3
Qɵmüldürgüqi Yǝⱨyaning tǝlim berixi
Mar. 1:1-8; Luⱪa 3:1-9; 15-17; Yⱨ. 1:19-28
Xu qaƣlarda, qɵmüldürgüqi Yǝⱨya Yǝⱨudiyǝdiki qɵl-bayawanƣa kelip«Xu qaƣlarda, qɵmüldürgüqi Yǝⱨya Yǝⱨudiyǝdiki qɵl-bayawanƣa kelip...» — «Yǝⱨya» ibraniy wǝ grek tillirida «Yuⱨanna» («Pǝrwǝrdigarning xǝpⱪiti» degǝn mǝnidǝ) bilǝn ipadilinidu. «Yǝⱨya» degǝn isim oⱪurmǝnlǝrgǝ muxu xǝklidǝ tonux bolƣanliⱪi üqün uni muxu tǝrjimidǝ ixlǝttuⱪ («Yǝⱨya» ǝsli ǝrǝbqǝ sɵz idi).  Mar. 1:4; Luⱪa 3:3. kixilǝrgǝ:
— Towa ⱪilinglar! Qünki ǝrx padixaliⱪi yeⱪinlixip ⱪaldi! — dǝp jakarlaxⱪa baxlidi.«... ǝrx padixaliⱪi yeⱪinlixip ⱪaldi!» — Injilda baxtin-ahir «ǝrx padixaliⱪi» yaki «asmanning padixaⱨliⱪi» dǝp tilƣa elinidu. Grek tilida daim «asmanlarning padixaⱨliⱪi» degǝn xǝklidǝ elinidu. Qünki qɵmüldürgüqi Yǝⱨya bolsa ilgiri Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr bexaritidǝ kɵrsǝtkǝn kixining dǝl ɵzi bolup: —
«Bayawanda towlaydiƣan bir kixining:
Rǝbning yolini tǝyyarlanglar,
Uning qiƣir yollirini tüptüz ⱪilinglar! — degǝn awazi anglinidu».«Bayawanda towlaydiƣan bir kixining: Rǝbning yolini tǝyyarlanglar, uning qiƣir yollirini tüptüz ⱪilinglar! — degǝn awazi anglinidu» — «Yǝx.» 40:3.  Yǝx. 40:3; Mar. 1:3; Luⱪa 3:4; Yⱨ. 1:23.
 
Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝr tɵgǝ yungidin ⱪilinƣan kiyim kiygǝn, beligǝ kɵn tasma baƣliƣanidi. Yǝydiƣini bolsa qekǝtkilǝr bilǝn yawa ⱨǝrǝ ⱨǝsili idi.Mar. 1:6. Əmdi Yerusalem xǝⱨiri, pütün Yǝⱨudiyǝ ɵlkisi wǝ pütkül Iordan dǝrya wadisining ǝtrapidiki kixilǝr uning aldiƣa kelixip, gunaⱨlirini iⱪrar ⱪilixti wǝ uning ɵzlirini Iordan dǝryasida qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilixti.«... Yǝⱨyaning ɵzlirini Iordan dǝryasida qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilixti» — bu yǝrdǝ eytilƣan qɵmüldürüx kixilǝrning: (1) ɵz gunaⱨliriƣa towa ⱪilƣanliⱪini; (2) Hudaning padixaⱨliⱪining yeⱪinlaxⱪanliⱪiƣa wǝ xundaⱪla (3) Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨning yeⱪinlaxⱪanliⱪiƣa iman kǝltürüxini ipadilǝytti (ahirⱪi nuⱪta Injildiki keyinki mǝzmunda ispatlinidu).  Mar. 1:5.
Lekin Pǝrisiy wǝ Saduⱪiy mǝzⱨipidikilǝrdin kɵplirining uning qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilƣili kǝlgǝnlikini kɵrginidǝ u ularƣa:
— Əy yilanlarning baliliri! Kim silǝrni Hudaning qüxüx aldida turƣan ƣǝzipidin ⱪeqinglar dǝp agaⱨlandurdi?!«Lekin Pǝrisiy wǝ Saduⱪiy mǝzⱨipidikilǝrdin kɵplirining uning qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilƣili kǝlgǝn...» — «Pǝrisiy» wǝ «Saduⱪiy» toƣruluⱪ: — Yǝⱨudiylar arisidiki ikki mǝzⱨǝpning kixiliri. Tǝbirlǝrdiki «Pǝrisiy» wǝ «Saduⱪiy»ƣa ⱪaralsun. «Kim silǝrni Hudaning qüxüx aldida turƣan ƣǝzipidin ⱪeqinglar dǝp agaⱨlandurdi?!» — bu kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp, ǝlwǝttǝ; mǝnisi bǝlkim «Towa ⱪilmay, Hudadin kelidiƣan ƣǝzǝptin ⱪeqip ⱪutulux üqün qɵmüldürüxni ⱪobul ⱪilayli degininglar ⱪandaⱪ gǝp?!».  Mat. 12:34; 23:33; Luⱪa 3:7.
Əmdi towiƣa layiⱪ mewini kǝltürünglar!«Əmdi towiƣa layiⱪ mewini kǝltürünglar!» — «towiƣa layiⱪ mewǝ» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.  Luⱪa 3:8. Wǝ ɵz iqinglarda: «Bizning atimiz bolsa Ibraⱨimdur!» dǝp hiyal ⱪilip yürmǝnglar; qünki Mǝn xuni silǝrgǝ eytip ⱪoyayki, Huda Ibraⱨimƣa muxu taxlardinmu pǝrzǝntlǝrni apiridǝ ⱪilalaydu.«Ɵz iqinglarda: «Bizning atimiz bolsa Ibraⱨimdur!» dǝp hiyal ⱪilip yürmǝnglar!» — «Atimiz Ibraⱨim bardur!» — demǝk, «Biz uluƣ Ibraⱨimning ǝwladliri bolƣan «uluƣ Yǝⱨudiy milliti»», «Biz ⱨeqnemǝ ⱪilmisaⱪmu Huda aldida «Uningƣa has alaⱨidǝ ⱨǝlⱪ» boliwerimiz» degǝn pozitsiyini bildüridu.  Yⱨ. 8:39.
10 Palta alliⱪaqan dǝrǝhlǝrning yiltiziƣa tǝnglǝp ⱪoyuldi; yahxi mewǝ bǝrmǝydiƣan ⱨǝrⱪaysi dǝrǝhlǝr kesilip otⱪa taxlinidu. «Palta alliⱪaqan dǝrǝhlǝrning yiltiziƣa tǝnglǝp ⱪoyuldi» — Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝrning bu uluƣ sɵzi wǝ 12-ayǝttiki keyinki bexariti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. Uning xu bayani «Hudaning ƣǝzipi ǝmdi silǝrgǝ yetip kelix aldida» degǝn asasiy mǝnini bildüridu.  Mat. 7:19; Yⱨ. 15:6. 11 Mǝn dǝrwǝⱪǝ silǝrni towa ⱪilixinglar üqün suƣa qɵmüldürimǝn. Lekin mǝndin keyin kǝlgüqi zat mǝndin ⱪudrǝtliktur. Mǝn ⱨǝtta uning kǝxini kɵtürüxkimu layiⱪ ǝmǝsmǝn; u silǝrni Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa ⱨǝm otⱪa qɵmüldüridu. Mar. 1:7; Luⱪa 3:16; Yⱨ. 1:15,26; Ros. 1:5; 11:16; 19:4. 12 Uning soruƣuqi küriki ⱪolida turidu; u ɵz haminini topa-samandin tǝltɵküs tazilaydu, sap buƣdayni ambarƣa yiƣidu, ǝmma topa-samanni ɵqmǝs otta kɵydürüwetidu, — dedi.
 
Əysaning qɵmüldürülüxi
Mar. 1:9-11; Luⱪa 3:21-22
13 Xu waⱪitta, Əysa Yǝⱨyadin qɵmüldürülüxni ⱪobul ⱪilix üqün Galiliyǝ ɵlkisidin Iordan dǝryasi boyiƣa, uning yeniƣa kǝldi. Mar. 1:9; Luⱪa 3:21. 14 Biraⱪ Yǝⱨya qɵmüldürüxkǝ unimay uni tosup:
— Əsli qɵmüldürülüxni mǝn sǝndin ⱪobul ⱪilixim kerǝk idi, biraⱪ sǝn mening aldimƣa kǝpsǝnƣu? — dedi.
15 Lekin Əysa uningƣa jawabǝn: — Ⱨazirqǝ xuningƣa yol ⱪoyƣin; qünki ⱨǝⱪⱪaniyliⱪning barliⱪ tǝlǝplirini ǝmǝlgǝ axurux üqün, xundaⱪ ⱪiliximizƣa toƣra kelidu, — dedi.
Xuning bilǝn, Yǝⱨya uningƣa yol ⱪoydi. 16 Wǝ Əysa qɵmüldürülüp bolupla, sudin qiⱪti; u sudin qiⱪixi bilǝn mana, ǝrxlǝr uningƣa eqilip, Hudaning Roⱨi kǝptǝr ⱪiyapitidǝ ǝrxtin qüxüp, üstigǝ ⱪonuwatⱪanliⱪini kɵrdi. «Əysa qɵmüldürülüp bolupla, sudin qiⱪti...» — nemixⱪa Əysa Yǝⱨyaning qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪildi? «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ bu toƣruluⱪ azraⱪ tohtilimiz. «Hudaning Roⱨi kǝptǝr ⱪiyapitidǝ ǝrxtin qüxüp..» — yaki «... pahtǝk ⱪiyapitidǝ qüxüp...». Grek tilida bu ⱪux «peristera» dǝp atilidu. «Peristera» grek tilida ⱨǝm kǝptǝrni ⱨǝm pahtǝknimu kɵrsitidu.  Yǝx. 11:2; 42:1; Yⱨ. 1:32. 17 Wǝ mana, ǝrxtin bir awaz: — «Bu Mening sɵyümlük oƣlum, Mǝn uningdin toluⱪ hursǝnmǝn!» — dǝp anglandi.Yǝx. 42:1; Mat. 12:18; 17:5; Mar. 1:11; Luⱪa 9:35; Kol. 1:13; 2Pet. 1:17.   


Hǝritǝ - Mǝsiⱨning dǝwridǝ, Ⱪanaan (Israiliyǝ) zemini
 
 

3:1 «Xu qaƣlarda, qɵmüldürgüqi Yǝⱨya Yǝⱨudiyǝdiki qɵl-bayawanƣa kelip...» — «Yǝⱨya» ibraniy wǝ grek tillirida «Yuⱨanna» («Pǝrwǝrdigarning xǝpⱪiti» degǝn mǝnidǝ) bilǝn ipadilinidu. «Yǝⱨya» degǝn isim oⱪurmǝnlǝrgǝ muxu xǝklidǝ tonux bolƣanliⱪi üqün uni muxu tǝrjimidǝ ixlǝttuⱪ («Yǝⱨya» ǝsli ǝrǝbqǝ sɵz idi).

3:1 Mar. 1:4; Luⱪa 3:3.

3:2 «... ǝrx padixaliⱪi yeⱪinlixip ⱪaldi!» — Injilda baxtin-ahir «ǝrx padixaliⱪi» yaki «asmanning padixaⱨliⱪi» dǝp tilƣa elinidu. Grek tilida daim «asmanlarning padixaⱨliⱪi» degǝn xǝklidǝ elinidu.

3:3 «Bayawanda towlaydiƣan bir kixining: Rǝbning yolini tǝyyarlanglar, uning qiƣir yollirini tüptüz ⱪilinglar! — degǝn awazi anglinidu» — «Yǝx.» 40:3.

3:3 Yǝx. 40:3; Mar. 1:3; Luⱪa 3:4; Yⱨ. 1:23.

3:4 Mar. 1:6.

3:6 «... Yǝⱨyaning ɵzlirini Iordan dǝryasida qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilixti» — bu yǝrdǝ eytilƣan qɵmüldürüx kixilǝrning: (1) ɵz gunaⱨliriƣa towa ⱪilƣanliⱪini; (2) Hudaning padixaⱨliⱪining yeⱪinlaxⱪanliⱪiƣa wǝ xundaⱪla (3) Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨning yeⱪinlaxⱪanliⱪiƣa iman kǝltürüxini ipadilǝytti (ahirⱪi nuⱪta Injildiki keyinki mǝzmunda ispatlinidu).

3:6 Mar. 1:5.

3:7 «Lekin Pǝrisiy wǝ Saduⱪiy mǝzⱨipidikilǝrdin kɵplirining uning qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪilƣili kǝlgǝn...» — «Pǝrisiy» wǝ «Saduⱪiy» toƣruluⱪ: — Yǝⱨudiylar arisidiki ikki mǝzⱨǝpning kixiliri. Tǝbirlǝrdiki «Pǝrisiy» wǝ «Saduⱪiy»ƣa ⱪaralsun. «Kim silǝrni Hudaning qüxüx aldida turƣan ƣǝzipidin ⱪeqinglar dǝp agaⱨlandurdi?!» — bu kinayilik, ⱨǝjwiy gǝp, ǝlwǝttǝ; mǝnisi bǝlkim «Towa ⱪilmay, Hudadin kelidiƣan ƣǝzǝptin ⱪeqip ⱪutulux üqün qɵmüldürüxni ⱪobul ⱪilayli degininglar ⱪandaⱪ gǝp?!».

3:7 Mat. 12:34; 23:33; Luⱪa 3:7.

3:8 «Əmdi towiƣa layiⱪ mewini kǝltürünglar!» — «towiƣa layiⱪ mewǝ» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

3:8 Luⱪa 3:8.

3:9 «Ɵz iqinglarda: «Bizning atimiz bolsa Ibraⱨimdur!» dǝp hiyal ⱪilip yürmǝnglar!» — «Atimiz Ibraⱨim bardur!» — demǝk, «Biz uluƣ Ibraⱨimning ǝwladliri bolƣan «uluƣ Yǝⱨudiy milliti»», «Biz ⱨeqnemǝ ⱪilmisaⱪmu Huda aldida «Uningƣa has alaⱨidǝ ⱨǝlⱪ» boliwerimiz» degǝn pozitsiyini bildüridu.

3:9 Yⱨ. 8:39.

3:10 «Palta alliⱪaqan dǝrǝhlǝrning yiltiziƣa tǝnglǝp ⱪoyuldi» — Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝrning bu uluƣ sɵzi wǝ 12-ayǝttiki keyinki bexariti toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. Uning xu bayani «Hudaning ƣǝzipi ǝmdi silǝrgǝ yetip kelix aldida» degǝn asasiy mǝnini bildüridu.

3:10 Mat. 7:19; Yⱨ. 15:6.

3:11 Mar. 1:7; Luⱪa 3:16; Yⱨ. 1:15,26; Ros. 1:5; 11:16; 19:4.

3:13 Mar. 1:9; Luⱪa 3:21.

3:16 «Əysa qɵmüldürülüp bolupla, sudin qiⱪti...» — nemixⱪa Əysa Yǝⱨyaning qɵmüldürüxini ⱪobul ⱪildi? «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ bu toƣruluⱪ azraⱪ tohtilimiz. «Hudaning Roⱨi kǝptǝr ⱪiyapitidǝ ǝrxtin qüxüp..» — yaki «... pahtǝk ⱪiyapitidǝ qüxüp...». Grek tilida bu ⱪux «peristera» dǝp atilidu. «Peristera» grek tilida ⱨǝm kǝptǝrni ⱨǝm pahtǝknimu kɵrsitidu.

3:16 Yǝx. 11:2; 42:1; Yⱨ. 1:32.

3:17 Yǝx. 42:1; Mat. 12:18; 17:5; Mar. 1:11; Luⱪa 9:35; Kol. 1:13; 2Pet. 1:17.