Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Markus 10

Talaⱪ toƣrisidiki tǝlim

Mat. 19:1-12

1 U u yǝrdin ⱪozƣilip, Yǝⱨudiyǝ ɵlkisi tǝrǝpliridin ɵtüp, Iordan dǝryasining u ⱪetidiki rayonlarƣimu bardi. Top-top adǝmlǝr yǝnǝ uning ǝtrapiƣa olixiwalƣanidi. U aditi boyiqǝ ularƣa tǝlim berixkǝ baxlidi.■ 2 Bǝzi Pǝrisiylǝr uning yeniƣa kelip uni ⱪiltaⱪⱪa qüxürüx mǝⱪsitidǝ uningdin:

— Bir adǝmning ayalini talaⱪ ⱪilixi Tǝwrat ⱪanuniƣa uyƣunmu? — dǝp soridi.□

3 Lekin u jawabǝn: — Musa pǝyƣǝmbǝr silǝrgǝ nemǝ dǝp buyruƣan? — dedi. 4 Ular: — Musa pǝyƣǝmbǝr kixining ayalini bir parqǝ talaⱪ heti yezipla talaⱪ ⱪilixiƣa ruhsǝt ⱪilƣan, — deyixti.□ ■

5 Əysa ularƣa:

— Tax yürǝklikinglardin u silǝrgǝ bu ǝmrni pütkǝn; 6 lekin Huda alǝm apiridǝ bolƣinida insanlarni «Ər wǝ ayal ⱪilip yaratti».■ 7 «Xu sǝwǝbtin ǝr kixi ata-anisidin ayrilidu, ayali bilǝn birlixip■ 8 ikkilisi bir tǝn bolidu». Xundaⱪ ikǝn, ǝr-ayal ǝmdi ikki tǝn ǝmǝs, bǝlki bir tǝn bolidu.□ ■ 9 Xuning üqün, Huda ⱪoxⱪanni insan ayrimisun, — dedi.■

10 Ular ɵygǝ ⱪaytip kelip kirgǝndǝ, muhlisliri uningdin bu ⱨǝⱪtǝ soridi. 11 U ularƣa:

— Ayalini talaⱪ ⱪilip, baxⱪa birini ǝmrigǝ alƣan kixi ayaliƣa gunaⱨ ⱪilip zina ⱪilƣan bolidu. ■ 12 Erini ⱪoyuwetip, baxⱪa ǝrgǝ tǝgkǝn ayalmu zina ⱪilƣan bolidu, — dedi.□

Əysaning kiqik balilarƣa bǝht tilixi

Mat. 19:13-15; Luⱪa 18:15-17

13 Ⱪolungni tǝgküzgǝysǝn dǝp, kixilǝr kiqik balilirini uning aldiƣa elip keliwatatti. Biraⱪ muhlislar elip kǝlgǝnlǝrni ǝyiblidi. ■ 14 Buni kɵrgǝn Əysa aqqiⱪlinip, muhlisliriƣa:

Balilar aldimƣa kǝlsun, ularni tosmanglar. Qünki Hudaning padixaⱨliⱪi dǝl muxundaⱪlarƣa tǝwǝdur. □ ■ 15 Mǝn silǝrgǝ xuni bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, Hudaning padixaⱨliⱪini sǝbiy balidǝk ⱪobul ⱪilmisa, uningƣa ⱨǝrgiz kirǝlmǝydu, — dedi. 16 Xuning bilǝn u balilarni ⱪuqiⱪiƣa elip, ularƣa ⱪollirini tǝgküzüp bǝht tilidi.□ ■

Puldarlar Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirǝlǝmdu?

Mat. 19:16-30; Luⱪa 18:18-30

17 U yolƣa qiⱪⱪanda, birsi uning aldiƣa yügürüp kelip, uning aldida tizlinip uningdin:

— I yahxi ustaz, mǝn ⱪandaⱪ ⱪilsam mǝnggülük ⱨayatⱪa mirasliⱪ ⱪilimǝn? — dǝp soridi.■

18 Lekin Əysa uningƣa:

— Meni nemixⱪa yahxi dǝysǝn? Pǝⱪǝt biridin, yǝni Hudadin baxⱪa ⱨeqkim yahxi ǝmǝstur. 19 Sǝn Tǝwrattiki «Zina ⱪilma, ⱪatilliⱪ ⱪilma, oƣriliⱪ ⱪilma, yalƣan guwaⱨliⱪ bǝrmǝ, hiyanǝt ⱪilma, ata-anangni ⱨɵrmǝt ⱪil» degǝn pǝrⱨiz-pǝrzlǝrni bilisǝn, — dedi.□ ■

20 U adǝm jawabǝn: — Ustaz, bularning ⱨǝmmisigǝ kiqikimdin tartip ǝmǝl ⱪilip keliwatimǝn, — dedi.

21 Əysaning uningƣa ⱪarap muⱨǝbbiti ⱪozƣaldi wǝ uningƣa:

— Sǝndǝ yǝnǝ bir ix kǝm. Berip pütün mal-mülkingni setip, pulini yoⱪsullarƣa bǝrgin wǝ xundaⱪ ⱪilsang, ǝrxtǝ hǝzinǝng bolidu; andin kelip krestni kɵtürüp manga ǝgǝxkin! — dedi.□ ■

22 Lekin muxu sɵzni anglap, uning qirayi tutulup, ⱪayƣuƣa qɵmüp u yǝrdin kǝtti. Qünki uning mal-dunyasi naⱨayiti kɵp idi.

23 Andin Əysa qɵrisigǝ sǝpselip ⱪarap, muhlisliriƣa:

— Mal-dunyasi kɵplǝrning Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirixi nemidegǝn tǝsliktǝ bolidu-ⱨǝ! — dedi.■

24 Muhlislar uning sɵzlirigǝ intayin ⱨǝyran boluxti, lekin Əysa ularƣa yǝnǝ jawabǝn:

— Balilirim, mal-mülükkǝ tayanƣanlar üqün Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirix nemidegǝn tǝs-ⱨǝ! □ 25 Tɵgining yingnining kɵzidin ɵtüxi bay adǝmning Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirixidin asandur! — dedi.

26 Ular buni anglap intayin bǝk ⱨǝyran boluxup, bir-biridin:

Undaⱪta, kim nijatⱪa erixǝlǝydu? — dǝp soraxti. 27 Əysa ularƣa ⱪarap:

— Bu ix insan bilǝn wujudⱪa qiⱪixi mumkin ǝmǝs, lekin Huda üqün mumkin ǝmǝs bolmaydu; qünki Hudaƣa nisbǝtǝn ⱨǝmmǝ ix mumkin bolidu, — dedi.□ ■

28 Buning bilǝn Petrus uningƣa:

— Mana, biz bolsaⱪ, ⱨǝmmini taxlap sanga ǝgǝxtuⱪ!? — degili turdi.■

29 Əysa uningƣa jawabǝn mundaⱪ dedi:

— Mǝn silǝrgǝ bǝrⱨǝⱪ xuni eytip ⱪoyayki, mǝn üqün wǝ hux hǝwǝr üqün ɵyi, aka-ukiliri, aqa-singilliri, atisi, anisi, ayali, baliliri yaki yǝr-zeminliridin waz kǝqkǝnlǝrning ⱨǝmmisi 30 bu zamanda bularning yüz ⱨǝssisigǝ, yǝni ɵy, aka-uka, aqa-singil, ana, balilar wǝ yǝr-zeminlarƣa (ziyankǝxliklǝr ⱪoxulƣan ⱨalda) muyǝssǝr bolmay ⱪalmaydu wǝ kelidiƣan zamandimu mǝnggülük ⱨayatⱪa erixmǝy ⱪalmaydu. 31 Lekin xu qaƣda nurƣun aldida turƣanlar arⱪiƣa ɵtidu, nurƣun arⱪida turƣanlar aldiƣa ɵtidu.■

Əysaning ɵlüp tirilidiƣanliⱪini yǝnǝ aldin eytixi

Mat. 20:17-19; Luⱪa 18:31-34

32 Ular Yerusalemƣa qiⱪidiƣan yolda idi, Əysa ⱨǝmmining aldida ketiwatatti. Muhlisliri bǝk ⱨǝyran idi ⱨǝmdǝ uningƣa ǝgǝxkǝnlǝrmu ⱪorⱪunq iqidǝ ketiwatatti. Əysa on ikkǝylǝnni yǝnǝ ɵz yeniƣa tartip, ularƣa ɵz bexiƣa qüxidiƣanlirini uⱪturuxⱪa baxlap:□ ■

33 — Mana biz ⱨazir Yerusalemƣa qiⱪip ketiwatimiz. Insan’oƣli bax kaⱨinlar wǝ Tǝwrat ustazliriƣa tapxurulidu. Ular uni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilidu wǝ yat ǝlliklǝrgǝ tapxuridu. 34 Ular bolsa uni mǝshirǝ ⱪilip, ⱪamqilap, uning üstigǝ tɵküridu wǝ uni ɵltüridu. Lekin üq kündin keyin u ⱪayta tirilidu, — dedi.□

Yaⱪup bilǝn Yuⱨannaning tǝlipi

Mat. 20:20-28

35 Zǝbǝdiyning oƣulliri Yaⱪup bilǝn Yuⱨanna uning aldiƣa kelip:

— Ustaz, sǝndin nemǝ tilisǝk orundap bǝrsǝng, dǝp ɵtünimiz, — deyixti.■

36 U ularƣa: — Silǝrgǝ nemǝ ⱪilip beriximni halaysilǝr? — dedi.

37 — Sǝn xan-xǝripingdǝ bolƣiningda, birimizni ong yeningda, birimizni sol yeningda olturƣuzƣaysǝn, — deyixti ular.

38 Əysa ularƣa jawabǝn: — Nemǝ tǝlǝp ⱪilƣanliⱪinglarni bilmǝywatisilǝr. Mǝn iqidiƣan ⱪǝdǝⱨni iqǝlǝmsilǝr? Mǝn ⱪobul ⱪilidiƣan qɵmüldürüxni silǝrmu ⱪobul ⱪilalamsilǝr?□ ■

39 — Ⱪilalaymiz, — deyixti ular.

Əysa ularƣa:

— Dǝrwǝⱪǝ, mǝn iqidiƣan ⱪǝdǝⱨimni silǝrmu iqisilǝr wǝ mǝn ⱪobul ⱪilidiƣan qɵmüldürülüx bilǝn qɵmüldürülisilǝr. 40 Biraⱪ ong yaki sol yenimda olturuxⱪa nesip bolux mening ilikimdǝ ǝmǝs; bǝlki kimlǝrgǝ tǝyyarlanƣan bolsa, xularƣa berilidu, — dedi.■

41 Buningdin hǝwǝr tapⱪan ⱪalƣan on muhlis Yaⱪup bilǝn Yuⱨannadin hapa boluxⱪa baxlidi. ■ 42 Lekin Əysa ularni yeniƣa qaⱪirip, mundaⱪ dedi:

— Silǝrgǝ mǝlumki, yat ǝllǝr üstidiki ⱨɵkümran dǝp ⱨesablanƣanlar ⱪol astidiki hǝlⱪ üstidin buyruⱪwazliⱪ ⱪilip ⱨakimiyǝt yürgüzidu, wǝ ⱨoⱪuⱪdarliri ularni hojayinlarqǝ idarǝ ⱪilidu. □ ■ 43 Biraⱪ silǝrning aranglarda bundaⱪ ix bolmaydu; bǝlki silǝrdin kim mǝrtiwilik boluxni halisa, u silǝrning hizmitinglarda bolsun; ■ 44 wǝ kim aranglarda birinqi boluxni istisǝ, u ⱨǝmmǝ adǝmning ⱪuli bolsun. 45 Qünki Insan’oƣlimu dǝrwǝⱪǝ xu yolda kɵpqilik mening hizmitimdǝ bolsun demǝy, bǝlki kɵpqilikning hizmitidǝ bolay wǝ jenimni pida ⱪilix bǝdiligǝ nurƣun adǝmlǝrni ⱨɵrlükkǝ qiⱪiray dǝp kǝldi.□ ■

Ⱪariƣu Bartimayning kɵzining saⱪaytilixi

Mat. 20:29-34; Luⱪa 18:35-43

46 Ular Yeriho xǝⱨirigǝ kǝldi. Əysa muhlisliri wǝ zor bir top adǝmlǝr bilǝn billǝ Yerihodin qiⱪⱪan waⱪitta, Timayning Bartimay isimlik ⱪariƣu oƣli yol boyida olturup, tilǝmqilik ⱪiliwatatti. □ ■ 47 U «Nasarǝtlik Əysa»ning u yǝrdǝ ikǝnlikini anglap:

— I Dawutning oƣli Əysa, manga rǝⱨim ⱪilƣaysǝn! — dǝp towlaxⱪa baxlidi.□

48 Nurƣun adǝmlǝr uni «Ün qiⱪarma» dǝp ǝyiblidi. Lekin u:

— I Dawutning oƣli, manga rǝⱨim ⱪilƣaysǝn, — dǝp tehimu ünlük towlidi.

49 Əysa tohtap:

Uni qaⱪiringlar, — dedi. Xuning bilǝn ular ⱪariƣuni qaⱪirip uningƣa:

— Yürǝklik bol! Ornungdin tur, u seni qaⱪiriwatidu! — deyixti. 50 U adǝm qapinini selip taxlap, ornidin dǝs turup Əysaning aldiƣa kǝldi.

51 Əysa jawabǝn uningdin:

— Sǝn meni nemǝ ⱪil dǝysǝn? — dǝp soridi.

Ⱪariƣu:

— I igǝm, ⱪayta kɵridiƣan bolsam’idi! — dedi.□

52 Əysa uningƣa:

— Yolungƣa ⱪaytsang bolidu, etiⱪading seni saⱪaytti, — dewidi, u xuan kɵrǝlǝydiƣan boldi wǝ yol boyi Əysaƣa ǝgixip mangdi.■

■10:1 Mat. 19:1.

□10:2 «ⱪiltaⱪⱪa qüxürüx mǝⱪsitidǝ» — ǝslidǝ Yǝⱨya pǝyƣǝmbǝr Ⱨerod padixaⱨⱪa «talaⱪ ⱪilsang bolmaydu» dǝp tǝnbiⱨ berip, uning qixiƣa tegip ɵltürülgǝnidi. Xübⱨisizki, Pǝrsiylǝrning mǝⱪsǝtlirining biri: — Əysamu «talaⱪ ⱪilixⱪa bolmaydu» desǝ, Ⱨerod padixaⱨ uni Yǝⱨyaƣa ohxax ɵltürüwetǝtti.

□10:4 «Musa pǝyƣǝmbǝr kixining ayalini bir parqǝ talaⱪ heti yezipla talaⱪ ⱪilixiƣa ruhsǝt ⱪilƣan» — muxu ǝmrning toƣrisi «Ⱪan.» 24:1dǝ tepilidu. Yǝnǝ «ⱪoyup berix» («talaⱪ ⱪilix») toƣrisidiki bir yǝkün üqün «1Kor.»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»nimu (7-bab toƣruluⱪ) kɵrüng.

■10:4 Ⱪan. 24:1, 3; Yǝr. 3:1; Mat. 5:31.

■10:6 Yar. 1:27, 2:24, 5:2; Mat. 19:4.

■10:7 Yar. 2:24; 1Kor. 6:16; Əf. 5:31.

□10:8 «xu sǝwǝbtin ǝr kixi ata-anisidin ayrilidu, ayali bilǝn birlixip ikkilisi bir tǝn bolidu» — «Yar.» 2:24.

■10:8 Yar. 2:24

■10:9 1Kor. 7:10.

■10:11 Mat. 5:32; 19:9; Luⱪa 16:18; 1Kor. 7:10.

□10:12 «Ayal .... erini ⱪoyuwetip... » — Yǝⱨudiy jǝmiyitidǝ bu intayin az kɵrülidiƣan ǝⱨwal. Lekin Yǝⱨudiy ǝmǝslǝr arisida daim yüz berǝtti. Xunga xübⱨisizki, Mǝsiⱨning muxu yǝrdǝ kɵzdǝ tutⱪini Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrnimu ɵz iqigǝ alidu. Yǝnǝ «ⱪoyup berix» («talaⱪ ⱪilix») toƣrisidiki bir yǝkün üqün «1Kor.»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»nimu (7-bab toƣruluⱪ) kɵrüng.

■10:13 Mat. 19:13; Luⱪa 18:15.

□10:14 «Hudaning padixaⱨliⱪi dǝl muxundaⱪlarƣa tǝwǝdur» — yaki «Hudaning padixaⱨliⱪi dǝl muxundaⱪlardin tǝrkib tapⱪandur».

■10:14 Mat. 18:3; 19:14; 1Kor. 14:20; 1Pet. 2:2.

□10:16 «Xuning bilǝn u balilarni ⱪuqiⱪiƣa elip, ularƣa ⱪollirini tǝgküzüp bǝht tilidi» — bu ayǝttiki grek tiliƣa ⱪariƣanda, mumkinqiliki barki, u bir-birlǝp ⱪuqaⱪlap, balilarƣa ayrim-ayrim bǝht tilidi.

■10:16 Mat. 19:15; Mar. 9:36.

■10:17 Mat. 19:16; Luⱪa 18:18.

□10:19 «Zina ⱪilma, ⱪatilliⱪ ⱪilma, oƣriliⱪ ⱪilma, yalƣan guwaⱨliⱪ bǝrmǝ, hiyanǝt ⱪilma, ata-anangni ⱨɵrmǝt ⱪil» — muxu ǝmrlǝr «Mis.» 20:12-16, «Ⱪan.» 5:16-20 wǝ 24:14dǝ tepilidu.

■10:19 Mis. 20:12-16; 21:12; Ⱪan. 5:16-20; Ⱪan. 24:14; Rim. 13:9.

□10:21 «...Andin kelip krestni kɵtürüp manga ǝgǝxkin!» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu yǝrdǝ «krest kɵtürüp» degǝn sɵz tepilmaydu. «Krest kɵtürüx» degǝn uⱪum toƣrisida «Mat.» 10:38diki izaⱨat wǝ baxⱪa izaⱨatlarni kɵrüng. «Əysaning uningƣa ⱪarap muⱨǝbbiti ⱪozƣaldi» degǝn sɵzigǝ ⱪariƣanda, mumkinqiliki barki, mǝnggülük ⱨayatni izdigǝn yax bay yigit dǝl Markusning ɵzi idi. Bu yigit Markus bolmisa, «Əysaning muⱨǝbbiti» toƣruluⱪ ⱪandaⱪmu hǝwǝr tapalaydu?

■10:21 Mat. 6:19; Luⱪa 12:33; 1Tim. 6:17.

■10:23 Pǝnd. 11:28; Mat. 19:23; Luⱪa 18:24.

□10:24 «mal-mülükkǝ tayanƣanlar üqün Hudaning padixaⱨliⱪiƣa kirix nemidegǝn tǝs-ⱨǝ!» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu yǝrdǝ «mal-mülüklǝrgǝ tayanƣanlar üqün» degǝn sɵz tepilmaydu.

□10:27 «qünki Hudaƣa nisbǝtǝn ⱨǝmmǝ ix mumkin bolidu» — grek tilida: «qünki Huda bilǝn ⱨǝmmǝ ix mumkin bolidu».

■10:27 Ayup 42:2; Yǝr. 32:17; Zǝk. 8:6; Luⱪa 1:37.

■10:28 Mat. 4:20; 19:27; Luⱪa 5:11; 18:28.

■10:31 Mat. 19:30; 20:16; Luⱪa 13:30.

□10:32 «muhlisliri» —Muxu yǝrdǝ grek tilida «ular» bilǝn bildürülidu. «Muhlisliri bǝk ⱨǝyran idi ⱨǝmdǝ uningƣa ǝgǝxkǝnlǝrmu ⱪorⱪunq iqidǝ ketiwatatti» — ularning ⱨǝyran ⱪelix yaki ⱪorⱪunqta boluxning sǝwǝbi: (1) u adǝttikidǝk ular bilǝn billǝ mangmay, bǝlkim namǝlum sǝwǝbtin aldida yalƣuz mangatti; (2) u hǝtǝr yüz berix mumkinqiliki bolƣan xu xǝⱨǝrgǝ aldirap ketiwatidu.

■10:32 Mat. 16:21; 17:22; 20:18; Mar. 8:31; 9:31; Luⱪa 9:22; 18:31; 24:7.

□10:34 «ular bolsa uni mǝshirǝ ⱪilip, ⱪamqilap...» — Rim imperiyǝsidǝ jaza ⱪamqiliri birnǝqqǝ tasmiliⱪ bolup, ⱨǝrbir tasmiƣa ⱪoƣuxun wǝ ustihan parqiliri baƣlanƣan bolidu. Ⱪamqiliƣan waⱪtida jazalanƣuqi yalingaqlinip, yǝrgǝ tizlandurulup, ikki yenida turƣan lǝxkǝr uni ⱪamqilaytti. Jazalanƣuqi bǝzi waⱪitlarda ⱨǝtta muxu ⱪamqilaxtin ɵlǝtti.

■10:35 Mat. 20:20.

□10:38 «Mǝn iqidiƣan ⱪǝdǝⱨni iqǝlǝmsilǝr?» — bu ayǝttiki «ⱪǝdǝⱨ» degǝn sɵz, Əysaning tartidiƣan azab-oⱪubiti wǝ kresttiki ɵlümini kɵzdǝ tutidu. «Mǝn ⱪobul ⱪilidiƣan qɵmüldürüxni silǝrmu ⱪobul ⱪilalamsilǝr?» — Mǝsiⱨ kɵrsǝtkǝn bu «qɵmüldürüx» xübⱨisizki, ɵz ɵlümidur. «Əfǝsusluⱪlarƣa»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ yazƣan «qɵmüldürüx» toƣruluⱪ izaⱨatlirimizni kɵrüng.

■10:38 Mat. 20:22; Luⱪa 12:49,50.

■10:40 Mat. 25:34.

■10:41 Mat. 20:24.

□10:42 «yat ǝllǝr üstidiki ⱨɵkümran dǝp ⱨesablanƣanlar ⱪol astidiki hǝlⱪ üstidin buyruⱪwazliⱪ ⱪilip ⱨakimiyǝt yürgüzidu, wǝ ⱨoⱪuⱪdarliri ularni hojayinlarqǝ idarǝ ⱪilidu» — «yat ǝllǝr» muxu sɵz adǝttǝ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni kɵrsitidu. Lekin muxu yǝrdǝ etiⱪadsiz, Hudani tonumaydiƣan dunyadiki ǝllǝrni tǝkitlǝydu.

■10:42 Mat. 20:25; Luⱪa 22:25.

■10:43 1Pet. 5:3.

□10:45 «Insan’oƣlimu... jenimni pida ⱪilix bǝdiligǝ nurƣun adǝmlǝrni ⱨɵrlükkǝ qiⱪiray dǝp kǝldi» — nemidin «azad ⱪilix»? — gunaⱨtin azad ⱪilixtur.

■10:45 Yⱨ. 13:14; Əf. 1:7; Fil. 2:7; Kol. 1:14; 1Tim. 2:6; Tit. 2:14.

□10:46 «Timayning Bartimay isimlik ⱪariƣu oƣli» — «ⱪariƣu» grek tilida «ⱨeliⱪi ⱪariƣu» deyilidu — demǝk, Bartimay jamaǝtlǝr iqidǝ kɵp adǝmlǝrgǝ tonux idi.

■10:46 Mat. 20:29; Luⱪa 18:35.

□10:47 «i Dawutning oƣli Əysa...!» — Tǝwrattiki pǝyƣǝmbǝrlǝrning bexarǝtlik yazmiliri boyiqǝ Mǝsiⱨ Dawut padixaⱨning ǝwladliridin boluxi kerǝk idi. Xunga «Dawutning oƣli» Mǝsiⱨning yǝnǝ bir atilixi idi.

□10:51 «I igǝm, ⱪayta kɵridiƣan bolsam’idi!» — «igǝm» muxu yǝrdǝ grek tilida intayin qongⱪur ⱨɵrmǝtni ipadilǝydiƣan «Rabboni» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu.

■10:52 Mat. 9:22; Mar. 5:34.