Ɵz pikrimizqǝ, Pawlus bu pütün hǝtni ɵz ⱪoli bilǝn yazƣan. 12 Silǝrgǝ hǝtnini ⱪobul ⱪilixni mǝjburlimaⱪqi bolƣanlar, ularning ⱨǝrbiri pǝⱪǝt ɵzlirining taxⱪi ⱪiyapitini pǝrdazlap kɵrsǝtmǝkqi bolƣan, halas; ularning bu mǝⱪsiti pǝⱪǝt «Mǝsiⱨning kresti» tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxliktin ⱪeqixtin ibarǝt, halas. □«Silǝrgǝ hǝtnini ⱪobul ⱪilixni mǝjburlimaⱪqi bolƣanlar, ularning ⱨǝrbiri pǝⱪǝt ɵzlirining taxⱪi ⱪiyapitini pǝrdazlap kɵrsǝtmǝkqi bolƣan, halas» — «ularning ⱨǝrbiri pǝⱪǝt ɵzlirining taxⱪi ⱪiyapitini pǝrdazlap kɵrsǝtmǝkqi bolƣan»lar bolsa nijatⱪa igǝ bolux üqün Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilix kerǝk, degǝn Yǝⱨudiylarning gepidin ⱪorⱪⱪan, ular Yǝⱨudiylarning mahtixiƣa erixixini halaydiƣan kixilǝrdur. «Taxⱪi ⱪiyapǝttǝ» grek tilida «ǝtlǝrdǝ» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu. «ularning bu mǝⱪsiti pǝⱪǝt «Mǝsiⱨning kresti» tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxliktin ⱪeqixtin ibarǝt, halas» — «Mǝsiⱨning kresti tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxlik»: demǝk, «Mǝsiⱨning kresttiki ɵlümi (yaki «krestining bizarliⱪi») tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxlik». Bu ziyankǝxlik Yǝⱨudiylar tǝripidin, ǝlwǝttǝ. «Mǝsiⱨning kresti» degini bolsa, «Mǝsiⱨning krestlǝngǝndǝ bolƣan ⱪurbanliⱪi birdinbir nijat yolidur» degǝn hǝwǝrning ⱪisⱪiqǝ ipadisidur. Xu qaƣda muxu ⱨǝⱪiⱪǝtni tarⱪatⱪuqilarning ⱨǝmmisi Yǝⱨudiylar tǝripidin (wǝ kɵp baxⱪilar tǝripidinmu, ǝlwǝttǝ) ziyankǝxlikkǝ uqraytti. 13 Qünki ular ɵzlirimu hǝtnǝ ⱪilinƣini bilǝn Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilmaydu; lekin ular ǝtliringlardin mahtinix üqün bǝribir silǝrni hǝtnini ⱪobul ⱪildurmaⱪqi bolidu. □«ular ǝtliringlardin mahtinix üqün bǝribir silǝrni hǝtnini ⱪobul ⱪildurmaⱪqi bolidu» — «ǝtliringlardin mahtinix» degǝn ibarini ⱪandaⱪ qüxinimiz? Muxu Yǝⱨudiylar, «Galatiyaliⱪlar gepimizgǝ kirdi, ularƣa hǝtnini ⱪobul ⱪildurup ularni nijat yoliƣa alƣa basturduⱪ!» dǝp baxⱪa Yǝⱨudiylar aldida mahtinixni halaytti. 14 Ɵzümni elip eytsam, Rǝbbimiz Əysa Mǝsiⱨning kresttiki ɵlümidin baxⱪa ⱨeq ix bilǝn mahtanmiƣaymǝn! Qünki Uning kresti wasitisidin bu dunya manga nisbǝtǝn krestlǝngǝn wǝ mǝnmu bu dunyaƣa nisbǝtǝn krestlǝngǝnmǝn. □«Qünki Uning kresti wasitisidin bu dunya manga nisbǝtǝn krestlǝngǝn wǝ mǝnmu bu dunyaƣa nisbǝtǝn krestlǝngǝnmǝn» — «bu dunya manga nisbǝtǝn krestlǝngǝn» degǝn ibarǝ, manga nisbǝtǝn ɵlgǝn, demǝkqi. 15 Qünki Mǝsiⱨ Əysada nǝ hǝtnilik nǝ hǝtnisizlik degǝnlǝr küqkǝ igǝ ǝmǝstur; birdinbir küqkǝ igǝ bolidiƣini pǝⱪǝt yengi bir yaralƣuqidur! □«birdinbir küqkǝ igǝ bolidiƣini pǝⱪǝt yengi bir yaralƣuqidur! » — «yengi bir yaralƣuqi» degǝn ibarǝ «yengi (yaritilƣan) adǝm»ni alaⱨidǝ kɵrsitidu; lekin bu ibarǝ yǝnǝ Mǝsiⱨning ɵlümi arⱪiliⱪ apiridǝ bolƣan ⱨǝrbir «yengi adǝm» wǝ kǝlgüsidǝ pǝyda bolidiƣan yengi asman-zeminni ɵz iqigǝ alidu. ■Mat. 12:50; Yⱨ. 15:14; 2Kor. 5:16; Gal. 5:6; Kol. 3:11. 16 Bu ⱪaidǝ boyiqǝ mangidiƣanlarƣa, ularning ⱨǝmmisigǝ wǝ Hudaning Israiliƣa hatirjǝmlik wǝ rǝⱨim-xǝpⱪǝt bolƣay! □«Bu ⱪaidǝ boyiqǝ mangidiƣanlarƣa, ularning ⱨǝmmisigǝ wǝ Hudaning Israiliƣa hatirjǝmlik wǝ rǝⱨim-xǝpⱪǝt bolƣay!» — «Hudaning Israili» (yaki «Hudaning ⱨǝⱪiⱪiy Israili») — demǝk, baxⱪa bir «Israil» bar. Bizningqǝ bu ibarǝ Israildin, yǝni Yǝⱨudiylar iqidiki Hudaning nijat yolida mangƣan, Mǝsiⱨ Əysani ⱪobul ⱪilƣanlarni (yǝni «Hudaning ⱪaldisi»ni) kɵrsitidu. Ⱪalƣan Yǝⱨudiylar «Israil» bolsimu, «Hudaning Israili» ǝmǝs.
Bǝzi alimlar bu jümlidiki «wǝ»ni «yǝni» dǝp tǝrjimǝ ⱪilip, «Hudaning Israili» pütkül jaⱨandiki Mǝsiⱨkǝ tǝwǝ bolƣanlardin bolƣan jamaǝtni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin bizningqǝ Pawlusning bu ibarisi, «mǝn yuⱪirida bǝzi Yǝⱨudiylar toƣruluⱪ ⱪattiⱪ gǝp ⱪilƣinim bilǝn, ⱨǝmmǝ Yǝⱨudiy xundaⱪ, dǝp oylap kǝtmǝnglar! «Hudaning Israili» bardur!» demǝkqi. ■Zǝb. 125:5. 17 Buningdin keyin ⱨeqkim bu ixlar bilǝn yǝnǝ meni awarǝ ⱪilmisun! Qünki mǝn ɵz bǝdinimdǝ Əysaning yara izlirini kɵtürimǝn!□«... Mǝn ɵz bǝdinimdǝ Əysaning yara izlirini kɵtürimǝn!» — «Əysaning yara izliri» — demǝk, Pawlusning tenidǝ ⱪalƣan yara izliri, yǝni Mǝsiⱨ üqün hux hǝwǝr tarⱪitix yolida tartⱪan azab-oⱪubǝtlirining iznaliridur. Xu tǝrǝptǝ u kɵp yarilanƣan Rǝbbi Əysaƣa ohxaxtur. «Əysaning yara izliri»ning grek tilida ikkinqi mǝnisimu bar: «Əysaning (basⱪan) tamƣisi» — demǝk, Pawlus bu sɵz arⱪiliⱪ ɵzining Əysaƣa pütünlǝy mǝnsup ikǝnlikinimu tǝkitlimǝkqi. ■2Kor. 4:10.
□6:1 «... aranglardiki roⱨiy kixilǝr yuwax-mulayimliⱪ roⱨi bilǝn uni yolidin ⱪayturup kelinglar» — «roⱨiy kixilǝr» yaki «roⱨⱪa tǝwǝ bolƣanlar» bolsa daim Muⱪǝddǝs Roⱨning yetǝkqilikidǝ mangƣan kixilǝrni kɵrsitidu. «Korintliⱪlarƣa (1)»diki «kirix sɵz»imiznimu kɵrüng.
■6:1 Rim. 14:1; 15:1; 1Kor. 9:22.
■6:2 Mat. 11:29; Yⱨ. 13:14; Rim. 15:1; 1Tes. 5:14.
□6:3 «Qünki birsining taraziƣa tohtiƣudǝk ixi bolmay turup ɵzini taraziƣa tohtiƣudǝk dǝp qaƣlisa, u ɵz-ɵzini aldiƣanliⱪ, halas» — 2-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, Pawlusning bu sɵzi ⱨajǝtmǝnlǝrgǝ yaki moⱨtaj bolƣanlarƣa yardǝm ⱪolini ⱨeq uzartmaydiƣan adǝmlǝrni kɵzdǝ tutup eytilƣan.
□6:4 «xuning bilǝn baxⱪilarningkidin ǝmǝs, bǝlki...» — yaki «xuning bilǝn ɵzini baxⱪilar bilǝn selixturmayla, ...».
□6:5 «Qünki ⱨǝrbir adǝm ɵz yükini kɵtürüxi kerǝk» — demǝk, ⱨǝr adǝm ɵzining ixiƣa ɵzi mǝs’ul boluxi kerǝk.
■6:5 Zǝb. 62:12; Yǝr. 17:10; 32:19; Mat. 16:27; Rim. 2:6; 14:12; 1Kor. 3:8; 2Kor. 5:10; Wǝⱨ. 2:23; 22:12.
□6:8 «Ɵz ǝtlirining arzu-ⱨǝwǝslirini ⱪanduruxⱪa uruⱪ qaqⱪan kixi» — grek tilida «ɵz ǝtlirigǝ uruⱪ qaqⱪan kixi». «ɵz ǝtliridin qiriklik ⱨosulini alidu» — yaki «ɵz ǝtliridin ⱨalakǝtni alidu».
□6:10 «bizdǝ pursǝt bolsila, ⱨǝmmǝylǝngǝ, bolupmu etiⱪadtiki ailigǝ mǝnsup bolƣanlarƣa yahxi ixlarni ⱪilip berǝyli» — «etiⱪadtiki ailǝ» bolsa dunyadiki barliⱪ etiⱪadqilar, Hudaning ailisini kɵrsitidu.
□6:11 «Mana, ɵz ⱪolum bilǝn xunqǝ qong ⱨǝrplǝr bilǝn yazƣinimƣa ⱪaranglar!» — nemixⱪa Pawlus buni yazidu? Yuⱪiriⱪi 4:15-ayǝt üstidiki izaⱨatta eytⱪinimizdǝk, Pawlus adǝttǝ pütükqi arⱪiliⱪ hǝtlirini yazƣan (mǝsilǝn, «Rim.» 16:22). Bizningqǝ sǝwǝbi uningda birhil kɵz kesili bar idi. Xuning bilǝn: — (1) Pawlus bu hǝtni yezix jiddiy bolƣaqⱪa, yenida muwapiⱪ pütükqi bolmiƣanliⱪtin ɵz ⱪoli bilǝn hǝtni yezixⱪa mǝjbur bolƣan; (2) hǝtni ⱨǝⱪiⱪǝtǝn ɵzidin kǝlgǝnlikini ispatlax üqün az degǝndimu ahirⱪi ayǝtlǝrni ɵz ⱪoli bilǝn yazdi. Qünki xu qaƣda «sahta rosullar» kɵp idi, ⱨǝtta Pawlusning nami bilǝn sahta hǝtlǝrni yazƣanlar bar idi (2Tes.» 2:2ni kɵrüng). Ɵz pikrimizqǝ, Pawlus bu pütün hǝtni ɵz ⱪoli bilǝn yazƣan.
□6:12 «Silǝrgǝ hǝtnini ⱪobul ⱪilixni mǝjburlimaⱪqi bolƣanlar, ularning ⱨǝrbiri pǝⱪǝt ɵzlirining taxⱪi ⱪiyapitini pǝrdazlap kɵrsǝtmǝkqi bolƣan, halas» — «ularning ⱨǝrbiri pǝⱪǝt ɵzlirining taxⱪi ⱪiyapitini pǝrdazlap kɵrsǝtmǝkqi bolƣan»lar bolsa nijatⱪa igǝ bolux üqün Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilix kerǝk, degǝn Yǝⱨudiylarning gepidin ⱪorⱪⱪan, ular Yǝⱨudiylarning mahtixiƣa erixixini halaydiƣan kixilǝrdur. «Taxⱪi ⱪiyapǝttǝ» grek tilida «ǝtlǝrdǝ» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu. «ularning bu mǝⱪsiti pǝⱪǝt «Mǝsiⱨning kresti» tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxliktin ⱪeqixtin ibarǝt, halas» — «Mǝsiⱨning kresti tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxlik»: demǝk, «Mǝsiⱨning kresttiki ɵlümi (yaki «krestining bizarliⱪi») tüpǝylidin bolƣan ziyankǝxlik». Bu ziyankǝxlik Yǝⱨudiylar tǝripidin, ǝlwǝttǝ. «Mǝsiⱨning kresti» degini bolsa, «Mǝsiⱨning krestlǝngǝndǝ bolƣan ⱪurbanliⱪi birdinbir nijat yolidur» degǝn hǝwǝrning ⱪisⱪiqǝ ipadisidur. Xu qaƣda muxu ⱨǝⱪiⱪǝtni tarⱪatⱪuqilarning ⱨǝmmisi Yǝⱨudiylar tǝripidin (wǝ kɵp baxⱪilar tǝripidinmu, ǝlwǝttǝ) ziyankǝxlikkǝ uqraytti.
□6:13 «ular ǝtliringlardin mahtinix üqün bǝribir silǝrni hǝtnini ⱪobul ⱪildurmaⱪqi bolidu» — «ǝtliringlardin mahtinix» degǝn ibarini ⱪandaⱪ qüxinimiz? Muxu Yǝⱨudiylar, «Galatiyaliⱪlar gepimizgǝ kirdi, ularƣa hǝtnini ⱪobul ⱪildurup ularni nijat yoliƣa alƣa basturduⱪ!» dǝp baxⱪa Yǝⱨudiylar aldida mahtinixni halaytti.
□6:14 «Qünki Uning kresti wasitisidin bu dunya manga nisbǝtǝn krestlǝngǝn wǝ mǝnmu bu dunyaƣa nisbǝtǝn krestlǝngǝnmǝn» — «bu dunya manga nisbǝtǝn krestlǝngǝn» degǝn ibarǝ, manga nisbǝtǝn ɵlgǝn, demǝkqi.
□6:15 «birdinbir küqkǝ igǝ bolidiƣini pǝⱪǝt yengi bir yaralƣuqidur! » — «yengi bir yaralƣuqi» degǝn ibarǝ «yengi (yaritilƣan) adǝm»ni alaⱨidǝ kɵrsitidu; lekin bu ibarǝ yǝnǝ Mǝsiⱨning ɵlümi arⱪiliⱪ apiridǝ bolƣan ⱨǝrbir «yengi adǝm» wǝ kǝlgüsidǝ pǝyda bolidiƣan yengi asman-zeminni ɵz iqigǝ alidu.
■6:15 Mat. 12:50; Yⱨ. 15:14; 2Kor. 5:16; Gal. 5:6; Kol. 3:11.
□6:16 «Bu ⱪaidǝ boyiqǝ mangidiƣanlarƣa, ularning ⱨǝmmisigǝ wǝ Hudaning Israiliƣa hatirjǝmlik wǝ rǝⱨim-xǝpⱪǝt bolƣay!» — «Hudaning Israili» (yaki «Hudaning ⱨǝⱪiⱪiy Israili») — demǝk, baxⱪa bir «Israil» bar. Bizningqǝ bu ibarǝ Israildin, yǝni Yǝⱨudiylar iqidiki Hudaning nijat yolida mangƣan, Mǝsiⱨ Əysani ⱪobul ⱪilƣanlarni (yǝni «Hudaning ⱪaldisi»ni) kɵrsitidu. Ⱪalƣan Yǝⱨudiylar «Israil» bolsimu, «Hudaning Israili» ǝmǝs. Bǝzi alimlar bu jümlidiki «wǝ»ni «yǝni» dǝp tǝrjimǝ ⱪilip, «Hudaning Israili» pütkül jaⱨandiki Mǝsiⱨkǝ tǝwǝ bolƣanlardin bolƣan jamaǝtni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin bizningqǝ Pawlusning bu ibarisi, «mǝn yuⱪirida bǝzi Yǝⱨudiylar toƣruluⱪ ⱪattiⱪ gǝp ⱪilƣinim bilǝn, ⱨǝmmǝ Yǝⱨudiy xundaⱪ, dǝp oylap kǝtmǝnglar! «Hudaning Israili» bardur!» demǝkqi.
□6:17 «... Mǝn ɵz bǝdinimdǝ Əysaning yara izlirini kɵtürimǝn!» — «Əysaning yara izliri» — demǝk, Pawlusning tenidǝ ⱪalƣan yara izliri, yǝni Mǝsiⱨ üqün hux hǝwǝr tarⱪitix yolida tartⱪan azab-oⱪubǝtlirining iznaliridur. Xu tǝrǝptǝ u kɵp yarilanƣan Rǝbbi Əysaƣa ohxaxtur. «Əysaning yara izliri»ning grek tilida ikkinqi mǝnisimu bar: «Əysaning (basⱪan) tamƣisi» — demǝk, Pawlus bu sɵz arⱪiliⱪ ɵzining Əysaƣa pütünlǝy mǝnsup ikǝnlikinimu tǝkitlimǝkqi.