5
Sisas kil angkli yangkipm itna kaino wrik nangen ur
1 Sisas kil ari tu wrongkwailet paipm a wli kanuntel kanuntel, kolpa atom kil kaino itna wrik nangen ur pa, atom kil rpma. A tu watnom alkil a kil aroaro wonel pa, tu kul rpma kapringentel.
Atopen aklale
(Luk 6:20-23)
2 Atom kil kaling planten, lanaken kolkil la, 3 5:3 Aisaia 57:15”Tu mla ur a ariwe la kil alkil ti ake ute wor itna wulmpa a Maur Wailen pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Maur Wailen pa am rpma wail ikgalen ipma a tu pake.
4 5:4 Aisaia 61:2-3; Amp 7:17Wa tu mla ur a akg arein pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Maur Wailen mpa ntokg ipma atuwen pa rpmi itopen.
5 5:5 Nang 37:11Wa tu mla ur a tu arku tu alntu orngwatneikgen pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Ikga tu uwi kanokg yela ti a Maur Wailen kil yapon yangkipm pa.
6 5:6 Aisaia 55:1-2Wa tu mla ur a tu nikgalmpen a uwaketen eng la palng ute wor itni wulmpa a Maur Wailen pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Maur Wailen ikga ngklinsen nikgwalpm ute wor wor or pa kai.
7 Wa tu mla ur a tu arein angklin mla ur pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Ikga Maur Wailen kil rein ngklin tu pa yat.
8 Wa tu mla ur a nol nikgwalpm a tu pa rka wriwen wor pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Ikga tu ri Maur Wailen.
9 Wa tu mla ur a nikgwalpm wor eng kapor angkeng akle or tita pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Ikga Maur Wailen kil ukwe tu pa la warim akilen.
10 5:10 1 Pi 3:14Wa tu mla ur a tu arki kalkuten atnen a tu palng ute wor itna wulmpa a Maur Wailen pa, tu pa wor pake, tu itopen o! Maur Wailen rpma wail ikgalen ipma a tu pake.
11 5:11 1 Pi 4:14Wa kipm mla ur a tu aklewepm ak yangkipm paipm, a akor lawepm kalpmel, a antokgtepm paipmel atnen a kipm kanun kupm ti pa, kipm pa wor pake, kipm itopen o! 12 5:12 2 Por 36:16; Kwap 7:52Kipm itop rimomo! Kweikwei wor wor a ikga kipm uwi ikilmpe kwap a kipm aken pa, pa elngtepm itna kaino anong wor. Kol pikekg tu antokg paipmel tu melnum okwripm a Maur Wailen, wa kol tu antokg paipmel kipm ti yat.”
Kipm pa kolen nokg a wakg
(Mak 9:50; Luk 14:34-35)
13 Sisas la kolpa plalng, wa kil wa la kolkil la, “Am kipm ti kolen nokg a tu wrong kin a kipman a kanokg ti. Kol nokg pa kai kupuk pa, mpa wa mentepm ntokg kolai eng wa kil wa kleset pa? Pa ya kalpisen, pa am kai kupuk ase. Ti mpa mentepm ngkiten lung, atom tu rkganti la, pa paipm ase.
14 5:14 Son 8:12; 9:5Wa kipm ti yat, kipm kolen wakg a akalen tu a itna kanokg ti. A wa kolen anong wail ur a itna kaino wrik nangen ti ake antiwe mpa am pa. 15 5:15 Mak 4:21; Luk 8:16; 11:33Mentepm ake mpa la wakg pa atom ik kuntuk mipmapm pa ik aur pa, kalpis. Mpa la atom erki kaino kwa ti eng len wrongkwail a rka wan pa. 16 5:16 Epe 5:8-9; 1 Pi 2:12Kipm am kolen wakg pake, mpa nuruk iklen tu wrongkwail. Eng mpa tu ri kwap wor a kipm ak pa tu ngkit nang a Yan akipmen kaino anong wor.”
Yangkipm titnongket wrongkwail a Maur Wailen la pa, pa am kai okarke kai Sisas tike
17 5:17 Rom 3:31Sisas kil la kolpa atom wa kil wa lala, “Ampur kipm akwonalmpen la kupm nar eng ungkwan yangkipm titnongket a Moses a yangkipm a tu melnum okwripm a Maur Wailen kaling plan tu pa. Kupm ake nar eng la ungkwan pa, kalpis. Kupm nar eng la kunun ik titnongketel yangkipm wrongkwail pa eng palng kai iklale. 18 5:18 Luk 16:17; 21:33Kupm lanakepm aklale wrisen. Kitnong a kanokg ti pa ikga kai plalng. Pake ikgake yangkipm titnongket ketn ur aki krakg ur a ak nira yangkipm a Maur Wailen ti ikga kai am pa, kalpis. Ikgam itna kolpa kai ngko wang a kweikwei wrongkwail a la pa palng. 19 5:19 Sem 2:10Kol melnum ur kil tulpulng yangkipm waiketn ur a ela kai wrkapm a Maur Wailen kil, a wa kil kiling planten eng tu kunun irir kolen kil pa pipa, ikga kil uwi nang wusok itna kuin a tu a Maur Wailen ikgalen ipma atuwen. Pake mla ur a kil kanun a kaling plan tu eng yangkipm titnongket wrongkwail alkil pa, ikga kil uwi nang wailen itna kuin a tu a Maur Wailen ikgalen ipma atuwen. 20 Kol tu melnum a aroaro wonel tu yangkipm a Moses, a tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa, tu ariwe nikgwalpm ute wor a Maur Wailen, pake ake tu kanun ariworwor. Kupm lanakepm aklale la, kol kipm ti ake kanun nikgwalpm ute wor a Maur Wailen pa angen tu melnum a arpmen yangkipm yiprokgen a Moses pa, kipm ikgake kawor anong wor a Maur Wailen kil ikgalen pa.”
Ipma wakget
(Luk 12:57-59)
21 5:21 Taku 20:13; Yang 5:17Sisas kil la pa plalng wa kil wa la kil, “Kipm atning yangkipm titnongket a pikekg lanaki tu mamikg mamin mansan akipmen ep ak ai la, 'Ampur almpor melnum amo. Wa kol mla ur ilmpor melnum imo pa, mpa tu iyewel kai ntokg yangkipm, atom kil mpa uwi paipm.' 22 5:22 1 Son 3:15Kupm pa lanakepm kolkilke la, mla ur ipma wakget eng wusok aki wailen alkil kolti pa, mpa tu iyewel kai itni ntokg yangkipm, atom kil mpa uwi paipm yat. A mla ur a wa rku wusok aki wailen alkil pa la, kil wor kalpmel, pa ikga tu iyewel kai ntokg yangkipm kaikuten wail itni tu mring man tukgunakgen a itna ep. A wa mla ur a kil la wusok aki wailen alkil pa la, kil melnum titno, pa kil ikga kai anong paipm a wakg atne.
23 5:23 Mak 11:25Kol kitn la iye kweikwei kawor yalming a Maur Wailen pa eng uk wor kil pa, ari wa kitn wonuwen wusok aki wailen ur alkitn a nikgwalpm paipm eng kitn pa. 24 Kolpa pati, elng kweikwei pa ermpi papen, a kitn kai la ipma wris nimpon kil pa, plalng pipa, kitn yaper kul uk kweikwei pa kai eng ukwor Maur Wailen pa.
25 Wa kol melnum ur la nti kitn ntokg yangkipm pa, ntiwel ntokg itatu! Kipmekg la or ya pa kai eng la ntokg yangkipm itni mring man pa, kitn ntiwel la yangkipm pa kai ipma wris pinterng, eng mpa kipmekg or yangkipm pa kai imo. Kalpis pa pati, mpa kil iyeweitn kai ntokg yangkipm pa itni tu mring man pa atom, mpa wa tu pa elng kitn kai wam a tu nepimpalo, atom tu pa iyeweitn kai rpmi wan tipmining. 26 Kupm lanakeitn aklale la, kitn ikga rpma akampen akalmpe marpm kol a tu la pa kai plalng pipa, tu ungkwanteitn kul or en.”
Angkli arkul tita
27 5:27 Taku 20:14; Yang 5:18”Kipm atning yangkipm titnongket a pikekg lanaki tu mamikg mamin mansan akipmen ep ak ai la, 'Ampur angkli arkul tita.' 28 Tu pa lanakepm kolpake, kupm kil lanakepm kolkil, kol melnum ur ri ngkowe kin ur pa pipa, pa kawor nol nikgwalpm akilen pa am kil angkli arkul kin pa yat ase.
29 5:29 Mat 18:9; Mak 9:47Kol wulmpa wompel akitnen pa rkolngkeitn iye kai ngko eng ntokg paipmpaipm pa, inen ngkli kai ai. Wor kol a kitn ungkwan kwei ur wris a num akitnen ti kolti. A paipm eng kol a tu ngkli num alkitnen ti kimeket elng kinar anong paipm pa. 30 5:30 Mat 18:8; Mak 9:43Wa kolen wam wompel akitn pa rkolngkeitn iye kai ngko eng ntokg paipmpaipm pa, wangket ngkli kai ai. Wor kol a kitn nuurng wam wompel wris pake, a paipm eng kol a kitn uk num alkitnen ti kimeket elng kinar anong paipm pa.”
Ungkwan kin
(Mat 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18)
31 5:31 Yang 24:1-4; Mak 10:4”Kipm atning yangkipm pikekg la ep pa la, 'Melnum la ungkwan kin alkil pa, mpa kil lkel wrkapm wompel ur a ik ngketen kil ti atom ungkwan kin pa kai.' 32 5:32 1 Kor 7:10-11Tu pa lanakepm kolpake, kupm kil lanakepm kolkil: kol kin alkil kil ikwap numkropis a uk numpaipm kamel pa, pa kil antiwe ungkwantel. Pake kin pa ake kil akwap kolpa pa, pa ampur kil ungkwantel. Kolpa mpa kil antokg kin pa angko eng kil kai angkli arkul kipman ur ai. A wa kol kipman ur wa uwi kin ur a kipman ep ungkwan pa iye pa, pa kil angkli arkul kin pa.”
Ampur naren kwei ur
33 5:33 Lipai 19:12; Angk 30:2; Yang 23:21”Kipm atning yangkipm titnongket a pikekg lanaki tu mamikg mamin mansan akipmen ep ak ai la kolkil la, 'Kol kipm naren kwei ur pa, ampur kipm angketen yangkipm a kipm naren pa. Kipm ntokg kuina ur a pikekg kipm naren pawo, eng ntei, kipm naren nang a Wailen.' 34 5:34 Aisaia 66:1; Mat 23:22; Sem 5:12Tu pa lanakepm kolpake, kupm kil lanakepm kolkil la, ampur kipm naren kuina ur a kipm antokg pa. Ampur kipm naren atom wam kaino kwa pa, pa wrik a Maur Wailen awi nang wailen arpme eng ikgalento. 35 5:35 Nang 48:2; Aisaia 66:1Aki naren kanokg ti pa, pa wrik a kil elng nepm atne, aki naren anong wail Serusalem pa, pa anong wail a Melnum Tukgunakg Wailen amentepmen. 36 A wa ampur kipm naren wam kaino tukgunakg akipmen ti. Kipm itna tukgunakg waipmun pa kaingkai, kai werk almpepm pa, pa ake kipm ti antokg, pa Maur Wailen alkil antokg. 37 Kolpa ti kitn la la kuina ur pa, kitn la iklale kolti. Kitn la kalpis pa, kitn la kalpis kolti. Kitn naren kwei ur eng ak titnongketel yangkipm pa pati, pa nikgwalpm a Maur Paipm.”
Ampur akalmpe paipm a melnum antokgtepm pa
(Luk 6:29-30)
38 5:38 Taku 21:24; Lipai 24:20; Yang 19:21”Kipm atning yangkipm pikekg la ep pa la, 'Kol melnum ur ntokg wulmpa wompel akitnen pa paipm pa, mpa kitn ikilmpe ntokg wulmpa wompel akilen pa paipm yat. Wa melnum ur kil kipor oktelp akitnen pa, mpa wa kitn ikilmpe kipor oktelp akilen pa.' 39 Tu pa lanakepm kolpake, kupm ti lanakepm kolkil: ampur kipm akalmpe melnum a antokgtepm paipm pa. Melnum ur oreitn kai tangkwei wompel pa, wa plelng wompel pa lkel eng kil oreitn. 40 A wa kol melnum ur kil uwi kitn ti iye kai ntokg yangkipm eng la uwi apm a kitn nowe angkaino ti nar pa, iner, lkel o! A wa lkel apm a kitn nowe eng wropuk ti pa wa kai iken pa! 41 Wa kol melnum ur wa erkisen kitn ti la ntiwel iyentel kweikwei ur pa iye kai ketn ti, pa wa ntiwel iye kai ketn ai! 42 Kol melnum ur kil isenteitn la uwi kwei ur pa, pa kitn lkel kolti! A melnum la isenteitn la uwi kwei ur akitnen ti iye kai ik ntokg kwei ur atom wa iyenteitn kul pa, ampur kitn langkin, kitn lkel kolti!”
Plan ipma wor wakrongen wrongmanto
(Luk 6:27-28,32-36)
43 5:43 Lipai 19:18”Kipm atning yangkipm pikekg la ep pa la, 'Kipm mpa plan ipma wor wakrongen yiprokgen alkipm pake, kipm mpa kirken kamel mis a wrongmanto pa.' 44 5:44 Taku 23:4-5; Luk 23:34; Kwap 7:60; Rom 12:14,20Tu pa lanakepm kolpake, kupm kil lanakepm kolkil: kipm mpa plan ipma wor wakrongen tu wrongmanto alkipm pa, a kipm mpa oklala niki Wailen eng mpa kil ngklin tu melnum a antokgtepm paipm pa, 45 eng mpa tu riwepm la kipm pa warim a Yan kaino kitnong. Kipm mpa plan ipma wor wakrongen melnum wor a melnum paipm. Eng ntei, Maur Wailen kil pa antokg takgni el eng akangklin melnum wor a melnum paipm, a wa antokg u awei eng akangklin mentepm plalngen, melnum ute wor a melnum a antokg paipm. 46 Kol kipm plan ipma wor wakrongen tu a plan ipma wor wakrongen kipm pa kolti, pa Maur Wailen ake mpa lkepm kweikwei ur ikilmpe kwap a kipm ak kolpa. Ti tu melnum a awi marpmel kipm pa am wa antokg kolpake. 47 Kol kipm plan ipma wor tu yiprokgen alkipm ti kolti, a ake kipm plan ipma wor tu mlaur kamel misen ai pa, pa ake kipm ak kuina ur manet kolai. Tu a ake ukipma pa am ak kolpa yat pake. 48 5:48 Lipai 19:2; Yang 18:13Kolpa ti kipm rpmi wriwen wor yek kimeket kolen Yan akipmen a rpma wriwen yek kimeket wor kaino kitnong pa!”
5:3 5:3 Aisaia 57:15
5:4 5:4 Aisaia 61:2-3; Amp 7:17
5:5 5:5 Nang 37:11
5:6 5:6 Aisaia 55:1-2
5:12 5:12 2 Por 36:16; Kwap 7:52
5:15 5:15 Mak 4:21; Luk 8:16; 11:33
5:16 5:16 Epe 5:8-9; 1 Pi 2:12
5:21 5:21 Taku 20:13; Yang 5:17
5:22 5:22 1 Son 3:15
5:27 5:27 Taku 20:14; Yang 5:18
5:31 5:31 Yang 24:1-4; Mak 10:4
5:32 5:32 1 Kor 7:10-11
5:33 5:33 Lipai 19:12; Angk 30:2; Yang 23:21
5:34 5:34 Aisaia 66:1; Mat 23:22; Sem 5:12
5:35 5:35 Nang 48:2; Aisaia 66:1
5:38 5:38 Taku 21:24; Lipai 24:20; Yang 19:21
5:43 5:43 Lipai 19:18
5:44 5:44 Taku 23:4-5; Luk 23:34; Kwap 7:60; Rom 12:14,20
5:48 5:48 Lipai 19:2; Yang 18:13