Zefaniya
1
Amonning oghli Yosiya Yehudagha padishah bolghan waqitlarda, Hezekiyaning chewrisi, Amariyaning ewrisi, Gedaliyaning newrisi, Kushining oghli Zefaniyagha yetken Perwerdigarning sözi: —
 
Soraqqa tartishning omumiyliqi
Men yer yüzidin hemmini qurutuwétimen, — deydu Perwerdigar;
— Insan hem haywanni qurutuwétimen,
Asmandiki uchar-qanatlar hem déngizdiki béliqlarni,
Barliq putlikashanglarni rezil ademler bilen teng qurutuwétimen,
Insaniyetni yer yüzidin üzüp tashlaymen, — deydu Perwerdigar. Yar. 6:7
 
Yehudaning soraqqa tartilishi
— Shuning bilen Men Yehuda üstige,
Barliq Yérusalémdikiler üstige qolumni sozimen;
Mushu yerde «Baal»ning qalduqini,
«Qémar»larning namini kahinlar bilen bille üzüp tashlaymen; «Mushu yerde «Baal»ning qalduqini, «Qémar»larning namini kahinlar bilen bille üzüp tashlaymen» — «Baal» Pelestindikiler choqunidighan bir but idi. «Baalning qalduqi» «Baal» dégen butqa choqun’ghanlardin qélip qalghan kishiler.
«Kahinlar» dégen Xudaning muqeddes ibadetxanisida ishleydighan mexsus «qurbanliq qilghuchilar».
«Qémar»lar bolsa özlirini butlargha béghishlighan «qurbanliq qilghuchilar» idi («2Pad.» 23:23, «Hosh.» 10:5ni körüng). Xudagha étiqad qilghuchi ademler bolsa, «Xuda «Qémar»larni yoqitishi muqerrer» dep oylisa kérek. Biraq bu axirqi jümlidin qarighanda «kahinlar» birinchi bolup eyiblendi. Sözge qarighanda ularmu butperes bolup qaldi. Shunga ular «Qémar»lardin téximu eyiblik, «Qémilar»gha nisbeten ular heqiqetni obdan chüshinishi kérek idi.
Shundaqla ögzide turup asmandiki jisimlargha bash uridighanlarni,
Perwerdigargha bash urup, shundaqla Uning nami bilen qesem qilip turup, «Malkam»ning nami bilenmu qesem qilidighanlarni, ««Malkam»ning nami bilenmu qesem qilidighanlar...» — démisekmu «Malkam» yene bir but.
Perwerdigardin tezgenlerni,
Perwerdigarni izdimeydighan yaki Uningdin yol sorimighanlarnimu üzüp tashlaymen. Yesh. 1:4; 59:13; Yer. 15:6
Reb Perwerdigarning huzuri aldida süküt qilinglar;
Chünki Perwerdigarning küni yéqindur;
Chünki Perwerdigar qurbanliqni teyyarlidi,
U méhmanlarni «taharet qildurup» halal qildi; «Perwerdigar qurbanliqni teyyarlidi, U méhmanlarni «taharet qildurup» halal qildi» — Tewrat dewridiki qurbanliqlardin bezilirini yégili bolatti, qurbanliqlar sunulghanda méhmanlarni chaqirish adettiki ish idi. Biraq 8-9-ayetke qarighanda, méhmanlarning özi bu «qurbanliq»ning bir qismi bolidu. Ularni «taharet qildurush», mushu yerde «napak nersilerdin ayriwétish, yuyush» yaki «Xudagha ayriwétish» dégenni bildüridu. Andin ular özi «qurbanliq» bolushqa «halal» bolidu. «Méhmanlar»ning köpinchisi bolsa Xudagha qarshi chiqqanlarning nurghun jesetlirini yeydighan, shundaqla eslide «haram bolghan» qushlar we haywanatlar bolidu («Yesh.» 34:6, «Yer.» 46:10, «Ez.» 39:17-19nimu körüng).
Perwerdigarning qurbanliqining künide shundaq boliduki,
Men emirlerni, padishahlarning oghullirini we yat ellerning kiyimlirini kiyiwalghanlarning hemmisini jazalaymen; «Men emirlerni, padishahlarning oghullirini we yat ellerning kiyimlirini kiyiwalghanlarning hemmisini jazalaymen» — oqurmenlerning éside barki, Zefaniya «padishahning oghli» idi. Shunga u bu ordidikilerning ehwalini nahayiti obdan biletti. Mushundaq «yat ellerning kiyimlirini (ejnebiyche kiyimni) kiyiwélish» belkim butpereslikke yaki tekebburluqqa munasiwetlik gunah bolsa kérek.
Shu küni Men bosughidin dessimey atlaydighanlarni,
Yeni zulum-zorawanliq hem aldamchiliqqa tayinip, xojayinlirining öylirini tolduridighanlarni jazalaymen. «Shu küni Men bosughidin dessimey atlaydighanlarni, yeni zulum-zorawanliq hem aldamchiliqqa tayinip, xojayinlirining öylirini tolduridighanlarni jazalaymen» — Xuda mushu yerde peyghember arqiliq xurapiyliqni eyibligen bolsa kérek. «Öy bosughisini dessmeslik kérek, yaman bolidu» dégenlik éniq bir misaldur (1Sam. 5:4, 5ni körüng).
Ular eslidinla Tewrattiki muqeddes qanun’gha xilap bolghan mushundaq xurapiy ushshaq-chüshshek qaidige riaye qilghini bilen, zulumni héchweqesi yoq dep qorqmay qiliwéridu.
   1Sam. 5:4, 5.
10 Shu künide, — deydu Perwerdigar,
«Béliq derwazisi»din «Waydad»,
«Ikkinchi mehelle»din hörkireshler,
Döng-égizliklerdin ghayet zor «gum-gum» qilip weyran qilin’ghan awazlar anglinidu. ««Béliq derwazisi»din «waydad», «Ikkinchi mehelle»din hörkireshler...» — «Béliq derwazisi» hem «ikkinchi mehelle» Yérusalémning shimaliy teripige jaylashqan bolup, sheherning bashqa üch teripi tik yar idi, hujum kelse daim shimaliy teripidin kéletti.
11 «Hörkirenglar, i «Oymanliq mehellisi»dikiler;
Chünki «sodiger xelq»ning hemmisi qilichlandi,
Kümüsh bilen chingdalghanlar qirildi!» «Chünki «sodiger xelq»ning hemmisi qilichlandi, ...» — bu belkim kinayilik gep. Ibraniy tilida «sodiger» we «Qanaan» dégenler oxshash bir söz bilen ipadilinidu. Israil xelqi esli butperes bolghan «Qanaan xelqi»ni Pelestindin (Qanaandin) heydiwetkenidi. Biraq Israil özi hazir «Xudaning xelqi» emes, belki «sodiger xelq» hem «butperes bir xelq» bolup qalghan oxshaydu. Ularning qilghan sodisimu Xudaning neziride haram oxshaydu.
12 — We shu chaghda shundaq boliduki,
Men Yérusalémni chiraghlar bilen axturimen,
Arzangliri üstide tin’ghan sharabtek turghan endishisiz ademlerni,
Yeni könglide: «Perwerdigar héch yaxshiliqni qilmaydu, yamanliqnimu qilmaydu» dégenlerni jazalaymen. «Arzangliri üstide tin’ghan sharabtek turghan endishisiz ademler...» — «arzangliri üstide tin’ghan sharab» sharab tinishi üchün uzun waqit midirlimay turushi kérek. Tin’ghan «arzanglar», (dugh, chökünde) nahayiti achchiq bir nerse, elwette.
13 Emdi bayliqliri olja,
Öyliri berbat bolidu;
Ular öylerni salghini bilen,
Ularda turmaydu;
Üzümzarlarni berpa qilghini bilen,
Ularning sharabini ichmeydu.
14 Perwerdigarning ulugh küni yéqindur;
Berheq yéqindur, intayin téz yétip kélidu;
Angla, Perwerdigarning künining sadasi!
Yétip kelgende palwanmu elemlik warqiraydu. Yo. 2:10, 31; 3:15; Yesh. 2:12-22; 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Weh. 6:12-13
15 Shu küni qehr élip kélidighan bir kün,
Külpetlik hem derd-elemlik bir kün,
Weyranchiliq hem berbatliq chüshidighan bir kün,
Zulmetlik hem sürlük bir kün,
Bulutlar hem qap-qarangghuluq bilen qaplan’ghan bir kün,
16 Istihkamlashqan sheherlerge, sépilning égiz poteylirige hujum qilidighan,
Kanay chélinidighan, agah signali kötürülidighan bir kün bolidu. «agah signali kötürülidighan bir kün bolidu» — yaki «jeng warqirashliri kötürülidighan bir kün bolidu».
17 Men ademler üstige külpetlerni chüshürimen, —
Ular qarighulardek yüridu;
Chünki ular Perwerdigargha qarshi gunah qildi;
Ularning qanliri topa-changdek,
Ularning üchey-qérinliri poqtek tökülidu;
18 Perwerdigarning qehri chüshken künide altun-kümüshliri ularni qutquzalmaydu;
Belki pütkül jahan Uning ghezep oti teripidin yewétilidu;
Chünki U barliq yer yüzidikilerning üstige mutleq bir halaket, dehshetlik bir halaket chüshüridu. «mutleq bir halaket, dehshetlik bir halaket» — yaki «mutleq bir halaket, chaqmaqtek bir halaket».   Pend. 11:4; Ez. 7:19; Zef. 1:14-16
 
 

1:3 Yar. 6:7

1:4 «Mushu yerde «Baal»ning qalduqini, «Qémar»larning namini kahinlar bilen bille üzüp tashlaymen» — «Baal» Pelestindikiler choqunidighan bir but idi. «Baalning qalduqi» «Baal» dégen butqa choqun’ghanlardin qélip qalghan kishiler. «Kahinlar» dégen Xudaning muqeddes ibadetxanisida ishleydighan mexsus «qurbanliq qilghuchilar». «Qémar»lar bolsa özlirini butlargha béghishlighan «qurbanliq qilghuchilar» idi («2Pad.» 23:23, «Hosh.» 10:5ni körüng). Xudagha étiqad qilghuchi ademler bolsa, «Xuda «Qémar»larni yoqitishi muqerrer» dep oylisa kérek. Biraq bu axirqi jümlidin qarighanda «kahinlar» birinchi bolup eyiblendi. Sözge qarighanda ularmu butperes bolup qaldi. Shunga ular «Qémar»lardin téximu eyiblik, «Qémilar»gha nisbeten ular heqiqetni obdan chüshinishi kérek idi.

1:5 ««Malkam»ning nami bilenmu qesem qilidighanlar...» — démisekmu «Malkam» yene bir but.

1:6 Yesh. 1:4; 59:13; Yer. 15:6

1:7 «Perwerdigar qurbanliqni teyyarlidi, U méhmanlarni «taharet qildurup» halal qildi» — Tewrat dewridiki qurbanliqlardin bezilirini yégili bolatti, qurbanliqlar sunulghanda méhmanlarni chaqirish adettiki ish idi. Biraq 8-9-ayetke qarighanda, méhmanlarning özi bu «qurbanliq»ning bir qismi bolidu. Ularni «taharet qildurush», mushu yerde «napak nersilerdin ayriwétish, yuyush» yaki «Xudagha ayriwétish» dégenni bildüridu. Andin ular özi «qurbanliq» bolushqa «halal» bolidu. «Méhmanlar»ning köpinchisi bolsa Xudagha qarshi chiqqanlarning nurghun jesetlirini yeydighan, shundaqla eslide «haram bolghan» qushlar we haywanatlar bolidu («Yesh.» 34:6, «Yer.» 46:10, «Ez.» 39:17-19nimu körüng).

1:8 «Men emirlerni, padishahlarning oghullirini we yat ellerning kiyimlirini kiyiwalghanlarning hemmisini jazalaymen» — oqurmenlerning éside barki, Zefaniya «padishahning oghli» idi. Shunga u bu ordidikilerning ehwalini nahayiti obdan biletti. Mushundaq «yat ellerning kiyimlirini (ejnebiyche kiyimni) kiyiwélish» belkim butpereslikke yaki tekebburluqqa munasiwetlik gunah bolsa kérek.

1:9 «Shu küni Men bosughidin dessimey atlaydighanlarni, yeni zulum-zorawanliq hem aldamchiliqqa tayinip, xojayinlirining öylirini tolduridighanlarni jazalaymen» — Xuda mushu yerde peyghember arqiliq xurapiyliqni eyibligen bolsa kérek. «Öy bosughisini dessmeslik kérek, yaman bolidu» dégenlik éniq bir misaldur (1Sam. 5:4, 5ni körüng). Ular eslidinla Tewrattiki muqeddes qanun’gha xilap bolghan mushundaq xurapiy ushshaq-chüshshek qaidige riaye qilghini bilen, zulumni héchweqesi yoq dep qorqmay qiliwéridu.

1:9 1Sam. 5:4, 5.

1:10 ««Béliq derwazisi»din «waydad», «Ikkinchi mehelle»din hörkireshler...» — «Béliq derwazisi» hem «ikkinchi mehelle» Yérusalémning shimaliy teripige jaylashqan bolup, sheherning bashqa üch teripi tik yar idi, hujum kelse daim shimaliy teripidin kéletti.

1:11 «Chünki «sodiger xelq»ning hemmisi qilichlandi, ...» — bu belkim kinayilik gep. Ibraniy tilida «sodiger» we «Qanaan» dégenler oxshash bir söz bilen ipadilinidu. Israil xelqi esli butperes bolghan «Qanaan xelqi»ni Pelestindin (Qanaandin) heydiwetkenidi. Biraq Israil özi hazir «Xudaning xelqi» emes, belki «sodiger xelq» hem «butperes bir xelq» bolup qalghan oxshaydu. Ularning qilghan sodisimu Xudaning neziride haram oxshaydu.

1:12 «Arzangliri üstide tin’ghan sharabtek turghan endishisiz ademler...» — «arzangliri üstide tin’ghan sharab» sharab tinishi üchün uzun waqit midirlimay turushi kérek. Tin’ghan «arzanglar», (dugh, chökünde) nahayiti achchiq bir nerse, elwette.

1:14 Yo. 2:10, 31; 3:15; Yesh. 2:12-22; 13:10; 24:23; Am. 8:9; Mat. 24:29; Ros. 2:20; Weh. 6:12-13

1:16 «agah signali kötürülidighan bir kün bolidu» — yaki «jeng warqirashliri kötürülidighan bir kün bolidu».

1:18 «mutleq bir halaket, dehshetlik bir halaket» — yaki «mutleq bir halaket, chaqmaqtek bir halaket».

1:18 Pend. 11:4; Ez. 7:19; Zef. 1:14-16