Pétrus «2»
1
«Rosul Pétrus yazghan ikkinqi mektup» •••• Salam
Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrustin Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning heqqaniyliqi arqiliq biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam! «Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrus» — «Siméon» bashqa yerlerde «Simon» déyilidu. «Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesih» — bu ibaridin éniqki, Eysa (tebiitide) hem Xuda hem Kutquzghuchidur. «biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam!» — «oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghan» dégen mushu ibaridin éniq körüniduki, heqiqiy étiqad Xudaning Özidin kélidu. Siler Xudani we Rebbimiz Eysani chongqur tonughanséri, méhir-shepqet we xatirjemlik silerge hessilep ashqay! Yuh. 17:3; Rim. 1:7; 1Pét. 1:2; Yeh. 2.
 
Nijatta ösüsh
Bu duayimning asasi — biz bizni Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq Chaqirghuchini chongqur tonughanliqimiz üchün, Uning ilahiy küch-qudriti hayatimizgha we ixlasmenlikte méngishimizgha kéreklik bolghan hemmini ata qildi. «Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq bizni chaqirghuchi» — mushu zat Reb Eysa Mesih, elwette. U mushu peziletliri arqiliq bizge qimmetlik, eng ulugh wedilerni berdi, bular bilen siler bu dunyadiki hawayi-heweslerdin bolghan iplasliqtin qutulup, Xudaliq tebietke ortaq nésip bolalaysiler. Yesh. 56:5; Yuh. 1:12; Rim. 8:15; Gal. 3:26.
Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni, «Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni,... (qoshushqa intilinglar)» — «bilim» mushu yerde Xudaning yoli toghruluq bilim, elwette. biliminglargha temkinlikni, temkinlikinglargha chidamliqni, chidamliqinglargha ixlasmenlikni, ixlasmenlikinglargha qérindashliq méhribanliqni, qérindashliq méhribanliqinglargha méhir-muhebbetni körsitishni qoshushqa intilinglar. Chünki bu xususiyetler silerde bar bolsa, shundaqla éship bériwatqan bolsa, bular silerni Rebbimiz Eysa Mesihni chongqur tonushqa intilishte ish-emelsiz we méwisiz qaldurmaydu. Tit. 3:14. Emme eger birside bular kem bolsa, u kor ademdur — u burnining uchinila köreleydighan, ilgiriki gunahliridin pak qilin’ghinini untughan bolidu. Yesh. 59:10; Zef. 1:17.
 
10 Shuning üchün, i qérindashlar, siler Xuda teripidin chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler. «Shuning üchün, i qérindashlar, siler Xuda teripidin chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler» — «téyilip ketmeysiler» dégen ibarini beziler bu ibare nijattin mehrum bolush dégen menini bildüridu, dep qaraydu. Bizningche u gunah sadir qilishni körsitidu dep qaraymiz (mesilen, «Yaq.» 3:2ni körüng, oxshash söz shu ayette ishlitilidu). 11 Shundaq bolghanda Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler. «Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler» — «qizghin qarshi élinisiler» dégenlik grék tilida «kirish yolunglar kengrichilik bilen sizlerge teminlinidu» dégen ibare bilen ipadilinidu.
12 Shunga, gerche siler bu ishlarni bilgen bolsanglarmu, shundaqla bizge ige qilin’ghan heqiqette mustehkemlen’gen bolsanglarmu, men yenila herdaim bu ishlarni ésinglargha salmaqchimen. 13 Derweqe, men mushu chédirimda bolsamla, bularni seminglargha sélip, silerni oyghitip turushni layiq körimen. «men mushu chédirimda bolsamla...» — «chédirim» — Pétrusning öz ténini körsitidu, elwette. Lékin u mushu söz bilen herbir étiqadchining ténini Israillar chöl-bayawanda Xudaning emri bilen yasighan «ibadet chédiri»gha oxshitidu. Xudaning Öz shan-sheripi bu «addiy chédir»da makanlashturulghan we shuningdek hazir herbir étiqadchining ténide mewjuttur («Yh.» 1:14, 2:12, «1Kor.» 3:9 we 16, 6:19ni körüng).   2Pét. 3:1. 14 Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen. «Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen» — «Yh.» 21:18-19ni körüng.   Yuh. 21:18,19; 2Tim. 4:6. 15 Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen. «men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu» — «bu dunyadin kétish»: — bu ibare grék tilida «eksodos» dégen söz («Misirdin chiqish» bilen munasiwetlik) bilen ipadilinidu («Luqa» 9:31ni körüng). «Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen» — «bu ishlar» bolsa: (1) mushu ikkinchi xetning mezmunini; (2) «Yh.» 21-babta xatirilen’gen ishlarni (Mesihning Pétrusning dunyadin kétish yoli toghruluq bésharetliri)ni körsetse kérek. Biz birinchi chüshenchige mayilmiz.
 
Xuda peyghemberlerge ata qilghan ishenchlik kalam-bésharetler
16 Chünki biz silerge Rebbimiz Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushini uqturghinimizda hergizmu hiyligerliktin oydurup chiqilghan riwayetlerge egeshmiduq, belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz. «biz silerge ... uqturghinimizda ... biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — bu ayettiki «biz» dégen söz Pétrusning özini we Yuhanna, Yaqup qatarliq rosullarni körsitidu. «Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushi (yaki «qaytip kélishi»)» — («hazir bolushi» grék tilida «parusiya») dégen sözler birinchidin mushu yerde, shübhisizki, Mesihning ularning köz aldida özgirip, shan-sheripi ichide körün’genlikini körsitidu («Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng). Ikkinchidin, bu sözler yene Injilda adette Mesihning qaytip kélishini körsitidu; chünki U qaytip kelgende Uning shan-sheripi heqiqeten ayan bolidu. Shuning bilen mushu yerde Uning dunyagha qaytip kélishinimu körsitidu. «...belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — «Uning» grék tilida «Ashuning» bilen ipadilinidu. Mushu yerde «Ashuning» dégen söz Pétrusning Mesihke bolghan chongqur hörmitini we yéqin munasiwitini bildüridu.   Mat. 17:1; Yuh. 1:14; 1Kor. 1:17; 2:1, 4; 4:20; 1Yuh. 1:1. 17 Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi. «Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi» — «ashu ulugh shan-shereplik yer» bolsa asman, ershtur.   Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; 9:35; Kol. 1:13. 18 Muqeddes taghda biz Uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq. «Muqeddes taghda biz uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq» — «Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng. 19 Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur; siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur). «Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur» — bashqa birxil terjimisi: «uning üstige hemmimizde buningdin téximu ishenchlik bésharetlik söz-kalam (peyghemberler yetküzgen söz-kalam) bardur». Pétrus bu yerde: «Peyghemberlerning sözliri hetta méning guwahliqimdinmu ishenchliktur (chünki Mesih toghruluq bésharet bergüchiler, shundaqla ularning bergen bésharetliri nahayiti köp; bésharetlerning köp qismi alliqachan köz aldimizde emelge ashurulghan, dégendek); bu ulugh sözler hemmimizde bar» démekchi bolsa kérek. «siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur)» — «tang süzülgüche» — Eysa Mesihning qaytip kélishigiche.
«Tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche» — «tang yultuzi», shübhisizki, Eysa Mesihning Özidur («Chöl.» 24:17ni körüng). Bu sözlerge qarighanda, tang yultuzi tang étishtin sel burun ayan bolghandek, Eysa Mesih qaytip kélishtin awwal étiqadchilarning qelbide birxil oyghan’ghan sézim, uning kélishige baghlan’ghan alahide birxil küchlük arzu-teshna peyda bolushi mumkin («1Tés.» 5:6-10ni körüng).
   2Kor. 4:6; Weh. 22:16.
20 Shuni hemmidin muhim dep bilishinglar kérekki, muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes. «... muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes» — yaki «muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning özliri oylap chiqqan emes».
Bu ayetning yene üch xil terjime-chüshenchsi bar: — (1) ademlerning xalighanche wehiylerge shexsiy tebir bérishige bolmaydu; (2) bésharet-wehiylerge ayrim sherh bérishke bolmaydu (yeni, bashqa bésharet-wehiyler bilen birleshtürüp chüshinishimiz kérek); (3) peyghemberler bergen bésharet-wehiylerni chüshendürüsh peyghemberlerning özigila xas bolmaydu (chünki ular bezide özi éytqan sözlirini chüshenmeytti — «1Pét.» 1:10-12ni körüng). Bu pikirlerning hemmisini (bolupmu 2-pikirni) durus dep qarisaqmu, bizningche, bizning terjimimiz kéyinki 21-ayetke eng mas kélidu.
21 Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur. «Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur» — «Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, uning türtkisi bilen» grék tilida «Muqeddes Roh teripidin yötkilishi bilen» dégen söz bilen ipadilinidu.   2Tim. 3:16.
 
 

1:1 «Eysa Mesihning quli we rosuli bolghan menki Siméon Pétrus» — «Siméon» bashqa yerlerde «Simon» déyilidu. «Xudayimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesih» — bu ibaridin éniqki, Eysa (tebiitide) hem Xuda hem Kutquzghuchidur. «biz bilen oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghanlargha salam!» — «oxshash qimmetlik bir étiqadqa muyesser qilin’ghan» dégen mushu ibaridin éniq körüniduki, heqiqiy étiqad Xudaning Özidin kélidu.

1:2 Yuh. 17:3; Rim. 1:7; 1Pét. 1:2; Yeh. 2.

1:3 «Özining shan-sheripi we ésil pezilitining tesiri arqiliq bizni chaqirghuchi» — mushu zat Reb Eysa Mesih, elwette.

1:4 Yesh. 56:5; Yuh. 1:12; Rim. 8:15; Gal. 3:26.

1:5 «Del mushu sewebtin, siler pütün küchünglar bilen étiqadinglargha ésil peziletni, ésil pezilitinglargha bilimni,... (qoshushqa intilinglar)» — «bilim» mushu yerde Xudaning yoli toghruluq bilim, elwette.

1:8 Tit. 3:14.

1:9 Yesh. 59:10; Zef. 1:17.

1:10 «Shuning üchün, i qérindashlar, siler Xuda teripidin chaqirilghanliqinglarni, shundaqla tallan’ghanliqinglarni jezmleshtürüshke intilinglar. Shundaq qilsanglar, héchqachan téyilip ketmeysiler» — «téyilip ketmeysiler» dégen ibarini beziler bu ibare nijattin mehrum bolush dégen menini bildüridu, dep qaraydu. Bizningche u gunah sadir qilishni körsitidu dep qaraymiz (mesilen, «Yaq.» 3:2ni körüng, oxshash söz shu ayette ishlitilidu).

1:11 «Rebbimiz we Qutquzghuchimiz Eysa Mesihning menggülük padishahliqidimu qizghin qarshi élinisiler» — «qizghin qarshi élinisiler» dégenlik grék tilida «kirish yolunglar kengrichilik bilen sizlerge teminlinidu» dégen ibare bilen ipadilinidu.

1:13 «men mushu chédirimda bolsamla...» — «chédirim» — Pétrusning öz ténini körsitidu, elwette. Lékin u mushu söz bilen herbir étiqadchining ténini Israillar chöl-bayawanda Xudaning emri bilen yasighan «ibadet chédiri»gha oxshitidu. Xudaning Öz shan-sheripi bu «addiy chédir»da makanlashturulghan we shuningdek hazir herbir étiqadchining ténide mewjuttur («Yh.» 1:14, 2:12, «1Kor.» 3:9 we 16, 6:19ni körüng).

1:13 2Pét. 3:1.

1:14 «Chünki Rebbimiz Eysa Mesihning burun manga ayan qilghinidek, méning bu chédirim pat arida uchamdin séliwétilidighanliqini bilip turuptimen» — «Yh.» 21:18-19ni körüng.

1:14 Yuh. 21:18,19; 2Tim. 4:6.

1:15 «men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu» — «bu dunyadin kétish»: — bu ibare grék tilida «eksodos» dégen söz («Misirdin chiqish» bilen munasiwetlik) bilen ipadilinidu («Luqa» 9:31ni körüng). «Berheq, men silerning bu ishlarni men bu dunyadin ketkinimdin kéyinmu herwaqit ésinglargha keltürüshünglar üchün küchümning bariche intilimen» — «bu ishlar» bolsa: (1) mushu ikkinchi xetning mezmunini; (2) «Yh.» 21-babta xatirilen’gen ishlarni (Mesihning Pétrusning dunyadin kétish yoli toghruluq bésharetliri)ni körsetse kérek. Biz birinchi chüshenchige mayilmiz.

1:16 «biz silerge ... uqturghinimizda ... biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — bu ayettiki «biz» dégen söz Pétrusning özini we Yuhanna, Yaqup qatarliq rosullarni körsitidu. «Eysa Mesihning küch-qudriti we hazir bolushi (yaki «qaytip kélishi»)» — («hazir bolushi» grék tilida «parusiya») dégen sözler birinchidin mushu yerde, shübhisizki, Mesihning ularning köz aldida özgirip, shan-sheripi ichide körün’genlikini körsitidu («Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng). Ikkinchidin, bu sözler yene Injilda adette Mesihning qaytip kélishini körsitidu; chünki U qaytip kelgende Uning shan-sheripi heqiqeten ayan bolidu. Shuning bilen mushu yerde Uning dunyagha qaytip kélishinimu körsitidu. «...belki biz Uning heywetlik shan-shöhritige öz közimiz bilen guwahchimiz» — «Uning» grék tilida «Ashuning» bilen ipadilinidu. Mushu yerde «Ashuning» dégen söz Pétrusning Mesihke bolghan chongqur hörmitini we yéqin munasiwitini bildüridu.

1:16 Mat. 17:1; Yuh. 1:14; 1Kor. 1:17; 2:1, 4; 4:20; 1Yuh. 1:1.

1:17 «Chünki U muqeddes taghda Xuda’Atidin shan-shöhret we ulughluqqa érishkende, ashu ulugh shan-shereplik yerdin: «Bu Méning söyümlük Oghlum, Men Uningdin xursenmen» dégen shundaq zor bir awaz Uninggha yetküzülüp anglandi» — «ashu ulugh shan-shereplik yer» bolsa asman, ershtur.

1:17 Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; 9:35; Kol. 1:13.

1:18 «Muqeddes taghda biz uninggha hemrah bolup bille turghan bolghachqa, ershtin bu awaz anglan’ghinida bizmu öz quliqimiz bilen uni angliduq» — «Matta» 17-bab, «Markus» 9-bab, «Luqa» 9-babni körüng.

1:19 «Uning üstige hemmimizde peyghemberler yetküzgen tolimu ishenchlik bésharetlik söz-kalam bardur» — bashqa birxil terjimisi: «uning üstige hemmimizde buningdin téximu ishenchlik bésharetlik söz-kalam (peyghemberler yetküzgen söz-kalam) bardur». Pétrus bu yerde: «Peyghemberlerning sözliri hetta méning guwahliqimdinmu ishenchliktur (chünki Mesih toghruluq bésharet bergüchiler, shundaqla ularning bergen bésharetliri nahayiti köp; bésharetlerning köp qismi alliqachan köz aldimizde emelge ashurulghan, dégendek); bu ulugh sözler hemmimizde bar» démekchi bolsa kérek. «siler tang süzülgüche, tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche bu söz-kalamgha qulaq salsanglar, yaxshi qilghan bolisiler (bu söz-kalam xuddi qarangghuda chaqnap turidighan chiraghqa oxshashtur)» — «tang süzülgüche» — Eysa Mesihning qaytip kélishigiche. «Tang yultuzi qelbinglarni toluq yorutquche» — «tang yultuzi», shübhisizki, Eysa Mesihning Özidur («Chöl.» 24:17ni körüng). Bu sözlerge qarighanda, tang yultuzi tang étishtin sel burun ayan bolghandek, Eysa Mesih qaytip kélishtin awwal étiqadchilarning qelbide birxil oyghan’ghan sézim, uning kélishige baghlan’ghan alahide birxil küchlük arzu-teshna peyda bolushi mumkin («1Tés.» 5:6-10ni körüng).

1:19 2Kor. 4:6; Weh. 22:16.

1:20 «... muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning öz chüshenchisi boyiche yetküzülgen emes» — yaki «muqeddes yazmilardiki héchqaysi wehiy peyghemberlerning özliri oylap chiqqan emes». Bu ayetning yene üch xil terjime-chüshenchsi bar: — (1) ademlerning xalighanche wehiylerge shexsiy tebir bérishige bolmaydu; (2) bésharet-wehiylerge ayrim sherh bérishke bolmaydu (yeni, bashqa bésharet-wehiyler bilen birleshtürüp chüshinishimiz kérek); (3) peyghemberler bergen bésharet-wehiylerni chüshendürüsh peyghemberlerning özigila xas bolmaydu (chünki ular bezide özi éytqan sözlirini chüshenmeytti — «1Pét.» 1:10-12ni körüng). Bu pikirlerning hemmisini (bolupmu 2-pikirni) durus dep qarisaqmu, bizningche, bizning terjimimiz kéyinki 21-ayetke eng mas kélidu.

1:21 «Chünki héchqandaq wehiy-bésharet insanlarning iradisidin kelgen emes, u belki Xudaning muqeddes ademliri Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, Uning türtkisi bilen éytqan söz-kalamdur» — «Muqeddes Roh teripidin yéteklinip, uning türtkisi bilen» grék tilida «Muqeddes Roh teripidin yötkilishi bilen» dégen söz bilen ipadilinidu.

1:21 2Tim. 3:16.