бир тал нота Йәссәниң дәриғиниң көтигидин үнүп чиқиду;
Униң йилтизидин үнүп чиққан бир шах көп мевә бериду. «Бир тал нота Йәссәниң дәриғиниң көтигидин үнүп чиқиду» — Йәссә болса Давут падишаниң атиси. Ибранийлар Қутқузғучи-Мәсиһниң Давутниң әвладидин болидиғанлиғини ениқ биләтти. Бирақ мошу йәрдә Қутқузғучи-Мәсиһ һәм Давутниң әвлади һәм «Йәссәниң Йилтизи»му (11:10ни көрүң) баян қилиниду! Бу иш пәқәт Инҗилдила чүшәндүрүлгән (мәсилән, «Луқа» 20:41-44).
Мошу айәтләрдә йәнә, Мәсиһ «Йәссәниң дәриғиниң көтигидин» чиқиду, дейилиду. Шуңа Мәсиһ Давут падишаниң ханданлиғи һәйвәтлик мәзгилидә әмәс, бәлки мискин мәзгилидә туғулиду, дегән бешарәт берилиду.
   Йәш. 4:2; Рос. 13:22,23
Вә Пәрвәрдигарниң Роһи,
Йәни даналиқниң вә йорутушниң Роһи,
Несиһәт вә күч-қудрәтниң Роһи,
Билим вә Пәрвәрдигардин әйминишниң Роһи униң үстигә чүшүп туриду; «Йорутуш Роһи» — адәмгә чүшиниш қабилийитини ата қилидиған Роһтур.   Йәш. 9:5
Униң хурсәнлиги болса Пәрвәрдигардин әйминиш ибарәт болиду;
У көзи билән көргинигә асасән һөкүм чиқармайду,
Яки қулиқи билән аңлиғиниға асасән кесим қилмайду.
У намратларға һәққанийлиқ билән һөкүм чиқириду,
Йәр йүзидики мискин-мөминләр үчүн адаләт билән кесим қилиду.
У җаһанни ағзидики закон тайиғи билән уриду,
Рәзилләрни ләвлиридин чиққан нәпәси билән өлтүриду.
Униң бәлвеғи һәққанийлиқ,
Чатрақлиғи болса садиқлиқ болиду. «Униң бәлвеғи һәққанийлиқ, чатрақлиғи болса садиқлиқ болиду» — ибраний тилида «униң бөрәклиригә бағланғучи» дейилгән. Ибраний тилида бөрәкләр адәмниң чоңқур ой-пикрилири вә виҗданини билдүриду.
«Чатрақлиқ» — адәмниң чатриқиға йөгәп кийилидиған ички кийим.
«чатрақлиғи болса садиқлиқ болиду» — демәк, ич кийимләр бәдәнгә чаплашқинидәк, һәққанийлиқ вә садиқлиқ униңдин һеч айрилмайду, униңға интайин йеқин болиду.
Бөрә болса қоза билән биллә туриду,
Илпиз оғлақ билән биллә,
Мозай, аслан вә бордақ кала билән биллә ятиду;
Уларни йетилигүчи кичик бир бала болиду. Йәш. 65:25; Һош. 2:20
Кала ейиқ билән биллә озуқлиниду,
Уларниң балилири биллә йетишиду,
Шир болса калидәк саман йәйду.
Әммәйдиған бала кобра иланниң төшүгигә йеқин ойнайду,
Әмчәктин айрилған бала қолини зәһәрлик иланниң овисиға тиқиду;
Мениң муқәддәс теғимниң һәммә йеридә һеч зиянкәшлик болмайду;
Һеч бузғунчилиқ болмайду;
Чүнки худди сулар деңизни қаплиғандәк,
Пүткүл җаһан Пәрвәрдигарни билиш-тонуш билән қаплиниду.
 
10 Шу күнидә «Йәссәниң Йилтизи» һәр қайси әл-милләтләр үчүн туғ сүпитидә көтирилип туриду;
Барлиқ әлләр Уни издәп келип жиғилиду;
Вә У арамгаһқа таллиған җай шан-шәрәпкә толиду. Рим. 15:12
11 Шу күни Рәб иккинчи қетим Өз хәлқиниң сақланған қалдисини қайтуруш үчүн, йәни Асурийә, Мисир, Патрос, Куш, Елам, Шинар, Хамат вә деңиздики жирақ араллардин қайтуруш үчүн Өз қолини йәнә узартиду. «Рәб иккинчи қетим Өз хәлқиниң сақланған қалдисини қайтуруш үчүн...» — «иккинчи қетим» — биринчи қетимқи болса бәлким Бабилда (миладийәдин илгәрки 540-жили) болиду. Бирақ Йәшая мошу йәрдә ахирқи заманларда болидиған бир «қайтиш» тоғрисида сөзләйду. Бәзи алимлар «биринчи қетимқи» қайтишму дунияниң һәр қайси җайлирида болуши керәк, шуңа Йәшая икки «чоң қайтиш» тоғрилиқ бешарәт қилиду, дәп қарайду. «Рәб ... қалдисини ... Асурийә, Мисир, Патрос, Куш, Елам, Шинар, Хамат вә деңиздики жирақ араллардин қайтуруш үчүн Өз қолини йәнә узартиду» — Асурийә вә Мисир әшу дәвирдики әң күчлүк дөләтләр еди; Патрос вә Куш Мисирниң җәнубий тәрипидә (һазирқи Ефиопийә), Елам вә Шинар шәриқ тәрипидә (Асурийәдин жирақ), Хамат Ирақниң шимал тәрипидә еди. Деңиздики аралларға Оттура Деңизниң ғәрби арқилиқ өткили болиду. Демәк, мәйли күчлүк, мәйли аҗиз дөләтләр болсун, ахирқи заманда Худа Өз хәлқини һәр тәрәптин чақирип жиғиду.
12 У әлләрни чақириш үчүн бир туғ көтириду; шундақ қилип У йәр йүзиниң чәт-чәтлиридин Исраилниң ғериблирини җәм қилип, Йәһудадин тарқилип кәткәнләрни жиғиду.
13 Шуниң билән Әфраимға болған һәсәтхорлуқ йоқайду,
Йәһудани харлиғанларму үзүп ташлиниду;
Әфраим Йәһудаға һәсәт қилмайду,
Йәһуда болса Әфраимни хорлимайду. «Әфраим» — Әфраим Исраилниң «шималий падишалиғи»ға, Йәһуда «җәнубий падишалиғи»ға вәкиллик қилиду.
14 Бирақ улар ғәрип тәрәптә Филистийләрниң мүрисигә учуп чүшиду;
Улар бирликтә шәриқтики хәлиқләрдин олҗа алиду;
Улар Едом вә Моаб үстигә қоллирини узартиду;
Аммонийларму уларға беқиниду.
15 Пәрвәрдигар Мисирдики деңизниң «тили»ни йоқ қилиду;
У күчлүк пижғирин шамал билән Әфрат дәриясиниң үстигә қолини беғирлитип учуриду,
Уни адәм айиғи қуруқ һалда меңип өткидәк йәттә ериқ қилип уриду; «Мисирдики деңизниң «тили... Әфрат дәрияси...» — мошу йәрләрниң қәйәрдә екәнлигини билиш үчүн хәритини көрүң.
16 Шуниң билән Өз хәлқиниң қалдиси үчүн,
Мисирдин чиққан күнидә Исраил үчүн тәйярлиған йолға охшаш,
Асурийәдә қалғанлар үчүн әшу йәрдин келидиған бир көтирилгән егиз йол болиду. Мис. 14:29
 
 

11:1 «Бир тал нота Йәссәниң дәриғиниң көтигидин үнүп чиқиду» — Йәссә болса Давут падишаниң атиси. Ибранийлар Қутқузғучи-Мәсиһниң Давутниң әвладидин болидиғанлиғини ениқ биләтти. Бирақ мошу йәрдә Қутқузғучи-Мәсиһ һәм Давутниң әвлади һәм «Йәссәниң Йилтизи»му (11:10ни көрүң) баян қилиниду! Бу иш пәқәт Инҗилдила чүшәндүрүлгән (мәсилән, «Луқа» 20:41-44). Мошу айәтләрдә йәнә, Мәсиһ «Йәссәниң дәриғиниң көтигидин» чиқиду, дейилиду. Шуңа Мәсиһ Давут падишаниң ханданлиғи һәйвәтлик мәзгилидә әмәс, бәлки мискин мәзгилидә туғулиду, дегән бешарәт берилиду.

11:1 Йәш. 4:2; Рос. 13:22,23

11:2 «Йорутуш Роһи» — адәмгә чүшиниш қабилийитини ата қилидиған Роһтур.

11:2 Йәш. 9:5

11:5 «Униң бәлвеғи һәққанийлиқ, чатрақлиғи болса садиқлиқ болиду» — ибраний тилида «униң бөрәклиригә бағланғучи» дейилгән. Ибраний тилида бөрәкләр адәмниң чоңқур ой-пикрилири вә виҗданини билдүриду. «Чатрақлиқ» — адәмниң чатриқиға йөгәп кийилидиған ички кийим. «чатрақлиғи болса садиқлиқ болиду» — демәк, ич кийимләр бәдәнгә чаплашқинидәк, һәққанийлиқ вә садиқлиқ униңдин һеч айрилмайду, униңға интайин йеқин болиду.

11:6 Йәш. 65:25; Һош. 2:20

11:10 Рим. 15:12

11:11 «Рәб иккинчи қетим Өз хәлқиниң сақланған қалдисини қайтуруш үчүн...» — «иккинчи қетим» — биринчи қетимқи болса бәлким Бабилда (миладийәдин илгәрки 540-жили) болиду. Бирақ Йәшая мошу йәрдә ахирқи заманларда болидиған бир «қайтиш» тоғрисида сөзләйду. Бәзи алимлар «биринчи қетимқи» қайтишму дунияниң һәр қайси җайлирида болуши керәк, шуңа Йәшая икки «чоң қайтиш» тоғрилиқ бешарәт қилиду, дәп қарайду. «Рәб ... қалдисини ... Асурийә, Мисир, Патрос, Куш, Елам, Шинар, Хамат вә деңиздики жирақ араллардин қайтуруш үчүн Өз қолини йәнә узартиду» — Асурийә вә Мисир әшу дәвирдики әң күчлүк дөләтләр еди; Патрос вә Куш Мисирниң җәнубий тәрипидә (һазирқи Ефиопийә), Елам вә Шинар шәриқ тәрипидә (Асурийәдин жирақ), Хамат Ирақниң шимал тәрипидә еди. Деңиздики аралларға Оттура Деңизниң ғәрби арқилиқ өткили болиду. Демәк, мәйли күчлүк, мәйли аҗиз дөләтләр болсун, ахирқи заманда Худа Өз хәлқини һәр тәрәптин чақирип жиғиду.

11:13 «Әфраим» — Әфраим Исраилниң «шималий падишалиғи»ға, Йәһуда «җәнубий падишалиғи»ға вәкиллик қилиду.

11:15 «Мисирдики деңизниң «тили... Әфрат дәрияси...» — мошу йәрләрниң қәйәрдә екәнлигини билиш үчүн хәритини көрүң.

11:16 Мис. 14:29