Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Matta 16

Pǝrisiylǝrning «mɵjizilik alamǝt» kɵrsitixni tǝlǝp ⱪilixi

Mar. 8:11-13; Luⱪa 12:54-56

1 Əmdi pǝrisiylǝr bilǝn Saduⱪiylar uni sinax mǝⱪsitidǝ yeniƣa kelip, uningdin bizgǝ asmandin mɵjizilik bir alamǝt kɵrsǝtsǝng, dǝp tǝlǝp ⱪilixti.□ ■ 2 Biraⱪ Əysa ularƣa mundaⱪ dedi:

— Kǝqⱪurun silǝr ⱪizil xǝpǝⱪni kɵrgininglarda, «Ⱨawa ǝtǝ oquⱪ bolidu» dǝysilǝr■ 3 wǝ ǝtigǝndǝ: «Bügün boran qiⱪidu, qünki asmanning rǝnggi ⱪizil ⱨǝm tutuⱪ», dǝysilǝr. Asman rǝnggi-royini pǝrⱪ etǝlǝysilǝr-yu, lekin bu zamanda yüz beriwatⱪan alamǝtlǝrni pǝrⱪ etǝlmǝysilǝr! 4 Rǝzil ⱨǝm zinahor bu dǝwr «mɵjizilik bir alamǝt»ning kɵristilixini istǝp yüridu. Biraⱪ bu dǝwrdikilǝrgǝ «Yunus pǝyƣǝmbǝrdǝ kɵrülgǝn mɵjizilik alamǝt»din baxⱪa ⱨeqⱪandaⱪ mɵjizilik alamǝt kɵrsitilmǝydu.

Andin u ularni taxlap qiⱪip kǝtti.□ ■

«Eqitⱪu» bolƣan eziⱪtu tǝlimdin ⱨoxyar bolux

Mar. 8:14-21

5 Muhlisliri dengizning u ⱪetiƣa ɵtkinidǝ, nan eliwelixni untuƣanidi. 6 Əysa ularƣa:

— Ⱨoxyar bolunglar, Pǝrisiylǝr bilǝn Saduⱪiylarning eqitⱪusidin eⱨtiyat ⱪilinglar, — dedi.■

7 Muhlislar ɵzara mulaⱨizilixip:

— Nan ǝkǝlmigǝnlikimiz üqün buni dǝwatsa kerǝk, — deyixti.

8 Əysa ularning nemǝ deyixiwatⱪanliⱪini bilip mundaⱪ dedi:

— Əy ixǝnqi ajizlar! Nemǝ üqün nan ǝkǝlmigǝnlikinglar toƣrisida mulaⱨizǝ ⱪilisilǝr? 9 Tehiqǝ qüxǝnmidinglarmu? Bǝx nan bilǝn bǝx ming kixining toyƣuzulƣanliⱪi, ⱪanqǝ sewǝt ozuⱪ yiƣiwalƣanliⱪinglar esinglardin qiⱪtimu? ■ 10 Yǝttǝ nan bilǝn tɵt ming kixining toyƣuzulƣanliⱪi, yǝnǝ ⱪanqǝ qong sewǝt ozuⱪ yiƣiwalƣanliⱪinglarmu esinglardin qiⱪtimu? ■ 11 Silǝr ⱪandaⱪmu mening silǝrgǝ: «Pǝrisiylǝr bilǝn Saduⱪiylarning eqitⱪusidin eⱨtiyat ⱪilinglar» deginimning nan toƣruluⱪ ǝmǝslikini qüxǝnmǝysilǝr?

12 Muhlislar xundila uning nandiki eqitⱪudin ǝmǝs, bǝlki Pǝrisiylǝr bilǝn Saduⱪiylarning tǝlimidin eⱨtiyat ⱪilixni eytⱪanliⱪini qüxinip yǝtti.

Petrusning Əysani Mǝsiⱨ dǝp tonuxi

Mar. 8:27-30; Luⱪa 9:18-21

13 Əysa Ⱪǝysǝriyǝ-Filippi rayoniƣa kǝlginidǝ, u muhlisliridin:

Kixilǝr mǝn Insan’oƣlini kim dǝp bilidikǝn? — dǝp soridi.■

14 Muhlisliri:

— Bǝzilǝr seni qɵmüldürgüqi Yǝⱨya, bǝzilǝr Ilyas pǝyƣǝmbǝr wǝ yǝnǝ bǝzilǝr Yǝrǝmiya yaki baxⱪa pǝyƣǝmbǝrlǝrdin biri dǝp bilidikǝn, — dǝp jawab bǝrdi.■

15 U ulardin:

— Əmdi silǝrqu? Silǝr meni kim dǝp bilisilǝr? — dǝp soridi.

16 Simon Petrus:

— Sǝn Mǝsiⱨ, mǝnggülük ⱨayat Hudaning Oƣli ikǝnsǝn, — dǝp jawab bǝrdi.□ ■

17 Əysa uningƣa:

— Bǝhtliksǝn, i Yunus oƣli Simon! Buni sanga ayan ⱪilƣuqi ⱨeq ǝt-ⱪan igisi ǝmǝs, bǝlki ǝrxtiki Atamdur. □ ■ 18 Mǝn sanga xuni eytayki, sǝn bolsang Petrusdursǝn. Mǝn jamaitimni bu uyultax üstigǝ ⱪurimǝn. Uning üstidin tǝⱨtisaraning dǝrwazilirimu ƣalib kelǝlmǝydu. □ ■ 19 Ərx padixaⱨliⱪining aqⱪuqlirini sanga tapxurimǝn; sǝn yǝr yüzidǝ nemini baƣlisang ǝrxtimu baƣlanƣan bolidu, sǝn yǝr yüzidǝ nemini ⱪoyup bǝrsǝng, ǝrxtimu ⱪoyup berilgǝn bolidu, — dedi.□ ■

20 Bu sɵzlǝrni eytip bolup, u muhlisliriƣa ɵzining Mǝsiⱨ ikǝnlikini ⱨeqkimgǝ tinmasliⱪni tapilidi.

Əysaning ɵlüp tirilidiƣanliⱪini aldin eytixi

Mar. 8:31-9:1; Luⱪa 9:22-27

21 Xu waⱪittin baxlap, Əysa muhlisliriƣa ɵzining Yerusalemƣa ketixi, aⱪsaⱪallar, bax kaⱨinlar wǝ Tǝwrat ustazliri tǝripidin kɵp azab-oⱪubǝt tartixi, ɵltürülüxi muⱪǝrrǝr bolƣanliⱪini, xundaⱪla üqinqi küni tirildürülidiƣanliⱪini ayan ⱪilixⱪa baxlidi.■

22 Xuning bilǝn Petrus uni bir qǝtkǝ tartip, uni ǝyiblǝp:

— Ya Rǝb, sanga rǝⱨim ⱪilinƣay! Bexingƣa bundaⱪ ixlar ⱪǝt’iy qüxmǝydu! — dedi.

23 Lekin u burulup Petrusⱪa ⱪarap:

— Arⱪamƣa ɵt, Xǝytan! Sǝn manga putlikaxangsǝn, sening oyliƣanliring Hudaning ixliri ǝmǝs, insanning ixliridur, — dedi.□ ■

24 Andin Əysa muhlisliriƣa mundaⱪ dedi:

Kimdǝkim manga ǝgixixni halisa, ɵzidin waz keqip, ɵzining krestini kɵtürüp manga ǝgǝxsun! □ ■ 25 Qünki ɵz jenini ⱪutⱪuzmaⱪqi bolƣan kixi qoⱪum jenidin mǝⱨrum bolidu, lekin mǝn üqün ɵz jenidin mǝⱨrum bolƣan kixi uningƣa erixidu.□ ■

26 Qünki bir adǝm pütün dunyaƣa igǝ bolup jenidin mǝⱨrum ⱪalsa, buning nemǝ paydisi bolsun?! U nemisini jeniƣa tegixsun?! □ ■ 27 Qünki Insan’oƣli Atisining xan-xǝripi iqidǝ pǝrixtiliri bilǝn kelix aldida turidu; wǝ u ⱨǝmmǝ adǝmning ɵz ǝmǝllirigǝ tuxluⱪ jawab ⱪayturidu.■

28 Mǝn silǝrgǝ xuni bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, bu yǝrdǝ turƣanlarning arisidin ɵlümning tǝmini tetixtin burun jǝzmǝn Insan’oƣlining ɵz padixaⱨliⱪi bilǝn kǝlgǝnlikini kɵridiƣanlar bardur.□ ■

Matta
<
16
>

□16:1 «Pǝrisiylǝr bilǝn Saduⱪiylar» — «Pǝrisiylǝr» bolsa Tǝwrat ⱪanuniƣa ⱪatmu-ⱪat türlük baxⱪa ⱪaidǝ-nizamlarni ⱪoxⱪan ⱪattiⱪ tǝlǝpqan diniy eⱪim idi. «Saduⱪiylar» degǝn diniy eⱪimining bǝzi tǝrǝpliri ularƣa ohxax bolƣini bilǝn, lekin ular Tǝwrattiki pǝyƣǝmbǝrlǝr ⱪisimlirini ⱪobul ⱪilmay, pǝⱪǝt Tǝwrattiki 1-5-ⱪisimlarni (yǝni Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan ⱪisimlar)ni ⱪobul ⱪilƣan. Ular «ⱪiyamǝt küni», xundaⱪla insanlarning ahirǝttǝ ɵlümdin tirilixini etirap ⱪilmaytti. Adǝttǝ «Pǝrisiylǝr» wǝ «Saduⱪiylar» bir-birigǝ düxmǝnlixip yürǝtti, lekin ular Əysani bir tǝrǝp ⱪilix üqün birlǝxkǝnidi. «bizgǝ asmandin mɵjizilik bir alamǝt kɵrsǝtsǝng» — ular tǝlǝp ⱪilƣan «mɵjizilik alamǝt», Əysaning ⱨǝⱪiⱪiy Mǝsiⱨ ikǝnlikini ispatlaydiƣan bir karamǝtni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.

■16:1 Mat. 12:38; Mar. 8:11; Luⱪa 11:29; 12:54; Yⱨ. 6:30.

■16:2 Luⱪa 12:54.

□16:4 «Yunus pǝyƣǝmbǝrdǝ kɵrülgǝn mɵjizilik alamǝt» — 12:39-40-ayǝtlǝrgǝ ⱪaralsun. «Bu zamanda yüz beriwatⱪan alamǝtlǝr» toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

■16:4 Yun. 2:1; Mat. 12:39; Luⱪa 11:29.

■16:6 Mar. 8:15; Luⱪa 12:1.

■16:9 Mat. 14:17; Mar. 6:38; Luⱪa 9:13; Yⱨ. 6:9.

■16:10 Mat. 15:34.

■16:13 Mar. 8:27; Luⱪa 9:18.

■16:14 Mat. 14:2.

□16:16 «... Mǝnggülük ⱨayat Hudaning oƣli» — grek tilida «tirik Hudaning Oƣli». «Tirik Huda» degǝn ibarǝ Hudani ⱨayat, «ɵlük but ǝmǝs», ⱨǝⱪiⱪiy Huda dǝp tǝkitlǝydu.

■16:16 Yⱨ. 6:69.

□16:17 «... Yunus oƣli Simon!» — grek tilida «... Simon bar-ionaⱨ» («Yunusning oƣli»). Bu Yunus Tǝwrattiki pǝyƣǝmbǝr Yunus ǝmǝs; lekin ⱪiziⱪ bir ix xuki, Petrus wǝ Yunus pǝyƣǝmbǝrning kɵp ortaⱪ yǝrliri bar.

■16:17 Mat. 11:25.

□16:18 «Sǝn bolsang Petrusdursǝn. Mǝn jamaitimni bu uyultax üstigǝ ⱪurimǝn....» — «Petrus»ning mǝnisi «tax» bolup, u «jamaǝtning uli» ǝmǝs. Jamaǝtning uli bolsa Əysa eytⱪan «uyultax» bolup, u yaki ɵzini yaki ɵzigǝ baƣlanƣan iman-etiⱪadini kɵrsitidu. «1Pet.» 2:4-9ni wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «tǝⱨtisaraning dǝrwaziliri» — bǝlkim kɵqmǝ mǝnidǝ bolup, «ɵlümning küqi», «jin-xǝytanlarning küqliri»ni kɵrsitixi mumkin.

■16:18 Zǝb. 118:22; Yǝx. 28:16; 33:20; Yⱨ. 1:43; 1Kor. 3:11.

□16:19 «Ərx padixaⱨliⱪining aqⱪuqlirini sanga tapxurimǝn; sǝn yǝr yüzidǝ nemini baƣlisang ǝrxtimu baƣlanƣan bolidu,...» — bu muⱨim sɵz toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

■16:19 Mat. 18:18; Yⱨ. 20:22.

■16:21 Mat. 17:22; 20:18; Mar. 8:31; 9:31; 10:33; Luⱪa 9:22; 18:31; 24:7.

□16:23 «Arⱪamƣa ɵt, Xǝytan!...» — Mǝsiⱨ bu ayǝttǝ «Xǝytan» degǝn bu sɵzini birinqidin «düxmǝn» degǝn mǝnidǝ ixlitip, ɵzining düxmini bolup ⱪalƣan Petrusⱪa eytidu. Ikkinqidin, Xǝytan ɵzi Petrus arⱪiliⱪ Əysaƣa putlikaxang bolmaⱪqi idi.

■16:23 2Sam. 19:22.

□16:24 «kimdǝkim manga ǝgixixni halisa, ɵzidin waz keqip, ɵzining krestini kɵtürüp manga ǝgǝxsun!» — 10:38ni, xundaⱪla uningdiki izaⱨatnimu kɵrüng.

■16:24 Mat. 10:38; Mar. 8:34; Luⱪa 9:23; 14:27.

□16:25 «Qünki ɵz jenini ⱪutⱪuzmaⱪqi bolƣan kixi qoⱪum jenidin mǝⱨrum bolidu, lekin mǝn üqün ɵz jenidin mǝⱨrum bolƣan kixi uningƣa erixidu» — grek tilida «jan» wǝ «ⱨayat» birla sɵz bilǝn ipadilinidu. «Ɵz jeni» muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt adǝmning ⱨayatinila ǝmǝs, bǝlki barliⱪ etiⱪadi bolƣanlarƣa muyǝssǝr ⱪilinƣan mǝnggülük roⱨiy bǝhtni wǝ mirasini kɵrsitidu.

■16:25 Mat. 10:39; Mar. 8:35; Luⱪa 9:24; 17:33; Yⱨ. 12:25.

□16:26 «Qünki bir adǝm pütün dunyaƣa igǝ bolup jenidin mǝⱨrum ⱪalsa, buning nemǝ paydisi bolsun?! U nemisini jeniƣa tegixsun?!» — yuⱪiriⱪi izaⱨatta eytilƣandǝk, «ɵz jeni» muxu yǝrdǝ pǝⱪǝt adǝmning ⱨayatinila ǝmǝs, bǝlki barliⱪ etiⱪadqi bolƣanlarƣa muyǝssǝr ⱪilinƣan mǝnggülük roⱨiy bǝhtni wǝ mirasini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.

■16:26 Zǝb. 49:6-12; Mar. 8:37; Luⱪa 9:25.

■16:27 Ayup 34:11; Zǝb. 62:12; Mat. 24:30; 25:31; 26:64; Rim. 2:6.

□16:28 «Bu yǝrdǝ turƣanlarning arisidin ɵlümning tǝmini tetixtin burun...» — «ɵlümning tǝmini tetix» grek tilida «ɵlümni tetix» dǝp ipadilinidu. «bu yǝrdǝ turƣanlarning arisidin ɵlümning tǝmini tetixtin burun jǝzmǝn Insan’oƣlining ɵz padixaⱨliⱪi bilǝn kǝlgǝnlikini kɵridiƣanlar bardur» — bizningqǝ 16:28-ayǝttiki sɵzning muⱨim mǝnisi 17-babta tǝswirlǝngǝn karamǝt ixlarni kɵrsitidu. Baxⱪa alimlar u: (1) Əysa ɵltürülgǝndin keyin muhlisliriƣa ⱪayta kɵrünüxi bilǝn; (2) Muⱪǝddǝs Roⱨning kelixi bilǝn; (3) Mǝsiⱨning xǝripi jamaǝttǝ ayan ⱪilinixi bilǝn; (4) Əysaning dunyaƣa ⱪaytip kelixi bilǝn ǝmǝlgǝ axuruldi, dǝp ⱪaraydu. Yuⱪiriⱪi (1)-, (2)-, (3)-pikir sǝl orunluⱪ bolƣini bilǝn, lekin Əysaning «bu yǝrdǝ turƣanlarning arisidin... kɵridiƣanlar bar» deginidin ⱪariƣanda, bǝzi rosullar bu ixni kɵridu, xunga muⱨim ǝmǝlgǝ axuruluxi 17-babtiki «Əysaning julaliⱪta kɵrünüxi» degǝn ixtur, dǝp ⱪaraymiz.

■16:28 Mar. 9:1; Luⱪa 9:27.